ΑΚΛΙΤΑ
(προθέσεις, σύνδεσμοι, επιρρήματα, επιφωνήματα)
αβράπεα ή αβράπα = γρήγορα (avrapea)
αγάλεα ή πρεαγάλεα = αργά, αγάλια, ήρεμα, σιγά
αγόννια = γρήγορα, ταχέως (aγonnia = γriγora, taheos)
αγνάντια = ακριβώς απέναντι (aγnadia = akrivos apenadi)
αγνάγκια = σε απόσταση, απέναντι (aγnagia = apenadi)
αουά = εδώ (aua = eδo)
άζα = σήμερα (aza)
άκα = αν και, παρ’όλο που (aka)
ακλό = εκεί (aklo = eki)
ακλότσι = εκεί πέρα, εκείθε (aklotsi)
ακουριβά = κανενός (akuriva)
αλάνττου άνου = τον άλλο χρόνο
αλιούμτρεα = αλλιώς (aliumtrea)
αλλιούρεα = αλλού (alliurea)
άλτα ουάρα = άλλη φορά (alta uara)
άμα = αλλά, όταν (ama)
αμανάτου = αργά (amanatu)
αμβιρλίγκα = τριγύρω (amvirliga)
αμμπάρου = ορθά, καλά, εύλογα, αίσια, ευτυχή, βολικά
ανάπαρτι = απέναντι, απ’την άλλη μεριά, μακριά σ’ άλλο μέρος άνλου ιού τρικού = ο χρόνος που πέρασε
άνου = 1. πέρσι 2. χρόνος (anu)
ανντά = όταν, από τότε (anda)
ανάλτου = πάνω, ψηλά (analtu)
ανάμισα = ανάμεσα (anamisa)
απρίνντου (ως συνθετικό) = πριν από, παραμονή
απρινντουσεάρα = προχθές (aprinduseara)
απρουάπεα = κοντά, πλησίον, περίπου (apruapea)
άρα = άρα, ώστε (ara)
ας ή λας = ας (προτρεπτικό μόριο), ας ντούκι (= ας πάει)
ασεάρα = χθες (aseara)
ασεάρα νουάπτεα ή ασαρνουάπτεα = χθες το βράδυ
ασσίτσι ή ασσί = έτσι (assi = etsi)
ασκουμτά ασκουμτάτου = κρυφά (πι ασκουμτά = στα κρυφά)
αστάρα = απόψε (astara),
ατούμτσεα ή ατούμτσεαλου = τότε
αχαντά = βαθιά (ahada)
αχτάρι = τέτοιο (ahtari)
αχίτου = τόσο (ahitu)
αχώρια = χώρια, χωριστά (ahoria),
βάχι = ίσως
βίρι = καμιά (viri)
γκίνι = καλά, καλώς (gini)
γκιοτάχα = δήθεν
ιά = να ( ή αυτή), (ia),
ιάρα = πάλι, ξανά (iara)
ιέ = ναι (ie)
ιού = που, όπου, (iu)
ίτι = είτε (διαχωριστικός σύνδεσμος)(iti)
ίτσσι = τίποτα (itsi)
ίτσι = ό,τι, οτιδήποτε (itsi)
ίτσιντό = οποιοδήποτε (itsi do)
ιουβά = πουθενά, κάπου (iuva)
ιούτσι, κατιγιού = οπουδήποτε
ιπιτέλους = επιτέλους
κά = όπως, σαν, αν (ka)
καβάι = αλίμονο (kavai)
κάθι = κάθε (kaθi)
κακούμ = καθώς (kakum)
κάμα = ακόμα περισσότερο, μάλλον, καλύτερα
κάμα νσούσου = πιο πάνω
κάρα = εάν, αν
κίνντι = πότε
κίνντου = όταν
κού = συν, με
κίτου = πόσο
κατά = προς, κατά
κατά ιού ή κατιγιού = προς τα πού, οπουδήποτε
κ΄ ή κατσέ = γιατί, διότι, ότι, πως, επειδή
λάργκου = μακριά (largu = makria)
λεά = καλέ -κλητικό επιφώνημα- (lea)
μά γκίνι = καλύτερα, πιο καλά (ma gini)
μάκα = αφού, εφ’ όσον (maka = afu, efoson)
μά ντεαπουά = πιο ύστερα, αργότερα
μάσσι = μόνο (massi)
μίνι = αύριο (mini)
μίνι, πιιμίνι = αύριο, μεθαύριο
μππάντι = κάτω (mpadi)
μπάριμου = τουλάχιστον, έστω,
μπρουστάντζα = έναντι, προκαταβολή
νάκα = μήπως (naka)
ναντρεάπτα = δεξιά (nadreapta)
ναναπάρτι ή αναπάρτι = στην άκρη
ναπόι = πίσω (napoi)
νάργκα = αγάλια (narga)
ναστίνγκα = αριστερά (nastinga)
ναφουάρα = έξω (nafuara)
νού = όχι (nu)
νγκατάνου = προσεχτικά, προσοχή
νίνγκα = κοντά, πλησίον, εγγύς (ninga)
νιθεάμα = πολύ λίγο, ελάχιστο (niθeama)
νίκα (= ακόμη) (nika)
νίκα νχιάμου (= ακόμη λίγο, παραλίγο)
νιίνττι = πιο μπροστά, νωρίτερα, (niinti)
νίνττι = πριν (ninti)
ν’ ουάρα = μια φορά (n’uara)
νίτσι ή ούτι = ούτε (nitsi - uti)
νίσι = μόλις και, ίσα που (nisi)
νιχιάμου = λίγο (nihiamu)
νκλό = πέρα (ιόκου = πέρα) (nklo -ioku- = pera)
νκουά = προς τα εδώ (nkua)
νμμπάρου = αίσια, πρίμα, τέλεια (nbaru)
νντάου = κανά δυο (ndau = kana δio)
νντρέπτου = ίσια, ευθεία, (ndreptu = isia, efθia)
νούλα = το μηδέν (nula = miδen)
νούνττρου = μέσα (nuntru = mesa)
νσούσου = ψηλά, πάνω, προς τα πάνω (nsusu = psila, pano)
ντεαπουάια ή ντεαπουά = ύστερα (deapua = istera)
ντεάνντα = αφ’ ότου (deanda = af’otu)
ντάιμα ή ντιπριούνα = συχνά, συνέχεια, πάντοτε, διαρκώς
ντεανεάβρα = προηγουμένως (deaneavra = proiγumenos)
ντεαντούν = μαζί (deadun = mazi)
ντι = από (di = apo)
ντιναπόι = από πίσω (dinapoi = apo piso)
ντουμνεάτσα = χαρά Θεού (dumneatsa = hara Θeu)
ντι ατούμτσεα = από τότε (di atumtsea = apo tote)
ντι αμβιρλίγκα = ολόγυρα, πέριξ (di amvirliga = oloγira)
ντι νίνττι = από μπροστά (di ninti = apo brosta)
νγκιόσου = (προς τα) κάτω (ngiosu = pros ta kato)
ντι νγκιόσου = από κάτω, (από χαμηλά προς τα πάνω)
ντιγκιόσου = κάτω (digiosu = kato)
ντι κουτόταλου = εντελώς, καθόλου (dikutotalu = edelos,kaθolu)
ντιπουσεάρα = αποβραδύς (dipuseara = apovraδis)
ντι πριγκιόσου = από κάτω (κάτω από μένα) (diprigiosu)
ντιπριούνα = συνεχώς (dipriuna = sinehos)
ντίπου = καθόλου (dipu = kaθolu)
ντιπάρτι = παραπέρα, παράμερα, απόμερα, ξέμακρα, (diparti)
ντισούπρα = από επάνω (disupra = apo epano)
ντούπου = μετά, (dupu = meta)
ντούπου πρίνντζου (= μετά το μεσημέρι, μ.μ.)
όστε = ώστε, (oste = oste)
ουί = αλοίμονο! (ui! = alimono!)
ούνου κιρό = έναν καιρό, κάποτε (unu kiro = enan kero, kapote)
παρά = πλέον (para = pleon)
πεανάργα = σιγά (peanarγa = siγa)
πιιμίνι = μεθαύριο (piimini = meθavrio)
πίνι = μέχρι (pini = mehri)
πι = επί, επάνω στο… (pi = epi, epano sto…)
πισούπρα = από πάνω (pisupra = apo pano)
πί στι…= πάνω σε … (pi sti…= pano se…)
πι ντίντσι = πάνω στα δόντια, μπρούμυτα (pi dintsi = brumita)
πουάτι = ίσως, πιθανόν, μπορεί (puati = isos, piθanon, bori)
πρεαγάλεα ή αγάλεα = αργά, αγάλια, σιγά, ήρεμα (preagalea)
πριγκιόσου = από κάτω (prigiosu = apo kato)
πρίνντι = πρέπει (prindi = prepi)
σούμου = σχεδόν, περίπου, υπό, κάτω από -να εφάπτεται-(sumu)
σσί = και (ssi = ke)
στρινιίνττι = μπροστά μας, πριν από μας, εμπροσθοφυλακή
τανγκιόσου = προς τα κάτω (tahgiosu = pros ta kato)
τεά ή τι ή τε’ = για, γι’ (tea - ti - te’ = γia, γi’)
τόρα = τώρα (tora = tora)
τόρα σεάρα = απόψε (tora seara = apopse)
τότνα = πάντα (totna = pada)
τού = εις το, μέσα στο … (tu = is to, mesa sto…)
τρινιίνττι = μετά από μας, οπισθοφυλακή
τρίσι = μέχρι (trisi = mehri)
τρού = προς (tru = pros)
τραουάρα = γρήγορα, αμέσως, πάραυτα (trauara = γriγora)
τσιβά = τίποτα (tsiva = tipota)
φίρι = δίχως (firi = δihos)