χάπι, το, ουσ. [τουρκ. <hap], το χάπι. 1. φαρμακευτικό, ναρκωτικό ή ηρεμιστικό σε δισκίο: «είχε μαζί του πέντε χάπια έκσταση». (Λαϊκό τραγούδι: με σκόνη και με χάπια ζητάω να ταξιδέψω, μέσα απ’ τη φυλακή μου θέλω να δραπετεύσω). 2.άνθρωπος μωρόπιστος και, κατ’ επέκταση, ο κουτός, ο βλάκας: «πού το πέτυχες αυτό το χάπι και το ’φερες μαζί σου;». Υποκορ. χαπάκι, το·
- γιατί, χάπι θα πάρεις; ειρωνική παρατήρηση σε κάποιον, που μας ρωτάει κάθε τόσο τι ώρα είναι(;)·
- δεν τρώω χάπια ή δεν τρώμε χάπια, δεν είμαι βλάκας, δεν είμαι αφελής, ευκολόπιστος, δεν είμαι ανόητος, κουτός, βλάκας: «νόμιζε πως μπορούσε να με ξεγελάσει, αλλά δεν ήξερε ο ανόητος πως δεν τρώω χάπια». (Λαϊκό τραγούδι: κι αν έκανα προχτές την πάπια, μην το νομίζεις πως τρώω χάπια). Από την εικόνα του ατόμου, που, από τα χάπια που παίρνει, χάνει τη διαύγεια του πνεύματός του. Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του. Για συνών. βλ. φρ. δεν τρώω κουτόχορτο ή δεν τρώμε κουτόχορτο, λ. κουτόχορτο·
- έφαγε το χάπι ή το ’φαγε το χάπι, α. ξεγελάστηκε, εξαπατήθηκε, έπεσε στην παγίδα: «ήθελε να κάνει τον έξυπνο, αλλά έφαγε το χάπι απ’ τον τάδε και τώρα κλαίει τα λεφτά του». β. δέχτηκε παρά τη θέλησή του να υποστεί την άσχημη κατάσταση που διαμορφώθηκε σε βάρος του: «όταν έμαθε πως τον απάτησε η γυναίκα του, το ’φαγε το χάπι, για να μη διαλύσει την οικογένειά του»·
- κατάπιε το χάπι ή το κατάπιε το χάπι, βλ. φρ. έφαγε το χάπι·
- μελώνω το χάπι, βλ. συνηθέστ. χρυσώνω το χάπι·
- τα λόγια σου και του Πασχάλη τα χάπια, βλ. λ. λόγος·
- το παίζει χάπι, προσποιείται πως δεν καταλαβαίνει τίποτα, προσποιείται τον κουτό, το βλάκα: «κάθε φορά που γίνεται φασαρία το παίζει χάπι κι έτσι δεν μπερδεύεται πουθενά»·
- τρώει χάπια, είναι αφελής, ευκολόπιστος, είναι ανόητος, κουτός, βλάκας: «αφού τρώει χάπια, να μην παραπονιέται που τον κοροϊδεύουν όλοι». (Λαϊκό τραγούδι: κι αν έκανα μέχρι προχτές την πάπια, μην το νομίζεις ότι τρώω χάπια). Για συνών. βλ. φρ. τρώει κουτόχορτο, λ. κουτόχορτο·
- χρυσώνω το χάπι, παρουσιάζω σε κάποιον όσο πιο ανώδυνα μπορώ κάτι δυσάρεστο που πρόκειται να υποστεί: «η κυβέρνηση, για να χρυσώσει το χάπι στο λαό, υποσχέθηκε πως τα οφέλη που θα προκύψουν απ’ αυτή τη φορομπηχτική πολιτική θα επιστραφούν πολλαπλάσια υπό μορφή κοινωνικής πολιτικής».