γνώση, η, ουσ. [<μσν. γνώση <αρχ. γνῶσις <γιγνώσκω], η γνώση· η σύνεση, η φρόνηση, η φρονιμάδα: «χωρίς γνώση δεν υπάρχει προκοπή». (Ακολουθούν 18 φρ.)·
- βάζω γνώση, γίνομαι φρόνιμος, γνωστικός, συνετίζομαι, συμμορφώνομαι: «αν δε βάλεις γνώση, δε θα προκόψεις στη ζωή σου». (Λαϊκό τραγούδι: βάλε γνώση, βρε Μαρίκα, κι εγώ δε ζητάω προίκα, θέλω ταίρι να σε κάνω, και μαζί σου, καλέ μου, ας πεθάνω)·
- δίνω τις γνώσεις μου, μεταδίδω σε κάποιον αυτά που γνωρίζω, μεταδίδω σε κάποιον τη σοφία μου: «όσο περνούσε ο καιρός, ο καθηγητής μας έδινε τις γνώσεις του»·
- είναι εν γνώσει μου (κάτι), μου είναι γνωστό κάτι, το έχω υπόψη μου, το γνωρίζω: «ό,τι γίνεται μέσα στην επιχείρηση, είναι εν γνώσει μου || είναι εν γνώσει μου ότι με κατηγόρησες || δεν είναι εν γνώσει μου αυτή η περίπτωση που μου λες»·
- ενθουσιασμός χωρίς γνώσεις είναι σαν άλογο χωρίς χαλινάρι, βλ. λ. άλογο·
- έχει κοκόρου γνώση, κόκορας·
- έχει πλούτο γνώσεων, βλ. λ. πλούτος·
- έχουνε γνώση οι φύλακες, α. οι υπεύθυνοι έχουν πάρει σίγουρα τα κατάλληλα μέτρα για να αντιμετωπίσουν κάθε δύσκολη κατάσταση: «απ’ τον Έβρο γίνεται μεγάλη διακίνηση ναρκωτικών με προορισμό την Ευρώπη, αλλά έχουν γνώση οι φύλακες, γιατί συνεχώς συλλαμβάνονται έμποροι ναρκωτικών». β. γνωρίζω όλα όσα συμβαίνουν γύρω μου, που μπορούν να με βλάψουν, κι έχω πάρει τα κατάλληλα μέτρα, τις κατάλληλες προφυλάξεις: «το ξέρω πως όλοι όσοι με τριγυρίζουν, εποφθαλμιούν τη θέση μου στο εργοστάσιο, αλλά έχουνε γνώση οι φύλακες». Πολλές φορές, ιδίως από τους πολιτικούς, αναφέρεται και στον αρχαϊστικό τύπο έχουσιν γνώσιν οι φύλακες·
- καλή καρδιά και λίγη γνώση, βλ. λ. καρδιά·
- κατά το νου και γνώση ή κατά το νου κι η γνώση, βλ. λ. νους·
- κοντά στο νου και  γνώση ή κοντά στο νου κι η γνώση, βλ. λ. νους·
- μακριά μαλλιά και λίγη γνώση ή μακρύ μαλλί και λίγη γνώση, βλ. λ. μαλλί·
- να ’χαν οι κουρούνες γνώση, να σου δίνανε καμπόση, βλ. λ. κουρούνα·
- όταν η τύχη δε βοηθά, η γνώση δεν αξίζει, βλ. λ. τύχη·
- προς γνώση και συμμόρφωση, λέγεται, όταν ενεργούμε με τρόπο που έχει χαρακτήρα παραδείγματος προς αποφυγή ή για αποτροπή επανάληψης εσφαλμένων επιλογών: «επειδή έκανε συνέχεια κοπάνα, του πλήρωσα τα δύο τρίτα του μισθού του προς γνώση και συμμόρφωση κι αν θέλει, ας το ξανακάνει || επειδή με κατηγορούσε συνέχεια, του τράβηξα ένα χέρι ξύλο προς γνώση και συμμόρφωση κι αν θέλει, ας με ξανακατηγορήσει»·
- σαράντα πέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση, βλ. λ. Γιάννης·
- στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα! λέγεται γι’ αυτούς που συνετίζονται μετά το πάθημά τους: «γιατί έκανες τέτοιο άνοιγμα, χωρίς να έχεις τ’ απαιτούμενα λεφτά κι εκτέθηκες στον κόσμο; - Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα». (Λαϊκό τραγούδι: τώρα που πήρα την κάτω βόλτα στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα). Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το εμ. Συνών. υστερνέ μου λογισμέ να σ’ είχα πρώτα(!)·
- το δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού, το δέντρο του Παραδείσου, από το οποίο οι πρωτόπλαστοι έφαγαν τον απαγορευμένο καρπό·
- του βάζω γνώση, τον συνετίζω, τον σωφρονίζω: «πες του εσύ να βάλει μυαλό, που σ’ έχει αδυναμία, γιατί κανένας άλλος δεν μπορεί να του βάλει γνώση».