Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν
Συγγραφέας: Δεφαράνας Μάρκος
Το στιχούργημα Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν του Ζακύνθιου Μάρκου Δεφαράνα είναι έργο με ηθικοδιδακτικό-παραινετικό περιεχόμενο. Γράφτηκε στις αρχές του 16ου αιώνα, απαρτίζεται από 788 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και ουσιαστικά αποτελεί συμπίλημα αποσπασμάτων από άλλα έργα. Η γλώσσα του συνιστά ένα συνονθύλευμα από κρητικούς ιδιωματικούς τύπους και αρχαΐζοντα στοιχεία.
Sitsa Karaiskakis (επιμ.), «Das Lehrgedicht Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν von Markos Depharanas 1543», Λαογραφία 11 (1934), σ. 1-66.
Εισαγωγή
Το στιχούργημα Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν είναι ένα ποίημα με ηθικοδιδακτικό/παραινετικό περιεχόμενο, αποτελούμενο από 788 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Η ρίμα, αν εξαιρεθούν κάποιοι στίχοι (π.χ. 39-40, 51-52, 123-124, 147-148, 193-194, 195-196) με αδέξια ομοιοκαταληξία, είναι επιτυχημένη. Εδώ ο ποιητής συμβουλεύει κάποιον νέο, ώστε να έχει υποδειγματική συμπεριφορά. Από τις παραινέσεις αυτές προκύπτει η ιδεολογία του συγγραφέα· θεωρεί ιδιαίτερα απαραίτητο τον σεβασμό προς τον Θεό· η υπομονή, η ελεημοσύνη και η αγάπη θεωρούνται επίσης σημαντικές αρετές, ενώ τονίζεται και η αξία της εργατικότητας. Επιπλέον, παρέχει συμβουλές για την επιλογή καλής συζύγου. Εκεί αναφέρει ότι χρειάζεται να δοθεί βαρύτητα στον χαρακτήρα της και όχι στην περιουσία που διαθέτει. Εντύπωση προκαλεί η προτροπή του προς τους πατέρες να διαπαιδαγωγούν τα τέκνα τους ανάλογα με τη φύση τους, κάτι που θυμίζει τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες στις οποίες γίνεται λόγος για την ανακάλυψη των κλίσεων των παιδιών:
Γνώρισε και την φύσιν τους και καθ’ ενός του δώσε,
να ’ργάση αυτήν ’σαν ρέγεται και την βουλήν του σώσε. (στ. 523-524)
Σε αντίθεση με άλλα έργα της δημώδους λογοτεχνίας, για το συγκεκριμένο γνωρίζουμε με σαφήνεια το όνομα του συγγραφέα, εφόσον μας το γνωστοποιεί ο ίδιος μέσω μιας ακροστιχίδας. Έτσι, στο τέλος του ποιήματός του δηλώνει:
’Σ τον ξήντα ένα στίχον άρχισε ως τους ’βδομήντα πέντε,
να βρης το πώς τον κράζουσι και τόνομά του ποιόναι.
Το πρώτον γράμμα έπαιρνε ξεπάσα ένα στίχον,
του τόδωκα του καθενός, δεν βάνω εις τον ήχον, (στ. 785-788)
Βέβαια, εδώ χρειάζεται να τονιστεί ότι ο ποιητής, κάνοντας λόγο για στίχο, εννοεί ένα δίστιχο που ομοιοκαταληκτεί. Έτσι, ο εξηκοστός πρώτος στίχος αντιστοιχεί στους στίχους 121-122. Ωστόσο, πρέπει να διέφυγε ένα σφάλμα στον συντάκτη ή σε κάποιον μεταγενέστερο αντιγραφέα, καθώς το αρχικό γράμμα του ονόματός του βρίσκεται στον στίχο 123. Θα έπρεπε, λοιπόν, κανονικά να κάνει λόγο για τον στίχο 62. Κατά τ’ άλλα, δεν υπάρχει πρόβλημα στην ακροστιχίδα και προκύπτει αβίαστα το όνομά του: Μάρκος Δεφαράνας.
Ο συγγραφέας αυτός είναι γνωστός και για ακόμη ένα ποίημα, την εξαιρετικά δημοφιλή Ιστορία (περί) της Σωσάννης (1η έκδ. Βενετία 1569, με πολλές ανατυπώσεις έως τον 19ο αιώνα), όπου μέσω μιας ακροστιχίδας πάλι γνωστοποιεί το όνομά του. Τους ερευνητές έχει απασχολήσει κατά πόσο ένα άλλο ποίημα, η Ιστορία του Αλεξάνδρου του Μεγάλου, είναι δικό του δημιούργημα. Αρχικά, ο Legrand (1885, 289) έκανε την υπόθεση ότι είναι έργο του Δεφαράνα. Ωστόσο, η άποψη αυτή δεν έγινε δεκτή από τους μελετητές. Η Καραϊσκάκη (1934, 5-6), με μια σειρά από επιχειρήματα, υποστήριξε ότι είναι απίθανο συντάκτης του συγκεκριμένου έργου να είναι ο Δεφαράνας.
Όσον αφορά στην καταγωγή του συγγραφέα, διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις, αν και ο ίδιος την αποκαλύπτει σε ένα δίστιχο:
Και κείνος οπού τάκαμε στην Βενετιά τιμήθη,
τα γονικά του λέγουσι ’ς την Ζάκυνθο γεννήθη. (στ. 783-784)
Άρα, απορρέει ότι γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, αλλά σε μικρή ηλικία η οικογένειά του μετανάστευσε στη Βενετία, όπου ο ποιητής αποκαλύπτει ότι του απέδωσαν τιμές, χωρίς να τις προσδιορίζει συγκεκριμένα. Δεν φαίνεται να έχει αναμνήσεις από το νησί και μόνο από τους γονείς του έχει ακούσει για τη ζακυνθινή του προέλευση. Ωστόσο, ο Legrand (1881, XXVIII) υποστηρίζει την κρητική καταγωγή του ποιητή, στηριζόμενος στη γλώσσα του ποιήματος, που περιέχει κρητικά διαλεκτικά στοιχεία. Ο Σάθας (1868, 409), από την άλλη, ισχυρίζεται πως πρόκειται για Κύπριο, θεωρώντας ότι στο ποίημα υπερτερούν τα κυπριακά διαλεκτικά στοιχεία. Η Σίτσα Καραϊσκάκη, που εξέδωσε το ποίημα, υποστηρίζει ότι η γλώσσα του είναι μεικτή, αποτελούμενη από ποικίλα νεοελληνικά ιδιώματα (π.χ. Θράκης, Μικράς Ασίας), τη γλώσσα των Ελλήνων της Ιταλίας και, κυρίως, της Κρήτης και της Κύπρου. Σύμφωνα με τον Κριαρά (1935, 136-152), τα κυπριακά στοιχεία που επισημαίνει η Καραϊσκάκη, δεν είναι αποκλειστικά κυπριακά, αλλά συναντώνται και σε άλλες περιοχές. Κατά τον συγκεκριμένο μελετητή, η γλώσσα του ποιήματος είναι μεικτή, αποτελούμενη από κρητικά και αρχαΐζοντα γλωσσικά στοιχεία, ενώ τα λίγα κυπριακά στοιχεία αποδίδονται σε κάποια σχέση του αντιγραφέα του έργου με την Κύπρο. Ας προστεθεί εδώ ότι υπάρχουν και αρκετές εκφράσεις που μαρτυρούν επίδραση από τη γλώσσα της Εκκλησίας.
Από την ύπαρξη κρητικών τύπων στο κείμενο ο Κριαράς (1935, 136-152) συμπεραίνει την κρητική καταγωγή του ποιητή. Από τη στιγμή, όμως, που ο ίδιος δηλώνει ότι γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, εικάζει ο μελετητής ότι μάλλον οι γονείς του ήταν Κρητικοί οι οποίοι είχαν μετοικήσει στα Επτάνησα, όπως συνέβη με πολλούς συντοπίτες τους εκείνη την εποχή.
Από την εξέταση της γλώσσας του έργου του μπορεί να εξαχθεί και συμπέρασμα για τη χρονική περίοδο κατά την οποία έζησε ο συγγραφέας, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα (1503-1575).
Ο Κρουμπάχερ (1900, 74-75) θεωρεί ότι ο Δεφαράνας παρουσιάζει ομοιότητες με τον Σαχλίκη ως προς τη χυδαιότητα της γλώσσας και μάλιστα θεωρεί ότι τον χρησιμοποίησε ως πρότυπο. Ωστόσο, το επίπεδο του Δεφαράνα είναι σαφώς ανώτερο. Η γλώσσα του δεν έχει τη χυδαιότητα της γλώσσας του Σαχλίκη. Η χρήση ανάρμοστων εκφράσεων γίνεται από διάθεση να μην συγκαλύψει ή καλλωπίσει τα πράγματα, αλλά να τα αποδώσει όπως είναι. Έπειτα, ο στόχος συγγραφής του έργου του είναι αποκλειστικά παιδαγωγικός. Αντιθέτως, ο Σαχλίκης αρέσκεται στη χρησιμοποίηση χυδαίων εκφράσεων, χωρίς να έχει ιδιαίτερο ηθικοπλαστικό χαρακτήρα το έργο του. Με τη χρήση ενός παραδείγματος μπορεί καταδειχθεί η διαφοροποίηση των δύο ποιητών στην προσέγγιση των θεμάτων τους. Όσον αφορά, λοιπόν, στην παρουσίαση των γυναικών που γίνεται στα δύο έργα, ο Δεφαράνας αναφέρει τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους, με σκοπό να καθοδηγήσει τον νέο, ώστε να είναι προσεκτικός στην επιλογή συζύγου. Αντίθετα ο Σαχλίκης, κυριευμένος από μια εχθρική διάθεση, αποσκοπεί στη διαπόμπευση όλων των γυναικών. Παρά το γεγονός ότι κάποιοι στίχοι παρουσιάζουν έντονη ομοιότητα, οι δύο ποιητές διαφοροποιούνται ως προς τη στόχευση.
Ο Δεφαράνας σαφέστατα έχει επηρεαστεί και από τον βυζαντινό Σπανέα, όπως προκύπτει από την ομοιότητα πολλών στίχων των δύο έργων. Οι στίχοι 17-18, όπου προτρέπει τον νέο να σέβεται πρώτα τον Θεό, θυμίζουν την αντίστοιχη παραίνεση στον Σπανέα, στον στίχο 54. Επίσης, οι στίχοι 27, 135-139, 142, 144-145, 153-154 του κειμένου μάς θυμίζουν πολύ το κείμενο του Σπανέα. Εκτός από την ομοιότητα των στίχων, καλό είναι να επισημανθεί ότι τα δύο έργα κινούνται στο ίδιο πνεύμα, εφόσον ο στόχος τους είναι ηθικοδιδακτικός/παραινετικός. Και στις δύο περιπτώσεις ένας μεγαλύτερος νουθετεί κάποιον νέο, ώστε να έχει την αρμόζουσα συμπεριφορά.
Άλλωστε, ο συγγραφέας γνώριζε και άλλα έργα από τα οποία έχει αντλήσει κάποιους στίχους. Αυτά είναι το ανώνυμο Περί γέροντος να μην πάρει κορίτσι, το Θανατικόν της Ρόδου (τέλη 15ου αιώνα) του Λιμενίτη, η Ρίμα θρηνητική (πιθανότατα β΄ μισό 15ου αιώνα) του Πικατόρου, το Περί της ξενιτείας, ο Απόκοπος (α΄ ή β΄ μισό 15ου αιώνα) του Μπεργαδή, ο Πτωχοπρόδρομος (12ος αιώνας), η Ιστορία του Ρε της Σκωτίας και της Ρήγισσας της Εγγλητέρας (1η έκδ. Βενετία 1543) του Τριβώλη, τα Κυπριώτικα τραγούδια του Σ. Μενάρδου. Επιπλέον, στο έργο του έχει ενσωματώσει φράσεις αλλά και αντιλήψεις γενικότερα που συναντώνται σε εκκλησιαστικά κείμενα. Διακρίνεται, λόγου χάρη, έντονα η επίδραση του βιβλίου των Παροιμιών της Παλαιάς Διαθήκης. Θα λέγαμε ότι το ποίημα του Δεφαράνα αποτελεί ουσιαστικά ένα συμπίλημα στίχων από παλιότερα κείμενα θρησκευτικού και ηθικοδιδακτικού χαρακτήρα, ανάμεσα στα οποία βασική πηγή του αναντίρρητα υπήρξε το ομώνυμο ποίημα του κρητικού ποιητή Μαρίνου Φαλιέρου που μεγάλο μέρος του οικειοποιείται (Λεντάρη 2007, 484). Το γεγονός αυτό μπορεί να ξενίζει τον σύγχρονο αναγνώστη, ο οποίος δίνει μεγάλη βαρύτητα στην έννοια της πρωτοτυπίας, ωστόσο ήταν αρκετά σύνηθες σε μια εποχή με διαφορετικές αντιλήψεις, κατά την οποία μάλιστα δεν υπήρχε η ιδέα των πνευματικών δικαιωμάτων.
Από την άλλη, δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί κάποιο ξενόγλωσσο ομόθεμο έργο, παλιότερο ή σύγχρονο, που μπορεί να επηρέασε τον ζακύνθιο ποιητή. Ο Κρουμπάχερ (1900, 75), μάλλον λόγω της ύπαρξης κύριων ονομάτων που είναι επηρεασμένα από την ιταλική γλώσσα, θεωρεί ότι έχει δεχτεί ιταλική επιρροή και κάνει λόγο για ιταλική πηγή. Ωστόσο, οι ιταλικές επιδράσεις στη γλώσσα είναι δικαιολογημένες, καθώς ο συντάκτης έζησε στη Βενετία. Άλλωστε, δεν έχει επιβεβαιωθεί από τους μελετητές κάποιο ιταλικό κείμενο το οποίο να χρησίμευσε ως πηγή. Το μόνο που μπορεί να υποστηριχτεί είναι ότι κινείται μέσα στo ευρύτερο πλαίσιο της ηθικοδιδακτικής λογοτεχνίας που αναπτύχθηκε ανάμεσα στον 12ο και 16ο αιώνα και έχει επηρεαστεί από διάφορα έργα του είδους.
Κάποιο χειρόγραφο του κειμένου δεν διασώζεται. Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1543 και σώζονται δύο αντίτυπα αυτής της έκδοσης. Το κείμενο καθίσταται δυσανάγνωστο λόγω της κακής ορθογραφίας του. Το ποίημα εξέδωσε τελευταία η Σίτσα Καραϊσκάκη (Karaiskakis) το 1934, στηριζόμενη στην πρώτη έκδοση της Βενετίας, δεδομένης της έλλειψης κάποιου χειρογράφου του.
Αποσπάσματα
Σεβασμός προς τον Θεό (στ. 1-44)
Ο πατέρας δηλώνει ότι με τη βοήθεια του Θεού θα παράσχει συμβουλές στον γιο του, από τις οποίες η πρώτη είναι ο σεβασμός και η υπακοή στο θέλημα του Θεού.
[1] | Πᾶσα ἀγαθὴ διδασκαλιὰ κι ἀρχὴ καλοῦ πραγμάτου πορεύεται ἀπὸ πατρός, υἱοῦ κι ἁγιοῦ πνευμάτου. Δὲν ἔν’ νὰ κράζω τὸ λοιπὸν τὲς Μοῦζες τῶν Ἐλλήνω(ν) μὰ ’ς τὴν Τριάδα τὴν ἁγιὰν τὴν κεφαλήν μου κλίνω, |
|
5 | διὰ νὰ μοῦ δώκῃ χάριταν εἰς νοῦν καὶ εἰς κονδύλι, νὰ γράψω καὶ νὰ δηγηθῶ μὲ τὰ δικά μου χείλη, ὅτι τὸν μοναχὸν υἱὸν καὶ ἀκριβὸν τὸν ἔχω νὰ βάλω στράταν κι ἀρετὴν βούλομαι καὶ ξετρέχω. Διατὶ ὁ νεὸς τὰ μέλλοντα καὶ κεῖνα τὰ δὲν πράξῃ |
|
10 | σὰν ὄνειρο τοῦ φαίνονται, ἄλλος νὰ τὰ διατάξῃ. Δι’ αὐτὸ ἐγὼ ὁ πολυπαθής, τέκνον μου ἠγαπημένον, τὰ ἔμαθα μὲ πολλὴ πικριὰ εἰς καιρὸν ἀπερασμένον, νὰ σὲ διδάξω βούλομαι κι ὀλπίζω νὰ πιστέψῃς τοὺς λόγους ποῦ σοῦ θέλω εἰπεῖ καὶ νὰ μηδὲν ὀκνέψῃς. |
|
15 | Καθημερνὰ νὰ μελετᾷς καὶ νὰ κρατῇς ἀλήθεια καὶ τοῦτες οἱ διδασκαλιὲς δὲν εἶναι παραμύθια. Λοιπὸν ἡ πρώτη δασκαλιὰ εἰς τὸν Θεὸν τὸν κτίστη καὶ τοῦ παντὸς δημιουργὸ νὰ σέβεσαι μὲ πίστι. Κι αὐτὰ τὰ ὁρίζει ἡ ἐκκλησιὰ ὅλα νὰ τὰ προσέχῃς |
|
20 | καὶ <ἀπὸ> τὴν καλὴν βουλὴν καὶ λόγον μὴν ἀπέχῃς. Διατὶ εἰς αὐτὰ ὑποτάσσονται οἱ νόμοι κ’ οἱ προφῆτες κι ὅσοι δὲν τὰ προσέχονται κράζονται Ἀραβῖτες. Μ’ ἀλήθεια ὁ νόμος τῶν ἀρχαιῶν ἦτον αὐτὸς τῆς φύσης καὶ λέγει: «τὸ δὲν θὲς ἐσὺ μηδ’ ἀλλουνοῦ τὸ ποίσῃς». |
|
25 | Καὶ μετ’ αὐτὰ οἱ ἄνθρωποι <χρόνια> πολλὰ ἐζοῦσαν. Εἰς τὸν καιρὸν τοῦ Μωϋσῆ, ὅπου τοῦ ἀκλουθοῦσαν μὲ τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ δώδεκα σκῆπτρα ὁμάδι, ἐπέρασαν τὴν ἔρημον, κι ὁ Θεὸς διὰ σημάδι τοὺς ἔδωκε δέκα πλακιὰ νὰ τὸν ὑμνολογοῦσι, |
|
30 | ὡς ποιητὴν καὶ πλάστην τους νὰ τὸν δοξολογοῦσι. Κ’ ἦτον λαὸς ἀδίδακτος καθόλου δίχως γνῶσι(ν), δι’ αὖτο ἦρθε ὁ Θεὸς τὸν νόμον νὰ ξαπλώσῃ. Κι ἀφήτις ἦλθε ὁ Χριστός, ἐφώτισε κ’ ἐσιάσε, τὴν στράταν ἐκαθάρισε καὶ τὴν γραφὴν ἐφτειάσε. |
|
Ὅσοι τὴν στράταν τοῦ Χριστοῦ ὀρέγονται νὰ ὁδεύγουν ἀπ’ ὅ,τι ὁρίζει ἡ ἐκκλησιὰ ἂς βλέπουν νὰ μὴν ἔβγουν. Καὶ ἂς εἶναι τῆς ὑπακοῆς ’ς τῆς ἐκκλησιᾶς τὴν ζέσιν, μὴν πάθουν το ὡς τὸν Ἀδὰμ κ’ εἰς ᾍδην νὰ ξεπέσιν. Ὅτι δὲν ἔν’ πλεὸν λύτρωσις, ἀμὴ ὁ Χριστὸς ἂν ἔλθῃ, |
| |
40 | τοὺς δίκαιους βάνει εἰς καλόν, τοὺς δὲ κακοὺς εἰς πάθη. Τούτη ἔναι ἡ διδασκαλιά, υἱέ, ποῦ σὲ διδάσκω, νὰ ἔχῃς τὸν φόβον τοῦ Χριστοῦ παρὰ τὰ πάντα πάσχω, καθὼς τὸ λέγει ὁ Σολομὼν εἰς τὰς παραβολάς του: «ἀρχὴ σοφίας φόβος Κυρίου» εἰς τὰς ἀπακουάς του. |
|
- Η Αγία Τριάδα, ορθόδοξη εικόνα στον Ναό του Αγίου Γεωργίου, στο νησί Πρίγκηπος, Πριγκηπονήσια, Τουρκία.
Πηγή: Wikimedia Commons - Andrej Rüblev, Η Αγία Τριάδα ή Η φιλοξενία του Αβραάμ, φημισμένος πίνακας που απεικονίζει τους τρεις αγγέλους να φιλοξενούνται από τον Αβραάμ, Πινακοθήκη Tetyakov, Μόσχα.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ταπείνωση, υπομονή, αγάπη (στ. 48-70)
Ανάμεσα στις αρετές που ο πατέρας προτρέπει τον νέο να επιδιώκει, είναι η υπομονή, η ταπείνωση και η αγάπη.
[48] | Ἂς εἶσαι πάντα ταπεινὸς κ’ ὑπομονῆς μεγάλης. Διατ’ <εἶν’> αὐτὴ ἡ ταπείνωσις κ’ ἡ ’πομονὴ ἐκείνη, |
|
50 | ὁποῦ ἐστεφανοφόρεσε τὴν ἅγιαν τὴν Μαρίνη, τὸν ἅγιον τὸν φοβερὸν μάρτυρα τὸν Νικήτα, υἱὸν τοῦ Ἰουλιανοῦ [τοῦ] παράνομου ἀποστάτα. Κι ἄλλοι πολλοὶ <’ς> τοὺς οὐρανούς, λαμπάδ’ ὀμπρός τους ἅφτει, μόνον διὰ τὴν ταπείνωσιν κι ὑπομονὴν τοσαύτη(ν). |
|
55 | Ἀγάπα πᾶσα ἄνθρωπον νὰ σ’ ἀγαποῦν καὶ σένα καὶ νἄχῃς ὅλα τ’ ἀγαθὰ πάντα ξεδουλωμένα. Διατὶ ἡ ἀγάπη ἔν’ μερτικὸν τῆς ἅγιας Τριάδος, πατρός, υἱοῦ <καὶ> πνεύματος καὶ τῶν ἁγίων μυριάδος· ὅτι ἀγαπῶντα ὁ πατὴρ μὲ τὸν υἱὸν ἀλλήλως, |
|
πορεύεται ἐκ τοῦ πατρὸς τὸ ἅγιον πνεῦμα στύλος. Διὰ ταῦτα ὁ Κύριος ἡμῶν πάντων τὰ ἑρμηνεύγει, ’ς τοὺς ἀποστόλους καὶ λαὸν «εἰρήνη πᾶσιν» λέγει. Ὅπου ἔναι ἀγάπη δὲν μπορεῖ σκανδάλισι νὰ πέσῃ, διατὶ δὲν ἀποπλέκεται σὰν τῆς Τριάδος δέσι[ν]. |
| |
65 | Καὶ μ’ ὅσους καὶ ἂν πορευθῇς <εὐ> σπλαγχνικὸς ἂς εἶσαι καὶ μὴν ὀχλιάζεσαι ποτὲ καὶ μὴ χολομανῆσαι. Ἀπάνω εἰς τὴν ταπείνωσιν ἔχε καὶ τὴν ἀγάπην, γιατὶ θερμαίνει τὴν καρδιάν, ὡσὰν ἡ στιὰ τὴν ῥάπην. Διατὶ τὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ εἶπε νὰ βασιλεύουν |
|
70 | ὅλην τὴν γῆν οἱ ἀγαθοὶ καὶ νὰ τὴν ἀφεντεύουν. |
|
- Δεν βρέθηκαν εικόνες
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ελεημοσύνη. Επιλογή φίλων (στ. 135-156)
Στους στίχους που παραλείπονται, ο ποιητής συμβούλευσε τον γιο του να αποφεύγει τις νυχτερινές εξόδους. Στο ακόλουθο απόσπασμα τον προτρέπει να προσφέρει βοήθεια στους ενδεείς, τους φτωχούς ανθρώπους.
135 | Δίδε ἀπὸ τὸ ἔχει σου εἰς τοὺς θυλακωμένους, ’ς αὐτείνους τοὺς ἀμπόρετους καὶ τοὺς ἐλυπημένους. Ἔβγαλ’ ἀπὸ τὰ ῥοῦχα σου κατὰ τὴν μπόρεσί σου, καὶ δῶσ’ πτωχῶν χρειαζόμενων κι ἂς ἔν’ διὰ τὴν ψυχή(ν) σου. Φάγε καὶ πιὲ μὲ τοὺς πτωχοὺς σὰν νἆταν ἀδελφοί σου, |
|
140 | συντρόφευε κι ἀγάπα τους, σὰν νἆταν ἐδικοί σου. Ἂν λάχῃ ξένος εἰς ἐσέ, βλέπε μὴ τὸν ’νειδίσῃς, ἂν ἔν’ γυμνὸς χρειαζόμενος, αὐτεῖνον νὰ τὸν ντύσῃς. Ῥωμαιό, ἄλλο γένος κι ἂν εἰπῇς, μόν’ χριστιανὸς ἂς ἔναι, ὅ,τι κι ἂν δώσῃς διὰ τὸν Χριστόν, διὰ τὴν ψυχήν σου ἔναι. |
|
145 | Ἂν δώσῃς ἕνα, ἑκατὸν εἶπ’ ὁ Χριστὸς νὰ εὕρῃ, μ’ ἂς ἔν’ κρυφὴ ἡ ἔδοσις, κανεὶς νὰ μὴν τὸ ξεύρῃ. Ναῦτες πτωχοὺς κι ἀμάλωτα, αὐτείνους νἄχῃς φίλους, νὰ μπῇς εἰς τὴν Παράδεισον μὲ τοὺς ἁγιοὺς ἀλλήλως. Ἂν ἀγαπάῃς τὸν Χριστόν, βλέπε νὰ μηδὲν σφάλλῃς, |
|
150 | κι ἀπὸ τὴν στράταν τὴν καλὴν κανεὶν νὰ μὴν ἐβγάλλῃς. Σμίγε μὲ γέροντας καλούς, ἀνθρώπους ἀξιωμένους, μὲ ἄρχοντας εὐγενικούς, αὐτοὺς τοὺς τιμημένους. Αὐτοὺς (ὁ)ποῦ θέλουν τὸ κρασί, κάνε νὰ τοὺς ἀφήσῃς, κι ἂν πέσῃς εἰς χαροκοπιά, βλέπε νὰ μὴν μεθύσῃς. |
|
155 | Καὶ μὴ θελήσῃς συντροφιὰ ποῦ νἆναι ἐντροπή σου, |
|
- Δεν βρέθηκαν εικόνες
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Συμβουλές προς νυμφευμένους (στ. 287-324)
Αφού ο ποιητής έδωσε διάφορες συμβουλές (προσευχή, εγκράτεια, εργατικότητα) στον γιο του, τονίζει πως ο άνθρωπος έχει δύο επιλογές για να διάγει τον βίο του: είτε να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο είτε να νυμφευθεί. Εδώ τον νουθετεί σχετικά με το δεύτερο.
[287] | Καὶ λέγω σου διδασκαλιά, ὅταν θελήσ’ ἡ χάρις τοῦ ἁγιοῦ Πνευμάτου, ν’ ἀξιωθῇς ἀρχόντισσα νὰ πάρῃς. Ἀπάν’ ἀπ’ ὅλα εὐγενικὴν γύρεψε νὰ τὴν εὕρῃς, |
|
290 | διατὶ ἔναι δύσκολον καὶ αὐτό, κάμε νὰ τὸ ἠξεύρῃς. Ἰδὲς τὰ ἔργα τῶν γονεῶν κι ὅλην τὴν πολιτείαν, κ’ ἔπαρε ξόμπλι ἀπ’ αὐτοὺς ὡς γιὰ τὴν κορασίαν. Μὴ λιμπιθῇς πλουσότητα νὰ σ’ ἀγοράσ’ ἡ κόρη, ἀμὴ τὰ ἔργα τὰ καλὰ καὶ τὸ κορμί της θώρει. |
|
295 | Καὶ ἀπήτης τὴν εὐλογηθῇς καὶ μετὰ σέναν ἔρθη, ἂν κάθεται καὶ κράζεις την πέ της εἰς μιὸ νὰ ἔρθῃ, νὰ στέκῃ νὰ σ’ ἀφικραστῇ κατὰ τὴ χρεία πὄναι. Κολάκευε καὶ ἀγάπα την καὶ τὴν καρδιάν σου χῶνε, μήπως καὶ πάρῃ θάρρισμα |
|
300 | καὶ κάμῃ κ’ ἔργο σὰν τὸ ζὸ διατ’ εἶν’ ἀποτυχία. Ὅλα ἂς κρατῇ εἰς τὰ χέρια της καὶ ἂς ἔχῃ τὰ κλειδία καὶ σέν’ ἂς δίδῃ τὴν τιμὴν νἄχῃς καλὴν καρδία. Ἂς ἔν’ κυρὰ εἰς τὴν μασαριάν, εἰς ὅλα π’ ἔχει χρείαν, νὰ βλέπῃ ἐκειὸ τὸ σέβεσαι νἄχῃ πλεροφορίαν. |
|
305 | Ὁ λόγος σου ἀποκρουστικὸς μὴν ἔν(αι) ποτὲ σ’ ἐκείνη(ν) καὶ τῆς γυναίκας τὴν καρδιὰν ἡ εὐσπλαγχνιὰ τὴν κλίνει. Ὅτι κάλλιον νὰ σ’ ἀγαπᾷ παρὰ νὰ σὲ φοβᾶται, διατὶ ἀπὸ φόβον ὄργητα ’ς τὸν ἄνθρωπον γεννᾶται. Καὶ ἂν σὲ ἀγαπάῃ βλέπεται ποτὲ νὰ μὴ σοῦ σφάλλῃ |
|
310 | καὶ ἂν ἀσκοντάψῃ μιὰν φοράν, προσέχεται τὴν ἄλλην. Καὶ τὲς γυναῖκες τοῦ σπιτιοῦ ἐκεῖνη ἂς τὲς διατάσσῃ καὶ μὴν ψηφᾷς ἐσὺ ποτὲ αὐτὲς τὸ τί θὰ φᾶσι. Τὰ ψώνια ἂς εἶναι πλούσια, ὅλους νὰ τοὺς χορταίνουν, νὰ εὐχαριστοῦν τὴν τάβλα σου καὶ νὰ τῆς ἀπομένουν. |
|
Δὲν λέγω πετεινόπουλα οὐδὲ παχεὰ γουρούνια, ἀμὴ κατὰ τὴν τάξιν τους ἂς εἶν’ καὶ τὰ μπουκούνια. Καὶ τὲς λαμπρὲς καὶ ἑορτὲς καλύτερα καὶ πλήσια, διατὶ εἶν’ ἡμέρες καὶ [οἱ] ἑορτές, δὲν εἶναι ὅλες ἴσια. ’Σ τὴν φορεσιὰν τῶν γυναικῶν, ἂς τὸ θυμίζῃ ἐκείνη, |
| |
320 | καὶ ἐνέργα τί νὰ γίνεται νἄχετε καλωσύνην. Καὶ τοὺς φαμέγιους τοῦ σπιτιοῦ ἐσὺ τοὺς ὀρδινιάζε κι ἂν ἔναι φταίσιμον ’ς αὐτοὺς συγκεραστὰ τοὺς σάζε: Δὲν ἔν’ δοσμένο [τῆς] γυναικὸς τοὺς ἄνδρες νὰ διατάσῃ καὶ δίδαξέ τους σπλαχνικά, καλὸς λόγος [ἂς] τοὺς φθειάσει. |
|
- Οι Άγιοι Ακύλας και Πρίσκιλλα, αγαπημένο ζευγάρι της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έχει οριστεί την ημέρα της μνήμης τους (13 Φεβρουαρίου) να γιορτάζουν οι ερωτευμένοι κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πηγή: Σαν σήμερα - Βυζαντινά στέφανα γάμου.
Πηγή: yiorgosthalassis.blogspot.com
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ανατροφή τέκνων (στ. 519-546)
Ο ποιητής παρέχει κάποιες συμβουλές για την ανατροφή των τέκνων, σε περίπτωση που ο νέος επιλέξει τον έγγαμο βίο και αποκτήσει παιδιά.
[519] | Ἂν δώσῃ ὁ Θεὸς κ’ ἔχεις παιδιά, πολλὰ ἢ λίγα ἂν εἶναι, |
|
520 | ’ς τὸ ἔχει σου μηδὲν θαρρῇς ἀμὴ ’ς τὸ νοῦ σου κρῖνε, ὅτι πλεὸ ἀξίζει μιὰ ἀρετὴ παρὰ καβαλαρίαν, κάμε νὰ μάθουν γράμματα, νἄχῃς εὐχαριστίαν. Γνώρισε καὶ τὴν φύσιν τους καὶ καθ’ ἑνός του δῶσε, νὰ ’ργάσῃ αὐτὴν ’σὰν ῥέγεται καὶ τὴν βουλήν σου σῶσε. |
|
525 | Διατὶ ὅποιος ἔχει γράμματα ἢ μάθημα ἢ πρᾶξι, τιμὲς οὐδὲ τοῦ λείπουνται ἢ πλούτη νὰ ’ποτάξῃ. Καὶ τὰ δικά σου πράγματα ἔχε καὶ ’πότασσέ τα, ὥστε νὰ ζῇς, τ’ ἀφέντευγε κ’ ὕστερα μοίρασέ τα. Μὴ στοχαστῇς τὰ μετρικὰ διὰ νὰ εἶναι ὅλα ἴσια, |
|
530 | ἀμὴ ὅποιος λείπεται ἀρετήν, δός του τὴν μοῖρα πλήσια. Ἀλήθεια δός του ὀρδινιὰ ἀπὸ παιδιὰ ὡς παιδιά του καὶ ἂν ἀποθάνῃ, νὰ στραφοῦν εἰς τὰ συγγενικά του. Τοὺς ἄλλους αὐτεξούσιους ἄφες τὸ μετρικό τους ὅπου γνωρίζῃς καὶ νοοῦν νὰ βλέπουν τὸ δικό τους. |
|
535 | Ἂν λάχῃ νἄχῃς θηλυκὰ κ’ εἰς δέκα χρόνους ἔρθουν, ἀντάμα ἂς θέτουν μετὰ σὲ καὶ ὕστερα ἂς ’γέρθουν. Εἰς τὸν καιρόν τους γύρευε ἄνδρες νὰ τοὺς ἐδώσῃς, στενέψου ἀπὸ τὸ ἔχει σου καλὰ νὰ τὲς παντρέψῃς Γαμβροὺς μελέτησε νὰ βρῇς νἄχουν κορμιὰ ἀκέραια, |
|
παρὰ νὰ λείπουν ἀρετὲς καὶ νἄχουσι δηνέρια. Ἂν ἔτυχε ν’ ἀπόθανε ἡ πρώτη σου γυναῖκα καὶ νὰ σοῦ δώσουσι προικιὸν καβαλαρίες δέκα, μὴν παντρευτῇς διὰ τὰ παιδιά, μὴν τὰ παραπονέσῃς, πρόσεχε κι ἀποκράτα τα διὰ νὰ τ’ ἡλικιώσῃς. |
| |
545 | Ὅτι οἱ μητρυιὲς μὲ τὰ παιδιὰ ἄπειρες πρίκες φέρνουν καὶ τοῦ κυροῦ τους τὴν καρδιὰ πολλὰ μαγκλάβια δέρνουν. |
|
- Η εκπαίδευση στον (όψιμο) Μεσαίωνα, μικρογραφία από τον περίφημο κώδικα Manesse, η οποία περιγράφεται ως «Ο δάσκαλος του Esslingen», μεταξύ 1305-1340, Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης.
Πηγή: Wikimedia Commons - Μητέρα συνοδεύει το παιδί της στον δάσκαλο, λεπτομέρεια από φορητή εικόνα του Αγίου Νικολάου, στην Ι. Μ. Πάτμου.
Πηγή: Διακόνημα
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Παραδείγματα δόλιων γυναικών (στ. 581-650)
Ο ποιητής, αφού συμβούλευσε τον γιο του να είναι προσεκτικός στην επιλογή συζύγου, αναφέρει παραδείγματα γυναικών που αποδείχτηκαν πανούργες.
581 | Καὶ ἰδὲς τὴν Εὔαν τί ἔκαμε, ὀκ τὴν ἐντολήν ἐβγῆκε καὶ ὡς διὰ τὴν παρακοὴν χίλια καλὰ ἀφῆκε. Καὶ τὸν πρωτόπλαστον Ἀδὰμ ’κ τὴν ἐντολὴν ἐβγάνει καὶ τὴν Παράδεισον εἰς μιὸ αὐτείνη τὴν ἐχάνει. |
|
585 | Μ’ αὐτείν’ ἦτον ἡ ἀφορμὴ τῆς πίκρας πᾶσα πρᾶγμα καὶ κοίταξέ το αὐτὸ καλὰ καὶ νὰ τὸ βρῇς ’στὸ γράμμα. Ἡ Μέδαια διὰ τὸν Γιασὸν τὸ τί πρᾶγμα ἐποῖκε, τ’ ἀδέλφι της ἐσκότωσε, τὴν μάνα της ἀφῆκε. Καὶ αὐτείνη ἡ θεόργιστη ἀφήνει τὰ καλά της |
|
590 | κ’ ἔλειψε ἀπὸ τὸν τόπο της καὶ ἀπὸ τὰ γονικά της, καὶ μετ’ αὐτεῖνον τὸν Γιασὸν ἔκαμε δυὸ παιδάκια, χαριτωμένα ἤτανε τὰ δυὸ παλληκαράκια. Μὰ ὁ Γιασὸς τὴν ἄφηκε, σ’ αὐτείνην δὲν γυρίζει, μ’ αὐτείνην ἐσιχάθηκε, πολλὰ τὴν ὀνειδίζει. |
|
595 | Καὶ ἡ Μέδαια ἀπὸ τὴν πικριὰ τὰ δυὸ παιδιὰ σκοτώνει καὶ διὰ νὰ μὴν τὰ ἰδῇ κανείς παράμερα τὰ χώνει. Καὶ τότες πιάνει ἀνάπτει στιὰ καὶ τὰ παιδιά της βάνει καὶ πόλβερη τὰ ἔκαμε καὶ τότες τὰ ἐβγάνει. Καὶ ὡσὰν γιατρὸς ἐγίνηκε κι ἀποδεκεῖθες βγαίνει, |
|
600 | τὴν στράτα αὐτείνη περπατεῖ κ’ εἰς τὸν Γιασὸν πηγαίνει. Ηὗρε αὐτεῖνον τὸν Γιασὸν κι ἔναι ἀρρωστημένος, στὴν κλίνη ἀπάνω ἔστεκε ὡσὰν ἀποθαμένος. Ἔδειξε αὐτείνη ὡσὰν γιατρός, ὡς διὰ νὰ τὸν γιατρέψῃ καὶ κάμνει γνέψι πῶς ὑπᾷ βοτάνι νὰ γυρέψῃ. |
|
605 | Καὶ πιάνει ὀκ τὸ σακοῦλι της, ’κ τὴν πόλβερην ἐβγάνει καὶ δίδει του διὰ νὰ τὸ φά’, λέγει του θέλει γιάνει. Αὐτὸς εἰς μιὸ τὸ ἔφαγε διὰ νἄχῃ τὴν ὑγειά του καὶ δὲν γνωρίζει ὁ ἄτυχος ὅτ’ εἶναι τὰ παιδιά του. Κι ἀφότις τὸν ἐτάγισε, παράμερα γυρίζει |
|
610 | καὶ λέει διὰ τὴν ἀσθένεια του, καλὰ τὴν ἐγνωρίζει. Καὶ τότε λέγει ἀργὰ ’δεπὰ θέλω διὰ ν’ ἀπομείνω, διὰ νὰ τοῦ δώσω ἄλλο νὰ φά’ βοτάνι τὄχω φίνο. Κι αὐτοῦνοι τὴν παρακαλοῦν μὲ τὴν καλὴ καρδία καὶ δίδουν της μιὰν κάμαρα νἄχῃ πᾶσα ἀδεία. |
|
615 | Καὶ αὐτείνη τὸ μεσάνυχτο ἄκου τὸ τί ἐποῖκε, στὴν κάμαρά της ’νάφτει ’στιὰ κι ἀποδεκεῖθες βγῆκε. Καὶ καίγει τότες τὸν Γιασὸν καὶ ὅλα τὰ μεγαλειά του καὶ κεῖνον καὶ τὴν μάνα του καὶ ὅλην τὴν φαμελιά του. Καὶ τότ’ αὐτείνη ἔφυγε σὰν νἆτον ἀναράδα |
|
620 | καὶ ὀκ τὴν πολλή της τὴν πικριὰ χάνει τὴν εὐμορφάδα. Καὶ ἰδὲς ἐκεῖνο πὄκαμε ἡ Ἑλένη τοῦ Μενελάου, πόσον κακὸν ἐγίνηκε, ὅσο νὰ τὴν ἐπάρου(ν). Καὶ ἡ Τρωάδα ἐχάλασε δι’ αὐτείνην τὴν αἰτία, ποὔτουν μεγάλη καὶ πολλὴ αὐτόν’ ἡ αὐθεντία. |
|
625 | Ὁ Πάρις εἰς τὴν Κυθηριὰ ἐδιάβη νὰ τὴν πάρῃ, διατ’ ἤτουν νέος εὔμορφος κ’ ἤτονε παλληκάρι. Μὰ οἱ Ἕλληνες τὴν ἐντροπὴν ποσῶς δὲν τὴν ἐθέλα(ν) καὶ τῶν Τρωγιάδων ἡ ἀντρειὰ αὐτείνους δὲν ἐφέλα. Κ’ ἰδὲς ἀκόμη γνώρισε αὐτείνη τὴν Ἀντριάνα<ν> |
|
πόσοι ’στὴ βρύσι ἐπήγασι ἀντάμα κι ἀποθάναν. Σὰν ὁ Θεσέος ἔσωσε καὶ βάστα τὸ κοντάρι καὶ βρίσκει τὸ φατζόλι της, σκοτώνει τὸ λιοντάρι. Ἰδὲς ἀκόμη τί (ἔ)καμε ἡ Βερσαβὲ ἡ Ἑβραία ἀπὸ τὴν τόσην εὐμορφιά, ἤτουν πολλὰ ὡραία, |
| |
635 | καὶ ὁ Δαυῒδ ἠθέλησε αὐτείνην ν’ ἀγαπήσῃ καὶ τὄχε αὐτούνου ἡ ὄρεξι μὲ δαύτην νὰ ποιήσῃ. Μ’ αὐτείνη ἤτουν ἡ ἀφορμὴ τὸν ἄνδρα τ’ς νὰ σκοτώσουν καὶ κάμνει γράφουν του χαρτὶ αὐτούνου νὰ τὸ δώσουν. Καὶ ἰδὲς ἀκόμα τὸ Σαμψὼν πῶς τὸν δημηγερτέψαν |
|
640 | καὶ πῶς ὀκ τὴν κεφάλην του τὰ μάλλια ἐκουρέψαν. Διατὶ σ’ αὐτεῖνα τὰ μαλλιὰ εἶχε μεγάλην χάριν, τὴν ἔβλεψιν καὶ παίδευσιν κ’ ἤτονε παλληκάρι<ν>. Καὶ εἰς αὐτὴν τὴν ἀφορμὴν ἐχάσε τὴν ζωή του, ὁποῦ μεγάλην δύναμιν ἐβάστα τὸ κορμί του. |
|
645 | Καὶ τὴν κολώνα ἔσυρε καὶ πιάνει καὶ χαλᾷ τη καὶ τότες ἐπλακώθησαν μέσα εἰς τὸ παλάτι. Καὶ ἰδὲς ἐκεῖνο τὄκαμε τοῦ Ἡρώδη ἡ θυγατέρα, τ’ Ἁγιοῦ Γιαννιοῦ τὴν κεφαλὴν νὰ κόψουν μὲ μαχαίρα. Καὶ ἡ μάνα τ’ς ἤτονε ἀφορμὴ νὰ φέρουν ’ς τὴ λεκάνη, |
|
650 | νὰ κόψουνε τὴν κεφαλὴν τοῦ μέγα Ἰωάννη. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- Charles André van Loo, Ιάσων και Μήδεια, 1759, Μουσείο Καλών Τεχνών Bau, Γαλλία.
Πηγή: Wikimedia Commons - Evelyn De Morgan, Μήδεια, 1889, Πινακοθήκη Williamson, Birkenhead, Αγγλία.
Πηγή: Wikimedia Commons - John William Waterhouse, Ιάσων και Μήδεια, 1907, λάδι σε καμβά, ιδιωτική συλλογή.
Πηγή: Wikimedia Commons - Η Κρίση του Πάρη, ερυθρόμορφη αττική κύλικα του Ζωγράφου του Βερολίνου, περ. 440 π.Χ., Antikenmuseum, Βερολίνο.
Πηγή: 5ο Δημοτικό Σχολείο Λαμίας - Η Κρίση του Πάρη, πορσελάνη, Μουσεία Καπιτωλίου, Ρώμη.
Πηγή: Wikimedia Commons - Jacques-Louis David, Ο έρωτας της Ελένης και του Πάρη, 1788, έργο που εκτίθεται στο Μουσείο Λούβρου, στο Παρίσι.
Πηγή: Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Παραδείγματα ενάρετων γυναικών. Η Παναγία (στ. 719-788)
Ο συγγραφέας καταλήγει ότι υπάρχουν και ενάρετες γυναίκες, τα ονόματα των οποίων παραθέτει. Εξέχουσα θέση έχει η Παναγία.
[719] | Μ’ αὐτοὶ ποῦ λέγουσι κακὸν ἔχουν μεγάλο κρῖμα, |
|
720 | διατὶ ὅλες δὲν ὁμοιάζουσι οὐδ’ ὅλαι εἶν’ ἕνα κτῆμα. Μὰ κεῖνες ποὖναι ἄτιμες ἂς ἔχουν τὴν κατάραν ἀπὸ τὸν Κύριον τὸν Θεόν, τὸν ἅγιον τὸν πατέρα. Διατὶ εἶναι κρῖμα καὶ ἁμαρτιὰ νὰ λὲς κακὸν διὰ κεῖνες, ὁποῦναι ἄξιες καὶ καλὲς καὶ εἰς τὴν τιμήν τους φίνες. |
|
725 | Δὲν ἔν’ λογάρι θησαυρὸς κόρη νὰ ξαγοράσῃ, γυναῖκα ὅπου βρίσκεται εἰσὲ τιμὴν νὰ γεράσῃ. Τὶς ἔχει νοῦν καὶ λογισμὸν αὐτεῖνες νὰ ’παινέσῃ, τὲς ἅγιες ὅπου βρίσκονται ’ς τοῦ οὐρανοῦ τὴν μέση(ν) ! Κ’ ἰδὲς τὸ πῶς εὑρίσκονται καὶ αὐτὲς ἐμαρτυρῆσαν |
|
730 | καὶ πόσες (ἐ)κόψαν μὲ σπαθὶ [καὶ] μὲ ῥόδαν ἐγυρίσαν. Αὐτείνην τὴν μαρτύρισσαν, τὴν ἅγιαν Καταιρίνην, τὴν ἄλλην τὴν ἁγιώτατη, τὴν ἅγιαν τὴν Ἐρήνην. Καὶ ἄλλες πολλὲς καὶ ἀμέτρητες αὐτεῖνες ἐφονέψαν καὶ τὴν αἰώνιον ζωὴν αὐτεῖνες ἐγυρέψαν. |
|
735 | Ὅλες ἀφήνω εἰς μιὰν μεριὰν καὶ θέλω νὰ γυρίσω μὲ προσευχὴν καὶ δάκρυον σ’ αὐτείνη νὰ μιλήσω. Μὲ προσευχὴν καὶ δάκρυον καὶ μὲ ταπεινοσύνη ’ξ αὐτὴν γυρεύω συμπάθειο [μὲ] μεγάλη ἐλεημοσύνη. Βρισκόμενος ἁμαρτωλὸς καὶ μὲ μεγάλο κρῖμα |
|
740 | καὶ πῶς νὰ γράψω ’ς τὸ χαρτὶ καὶ νὰ τὸ βάλω εἰς ῥίμα. Σὲ τὴν μητέρα τοῦ Χριστοῦ, ὀλπίδα μου καὶ φῶς μου, ὀλπίδα τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ σωτηριὰ τοῦ κόσμου, δέομαι καὶ παρακαλῶ βοήθεια νὰ μοῦ δώσῃς, τὴν προσευχή μου νὰ εἰπῶ, χάρι νὰ μ’ ἀξιώσῃς. |
|
745 | Δέσποινα πάντων Δέσποινα, Κυρία χαριτωμένη, ὀλπίδα τῶν ἁμαρτωλῶν, μήτηρ εὐλογημένη. Ὅποιος ἐσὲ παρακαλεῖ εἰς τὴν χάριν σου ἔχει ὀλπίδα καὶ κράζει σε ἀπὸ καρδιᾶς : «νύχτα καὶ ἡμέρα σ’ εἶδα». Ὁπόσους ἀπὸ τὸν πνιμὸν τοὺς ἔχεις λυτρωμένους |
|
750 | καὶ πόσους ὀκ τὴν κόλασιν τοὺς ἔχεις ἐβγαλμένους. ’Σ τοὺς ξένους τοὺς ἀγνώριμους εἶσαι ἡ προστασία καὶ αὐτοὺς ὅπου φλογίζονται τοὺς δίδεις τὴν δροσία(ν) ’Σ τὲς χῆρες καὶ εἰς τὰ ὀρφανὰ εἶσαι ἡ προμηθεία, ’ς τοὺς πειρασμοὺς καὶ κόλασες εἶσαι ἡ ἐλευθερία. |
|
755 | Τὸ δρόσος εἶσαι τὸ λοιπόν, ἡ σωτηρία, τὸ ἄνθος, ἀπελπισμένων ἡ ἐλπὶς καὶ τῶν πτωχῶν τὸ φράνθος. Τῶν αἰχμαλώτων λυτρωτὴς καὶ τῶν πιστῶν τὸ κράτος, τῶν ἀσθενούντων ἰατρὸς καὶ τῶν στενῶν τὸ πλάτος. Τῶν ὀρθοδόξων καύχημα εἶσαι πολλ’ ἀκουσμένη, |
|
760 | τῶν ἱερέων ἡ καλλονή, κυρὰ χαριτωμένη. Δόξα εἶσαι τῶν μοναχῶν, μεγάλη Πλατυτέρα, καὶ τῶν ναυτῶν (εἰ)ς τὸ πέλαγος εἶσαι πάντων μητέρα. Ὁπόσους ἐκ τὸν κίνδυνον τοὺς ἔχεις λυτρωμένους κ’ εἰσὲ καλὸν καὶ ἀνάπαυσιν τοὺς ἔχεις ἀφερμένους. |
|
Καὶ ὅποιος ἐξ ὅλης του ψυχῆς μὲ καθαρὴν καρδίαν τὴν χάρι της παρακαλεῖ εὑρίσκει βοηθείαν. Διὰ τοῦτο σᾶς παρακαλῶ ὅλους μὲ σπλαγχνοσύνη, κράζετέ την βοήθειαν, κανείς σας μὴ ἀπομείνῃ. Ὅλοι σας μὲ τὴν προσευχὴν καὶ μὲ [τὴν] ταπεινοσύνη |
| |
770 | παρακαλέσετέ τηνε διὰ νὰ μᾶς δίδῃ εἰρήνη. Λοιπὸν ὅσο ποῦ στέκεσαι ’ς τὸν κόσμον καὶ ἀπερνάῃς, πρόσεχε ὀκ τὲς ἀδικιὲς ἀπάνω σου μὴ βάνῃς. Εἰς τέτοια πάθη θέλεις ζῇ καὶ τότε νὰ γεράσῃς, χρειά ’ναι τὸ τέλος σου νὰ ’ρθῇ, ’ς τὸν κόσμο νὰ περάσῃς. |
|
775 | Ἀτός σου μὲ τὰ χέρια σου δὸς διὰ τὴν ψυχήν σου, νὰ μὴ ἀποθάνῃς καὶ νὰ πῇς, νὰ δώσουν οἱ δικοί σου. Ἀμὴ κατὰ τὸ ἔχει σου δὸς τοῦ Χριστοῦ τὴν μοῖρα, νὰ πᾶν ὀμπρὸς τὰ δῶρα σου ν’ ἀνοίξουσι τὴν θύρα(ν), νὰ μπῇς εἰς τὴν Παράδεισον μὲ τοὺς ἁγιοὺς νὰ ψάλῃς, |
|
780 | νὰ λὲς τὸ ἀλληλούϊα, ποτὲ νὰ μὴν τὸ σφάλῃς. Στίχοι τριακόσοι ἐννενῆντα τρεῖς εἶναι ἐπὰ γραμμένοι, ὅλοι εἶναι λόγοι διδακτικοί, ὁποῦ εἶναι ἐπὰ βαλμένοι. Καὶ κεῖνος ὁποῦ τἄκαμε στὴν Βενετιὰ τιμήθη, τὰ γονικά του λέγουσι ’ς τὴν Ζάκυνθο γεννήθη. |
|
785 | ’Σ τὸν ξῆντα ἕνα στίχον ἄρχισε ὡς τοὺς ’βδομῆντα πέντε, νὰ βρῇς τὸ πῶς τὸν κράζουσι καὶ τὄνομά του ποιόναι. Τὸ πρῶτον γράμμα ἔπαιρνε ξεπᾶσα ἕνα στίχον, τοῦ τὄδωκα τοῦ καθενός, δὲν βάνω εἰς τὸν ἦχον, ΤΕΛΟΣ |
|
- Η Πλατυτέρα του Ουρανών.
Πηγή: Βήμα Ορθοδοξίας - Η εικόνα της Παναγίας της Φοβεράς Προστασίας, Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους.
Πηγή: Εκκλησία online
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- «Αγνή Παρθένε Δέσποινα», ερμηνεία: Divna Ljubojević, από το άλμπουμ Lumières du chant byzantin (feat. Choeur Melodi), Editions Jade 2010.
Πηγή: YouTube«Την ωραιότητα της Παρθενίας Σου», βυζαντινός εκκλησιαστικός ύμνος προς τιμήν της Παναγίας, ερμηνεία: Πέτρος Γαϊτάνος, από το άλμπουμ Η πηγή της Ζωής, Universal 2000.
Πηγή: YouTube
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Βιβλιογραφία
- Κακλαμάνης 1991
- Στέφανος Ε. Κακλαμάνης, «Μάρκος Δεφαράνας (1503-1575), Ζακύνθιος στιχουργός του 16ου αιώνα», Θησαυρίσματα 21 (1991), σ. 210-315.
- Karaiskakis 1934
- Sitsa Karaiskakis (επιμ)., «Das Lehrgedicht Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν von Markos Depharanas 1543», Λαογραφία 11 (1934), σ. 1-66.
- Κριαράς 1935
- Μ. Κριαράς, «Παρατηρήσεις εις τους “Λόγους διδακτικούς” του Μάρκου Δεφαράνα», Αθηνά 46 (1935), σ. 136-152.
- Κρουμπάχερ 1900
- Καρλ Κρουμπάχερ, Ιστορία της βυζαντηνής λογοτεχνίας, μεταφρασθείσα υπό Γεωργίου Σωτηριάδου, τ. 3, Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, Αθήνα 1900, σ. 74-75.
- Legrand 1881
- Émile Legrand (επιμ.), Bibliothèque grecque vulgaire, τ. 2, Maisonneuve et Cie, Παρίσι 1880, σ. XXVIII-XXXI.
- Legrand 1885
- Émile Legrand, Bibliographie hellénique: ou description raisonnée des ouvrages publiés en Gréc par des Grecs aux XVe et XVIe siècles, τ. 1, Ernest Leroux Éditeur, Παρίσι 1885, σ. 289.
- Λεντάρη 2007
- Τίνα Λεντάρη, «Δεφαράνας, Μάρκος (1505-1575)», Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι, Πατάκης, Αθήνα 2007, σ. 483-484.
- Μαστροδημήτρης 2005
- Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία, Δόμος, Αθήνα 72005, σ. 69.
- Σάθας 1868
- Κωνσταντίνος Ν. Σάθας, Βιογραφίαι των εν τοις γράμμασι διαλαμψάντων Ελλήνων, από της καταλύσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι της ελληνικής εθνεγερσίας, Εκ της τυπογραφίας των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά, Αθήνα 1868, σ. 409.
- Vitti 1994
- Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Οδυσσέας, Αθήνα 31994, σ. 51.
Ετικετες Αναζητησης
Λογοτεχνικό Είδος
Ποίηση διδακτική/παραινετικήΛογοτεχνικό Γένος
ΠοίησηΕποχές - Περίοδοι
Δημώδης γραμματεία μετά την Άλωση (16ος-18ος αι.) Λογοτεχνία σε φραγκοκρατούμενα-βενετοκρατούμενα μέρη (15ος-17ος αι.)Θέματα
Διαπαιδαγώγηση Διδαχή Πίστη Χριστιανισμός Αγάπη Αγιότητα Θρησκευτική παράδοση Φτώχεια Απάτη Εκδίκηση Επιβουλή Έρωτας Μαγεία Μοιχεία/απιστία Φόνος Γάμος Οικογένεια Συζυγική ζωή ΓνώσηΦύση Προσώπων
Άνθρωποι
Κατάλογος Έργων
- Αισώπου Μύθοι
- Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης
- Άνθη ευλαβείας
- Άνθος των χαρίτων
- Απόκοπος
- Αφήγησις Λιβίστρου και Ροδάμνης
- Αφήγησις παράξενος του ταπεινού Σαχλίκη
- Βαρλαάμ και Ιωάσαφ
- Βασιλεύς ο Ροδολίνος
- Βίοι αγίων
- Διγενής Ακρίτης
- Διήγησις Βελισαρίου
- Διήγησις εξαίρετος Βελθάνδρου του Ρωμαίου
- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη του Ιμπερίου θαυμαστού και κόρης Μαργαρώνης
- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης
- Διήγησις Ιεροθέου Αββατίου
- Διήγησις και οπτασία ωφέλιμος ορθοδόξου τινός Δημητρίου
- Διήγησις του Αχιλλέως
- Διήγησις του Πωρικολόγου
- Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων
- Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, η ποία λέγεται Κρόνικα, τουτέστιν Χρονικόν
- Ερωτικόν ενύπνιον
- Ερωτόκριτος
- Ερωτοπαίγνια
- Ερωφίλη
- Η Βοσκοπούλα
- Η Θυσία του Αβραάμ
- Η Καινή Διαθήκη
- Η Κοσμογέννησις
- Η Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου
- Θησαυρός
- Θρήνος εις τα Πάθη και την Σταύρωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού
- Θρήνος της Θεοτόκου
- Θρήνος της Κρήτης
- Θρήνος της Κωνσταντινούπολης
- Ιατροσόφια
- Ιστορία και όνειρο
- Ιστορία του Ταγιαπιέρα
- Κατζούρμπος
- Κλίνη Σολομώντος
- Λαϊκές αφηγήσεις
- Λεηλασία της Παροικιάς της Πάρου
- Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν
- Λόγος παρηγορητικός περί Δυστυχίας και Ευτυχίας
- Μεγάλον θανατικόν από πανόκλα
- Ο Βίος του Αισώπου
- Ο Έπαινος των γυναικών
- Ο Κρητικός Πόλεμος
- Ο Οψαρολόγος
- Ο Χρονογράφος
- Παιδιόφραστος διήγησις των ζώων των τετραπόδων
- Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη
- Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου
- Πανώρια
- Πένθος θανάτου, ζωής μάταιον και προς Θεόν επιστροφή
- Περί ηρώων, στρατηγών, φιλοσόφων, αγίων και άλλων ονομαστών ανθρώπων, οπού εβγήκασιν από το νησί της Κύπρου
- Περί της ξενιτείας
- Πόλεμος της Τρωάδος
- Πτωχοπρόδρομος
- Ριμάδα κόρης και νιου
- Ρίμες αγάπης (Κυπριακά ερωτικά)
- Σιντίπας
- Σπανέας
- Σπανός
- Στάθης
- Στεφανίτης και Ιχνηλάτης
- Στίχοι γραμματικού Μιχαήλ του Γλυκά ούς έγραψε καθ΄ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός
- Συναξάριον του τιμημένου γαδάρου
- Το κατά Καλλίμαχον και Χρυσορρόην ερωτικόν διήγημα
- Το Χρονικόν του Μορέως
- Φορτουνάτος
- Φυσιολόγος
- Χρονικό του Γαλαξειδιού
- Χρονικό του μοναστηριού του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων
- Χρονικό των Σερρών
- Χρονικόν