απέξω
κ. απόξω,
επίρρ. [<ἀπέξω <από + έξω]. 1. έξω από κάπου: «πήγαινε να πάρεις
ό,τι χρειάζεσαι απ’ το σπίτι σου κι εγώ θα σε περιμένω απέξω». (Λαϊκό τραγούδι:
ποιος σου ’χει κάνει την καρδιά αστέρι, λυπημένο, πόρτα κλειστή τ’ αχείλι
σου κι απέξω περιμένω // γι’ αυτά τα μαύρα μάτια σου τα βράδια ξενυχτάω
κι απόξω από το σπίτι σου για σένα τραγουδάω). 2. από μνήμης:
«μας είπε απέξω όλο το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη». 3. η ξένη
χώρα, το εξωτερικό σε σχέση με την Ελλάδα: «αυτό τ’ αυτοκίνητο τ’ αγόρασα
απέξω». 4α. ως ουσ. η απέξω, (στη γλώσσα της αργκό) η εξωτερική
τσέπη του παντελονιού ή του σακακιού: «πήρε το φάκελο και τον έχωσε στην απέξω
του σακακιού του». β. η εκτός φυλακής ζωή: «τώρα που βγαίνεις απ’ τη
φυλακή, να ’σαι φρόνιμος για να χαρείς την απέξω». 5α. στον πλ. οι
απέξω, αυτοί που δεν είναι οικείοι, συγγενείς, ο πολύς κόσμος: «δε με
νοιάζει τι λένε οι απέξω για την οικογένειά μου». (Λαϊκό τραγούδι: είμαι
μάγκας, μάγκας καθώς πρέπει και να χαίρεσαι γι’ αυτό και να μην ακούς για πάρτη
μου τι λένε οι απέξω, καλύτερα απ’ τα μάτια μου εγώ θα σε προσέχω). β.
που δεν παίρνουν μέρος σε κάτι, που δε συμμετέχουν σε κάτι: «όλοι οι απέξω δεν
ξέρουν πόσο δύσκολο είναι να τελειώσει αυτή η δουλειά»· βλ. και φρ. απ’ έξω,
λ. έξω. (Ακολουθούν 21 φρ.)·
- απέξω
κι από μέσα, βλ. λ. μέσα·
- βγαίνω
απέξω, αποχωρώ από μια διαδικασία είτε γιατί δεν έχω τη δυνατότητα να
συνεχίσω είτε γιατί υποπτεύομαι πως η περαιτέρω παραμονή μου θα αποβεί σε βάρος
μου: «επειδή δεν μπορώ να τα βάλω με τους μεγαλοκαρχαρίες, βγαίνω απέξω απ’ τον
πλειστηριασμό || επειδή υποπτεύομαι πως κάποιο λάκκο έχει η φάβα, βγαίνω απέξω
απ’ τη δουλειά»·
- βγάλε
με απέξω, μην υπολογίζεις στη συμμετοχή μου, στη συνδρομή μου, στη βοήθειά
μου: «στη δουλειά που θα κάνεις, εμένα βγάλε με απέξω»·
- είμαι
απέξω, α.είμαι από ξένη χώρα, από το εξωτερικό: «εγώ δε θα
υπηρετήσω εδώ το στρατιωτικό μου, γιατί είμαι απέξω». β. δε βρίσκομαι
στη φυλακή, ζω ελεύθερος στην κοινωνία: «πέρασαν τρεις μήνες τώρα που είμαι
απέξω»· βλ. και φρ. βγαίνω απέξω·
- είναι
μέσα και κοιτάζει απέξω, βλ. λ. μέσα·
- έρχομαι
απέξω, έρχομαι από ξένη χώρα, από το εξωτερικό: «κάθε φορά που έρχομαι
απέξω, νιώθω μεγάλη συγκίνηση, καθώς πατώ το χώμα της πατρίδας μου»·
- θα
του το πω απέξω απέξω, βλ. φρ. θα του το φέρω απέξω απέξω·
- θα
του το φέρω απέξω απέξω, θα
του μιλήσω συγκαλυμμένα, με υπαινιγμούς, με νύξεις, θα τον προετοιμάσω
κατάλληλα για να του ανακοινώσω κάτι, ιδίως δυσάρεστο: «θα τον ειδοποιήσω εγώ,
που είμαστε και γείτονες, και θα του το φέρω απέξω απέξω για το δυστύχημα του
γιου του»·
- μ’
αφήνουν απέξω ή μ’ αφήνουν στην απέξω, βλ. φρ. με ρίχνουν απέξω·
- μ’
έχουν απέξω ή μ’
έχουν στην απέξω, βλ. φρ. με ρίχνουν απέξω·
- με
βγάζουν απέξω, με απομακρύνουν από κάποια δουλειά ή υπόθεση: «όταν
πρόκειται για καμιά καλή δουλειά, με βγάζουν απέξω»·
- με
ρίχνουν απέξω ή με ρίχνουν στην απέξω, α. (στη γλώσσα της
αργκό) δε με συμπεριλαμβάνουν σε κάποια δουλειά ή υπόθεση, με παραγκωνίζουν:
«όταν πρόκειται να κάνουν καμιά ζουμερή δουλειά, με ρίχνουν πάντα στην απέξω». β.
μου στερούν τα διάφορα οφέλη που πέφτουν στο μερτικό μου σε μια μοιρασιά, με
αδικούν: «σ’ όλες τις μοιρασιές που έχουμε κάνει μέχρι τα τώρα, με ρίχνουν στην
απέξω»·
- μένω
απέξω, δε συμμετέχω, δεν παίρνω μέρος σε μια δουλειά, υπόθεση ή διαδικασία:
«δεν έχω τόσα λεφτά γι’ αυτή τη δουλειά, οπότε μένω απέξω». (Τραγούδι: θέλω
κι εγώ να παίξω κι όχι να μείνω απέξω)·
- ρίξ’
τα (ρίχ’ τα) στην απέξω τσέπη, βλ. λ. τσέπη·
- το
λέω απέξω απέξω, βλ. φρ. το φέρνω απέξω απέξω·
- το
ρίχνω στην απέξω, (στη γλώσσα της αργκό) δε νοιάζομαι για κάτι, αδιαφορώ:
«ό,τι και να συμβαίνει, το ρίχνω στην απέξω και δε στενοχωριέμαι για τίποτα»·
- το
φέρνω απέξω απέξω, λέω κάτι συγκαλυμμένα, με υπαινιγμούς, με νύξεις για να
βολιδοσκοπήσω τις διαθέσεις κάποιου: «όταν θέλω να του ζητήσω κάτι, πρώτα το
φέρνω απέξω απέξω, για να δω τις διαθέσεις του, κι ανάλογα πράττω»·
- τον
βγάζω απέξω, τον απομακρύνω από κάποια δουλειά ή υπόθεση, δεν υπολογίζω στη
συνδρομή του, στη βοήθειά του: «τον τάδε τον έβγαλα απέξω, γιατί δεν έχει τις
κατάλληλες γνώσεις || τον τάδε τον έβγαλα απέξω, γιατί δεν έχει λεφτά για το
συνεταιρισμό»·
- του
το λέω απέξω απέξω, βλ. συνηθέστ. του το φέρνω απέξω απέξω·
- του το φέρνω απέξω
απέξω, του μιλώ συγκαλυμμένα, με υπαινιγμούς, με νύξεις, τον προετοιμάζω
κατάλληλα για να του ανακοινώσω κάτι, ιδίως δυσάρεστο: «πρόσεξε να του το
φέρεις απέξω απέξω, για να μην τρομάξει ο άνθρωπος»·
- φέρνω
απέξω, εισάγω από άλλη χώρα: «έφερα απέξω το αυτοκίνητό μου».