Στίχοι γραμματικού Μιχαήλ του Γλυκά ούς έγραψε καθ΄ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός

           [1]

Ἤμουν παιδίν, ἐγήρασα, πολὺν διῆλθον κόσμον,

σοφῶν ἀρχαίων ἤκουσα, πολλὰς ἀνέγνων βίβλους,

πάντων ἐν πείρᾳ γέγονα, πᾶσαν ὁδὸν ἐξεῦρον,

πλάσματα πάλιν μυθικὰ καὶ λόγους γραϊδίων

             5

ἠκριβωσάμην, ὅ φασιν, ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων,

τὴν γνῶσιν σχεῖν πειρώμενος πάντων καὶ τῶν τυχόντων

καὶ μὴ καταβαπτίζεσθαι βυθῷ τῆς ἀγνωσίας.

Ὡς δέ τις μεγαλέμπορος θέλων πολλὰ κερδῆσαι

δεινοῦ παντὸς ὑπερορᾷ, κατατολμᾷ θαλάσσης

           10

καὶ τὰ φρικτὰ καταφρονεῖ χάσματα τῶν κυμάτων

καὶ πορροτάτω στέλλεται πάντως ριψοκινδύνως,

οὕτως εἰς πλάτος ἐμαυτὸν ἀφῆκα τὸ τοῦ λόγου,

κἀκείθεν ὅλον φορυτὸν χρυσίου καὶ μαργάρων

καὶ θησαυρὸν πολύολβον ἐπλούτησα τὴν γνῶσιν,

           15

πολὺν ἐμπορευσάμενος ταύτην τὴν ἐμπορίαν.

Οὕτω τὰ πάντα διελθών, οὕτως ἀποπειράσας,

τοῦτο πρὸ πάντων ἄπιστον εἶχον καὶ φλυαρίαν,

τοῦτο ψευδὲς ἐνόμιζον, ὅλως οὐκ ἐδεχόμην,

τὸ λέγουσιν οἱ χωρικοὶ καὶ ὁ λόγος ὁ δημώδης:

           20

         21v

«Ὅταν ὁ κόραξ πούποτε καθίσῃ καὶ φωνάξῃ,

ἐκεῖ σημαίνει θάνατον καὶ χωρισμὸν ἀθρόον».

Πόθεν καὶ γὰρ τοῖς κόραξιν ἀπεκληρώθη χάρις |

μηνύειν σοι τὰ μέλλοντα καὶ προγινώσκειν τόσον,

ὥστε προλέγειν θάνατον καὶ χωρισμὸν ἀνθρώπων;

           25

Ἐδόκει γοῦν μοι γέλοιον καὶ ματαιολογία,

ἀλλὰ κατέλαβε καιρός, ἀλλὰ παρέστη χρόνος,

ἐν οἷς ἰδὼν πεπίστευκα καὶ καρτερῶ πιστεύειν.

Χρυσοῦς ἐκεῖνος ὁ εἰπών, ὄντως σοφίας πλήρης:

«Ὅσον γηράσκεις μάνθανε καὶ σεαυτὸν ταπείνου!»

           30

Ἰδοὺ καὶ μαθητεύομαι καὶ κλίνω τὸν αὐχένα

καὶ παρ’ αὐτῆς διδάσκομαι σαφέστατα τῆς πείρας

τὸ μαντικὸν τοῦ κόρακος καὶ τὰς λοιπὰς δυνάμεις,

ἃς ἐπιφέρειν εἴωθε μετὰ πολλοῦ τοῦ τάχους,

καθίσας ὁπουδήποτε καὶ παρ’ ἐλπίδα κράξας.

           35

Γονεῖς ἀτέκνους καθιστᾷ, τέκνα χωρὶς γονέων,

ἐκ τῆς ἀγκάλης τῆς μητρὸς τὸ βρέφος ἀφαρπάζει·

τὸ βρέφος ἀπεστέρησε μητέρος θηλαζούσης,

πολλάκις δὲ καὶ σὺν αὐτῷ τῷ βρέφει τὴν μητέρα

ἐλέους ἄνευ ἀνασπᾷ καὶ κατασπᾷ πρὸς ᾍδην.

           40

Φίλους, γνωρίμους, συγγενεῖς, πάντας, μικρούς, μεγάλους,

χωρίζει καὶ διίστησιν ἀθρόον ἀπ’ ἀλλήλων

ὁ κόραξ ὁ κακόφημος, ὁ κῆρυξ τοῦ θανάτου.

Ἐγγύς που τὸ παράδειγμα καὶ ὁ μάρτυς ἀφ’ ἑστίας·

ἐπὶ προδήλοις πράγμασιν οὐ χρεία τῶν μαρτύρων.

           45

Ἀφ’ ὧν ἡμεῖς ἐπάθομεν, ἐμάθομεν ἀρκούντως.

Πρότριτα γὰρ τοῦ κόρακος ἐπάνω μου τῆς στέγης

ἐπὶ κακῷ καθίσαντος καὶ κράζειν ἀρξαμένου

καὶ λέγειν ὅλως ἄναρθρα καὶ παρακεκομμένα,

φοβεῖσθαι μὲν οὐκ ἤθελον, ὡς φθάσας εἶπον ἄνω·

           50

πλήν, ἀλλ’ ὁ λόγος ὁ κοινὸς καὶ ἡ φήμη τῶν ἀνθρώπων,

ὁκάτι ὡς ἠκροεκσύσπαζε καὶ συνετάρασσέ με.

Τρόμος λοιπὸν κατέλαβε καὶ φόβος τὴν ψυχήν μου

<καὶ> τὴν καρδίαν μου παλμὸς καὶ κλόνος μου τὰ μέλη.

Ἐφανταζόμην, ἔπασχον, ἔτρεμον, ἐφοβούμην,

           55

ἐδειλαινόμην ἄμετρα, πολλὰ συνεστελλόμην,

τέρας ἰδεῖν δυσάντητον δοκῶν ἀπροσδοκήτως.

Τὸ «δέσποτα φιλάνθρωπε, τοῦ κόσμου σου προστάτα,

τοῦτον τὸν φόβον εἰς καλὸν ποίησον ἀποβῆναι

καὶ τέλος δοῦναί μοι χρηστόν», λέγων οὐκ ἐπαυόμην·

           60

καὶ ἰδὲ τὸ ποῦ κατήντησαν ἐκεῖνα τὰ σημεῖα

καὶ τέλος οἷον ἔφερεν ἐμοὶ τῷ ταλαιπώρῳ

ὁ βοασμὸς τοῦ κόρακος τοῦ βαρυφωνοτάτου.

Ἄγγελος γὰρ καταπεμφθεὶς ὑψόθεν τοῦ Κυρίου,

ἀφήρπαξέ με τῶν ἐμῶν, ἐστέρησε τοῦ βίου

           65

καὶ ζῶντά με κατήντησεν εἰς ᾍδην παρ’ ἐλπίδα,

πάσης προφάσεως ἐκτός, ὅλως ἀνερωτήτως

καὶ κολασταῖς παρέδωκε καὶ σκότει καὶ ταρτάρῳ,

θέμενος πάντα παρ’ οὐδέν, πάντων καταφρονήσας,

τοῦ λόγου, τῆς νεότητος, αὐτῆς τῆς ἡλικίας.

           70

Ἀλλ’ ὤ βασκάνου δαίμονος, ὤ πονηροῦ τελχῖνος,

ὤ μνησικάκου γείτονος, ὤ γλώσσης ψευδηγόρου,

ἥτις ἐλάλησε κακῶς σήμερον ἀδικίαν,

ἥτις ἀπεπωμάτισε τὸν τῆς ἐλπίδος πίθον,

ἥτις ἡμῖν ἐκέρασε τοῦ πόνου τὴν τρυγίαν

           75

καὶ κυκεῶνα θλίψεων καὶ συμφορῶν κρατῆρας·

ἥτις εἰς γῆν κατέαξε τὰ διαβήματά μου,

λόγους ψευδεῖς συνέρραψε καὶ δόλῳ μεμιγμένους.

Ἄρτι κἀγὼ συντίθεμαι τοῖς γνωματευομένοις:

«Συμφέρει χρόνος ὁ κακὸς καὶ κρείττων ἔνι πάντως

           80

τοῦ γείτονος τοῦ πονηροῦ καὶ τοῦ συκοφαντοῦντος».

Τοῦ χρόνου γὰρ κατὰ μικρὸν συμπεριφερομένου,

συμφέρονται καὶ τὰ δεινὰ καὶ ρέουσι τῷ χρόνῳ·

ὁ γείτων δὲ παράμονος τοῖς γειτονοῦσι σκόλοψ,

συκοφαντῶν, δολορραφῶν, μοχλεύων, ἐνεδρεύων,

           85

πάγας ἱστῶν ἀσυμφανῶς καὶ βόθρους ἐξορύσσων·

           180

           22v

Αἴ, [αἴ], ψυχὴ πολύπονε, πολυσυμφορωτάτη, |

πῶς ἀπαντᾷς, παράδοξον, πῶς οὐκ ἐρράγης, ξένον·

οἱ πόνοι ὁποὺ σὲ εἰσέβησαν, ποῦ τοὺς χωρεῖς εἰπέ μοι·

κουκκίν – κουκκὶν ἂν σωρευθῇ, τὸ μόδιν νὰ γεμίσῃ,

καὶ σὺ ψυχή μου, βέβαιον ἀκόμη οὐκ ἐγεμίσθης·

           185

τὸ ποῦ καὶ πῶς οἱ πόνοι σου χωνεύονται θαυμάζω.

Οἱ πόνοι ἐξηναισχύντησαν εἰς τούτας τὰς ἡμέρας·

ἂν εὕρουν εἰς κατώφορον ψυχὴν ἀναγκασμένην,

ἐκεῖ περισυνάγονται καὶ πολεμοῦν την πνίξειν.

Ψυχή, περισωρεύθησαι καὶ ὡς ἠπορεῖς ἀπάντα.

           190

Οἱ πόνοι ἁψὰ σὲ εἰσέβησαν κ’ ἐκατεσκούρωσάν σε

καὶ οὐκ ἔχουν ἄλλο ἐνθύμησιν, ὡς βλέπω, νὰ σὲ ἀφήσουν.

Τοῦ πόνου τὸ ἀνώφορον ἤρξου, ψυχή, ἀναβαίνειν

καί, ὡς ἔνι κακοανάβατον, μὴ ἀποσταθῇς φοβοῦμαι.

Ψυχή μου, βλέπω, ἠτόνησες, καὶ ὁ πόνος ἐπιβαίνει

           195

καὶ ὁκάτι δειλιάζω σε, φοβοῦμαι οὐ μὴ ἀπαντήσῃς.

Ψυχή μου κακοτύχερε, μίαν ἐχάρης ὥραν

καὶ λύπη διεδέξατο ἄπαυστος τὴν χαράν σου·

ψυχή μου κακορρίζικε, μίαν ἐφάνης ὥραν

καὶ ὡσεὶ σκιὰ διέβηκες, ἐχάθης, ἐκρυβήθης·

           200

ψυχή μου, ὡς ἄστρον ἔλαμψες, ἀνάτειλες ὡς φέγγος

καὶ νέφος ἀπροσδόκητον ἦλθεν, ἐκάλυψέ σε·

ψυχή μου, ὁποὺ σὲ βλέπουσιν κἂν ψίχα ὅτι ἀναπνέεις,

παρὰ καιρὸν ἐγήρασες, ἐψύγης, ἐμαράνθης.

        [254]

Οὐδὲν ἀκούεις, οὐρανέ; καὶ τί; κωφὸς ἐγένου;

          255

οὐκ ἔμαθες τὰ ἡμέτερα; καὶ πῶς ἀπεκοιμήθης;

πῶς οὐ πλαντᾷς, παράδοξον; πῶς οὐ χαλᾷς καὶ πίπτεις;

πῶς ὑπομένεις, ἀπορῶ, ταύτην τὴν ἀδικίαν;

Ὁκάποτε εἰς τὸν δεῖπνόν μας, ἐκείνας τὰς ἡμέρας,

παρὰ διαβόλου ἐπήδησεν ἐκ τὸ λυχνάριν τζίον

          260

καὶ τώρα βλέπω ἐμπυρισμόν, ἐκάησαν τὰ πάντα.

Ποτὲ καιροῦ ἐχασμήσετον ὁκάτις κατὰ τύχην

καὶ τώρα ἐποῖκε τὸν σταυρὸν καὶ τώρα ἀπεσφραγίσθη·

ἀπεσκεπάσθη πρόπερσι κ’ ἐφέτο ἐρρεματίσθη.

Πῖνε γρουτίτσαν, λέγουν τον, [μυρί]ζου λαδανίτσιν,

          265

           23r

          

καὶ διαβῇ ὁ ρεματισμὸς καὶ πάλιν νὰ ἐπανέλθῃς.

Ὁκάτις πάλιν ἔτρωγε καθ’ ὕπνου του πεπόνιν· |

ἐξύπνησε καὶ λέγουν τον: «Σφογγίσου ἐκ τὸ πεπόνιν,

κρύον οἰνάριν ρόφησε [μ]ή κ[ρυώ]σῃς καὶ πυρέξῃς».

Ἔδε κριταὶ καὶ δικασταὶ καὶ νόμοι καὶ κανόνες!

          270

Ἡ παπαδιὰ παρέπεσεν, ἐξύβρισε τὴν κοίτην

καὶ καθαιροῦσιν τὸν παπᾶν! αἴ συμφορὰ μεγάλη!

Ἐκείνη παρηνόμησε καὶ τοῦτον τιμωροῦσιν.

Οὐκ ἔνι τοῦτο πλανταμός, οὐκ ἔν’ μελαγχολία;

Ἐλάκτισεν ὁ γάιδαρος καὶ δέρουσι τὸ σάγμα

          275

νὰ γένῃ καλοπαίδευτον, ἄλλο νὰ μὴ λακτίσῃ.

Ἡ θάλασσα ζαλίζεται, βρυχᾶται, κυματίζει

καὶ τὸν περάτην τὸν πτωχὸν ὡς πταίστην ἀνατάσσουν.

Ἄρτι καὶ νόμος ἀπρακτεῖ τελείως, ὁ κελεύων:

«Ἃ παρ’ ἑτέρων γίνονται μὴ καταβλάπτειν ἄλλους».

          280

Καὶ τί ὠφελοῦν τὰ περισσά, τὰ τοῦτα καὶ τὰ ἐκεῖνα;

Ἐδῶ τὸ δός, ἐκεῖ τὸ δός, παρέκει οὐκ ἔλαθέ μας;

Ὁποὺ τὸν φοῦρνον ἔκτισε, πάλε ἂς τὸν χαλάσῃ·

ἂς μείνῃ ὁ τόπος ἔρημος, ἂς γένῃ ὡς ἦτον πρῶτον·

ἄλλο παρέκει οὐ δύναμαι, κρατῶ καὶ οὐχ ὑπομένω·

          285

βλέπεις, ἀπῆρε με ἡ χολή, τὸ τὶ λαλῶ οὐκ ἐξεύρω,

ἔβρασεν ἡ καρδία μου, παρέκει οὐδὲν βαστάζω·

νὰ δώσω εἰς πέτραν καὶ λυθῶ, νὰ ποίσω θέαμα μέγα,

ἀπὸ στενοχωρίας μου νὰ πνίξω τὸν ἑαυτόν μου·

           515

Καὶ στὰς ὁ τάλας ἄφωνος καὶ πεπηγὼς ὡς λίθος

καὶ γεγονὼς περίδακρυς ἔδοξα παρακοῦσαι,

ὥσπερ τινὸς ἐγγίσαντος καὶ πρὸς ἐμὲ λαλοῦντος:

«Ἐδά, Μιχάλη ταπεινέ, φέρε τὸν λογισμόν σου·

ὅσα κ[αὶ] ἂν εἶδες ἄφες τα, τοῦτα παιγνίδια οὐκ ἔνι,

           520

φόβητρα δὲ καὶ βάσανα καὶ στοναχαὶ καὶ πένθη,

ἀσυμπαθεῖς ἐξετασταὶ καὶ φοβεραὶ κολάσεις·

τῷ βασιλεῖ σου πρόσδραμε, λέγε τὰ πταίσματά σου·

ὁ βασιλεὺς φιλάνθρωπος καὶ νὰ σὲ συμπαθήσῃ.

Ἐκύκλωσάν σε σήμερον ὠδῖνες τοῦ θανάτου;

           525

Ἐπικαλοῦ τὸν Κύριον κἀκεῖνος ρύσεταί σε·

οὐ θέλει τὸν ἁμαρτωλὸν θανάτῳ συσχεθῆναι

πρὸς τὴν αὐτοῦ μετάνοιαν καὶ τὴν ἀποστροφήν του.

Παγίδες περιέσχον σε καὶ κλεῖθρα τοῦ θανάτου;

Ἐκεῖνος ἄρῃ τὸν κλοιὸν καὶ τὰ δεσμὰ συντρίψει

           530

καὶ πάλιν σοι χαρίσεται τὴν πρὶν ἐλευθερίαν.

Οὐκ ἦλθεν εἰς μετάνοιαν καλέσαι τοὺς δικαίους·

τοὺς δ’ ἐξ ἀπάτης ὄφεως πολλάκις ἐπταικότας

κατόπιν ἠκολούθησεν σταυρὸν ἐπ’ ὤμων φέρων.

Ἐν οἴκῳ τοῦ Κυρίου σου κρεῖσσον παραρριπτεῖσθαι

           535

ἢ συνοικεῖν ἁμαρτωλοῖς καὶ πονηρευομένοις.

Μὴ φοβηθῇς τὸ σύνολον· ἂν ἔπταισας, εἰπέ το,

πρὶν σὲ καταδεσμήσωσι καὶ χάσῃς τὰ νερά σου».

Καλὸν τὸ λέγεις, ἄνθρωπε· τὶς εἶσαι οὐδὲν γνωρίζω·

ὡς νουνεχὴς ἐλάλησας καὶ λέγεις τὸ καλόν μου,

           540

ἀλλ’ εἰς κενὸν τὰ τοῦ σκοποῦ καὶ τὰ τῆς συμβουλῆς σου.

Ὕπαγε, παρεγνώρισες· οὐκ εἶμαι ἐγὼ τὸν λέγεις·

παντὸς γὰρ ἁμαρτήματος ἐκτὸς τὸ συνειδός μου.

Ἐγὼ γονεῖς οὐκ ἔθλιψα, φόνον οὐκ εἰργασάμην,

οὐδέποτε συνώδευσα φονεῦσιν αἱμοβόροις,

           545

οὐκ ἐπλασάμην πρόσταγμα ποτὲ τῶν ἡμερῶν μου,

ἀκρόστιχον οὐκ ἔφαγα, χρέος οὐδὲν φοβοῦμαι.

Οὐ χαίρω ξέναις θλίψεσι, οὐκ εἶμαι συκοφάντης·

–ὁ συκοφάντης μὴ χαρῇ, μηδὲ τελεσφορήσῃ,

ὅτι τὰς σάρκας προφανῶς τῶν ἀδελφῶν ἐσθίει–

           550

εἰς ὕβρεις οὐκ ἐχώρησα, κατά τινος οὐκ εἶπον,

τοῦ ψεύδους τὴν ἀλήθειαν πάντοτε προτιμῶμαι,

τιμὴν εἰς πάντας κέκτημαι, φιλῶ τὴν ἡσυχίαν,

πᾶσαν μισῶ περίνοιαν, πᾶσαν μισῶ διπλόην,

οὐ φέρω τι περίεργον, οὐδὲ μετέσχον δόλου·

           555

βδελύσσομαι τὰ σκάνδαλα, τὸ μῖσος, τὴν μανίαν

καὶ φεύγω τὸ μνησίκακον ὡς φεύγει τις τὸν ὄφιν·

τοῖς πᾶσι πάντα γίνομαι, γῆ καὶ σποδὸς ὁρῶμαι

καὶ θέλω οὐ θέλω γίνομαι καὶ τὸ μωροῦ σαμάριν·

τοῖς βασιλεῦσιν εὔχομαι χρόνους ζωῆς ἀμέτρους,

           560

χαρὰν τὴν ἀνεκλάλητον, λύπης ἐκτὸς τὸν βίον·

υἱοὺς ἰδεῖν καὶ τῶν υἱῶν, ἐχθροὺς καθυποτάξαι

καὶ κληρονόμους ἔσεσθαι τῆς ἄνω βασιλείας.

Οὐδὲν εὑρήσεις αἴτιον τῆς κατασχέσεώς μου,

οὐ πρόφασιν τὸ σύνολον εὔλογον τοῦ θανάτου·

           565

ἀλλ’ ἔλαθε τὸν ἄγγελον, εἰς ἄλλον ἀπεστάλη,

παρήκουσεν, ὡς ἔοικε, φωνῆς τῆς τοῦ Κυρίου,

ἄλλον ἀντ’ ἄλλου σήμερον κατήγαγεν εἰς ᾍδην

ἄνευ τινὸς προφάσεως καὶ δίχα καταδίκης·

παρὰ καιρὸν ὑποπεσεῖν θανάτῳ κατεκρίθην,

           570

παραδοθῆναι κολασταῖς καὶ πάσχειν ἄλλην ἄλλως·

καὶ νὰ τὸ καταδέξωμαι νὰ κάτσω, νὰ σιγήσω,

νὰ μὲ κερδήσῃ ὁ θάνατος καὶ νὰ μὲ φάγῃ ὁ τάφος

καὶ νὰ χαωθῶ παράτωρα καὶ δίκαιον ποῦ εἰς τὸν κόσμον;

«Ὦ Μιχαὴλ ταλαίπωρε, παιδὶν τῆς δυστυχίας,

           575

ἔχεις καιρὸν ἀναπνοῆς, ἔχεις καιρὸν ἀδείας·

ἀνάφερε κατὰ λεπτὸν πάντα τῷ βασιλεῖ σου,

ὑπόμνησον περὶ παντός, ἀνάγγειλον ἀφόβως

ὅπως ἀδίκως σήμερον εἰς ᾍδην κατηνέχθης

καὶ παρεδόθης κολασταῖς, ἄλλων ἡμαρτηκότων·

           580

ὁ βασιλεὺς φιλάνθρωπος, δίκαιος, ἐλεήμων

καὶ τύχῃς, ναί, ζωώσεως καὶ τύχῃς σωτηρίας».