δαχτυλίδι,
το, ουσ.
[<μσν. δακτυλίδιν < υποκορ. του αρχ. δακτύλιος με την κατάλ. -ίδιον], το
δαχτυλίδι. 1. (ειδικά) το δαχτυλίδι του αρραβώνα, του γάμου: «πήγε με
την κοπέλα του στα μαγαζιά για ν’ αγοράσουν δαχτυλίδια». 2. οτιδήποτε
έχει τη μορφή δαχτυλιδιού. 3. στον πλ. τα δαχτυλίδια, (γενικά) τα
χρυσαφικά που έχει στην κατοχή του κάποιο άτομο: «έπαιξε στα χαρτιά όλα της τα
δαχτυλίδια». (Λαϊκό τραγούδι: μου ’φαγες όλα τα δαχτυλίδια και
κοιμάμαι τώρα στα σανίδια). Υποκορ. δαχτυλιδάκι, το·
- αλλάζω
δαχτυλίδι ή αλλάζω δαχτυλίδια ή αλλάζω τα δαχτυλίδια, αρραβωνιάζομαι:
«την άλλη Κυριακή αλλάζω δαχτυλίδια με την κόρη του τάδε». Από το έθιμο της
αλλαγής δαχτυλιδιών ανάμεσα στους μελλονύμφους. (Λαϊκό τραγούδι: έχω αλλάξει
δαχτυλίδι με μια κούκλα σαν στολίδι). Συνών. αλλάζω βέρα ή
αλλάζω βέρες ή αλλάζω τις βέρες·
- βάζω
δαχτυλίδι, βλ. φρ. αλλάζω δαχτυλίδι. (Λαϊκό τραγούδι: κι από τότε
στρείδι μύδι βάλαμε και δαχτυλίδι κι όλοι λέγαν στην παρέα ο ωραίος κι η
ωραία )·
- δίνω
το δαχτυλίδι (σε κάποιον), αποχωρώ από μια ηγετική θέση και διορίζω, χρήζω κάποιον
αντικαταστάτη μου, χωρίς να κρατηθούν οι νόμιμες διαδικασίες: «ο κύριος Σημίτης
έδωσε το δαχτυλίδι στον κύριο Γιώργο Παπανδρέου κι έτσι ανέλαβε την αρχηγία του
κόμματος»·
- μέση
δαχτυλίδι, βλ. λ. μέση·
- παίρνω
το δαχτυλίδι (από κάποιον), χρήζομαι αντικαταστάτης από κάποιον που
αποχωρεί από κάποια ηγετική θέση, χωρίς να κρατηθούν οι νόμιμες διαδικασίες: «ο
κύριος Γιώργος Παπανδρέου πήρε το δαχτυλίδι απ’ τον κύριο Σημίτη κι έτσι
ανέλαβε την αρχηγία του κόμματος»·
- περνώ
δαχτυλίδι ή περνώ δαχτυλίδια ή περνώ τα δαχτυλίδια, αρραβωνιάζομαι
ή παντρεύομαι: «την άλλη βδομάδα περνώ τα δαχτυλίδια με την τάδε». Συνών. περνώ
βέρα ή περνώ βέρες ή περνώ τις βέρες·
- της
(του) γυρίζω το δαχτυλίδι πίσω, α. υπαναχωρώ στην υπόσχεση γάμου που
της (του) είχα δώσει, διαλύω τον αρραβώνα μου: «μετά από δυο χρόνια αρραβώνα,
του γύρισε το δαχτυλίδι πίσω». β. πιο σπάνια διαλύω το γάμο μου. Συνών. της
(του) γυρίζω τη βέρα πίσω·
- τους
αλλάζω τα δαχτυλίδια, τους αρραβωνιάζω, τους παντρεύω, γίνομαι κουμπάρος
τους: «αυτός που θα τους αλλάξει τα δαχτυλίδια, είναι παιδικός φίλος του
γαμπρού». Συνών. τους αλλάζω τις βέρες·
- τους
περνώ τα δαχτυλίδια, βλ. φρ. τους αλλάζω τα δαχτυλίδια.