μπουνιά, η, ουσ. [<βενετ. bugna <λατιν. pugna (= πυγμαχία) <pugnus (= γροθιά, πυγμή)], χτύπημα με γροθιά: «όταν άρχισαν τις μπουνιές, δεν τολμούσε κανένας να μπει ανάμεσά τους να τους χωρίσει». (Ακολουθούν 18 φρ.)·
- είναι για μπουνιές, πρέπει να τιμωρηθεί με ξυλοδαρμό ή συμπεριφέρεται με τέτοιο τρόπο, σαν να επιδιώκει να φάει ξύλο: «αφού σε κατηγορεί χωρίς λόγο, είναι για μπουνιές». Για συνών. βλ. φρ. είναι για χαστούκια, λ. χαστούκι·
- έφαγε μπουνιές ή έφαγε τις μπουνιές του, γρονθοκοπήθηκε, έφαγε ξύλο από κάποιον: «έπρεπε να φάει πρώτα τις μπουνιές του για να καθίσει φρόνιμα». Συνών. έφαγε γροθιές ή έφαγε τις γροθιές του·
- θέλει μπουνιές ή θέλει τις μπουνιές του ή τις θέλει τις μπουνιές του, βλ. φρ. είναι για μπουνιές·
- παίξαμε μπουνιές, ανταλλάξαμε γροθιές με κάποιον: «μ’ αυτόν που βλέπεις παίξαμε μπουνιές πριν από μια βδομάδα». Συνών. παίξαμε γροθιές·
- πέφτουν μπουνιές, γίνεται άγριος καβγάς: «μόλις έμαθαν πως πέφτουν μπουνιές στο καφενείο, έτρεξαν όλοι να πάνε να δουν». (Λαϊκό τραγούδι: όπου ανοίξει ο τσαμπουκάς και πέσουνε μπουνιές πάλι εγώ στη μέση, λεν πετούσα καρεκλιές). Συνών. πέφτουν γροθιές·
- πλακώνομαι στις μπουνιές, μαλώνω με κάποιον ανταλλάσσοντας χτυπήματα με μπουνιές: «είχαν από παλιά διαφορές μεταξύ τους και μόλις συναντήθηκαν, πλακώθηκαν στις μπουνιές». Συνών. πλακώνομαι στις γροθιές·
- τον πέθανα στις μπουνιές, βλ. φρ. τον τρέλανα στις μπουνιές·
- τον πλάκωσα στις μπουνιές, τον έδειρα χτυπώντας τον αλλεπάλληλα με τις μπουνιές μου, τον γρονθοκόπησα: «επειδή δεν έπαψε στιγμή να κατηγορεί το φίλο μου, τον πλάκωσα στις μπουνιές». Συνών. τον πλάκωσα στις γροθιές·
- τον τάραξα στις μπουνιές, τον έδειρε άγρια, τον ξυλοκόπησε: «μόλις του ’βρισε ο άλλος τη μάνα, τον άρπαξε στα χέρια και τον τάραξε στις μπουνιές». Συνών. τον τάραξα στις γροθιές·
- τον τρέλανα στις μπουνιές, τον ξυλοκόπησα άγρια: «μόλις τον είδα να βάζει χέρι στο ταμείο, τον τρέλανα στις μπουνιές». Συνών. τον τρέλανα στις γροθιές·
- του ’δωσα μια μπουνιά, βλ. φρ. του ’ριξα μια μπουνιά·
- του ’δωσα μπουνιές ή του ’δωσα τις μπουνιές του, βλ. φρ. του ’ριξα μπουνιές ή του ’ριξα τις μπουνιές του·
- του κάθισα μια μπουνιά, τον χτύπησα με την μπουνιά μου στο πρόσωπο, ιδίως με κατεύθυνση από πάνω προς τα κάτω: «μας έκανε τον άγριο για να τον φοβηθούμε, μόλις όμως του κάθισα μια μπουνιά, έφυγε σαν βρεγμένη γάτα». Συνών. του κάθισα μια γροθιά·
- του ’κοψα μια μπουνιά, τον χτύπησα με την μπουνιά μου στο πρόσωπο: «λίγο πριν μας χωρίσουν, πρόλαβα και του ’κοψα μια μπουνιά». Συνών. του ’κοψα μια γροθιά·
- του ’ριξα μια μπουνιά, τον χτύπησα με την μπουνιά μου στο πρόσωπο: «λίγο πριν μας χωρίσουν πρόλαβα και του ’δωσα μια μπουνιά». Συνών. του ’ριξα μια γροθιά·
- του ’ριξα μπουνιές ή του ’ριξα τις μπουνιές του, τον γρονθοκόπησα, τον έδειρα και, κατ’ επέκταση, τον νίκησα: «αφού δεν έπαιρνε με το καλό, του ’ριξα τις μπουνιές του κι ησύχασε».Συνών. του ’ριξα γροθιές ή του ’ριξα τις γροθιές του·
- του τράβηξα μια μπουνιά, βλ. φρ. του κάθισα μια μπουνιά·
- τρώω μπουνιές ή τρώω τις μπουνιές μου, δέχομαι μπουνιές, με δέρνει κάποιος άγρια και, κατ’ επέκταση, με νικά: «δεν είμαι χαζός να μαλώσω μαζί του, γιατί τρώω μπουνιές κάθε φορά που μαλώνω». Συνών. τρώω γροθιές ή τρώω τις γροθιές μου.