μουνί κ. μνί, το, ουσ. [<μσν. μουνίν <αρχ. μνοῦς (= χνουδάκι)], το μουνί. 1. (γενικά) η γυναίκα, ιδίως ως σεξουαλικό αντικείμενο: «χωρίς μουνί δεν κάνει βήμα στη ζωή του». 2. χαρακτηρίζει την κακή ποιότητα κάποιου πράγματος: «τι μουνί αυτοκίνητο πήγες κι αγόρασες;». Σε συνδυασμό με την αμέσως προηγούμενη ερμηνεία οι πανέξυπνοι δημιουργοί ανεκδότων σκάρωσαν το παρακάτω ανέκδοτο ή λογοπαίγνιο σχετικά με κάποια όμορφη τραγουδίστρια: από φωνή μουνί, αλλά από μουνί φωνάρα. 3. εκστομίζεται και ως βρισιά σε άντρα και πιο σπάνια σε γυναίκα: «έλα δω, ρε μουνί, γιατί βάζεις συνέχεια διαβάλματα στην παρέα μας;». Από το ότι αιώνες ολόκληρους οι άντρες θεωρούσαν τη γυναίκα κατώτερη, κάτι που ακόμη και σήμερα πολλοί έχουν την ίδια αντίληψη οπότε είναι πολύ προσβλητικό για έναν άντρα να τον αποκαλεί κάποιος μουνί. Από το πόνημα του Φίλιππου Βλάχου “χωριάτικα βρωμόλογα”, Τυπογραφείο Κείμενα, Αθήνα 1986, μαθαίνουμε τον τρόπο με τον οποίο έγινε το μουνί: άλλο καλύτερο δεντρί δεν είναι απ’ τη γυναίκα ποιος μαραγκός την έφτιασε ποιος χτίστης την πελέκα; και κει που την πελέκαγε κι έφτιανε το κορμί της μια τσεκουριά του ξέφυγε κι έκαμε το μουνί της. Υποκορ. μουνάκι, το (βλ. λ.) και μουνίτσα, η (βλ. λ.). Μεγεθ. μουνάρα, η (βλ. λ.) και μούναρος, ο (βλ. λ.). (Ακολουθούν 89 φρ.)·
- ακόμη δε βγήκε απ’ το μουνί της μάνας του, λέγεται ειρωνικά ή υποτιμητικά για άτομο που, χωρίς να έχει τις απαιτούμενες γνώσεις στη ζωή ή σε ένα επάγγελμα ή μια τέχνη λόγω μικρής ηλικίας, θέλει ή προσπαθεί να συμβουλέψει άλλους, που είναι και μεγαλύτεροί του και πολύ πιο έμπειροι από αυτό: «ακόμη δε βγήκε απ’ το μουνί της μάνας του και θα μας κάνει υποδείξεις!». Για συνών. βλ. φρ. ακόμη δε βγήκε απ’ το καβούκι του, λ. καβούκι·
- άλλο Τουπαμάρος κι άλλο το μουνί της Μάρως, λέγεται ειρωνικά, όταν προσπαθεί κάποιος να συγκρίνει δυο εντελώς ανόμοια πράγματα ή λέγεται ειρωνικά, όταν θέλουμε να υπογραμμίσουμε μια μεγάλη αντίθεση ανάμεσα σε δυο πράγματα ή καταστάσεις: «δεν μπορείς να συγκρίνεις το βαρκάκι σου με το κότερό μου, γιατί άλλο Τουπαμάρος κι άλλο το μουνί της Μάρως». Για συνών. βλ. φρ. άλλος ναύτης κι άλλο καντηλανάφτης, λ. άλλος·
- αν ήταν το μουνί βιολί, θα το είχανε πολλοί, η κατάκτηση μιας γυναίκας απαιτεί επιμονή και υπομονή και δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων: «αν δεν την κυνηγήσεις, δεν κάνεις τίποτα, γιατί, αν ήταν το μουνί βιολί, θα το είχανε πολλοί», δηλ. όποτε θέλει κάποιος ένα βιολί πηγαίνει και το αγοράζει· βλ. και φρ. αν ήταν η ψωλή βιολί, θα ’ταν όλοι μουσικοί, λ. ψωλή·
- ανάθεμά το το μουνί πόσα κακά που σέρνει, η γυναίκα πολλές φορές είναι αιτία πολλών κακών: «επειδή του ζήτησε να χωρίσουν, αυτοκτόνησε ο βλάκας. -Ανάθεμά το το μουνί πόσα κακά που σέρνει». Πρβλ.: εκ γυναικός τα φαύλα·
- απ’ τον κώλο ως το μουνί ή απ’ το μουνί ως τον κώλο, βλ. λ. κώλος·
- άσπρα μαλλιά του κεφαλιού, κακά μαντάτα του μουνιού, βλ. λ. μαλλί·
- βλέπω της γιαγιάς μου το μουνί, βλ. συνηθέστ. βλέπω της γιαγιάς μου το πράμα, λ. πρά(γ)μα·
- βλέπω της μάνας μου το μουνί, βλ. συνηθέστ. βλέπω της μάνας μου το πράμα, λ. πρά(γ)μα·
- βρήκε μουνί στην έρημο, το θέλει και ξυρισμένο, λέγεται ειρωνικά για άτομο που, ενώ του δίνουν ανέλπιστα κάτι που το έχει απόλυτη ανάγκη, το εξετάζει για να δει και σε τι κατάσταση βρίσκεται·
- βρήκε τζάμπα μουνί, το θέλει και ξυρισμένο, βλ. φρ. βρήκε μουνί στην έρημο, το θέλει και ξυρισμένο·
- γαμώ το μουνί μου! ή γαμώ το μουνί που με γένναγε! ή γαμώ το μουνί που με πέταγε! έκφραση αγανακτισμένου ή εκνευρισμένου ατόμου: «γαμώ το μουνί μου, όλα τα δύσκολα σε μένα θα τύχουν!». Η φρ. συνήθως σε χρήση από τους άντρες για άντρες. Συνήθως η φρ. κλείνει πάλι με το γαμώ. Για συνών. βλ. φρ. γαμώ τα καντήλια μου! λ. καντήλι·
- γαμώ το μουνί σου! ή γαμώ το μουνί που σε γένναγε! ή γαμώ το μουνί που σε πέταγε! ή σου γαμώ το μουνί! ή σου γαμώ το μουνί που σε γένναγε! ή σου γαμώ το μουνί που σε πέταγε! α. επιθετική έκφραση εναντίον κάποιου που είναι ενοχλητικός, που μας δημιουργεί προβλήματα: «γιατί, γαμώ το μουνί σου δεν κάθεσαι φρόνιμα! || σου γαμώ το μουνί που σε γένναγε αν δεν κάτσεις φρόνιμα!». β. εκστομίζεται και ως βρισιά. Η φρ. συνήθως σε χρήση από τους άντρες για άντρες. Η φρ. πιο αραιά από ότι η αμέσως πιο πάνω, κλείνει πάλι με το γαμώ. Για συνών. βλ. φρ. γαμώ τα καντήλια σου! ή σου γαμώ τα καντήλια! λ. καντήλι·  
- γίναμε μουνί, βλ. φρ. γίναμε μουνί καπέλο·
- γίναμε μουνί καλλιγραφίας, βλ. φρ. γίναμε μουνί καπέλο·
- γίναμε μουνί καπέλο, μαλώσαμε άγρια, ανταλλάξαμε βίαια χτυπήματα, σκληρά λόγια ή απειλές: «είχαμε από καιρό διαφορές και, όταν συναντηθήκαμε, γίναμε μουνί καπέλο». Για συνών. βλ. φρ. γίναμε μπίλιες, λ. μπίλια·
- γκαστρωμένο μουνί, ξεροψημένο αρνί, λέγεται θαυμαστικά για έγκυο γυναίκα με υπονοούμενο το σεξ, γιατί έχει παρατηρηθεί πως η γυναίκα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης της παρουσιάζει αυξημένη ερωτική διάθεση, πράγμα που ευχαριστεί απόλυτα τον άντρα: «είναι έγκυος η κυρά του και σχεδόν κάθε βράδυ της ξηγιέται, γιατί γκαστρωμένο μουνί, ξεροψημένο αρνί»·
- δε μας εφτάναν τα μουνιά, μας ήρθαν κι απ’ την Πέργαμο, βλ. συνηθέστ. τα ’χαμε χύμα, μας ήρθαν και τσουβαλάτα, λ. χύμα· 
- δουλειά δεν είχε το μουνί και μάθαινε τσαγκάρης, βλ. λ. δουλειά·
- έγινα (σαν) μουνί, λερώθηκα: «έπεσα μέσα στις λάσπες κι έγινα σαν μουνί». Από την εικόνα του αιδοίου της γυναίκας που έχει περίοδο·
- έγινα (σαν) μουνί καλλιγραφίας, βλ. φρ. έγινα (σαν) μουνί καπέλο·
- έγινα (σαν) μουνί καπέλο, λερώθηκα πάρα πολύ: «θέλησα να επιδιορθώσω μονάχος μου τ’ αυτοκίνητό μου, κι έγινα σαν μουνί καπέλο απ’ τα λάδια και τις κάπνες»·
- έγινε μουνί η δουλειά, βλ. λ. δουλειά·
- έγινε μουνί καλλιγραφίας η δουλειά, βλ. λ. δουλειά·
- έγινε μουνί καπέλο η δουλειά, βλ. λ. δουλειά·
- εδώ ο κόσμος καίγεται και το μουνί χτενίζεται ή εδώ ο κόσμος χάνεται και το μουνί χτενίζεται, βλ. λ. κόσμος·
- εδώ ο κόσμος καίγεται κι αυτή το μουνί της ή εδώ ο κόσμος χάνεται κι αυτή το μουνί της, βλ. λ. κόσμος·
- είδα της γιαγιάς μου το μουνί, βλ. συνηθέστ. είδα της γιαγιάς μου το πράμα, λ. πρά(γ)μα·
- είδα της μάνας μου το μουνί, βλ. συνηθέστ. είδα της μάνας μου το πράμα, λ. πρά(γ)μα·
- είδε χαρά στο μουνί της, βλ. λ. χαρά·
- είναι μουνί, (ιδίως για άντρες), δεν είναι καθόλου εντάξει: «πρόσεχέ τον αυτόν που κάνεις παρέα, γιατί είναι μουνί»·
- είναι πολύ μουνί! (θαυμαστικά για γυναίκες) είναι πανέμορφη: «πέρασε προηγουμένως μία, που ήταν πολύ μουνί»·
- είναι πολύ μουνί, (ιδίως για άντρες) πρόκειται για άτομο με χαμηλή πνευματική ή ηθική υποστάθμη: «είδα το γιο σου να κάνει παρέα με κάποιον που είναι πολύ μουνί, γι’ αυτό πέσ’ του να προσέχει»·
- είναι σαν κλαμένο μουνί ή είναι σαν μουνί κλαμένο, βρίσκεται σε πολύ κακή ψυχολογική κατάσταση: «τι συμβαίνει στον τάδε κι είναι σαν κλαμένο μουνί;»·
- έκανα μουνί καλλιγραφίας τη δουλειά, βλ. λ. δουλειά·
- έκανα μουνί καπέλο τη δουλειά, βλ. λ. δουλειά·
- έκανα μουνί τη δουλειά, βλ. λ. δουλειά·
- έλα μουνί στη θέση σου! βλ. συνηθέστ. έλα μουνί στον τόπο σου(!)·
- έλα μουνί στον τόπο σου! έκφραση απορίας ή έκπληξης, δυσάρεστης ή ευχάριστης, από αναπάντεχη ενέργεια, πράξη ή λόγο κάποιου: «έλα μουνί στον τόπο σου, τι πράγματα είναι αυτά που λες χωρίς να ξέρεις για ποιο λόγο ενήργησε ο άνθρωπος με τον τρόπο που ενήργησε! || αν και είναι γνωστός τσιγκούνης, όταν του ζήτησα δανεικά, μου τα ’δωσε χωρίς δεύτερη κουβέντα. -Έλα μουνί στον τόπο σου!». Μερικές φορές, η φρ. κλείνει με το κι άλλο κακό μην κάνεις. Από την αναστάτωση του γυναικείου γεννητικού οργάνου κατά τη γενετήσια πράξη. Είναι και φορές που παρατηρείται και παράλληλο σταυροκόπημα·
- έχει του μουνιού της (του) το χαβά, δεν ενδιαφέρεται για όλα όσα συμβαίνουν γύρω του παρά μόνο για τα ερωτικά της (του) και, κατ’ επέκταση, δεν ενδιαφέρεται για όλα όσα συμβαίνουν γύρω της (του) και επιμένει να ασχολείται με τα προσωπικά της (του) ενδιαφέροντα: «εδώ ο τόπος μας πάει για χρεοκοπία κι αυτή έχει του μουνιού της το χαβά για το τι ρούχα πρέπει ν’ αγοράσει τώρα που έρχεται η άνοιξη || εδώ ο κόσμος χάνεται κι αυτός έχει το μουνιού του το χαβά με τη γειτόνισσά του»·
- η ξέγνοιαστη ψωλή, θέλει μουνί ν’ αρμέξει, βλ. λ. ψωλή·
- θέλει μουνί, το θέλει και ξυρισμένο, θέλει να αποκτήσει κάποιο αγαθό ή μέσο απόλαυσης, χωρίς να καταβάλει τον παραμικρό κόπο ή την παραμικρή προσπάθεια. Από το ότι σε πολλούς λαούς, ιδίως της Ανατολής, οι γυναίκες αποτρίχωναν το αιδοίο τους. Η συνήθεια αυτή, που σε πολλά ανατολικά κράτη αποτεί θεσμό, πέρασε και στις εξευγενισμένες γυναίκες της Δύσης, οι οποίες όμως δεν το ξυρίζουν εντελώς, αλλά αφήνουν ένα λεπτό μόνο τρίχωμα ακριβώς κατά μήκος των χειλιών του αιδοίου τους·
- θέλει μουνί, το θέλει και στο πιάτο, βλ. φρ. θέλει μουνί, το θέλει και ξυρισμένο·
- και καλά μουνιά στους πούτσους μας! ή και καλό μουνί στον πούτσο μας! ευχή που ανταλλάσσουν δυο άντρες τη στιγμή που αποχωρίζονται, για να βρουν όμορφη γυναίκα για τη σεξουαλική τους επαφή ή κατά την κρασοκατάνυξη, όταν τσουγκρίζουν τα ποτήρια. Συνήθως της φρ. προτάσσεται το άντε·
- μου ’φυγε το μουνί, (για άντρες και γυναίκες) ένιωσα πολύ μεγάλη απορία ή έκπληξη: «τον είδα να οδηγεί μια αυτοκινητάρα, που μου ’φυγε το μουνί γιατί, απ’ ό,τι ξέρω, αυτός δεν έχει μία». Λέγεται συχνότερα από άντρες· βλ. και φρ. του ’φυγε το μουνί·
- μουνί αραχνιασμένο, λέγεται για γυναίκα, ιδίως ηλικιωμένη ή γεροντοκόρη, που έχει καιρό να κάνει έρωτα: «δεν της κρατάω κακία της καημένης γιατί, με τέτοιο μουνί αραχνιασμένο, δικαιολογείται να έχει νεύρα». Αντίθ. μουνί ξεσκονισμένο·
- μουνί με εφτά καπάκια, βλ. φρ. μουνί εφτακάπακο·
- μουνί εφτακάπακο, θαυμαστικός χαρακτηρισμός για πάρα πολύ όμορφη γυναίκα και με έντονη θηλυκότητα: «έχει μια αδερφή ο τάδε, που είναι μουνί εφτακάπακο»·
- μουνί καπακλίδικο, βλ. φρ. μουνί με καπάκια·
- μουνί με δαγκάνες, θαυμαστικός χαρακτηρισμός για γυναίκα με άγρια ομορφιά και με έντονη σεξουαλικότητα: «πρέπει να ’σαι πολύ άντρας για να πας μαζί της, γιατί, όπως βλέπεις, είναι μουνί με δαγκάνες»·
- μουνί με δόντια, βλ. συνηθέστ. μουνί με δαγκάνες·
- μουνί με καπάκια, θαυμαστικός χαρακτηρισμός για πάρα πολύ όμορφη γυναίκα και με έντονη θηλυκότητα: «τα ’φτιαξα με μια γυναικάρα, που είναι μουνί με καπάκια»·
- μουνί με πρέκια, βλ. φρ. μουνί με καπάκια·
- μουνί ξεσκονισμένο, λέγεται για γυναίκα που έχει συχνές ερωτικές επαφές: «αυτός τη βολεύει μια χαρά, γιατί βρήκε μια, που είναι μουνί ξεσκονισμένο». Αντίθ. μουνί αραχνιασμένο·
- μουνί χορταριασμένο, βλ. φρ. μουνί αραχνιασμένο·
- να, κάνει το μουνί σου! βλ. φρ. να, κάνει το μουνάκι σου(!), λ. μουνάκι·
- να μη δεις χαρά στο μουνί σου, βλ. λ. χαρά·
- να μη δω χαρά στο μουνί μου, βλ. λ. χαρά·
- ξανθό μουνί, αρχοντικό γαμήσι! ή ξανθό μουνί, καμαρωτό γαμήσι! ή ξανθό μουνί, τρελό γαμήσι! γνωμικό που χαρακτηρίζει τον άντρα που συνουσιάστηκε με ξανθιά γυναίκα άξιο περηφάνιας, γιατί μια τέτοια συνουσία θεωρείται, αν όχι δύσκολη, τουλάχιστον όχι συνηθισμένη. Στην προκειμένη περίπτωση υποτίθεται πως η ξανθιά γυναίκα με την οποία συνουσιάστηκε ο άντρας ήταν αλλοδαπή, ιδίως από τις χώρες της Σκανδιναβίας, όπου και παραπέμπει το αρχοντικό ή το καμαρωτό, γιατί αυτές οι γυναίκες, ως επί το πλείστον είναι ψηλές, ενώ οι μεσογειακές γυναίκες ως επί το πλείστον είναι μελαχρινές ή καστανές και όχι ιδιαίτερα ψηλές· βλ. και φρ. ψηλό μουνί, αρχοντικό γαμήσι(!)·
- όσα σέρνει η τρίχα μουνιού, αμάξι δεν τα σέρνει, βλ. λ. τρίχα·
- παρακαλετό μουνί, ξινό γαμήσι, βλ. λ. γαμήσι·
- σαν δεις καράβι στο βουνό, μουνί είν’ η αιτία, βλ. λ. καράβι·
- σαν της γριάς το μουνί, α. πρόσωπο άσχημο και αηδιαστικό: «μετά το μεθύσι είδα τη φάτσα μου στον καθρέφτη και ήταν σαν της γριάς το μουνί». β. κατασκευή πολύ κακόγουστη: «πήρε εργολαβία το εξοχικό μου και το ’κανε σαν της γριάς το μουνί»·
- στο μουνί μας! ή στο μουνί μου! δε με μέλει, δε με ενδιαφέρει, αδιαφορώ τελείως: «μου είπε πως, αν δεν πας να τον συναντήσεις, θα σε απολύσει. -Στο μουνί μου!». Συνήθως συνοδεύεται από χειρονομία με την παλάμη να πέφτει κάθετα με την κόψη της και να δείχνει το σημείο εκείνο του κορμιού, όπου βρίσκεται το μουνί. Λέγεται πολλές φορές και από τους άντρες, ενώ από τις γυναίκες ακούγεται τα τελευταία χρόνια το στ’ αρχίδια μας! (βλ. λ.)·
- τα γράφω όλα στο μουνί μου ή τα έχω γραμμένα όλα στο μουνί μου, δε με μέλει, δε με νοιάζει για τίποτα, αδιαφορώ τελείως για όλα: «έτσι χάλια όπως έχει γίνει ο κόσμος μας, τα γράφω όλα στο μουνί μου». Λέγεται πολλές φορές και από τους άντρες. Για συνών. βλ. φρ. τα γράφω όλα στα παλιά μου τα παπούτσια ή τα έχω γραμμένα όλα στα παλιά μου τα παπούτσια, λ. παπούτσι·
- τα γράφω στο μουνί μου ή τα έχω γραμμένα στο μουνί μου (ενν. τα λόγια σου, αυτά που μου λες), δεν τα υπολογίζω, δεν τα παίρνω διόλου υπόψη μου: «πάψε να μιλάς, γιατί ό,τι μου λες τα γράφω στο μουνί μου». Λέγεται πολλές φορές και από τους άντρες. Για συνών. βλ. φρ. τα γράφω στα παλιά μου τα παπούτσια ή τα έχω γραμμένα στα παλιά μου τα παπούτσια, λ. παπούτσι·
- τα κάνω μουνί, βλ. φρ. τα κάνω μουνί καπέλο·
- τα κάνω μουνί καλλιγραφίας, βλ. φρ. τα κάνω μουνί καπέλο·
- τα κάνω μουνί καπέλο, χαλώ, μπερδεύω, καταστρέφω μια δουλειά, υπόθεση, κατάσταση ή σχέση: «προσπάθησα να τους συμβιβάσω και τα ’κανα μουνί καπέλο». Αναφορά στο άνοιγμα του καπέλου που ίσως θέλει να προσδώσει το μέγεθος της καταστροφής·
- τα κάνω το μουνί του μουνιού, χαλώ, μπερδεύω, καταστρέφω εντελώς μια δουλειά, υπόθεση, κατάσταση ή σχέση: «απ’ τη μέρα που ανέλαβε τη διεύθυνση του εργοστασίου, τα ’κανε το μουνί του μουνιού»·
- τα σέρνει η τρίχα του μουνιού, καράβι δεν τα σούρνει, βλ. λ. τρίχα·
- της γιαγιάς σου το μουνί, μεγάλη βρισιά·
- της μάνας σου το μουνί, μεγάλη βρισιά·
- τι λέει το μουνί σου! βλ. φρ. τι λέει το μουνάκι σου(!), λ. μουνάκι·
- τι να πει κανείς για το μουνί της αλληνής, δεν πρέπει να ενδιαφέρεται κανείς για πράγματα που δεν τον αφορούν: «θα μπορούσα να του πω πως δεν ενεργεί σωστά, αλλά τι να πει κανείς για το μουνί της αλληνής || για δες το βλάκα τι κάνει! -Τι να πει κανείς για το μουνί της αλληνής». Συνών. από πίτα που δεν τρως, τι σε μέλει κι αν καεί ή από πίτα που δεν τρως, τι σε νοιάζει κι αν καεί / δε με νοιάζει για αέρα που δεν μπαίνει στα πανιά μου / μη σε νοιάζει Μαριωρή, ξένη πίτα κι αν καεί / τι μας νοιάζει εμάς, αν πέθανε ο ψωμάς / τι μας νοιάζει εμάς για του Χατζηγιάννη τ’ αρνιά, αν είν’ εφτά, αν είν’ εννιά·
- το ’κανα μουνί, βλ. φρ. το ’κανα μουνί καπέλο·
- το ’κανα μουνί καλλιγραφίας, βλ. φρ. το ’κανα μουνί καπέλο·
- το ’κανα μουνί καπέλο, (για μηχανήματα ή πράγματα) το κατάστρεψα τελείως: «του ’δωσα τ’ αυτοκίνητό μου για να τον εξυπηρετήσω και το ’κανε μουνί καπέλο»·
- το μουνί σέρνει καράβι, βλ. λ. καράβι·
- το μουνί της χορεύει καστανιέτες, βλ. λ. καστανιέτα·
- το μουνί του μουνιού, πάρα πολύ άσχημα: «τον τελευταίο καιρό η δουλειά πάει το μουνί του μουνιού»·
- τον γράφω στο μουνί μου ή τον έχω γραμμένο στο μουνί μου, δεν τον υπολογίζω καθόλου, τον περιφρονώ τελείως, τον αγνοώ: «αφού επιμένει να με εκθέτει χωρίς λόγο, τον έχω γραμμένο στο μουνί μου». Λέγεται πολλές φορές και από τους άντρες. Για συνών. βλ. φρ. τον γράφω στα παλιά μου τα παπούτσια ή τον έχω γραμμένο στα παλιά μου τα παπούτσια, λ. παπούτσι·
- τον έκανα μουνί, βλ. φρ. τον έκανα μουνί καπέλο·
- τον έκανα μουνί καλλιγραφίας, βλ. φρ. τον έκανα μουνί καπέλο·
- τον έκανα μουνί καπέλο, τον λέρωσα, τον λέρωσα πάρα πολύ: «χωρίς να το θέλω τον έσπρωξα μέσα στις λάσπες και τον έκανα μουνί καπέλο»·
- του γαμώ το μουνί ή του γαμώ το μουνί που τον γέναγε ή του γαμώ το μουνί που τον πέταγε, α. τον καταξεφτιλίζω, τον καταντροπιάζω: «επειδή δεν πρόσφερε τη θέση του στην έγκυο γυναίκα, του γάμησε το μουνί μπροστά σ’ όλον τον κόσμο». β. τον τιμωρώ σκληρά, τον δέρνω άγρια και, κατ’ επέκταση, τον κατανικώ: «επειδή τον είδε να πειράζει γέρο άνθρωπο του γάμησε το μουνί». γ. εκστομίζεται και ως βρισιά. Συνήθως σε χρήση από τους άντρες για άντρες. Για συνών. βλ. φρ. του γαμώ τα καντήλια, λ. καντήλι·
- του ’φυγε το μουνί, (ιδίως για άντρες) έχασε εντελώς την αυτοπεποίθησή του ή την αγέρωχη συμπεριφορά του από έντονη έκπληξη ή από ανέλπιστη απειλή: «μόλις τράβηξε ο άλλος το μαχαίρι, του ’φυγε το μουνί του δικού σου»· βλ. και φρ. μου ’φυγε το μουνί·
- τρίχα μουνιού σέρνει καράβι, βλ. λ. καράβι·
- τώρα τις Αποκριές έχουν τα μουνιά χαρές, βλ. λ. Αποκριά·
- ψηλό μουνί, αρχοντικό γαμήσι! ή ψηλό μουνί, καμαρωτό γαμήσι! ή ψηλό μουνί, τρελό γαμήσι! γνωμικό που θέλει τον άντρα που συνουσιάστηκε με ψηλή γυναίκα άξιο περηφάνιας γιατί μια τέτοια συνουσία θεωρείται υπέροχη. Στην προκειμένη περίπτωση, όταν κάποιος θέλει να ελαττώσει το μέγεθος της επιτυχίας εκείνου του άντρα που συνουσιάστηκε με ψηλή γυναίκα, παρατηρεί χαιρέκακα: σιγά το γαμήσι, γιατί ανέβα να φιλήσεις, κατέβα να γαμήσεις, στο τέλος ξεχνάς γιατί ξάπλωσες· βλ. και φρ. ξανθό μουνί, αρχοντικό γαμήσι(!)·
- ψώνιο μουνί! θαυμαστικός χαρακτηρισμός για πολύ όμορφη γυναίκα και με έντονη θηλυκότητα: «η καινούρια γκόμενα του τάδε είναι ψώνιο μουνί!».