Τα Επίθετα
α) (αρσ.) σε ου - λου, λλι (θηλ.) σε α -α, λι ου π.χ.
απούσου = χαμηλός
απούσλου = ο χαμηλός
ααπούσλουι = του χαμηλού
απούσα = χαμηλή
απούσα = η χαμηλή
ααπούσαλλιι = της χαμηλής
απούσσι = χαμηλοί
απούσσλλι = οι χαμηλοί
ααπούσσλορ = των χαμηλών
απούσι = χαμηλές
απούσιλι = οι χαμηλές
ααπούσιλορ = των χαμηλών
β) (αρσ.) σε ου - ουλου, λλι (θηλ.) σε α -α, λι ου π.χ.
ίτρου = έξυπνος
ίτρουλου = έξυπνος
αϊτρουλουι = του έξυπνου
ίτρα = έξυπνη
ίτρα = η έξυπνη
αϊτριλλιι = της έξυπνης
ίτσρρι = έξυπνοι
ίτσριλλι = οι έξυπνοι
αϊτσριλορ = των έξυπνων
ίτρι = έξυπνες
ίτριλι = οι έξυπνες
αϊτριλορ = των έξυπνων
Παρόμοια επίθετα:
αμούτα -αμούτα = η άλαλη, βωβή, άλαλη
λάργκου -λάργκουλου = ο φαρδύς
λάργκα -λάργκα = η φαρδιά
όρμπου -όρμπουλου = ο τυφλός
ουάρμπα -ουάρμπα = η τυφλή
χέρτου-χέρτουλου = ο βραστός
χιάρτα -χιάρτα = η βρασμένη, η βραστή
αμούτιλι = οι βωβές
λαέρτζιλλι = οι φαρδιοί
λαέργκιλι = οι φαρδιές
όργκιλλι = οι τυφλοί
ουάρμπιλι = οι τυφλές
χέρτσιλλι = οι βρασμένοι, βραστοί
χιάρτιλι = οι βραστές
Αντίθετα Επίθετα
αβούτου = πλούσιος, εύπορος
αβούτλου = ο πλούσιος
ααβούτλουι = του πλουσίου
αβούτσι = πλούσιοι
αβούτσλλι = οι πλούσιοι
ααβούτσλορ = των πλουσίων
αβούτα = πλούσια
αβούτα = η πλούσια
ααβούτιλλιι = της πλούσιας
αβούτι = πλούσιες
αβούτιλι = οι πλούσιες
ααβούτιλορ = των πλουσίων
φτόχου = φτωχός, πένης
φτόχλου = ο φτωχός
αφτόχλουι = του φτωχού
φτόχχι = φτωχοί
φτόχλλι = οι φτωχοί
αφτόχλορ = των φτωχών
φτόχα = φτωχή
φτόχα = η φτωχή
αφτόχιλλιι = της φτωχής
φτόχι = φτωχές
φτόχιλι = οι φτωχές
αφτόχιλορ = των φτωχών
ανγκρικόσου = βαρύς
ανγκρικόσλου = ο βαρύς
αανγκρικόσλουι = του βαριού
ανγκρικόσσι = βαρείς
ανγκρικόσλλι = οι βαρείς
αανγκρικόσσιλορ = των βαριών
ανγκρικουάσα = βαριά
ανγκρικουάσα = η βαριά
αανγκρικουάσιλλιι = της βαριάς
ανγκρικουάσι = βαριές
ανγκρικουάσιλι = οι βαριές
αανγκρικουάσιλορ = των βαριών
λισσιόρου = ελαφρύς
λισσιόρλου = ο ελαφρύς
αλισσιόρλουι = του ελαφρύ
λισσιόρρι = ελαφρείς
λισσιόρλλι = οι ελαφρείς
αλισσιόρλορ = των ελαφρών
λισσιουάρα = ελαφριά
λισσιουάρα = η ελαφριά
αλισσιουάριλλιι = της ελαφ.
λισσιουάρι = ελαφριές
λισσιουάριλι = οι ελαφριές
αλισσιουάριλορ = των ελ.
βόμμπιρου = αιμοβόρος
βόμμπιρλου = ο αιμοβόρος
αβόμπιρλουι = του αιμοβόρου
βόμμπιρρι = αιμοβόροι
βόμμπιρλλι = οι αιμοβόροι
αβόμπιρλορ = των αιμοβόρων
βόμμπιρα = αιμοβόρα
βόμμπιρα = η αιμοβόρα
αβόμπιρλλιι = της αιμοβόρας
βόμμπιρι = αιμοβόρες
βόμμπιρλι = οι αιμοβόρες
αβόμπιρλορ = των αιμοβόρων
μπουνάτσου = καλοσυνάτος
μπουνάτσλου = ο καλοσυνάτ.
αμπουνάτσλουι = του καλοσ.
μπουνάτσι = καλοσυνάτοι
μπουνάτσλλι = οι καλοσυνάτ.
αμπουνάτσλορ = των καλοσ.
μπουνάτα = καλοσυνάτη
μπουνάτα = η καλοσυνάτη
αμπουνάτιλλιι = της καλοσυν.
μπουνάτι = καλοσυνάτες
μπουνάτιλι = οι καλοσυνάτ.
αμπουνάτιλορ = των καλοσ.
μάρι = μεγάλος
μάρλι = ο μεγάλος
αμάρλου(ι)ι = του μεγάλου
μαέρρι = μεγάλοι
μαέρλλι = οι μεγάλοι
αμαέρλορ = των μεγάλων
μάρι = μεγάλη
μάρεα = η μεγάλη
αμάριλλιι = της μεγάλης
μαέρρι = μεγάλες
μαέρλι = οι μεγάλες
αμαέρλορ = των μεγάλων
ννίκου = μικρός
ννίκλου = ο μικρός
αννίκλουι = του μικρού
ννίτσι = μικροί
ννίτσλλι = οι μικροί
αννίτσλορ =των μικρών
ννίκα = μικρή
ννίκα = η μικρή
αννίκαλλιι = της μικρής
ννίτσι = μικρές
ννίτσιλι = οι μικρές
αννίτσιλορ = των μικρών
λάργκου = φαρδύς
λάργκουλου = ο φαρδύς
αλάργκουλουι = του φαρδιού
λαέρτζι = φαρδιοί
λαέρτζιλλι = οι φαρδιοί
αλαέρτζλορ = των φαρδιών
λάργκα = φαρδιά
λάργκα = φαρδιά
αλάργκιλλιι = της φαρδιάς
λάρτζι = φαρδιές
λάρτζιλι = οι φαρδιές
αλάρτζιλορ = των φαρδιών
στρίμτου = στενός
στρίμτουλου = ο στενός
αστρίμτουλουι = του στενού
στρίμτσι = στενοί
στρίμτσιλλι = οι στενοί
αστρίμτσλορ = των στενών
στρίμτα = στενή
στρίμτα = η στενή
αστρίμτιλλιι = της στενής
στρίμτι = στενές
στρίμτιλι = οι στενές
αστρίμτιλορ = των στενών
λούνγκου = μακρύς
λούνγκουλου = ο μακρύς
αλούνγκουλουι = του μακριού
λούντζι = μακριοί
λούντζιλλι = οι μακριοί
αλούντζλορ = των μακριών
λούνγκα = μακριά
λούνγκα = η μακριά
αλούνγκαλλιι = της μακριάς
λούντζι = μακριές
λούντζιλι = οι μακριές
αλούντζιλορ = των μακριών
σσκούρτου = κοντός
σσκούρτουλου = ο κοντός
ασσκούρτουλουι = ο κοντός
σσκούρτσι = κοντοί
σσκούρτσιλλι = οι κοντοί
ασσκούρτσλορ = των κοντ.
σσκούρτα = κοντή
σσκούρτα = η κοντή
ασσκούρτιλλιι = της κοντής
σσκούρτι = κοντές
σσκούρτιλι = οι κοντές
ασσκούρτιλορ = των κοντ.
μπανάτου = ζωντανός
μπανάτλου = ο ζωντανός
αμπανάτλουι = του ζωντανού
μπανάτσι = ζωντανοί
μπανάτσλλι = οι ζωντανοί
αμπανάτσλορ = των ζωντανών
μπανάτα = ζωντανή
μπανάτα = η ζωντανή
αμπανάταλλιι = της ζωντανής
μπανάτι = ζωντανές
μπανάτιλι = οι ζωντανές
αμπανάτιλορ = των ζωντανών
μόρτουλου = ο νεκρός
αμόρτουλουι = του νεκρού
μόρτσι = νεκροί
μόρτσιλλι = οι νεκροί
αμόρτσλορ = των νεκρών
μουάρτα = νεκρή
μουάρτα = η νεκρή
αμουάρτιλλιι = της νεκρής
μουάρτι = νεκρές
μουάρτιλι = οι νεκρές
αμουάρτιλορ = των νεκρών
μουσσιάτλου = ο όμορφος
αμουσσιάτλουι = του όμορφου
μουσσιάτσι = όμορφοι
μουσσιάτσλλι = οι όμορφοι
αμουσσιάτσλορ = των όμορφων
μουσσιάτα = όμορφη
μουσσιάτα = η όμορφη
αμουσσιάτιλλιι = της όμορφης
μουσσιάτι = όμορφες
μουσσιάτιλι = οι όμορφες
αμουσσιάτιλορ = των όμορφων
ουρούτου = άσχημος
ουρούτλου = ο ασυμπάθιστος
αουρούτλουι = του άσχημου
ουρούτσι = ασυμπάθιστοι
ουρούτσλλι = οι άσχημοι
αουρούτσλορ = των άσχημων
ουρούτα = άσχημη
ουρούτα = η ασυμπάθιστη
αουρούτιλλιι = της άσχημης
ουρούτι = ασυμπάθιστες
ουρούτιλι = οι άσχημες
αλουρούτιλορ = των άσχημ.
κουράτου = καθαρός
κουράτλου = ο καθαρός
ακουράτλουι = του καθαρού
κουράτσι = καθαροί
κουράτσλλι = οι καθαροί
ακουράτσλορ = των καθαρών
κουράτα = καθαρή, καθαρισμένη,
κουράτα = η καθαρή
ακουράτιλλιι = της καθαρής
κουράτι = καθαρές
κουράτιλι = οι καθαρές
ακουράτιλορ = των καθαρών
λαβόσου = βρώμικος
λαβόσλου = ο βρώμικος
αλαβόσλουι = του βρώμικου
λαβόσσι = βρώμικοι
λαβόσσλλι = οι βρώμικοι
αλαβόσσλορ = των βρώμικων
λαβουάσα = βρώμικη
λαβουάσα = η βρώμικη
αλαβουάσιλλιι = της βρώμικης
λαβουάσι = βρώμικες
λαβουάσιλι = οι βρώμικες
αλαβουάσιλορ = των βρώμικων
λάτου = πλυμένος λάτλου = ο πλυμένος
αλάτλουι = του πλυμένου
λάτσι = πλυμένοι
λάτσλλι = οι πλυμένοι
αλάτσλορ = των πλυμένων
λάτα = πλυμένη
λάτα = η πλυμένη
αλάτιλλιι = της πλυμένης
λάτι = πλυμένες
λάτιλι = οι πλυμένες
αλάτιλορ = των πλυμένων
νιλάτλου = ο άπλυτος
ανιλάτλουι = του άπλυτου
νιλάτσι = άπλυτοι
νιλάτσλλι = άπλυτοι
ανιλάτσλορ = των απλύτων
νιλάτα = άπλυτη, πόρνη
νιλάτα = η άπλυτη
ανιλάτιλλιι = της άπλυτης
νιλάτι = άπλυτες, πόρνες
νιλάτιλι = οι άπλυτες
ανιλάτιλορ = των απλύτων
σσιτζούτου = καθιστός, σταθερός
σσιτζούτλου = ο καθιστός
ασσιτζούτλουι = του καθιστού
σσιτζούτσι = καθιστοί
σσιτζούτσλλι = οι καθιστοί
ασσιτζούτσλορ = των καθιστών
σσιτζούτα = καθιστή
σσιτζούτα = η καθιστή
ασσιτζούτιλλιι = της καθιστής
σσιτζούτι = καθιστές
σσιτζούτιλι = οι καθιστές
ασσιτζούτιλορ = των καθιστών
σκουλάτου = όρθιος
σκουλάτλου = ο όρθιος
ασκουλάτλουι = του όρθιου
σκουλάτσι= όρθιοι
σκουλάτσλλι = οι όρθιοι
ασκουλάτσλορ = των ορθίων
σκουλάτα = όρθια
σκουλάτα = η όρθια
ασκουλάτιλλιι = της όρθιας
σκουλάτι = όρθιες
σκουλάτιλι = οι όρθιες
ασκουλάτιλορ = των ορθίων
χέρτου = βραστός
χέρτουλου = ο βραστός
αχέρτλουι = του βραστού
χέρτσι = βραστοί
χέρτσιλλι = οι βραστοί
αχέρτσλορ = των βραστών
χιάρτα = βραστή
χιάρτα = η βραστή
αχιάρτιλλιι = της βραστής
χιάρτι = βραστές
χιάρτιλι = οι βραστές
αχιάρτιλορ = των βραστών
νιχέρτουλου = ο άβραστος
ανιχέρτλουι = του άβραστου
νιχέρτσι = άβραστοι
νιχέρτσιλλι = οι άβραστοι
ανιχέρτσλορ = των άβραστων
νιχιάρτα = άβραστη
νιχιάρτα = η άβραστη
ανιχιάρτιλλιι= της βραστής
νιχιάρτι = άβραστες
νιχιάρτιλι= οι άβραστες
ανιχιάρτιλορ = των άβραστων
Φράσεις
μουσσιάτσι σσι ουρούτσι, τούτσι ουάμιννι σούνττου = όμορφοι και άσχημοι, όλοι άνθρωποι είναι,
έλου αβούτου, ιά φτόχα = αυτός πλούσιος, αυτή φτωχή,
ίτρι φεάτι άρι = έξυπνα κορίτσια έχει,
νού σέτζι κά αχμάκα = μην κάθεσαι σαν χαζή,
μούλτου ίτρου ιάστι = πολύ έξυπνος είναι,
απρέσσιου ούνα τσεάρα λα μόρτου = άναψα ένα κερί στο νεκρό,
νίκα μπανάτα ιάστι = ακόμα ζωντανή είναι,
φουτζίτσι ντι αουά βόμμπιρρι = φύγετε από εδώ κακόψυχοι, αιμοβόροι,
λάτι βάσι = πλυμένα σκεύη,
βάσιλι σούνττου νιλάτι = τα σκεύη είναι άπλυτα,
κουπέννι κουράτι = κουπάνες καθαρές,
βάσι λαβουάσι = σκεύη βρώμικα,
κουράτσι ουντάτζι = καθαρά δωμάτια,
λαβόσσι ουάμιννι = βρώμικοι άνθρωποι
Φράσεις μέσα σε διάλογο
-τσί μακάρι άι αντράτι = τι φαγητό έχεις κάνει;,-κάρνι χιάρτα αβέμου άζα = κρέας βρασμένο έχουμε σήμερα,
-ντί τσί κάρνι ιάστι; = από τι κρέας είναι; ,
-κάρνεα ί ντι γιτσέλου =το κρέας είναι από μοσχάρι-μοσχαρίσιο-,
-βάσιλι σούν λαβουάσι. Κάρι βα λι λά; = τα σκεύη είναι βρώμικα, ποιος θα τα πλύνει;,
-μίνι νού λι λάου = εγώ δεν τα πλένω,
-ατούμτσεαλου αντράτσι μακάρεα τού λαβουάσι βάσι = τότε μαγειρέψτε σε βρώμικα σκεύη,
Παραθετικά
Θετικός βαθμός: μπούνου = καλός, (bunu = kalos)
Συγκριτικός βαθμός: μά μπούνου = πιο καλός, (ma bunu)
Υπερθετικός βαθμός: νάιμα μπούνου (naima bunu)
μπούνου φτσσιόρου = καλό παιδί
αταέλου φτσσιόρου ιάστι μά μπούνου ντί αλάνττου = το δικό σου παιδί είναι καλύτερο -πιο καλό- από το άλλο.
λουάσσι νάιμα μπούνου φτσσιόρου = πήρες το καλύτερο -το πιο καλό- παιδί,
π.χ.
νσούσου = ψηλά , (nsusu = psila)
μά νσούσου = πιο ψηλά, (ma nsusu = pio psila)
νάιμα νσούσου = πολύ ψηλότερα, πάρα πολύ ψηλά,
μούλτου = πολύ (multu = poli)
μά μούλτου = πιο πολύ (ma multu = pio poli)
νάιμα μούλτου = πολύ περισσότερο, πάρα πολύ,
μουσσιάτου = όμορφος (mussiatu = omorfos)
μά μουσσιάτου = πιο όμορφος, ομορφότερος
νάιμα μουσσιάτου = ο πιο όμορφος, πάρα πολύ όμορφος.
έσκου γκίνι = είμαι καλά (esku gini = ime kala)
έσκου μά γκίνι = είμαι πιο καλά (esku ma gini = ime pio kala)
έσκου μούλτου ντί μούλτου γκίνι = είμαι πάρα πολύ καλά
μπούνου λούκρου = καλή δουλειά (bunu lukru = kali δulia)
μά μπούνου λούκρου = καλύτερη δουλειά
νάιμα μπούνου λούκρου = την καλύτερη -την πιο καλή- δουλειά
Συναντώνται και οι εκφράσεις:
μά νσούσου ντί νσούσου = πολύ ψηλότερα από ψηλά, πάρα πολύ ψηλά, νίκα μά νσούσου = ακόμα πιο ψηλά,
μά μούλτου ντι μούλτου = πολύ περισότερο από πολύ, πάρα πολύ, νίκα μά μούλτου = ακόμα πιο πολύ,
Αριθμητικά επίθετα
Απόλυτα -apolita-:
Ούνου λούπου = ένας λύκος, ντάου βούλπι = δυο αλεπούδες, ντόι κάλλι = δυο άλογα, ούνα σκάφα κού καφέ ντούλτσι = ένα φλυτζάνι με καφέ γλυκό, σιτζούι ντάουσπρι τζίλι = κάθισα δώδεκα μέρες, άρι σσιάσι φεάτι = έχει έξι κορίτσια,
Τακτικά -taktika-:
πρότλου λα σκουλιό = ο πρώτος στο σχολείο, δεύτιρου βίνι = δεύτερος ήρθε, τιλιφτέου ιάστι = τελευταίος είναι, πρότα ιαρά λα λούκρου = πρώτη ήταν στη δουλειά,
Πολλαπλασιαστικά -pollaplasiastika-:
(ν)ανντόιλεα νόντλου = διπλός ο κόμπος, (ν)ανττρέιλεα φούνεα = τριπλό το σχοινί, ανπάτρουλεα αντάρου = τετραπλό κάντο,
Αναλογικά -analoγika-:
Τσιντσισούτιλι σούνττου τσίντσι όρρι μά νσούσου ντι σούτα = το πεντακόσια είναι πέντε φορές πιο πάνω -πενταπλάσιο- από το εκατό, ουνταέλου αμέλου ιάστι ντάου όρρι μά μάρι ντί αταέλου = το δωμάτιό μου είναι δυο φορές μεγαλύτερο -διπλάσιο- από το δικό σου,
Φράσεις -frasis-.
Ιαρά ντόι λούκκι σσι τρέι βούλπι = ήταν δυο λύκοι και τρεις αλεπούδες, ανκουπαράι ούνα ντουζίνα ντι κέλκι = αγόρασα μια δωδεκάδα ποτηριών, ανσαραέ ντάου όρρι μά νσούσου ντί δεύτιρλου = πήδηξε δυο φορές περισσότερο από τον δεύτερο -το άλμα-, κάσα απάπλουι ιαρά τρέι όρρι μά μάρι ντί αλάνττι κάσι = το σπίτι του παππού ήταν τρεις φορές μεγαλύτερο -τριπλάσιο- από τα άλλα σπίτια, ανκουπαράι απρουάπεα ντί τζάτσι όι = αγόρασα κοντά στα δέκα -καμιά δεκαριά- πρόβατα,