αρρώστια,
η, ουσ.
[<αρχ. ἀρρωστία], η αρρώστια. 1. μεγάλη μανία, μεγάλη επιθυμία για
κάτι: «το ’χει αρρώστια να παντρέψει και τη μεγάλη του την κόρη». 2.
έντονο ψυχικό πάθος: «έχω αρρώστια γι’ αυτή τη γυναίκα». (Λαϊκό τραγούδι: είσαι
μι’ αρρώστια που δεν έχει γιατρειά, είσαι μια φλόγα που μου καίει την
καρδιά).3. σε θέση επίρρ., ανάλογα με τον τόνο της φωνής με
τον οποίο λέγεται σημαίνει πάρα πολύ καλά, πάρα πολύ όμορφα ή πάρα πολύ κακά,
πάρα πολύ άσχημα: «αυτό δεν ήταν τραγούδι, ήταν αρρώστια || το κλίμα που
επικρατούσε ήταν αρρώστια». 4. ως επιφών., ανάλογα με τον τόνο της φωνής
με τον οποίο λέγεται δηλώνει ειρωνεία ή ενθουσιασμό. (Ακολουθούν 13 φρ.)·
- άρπαξα
αρρώστια, αρρώστησα, ιδίως κόλλησα κάποιο αφροδίσιο νόσημα: «πήγα με μια
άπλυτη ο βλάκας κι άρπαξα αρρώστια»·
- βαριά
αρρώστια, αγιάτρευτη, α. επικίνδυνη αρρώστια: «κανείς δεν ξέρει αν
θα γίνει καλά, γιατί πάσχει από βαριά αρρώστια». β. επικίνδυνη έξη:
«είναι μανιώδης χαρτοπαίχτης. -Βαριά αρρώστια!»·
- είναι
κακιά αρρώστια, είναι πολύ ενοχλητικός, πολύ φορτικός: «πρόσεξε μη σου
κολλήσει ο τάδε, γιατί είναι κακιά αρρώστια και δε θα μπορείς να τον
ξεφορτωθείς». Αναφορά στον καρκίνο, που δεν μπορεί κανείς να απαλλαγεί από
αυτόν·
- έχει
άσχημη αρρώστια, α. πάσχει από πολύ σοβαρή αρρώστια: «έχει άσχημη
αρρώστια και είναι αμφίβολο αν θα ζήσει». β. έχει κάποια κακιά έξη:
«είναι καλό παιδί, αλλά έχει άσχημη αρρώστια τη χαρτοπαιξία»·
- η
αρρώστια καβάλα έρχεται και πεζή φεύγει, η αρρώστια μπορεί εύκολα να
χτυπήσει έναν άνθρωπο και, όταν τον χτυπήσει, περνάει πολύς καιρός μέχρι να
γιατρευτεί: «να προσέχεις καλά την υγεία σου γιατί, η αρρώστια καβάλα έρχεται
και πεζή φεύγει»·
- η
κακιά αρρώστια, βλ. συνηθέστ. η κακιά, λ. κακός·
- κολλώ αρρώστια, βλ. φρ. αρπάζω
αρρώστια·
- με
τσάκισαν οι αρρώστιες, με κατέβαλαν, με εξουθένωσαν: «τα τελευταία χρόνια
με τσάκισαν οι αρρώστιες»·
-
(να) μη λέμε αρρώστιες, (να)
μη λέμε ανοησίες, βλακείες: «να μη λέμε αρρώστιες, γιατί θα σηκωθώ και θα φύγω»·
- παίρνω
(καμιά) αρρώστια, προσβάλλομαι από κάποια ασθένεια, ιδίως από αφροδίσιο
νόσημα: «θα πάρεις καμιά αρρώστια απ’ αυτές τις σουρλουλούδες»·
- πιάνω
μια αρρώστια, βλ. φρ. παίρνω (καμιά) αρρώστια·
- τον
έφαγε η αρρώστια, α.
τον έφθειρε
σωματικά ή ψυχικά: «χρόνια τώρα υποφέρει απ’ τα πνευμόνια του και τον έφαγε η
αρρώστια». β. καταστράφηκε από κάποια κακιά έξη του: «τον έφαγε η
αρρώστια που είχε για τα χαρτιά || τον έφαγε η αρρώστια που είχε για το ποτό»·
- του
’γινε αρρώστια, απόκτησε
κάποια κακιά συνήθεια, του έγινε έξη κάτι κακό: «απ’ τη στιγμή που του ’γινε
αρρώστια η χαρτοπαιξία, σίγουρα θα καταστραφεί».