Βαρλαάμ και Ιωάσαφ

[31]

     Και όταν έγινε το παιδί τριών χρονών, έκραξεν ο βασιλεύς τους πέ-

ντε φιλοσόφους, τους μάγους, και λέγει τους: «Ιδέτε εις την τέχνην

σας διά τον υιόν μου τον Ιωάσαφ, να μου ειπείτε τι λογής θέλει είσταιν

η ζωή του και ποίας τύχης και τι θέλει πάθει εις το ύστερον». Τότε οι

1

φιλόσοφοι του είπαν: «Ημείς, ω βασιλεύ, ευρίσκομεν εις την αστρολο-

γίαν μας ότι το παιδίον Ιωάσαφ ημπορούμεν να σου ειπούμεν καλά λό-

για δι’ αυτόν, ως είδαμεν εις τα βιβλία μας και εις τον πλανήτην οπού

εγεννήθη. Το παιδίον σου θέλει είσταιν δυνατής φύσεως και μέγας εις

293v
5

το κορμί και εύμορφος | και πολλά φρόνιμος και γνωστικός και πολύ-

ζώητος. Και θέλεις λάβει μεγάλην χαράν απ’ αυτόν, και ποτέ δεν θέ-

λει έβγει από τον λόγον σου και από τον ορισμόν σου εις ό,τι τον ορί-

σεις».

     Τότε ο βασιλεύς, ως ήκουσε τους λόγους των φιλοσόφων και αστρο-

10

νόμων, εχάρηκεν καταπολλά και έκραξε τον πέμπτον φιλόσοφον,

αστρονόμον, ο οποίος ήξευρε καλύτερον από τους τέσσαρους, και λέ-

γει του: «Ειπές μου και συ εκείνα οπού είπαν οι άλλοι φιλόσοφοι διά

τον υιόν μου τον Ιωάσαφ». Λέγει τον ο φιλόσοφος: «Πολυχρονεμένε

βασιλεύ, εγώ ημπορώ να σου φανερώσω καλύτερα παρά εκείνους τους

15

294r

τέσσαρους φιλοσόφους διά τον υιόν σου τον Ιωάσαφ. Και ει μεν και

δεν είναι αληθινά όσα θέλω σου ειπεί, θέλω ρίξει όλα μου τα βιβλία εις

την στίαν να τα κάψω. Λοιπόν, ήξευρε, βασιλεύ, πως ευρίσκω εις τα

βιβλία μου όλα εκείνα οπού σου είπαν οι άλλοι φιλόσοφοι». Και ο βα-

σιλεύς τού είπεν: «Ειπέ μου όλην | την αλήθειαν!» Και ο φιλόσοφος του

20

λέγει: «Ο υιός σου ο Ιωάσαφ θέλει είσταιν μέγας το κορμί και εύμορ-

φος και χαριτωμένος άνθρωπος και γνωστικός πλέον παρά τους άλ-

λους, όσοι εγεννήθησαν εις το γένος σου, και θέλει είσται πολύχρονος.

Και να σου ειπώ και τα εναντία οπού θέλει πάθει, ο οποίος θέλει γένει

χριστιανός και να χαλάσει τους θεούς μας, τα είδωλα. Και συ θέλεις

25

πικραθεί πολλά, διότι αυτός θέλει είσταιν ο χαλασμός των ιερέων μας,

και ποτέ δεν θέλει είσταιν εις τον ορισμόν σου, και δεν τον θέλει νι-

κήσει ποτέ».

[21]

     Έπειτα ήλθεν η ημέρα οπού είπεν. Εκαβαλίκευσεν ο βασιλεύς με

πολλούς άρχοντας και νέους και επήγεν εις το παλάτιον του Ιωάσαφ,

και εκατέβη και ο Ιωάσαφ και εκαβαλίκεψεν, και εδιάβησαν έξω έως

δύο μίλια εις ένα εύμορφον κάμπον, και ήσαν μαζί του και άλλοι νέοι

 25

301r

καβαλαρέοι και εκυνηγούσαν. Και κυνηγώντας εχώρισαν από την συ-

νοδείαν και εδιάβησαν παράμερα. Και ο Ιωάσαφ έμεινεν οπίσω με ολί-

γους καβαλαρούς, και εμαζώνασιν άνθη μυρωδικά και του | έδιδαν εις

το χέρι. Και επίαναν πουλία και άλλα πετούμενα και εξεφάντωναν.

Και εις εκείνον τον κάμπον, εις την μέσην της στράτας, έλαχε και ευ-

30

ρέθη<σαν> ένας γέροντας άνθρωπος τυφλός και ένας λεπρός ασθενη-

μένος και εζητούσαν ελεημοσύνην. Και ως τους είδεν ο Ιωάσαφ, εκρά-

τησε το άλογόν του και τους εκοίταζεν και εθαύμαζεν, ότι ακόμη δεν

είχεν ιδεί τέτοιας λογής ανθρώπους. Και ερωτά έναν από την συνο-

δείαν του και λέγει του: «Τι άνθρωποι είναι αυτοί;» Ο δε λέγει αυτώ:

35

«Αυτοί εγεννήθησαν έτσι, ως τους θωρείς, ασθενημένοι». Και ο Ιωά-

σαφ λέγει: «Και δεν γεννούνται όλοι οι άνθρωποι εις τον κόσμον γεροί

και με το φως των;» Ο δε λέγει ότι: «Γεννούνται και γεροί και τυφλοί

και κουτσοί και πάσης λογής ασθενείας· και άλλοι εις την ζωήν τους

τους έρχεται ασθένεια και παθαίνουν, ωσάν και αυτοί οπού θεωρείς».

1

301v

Και ως ήκουσεν ο Ιωάσαφ αυτά τα λόγια, έβαλεν εις τον νουν του ότι:

«Ημπορεί να μου έλθει και εμένα κάθε λογής ασθένεια | εις την ζωήν

μου;» Τότε του λέγει: «Ημπορούν να έλθουν και εις εμένα και εις εσέ-

να και εις κάθε άνθρωπον, ότι πολλοί άνθρωποι γεννούνται καλά, αλλά,

5

ωσάν γηράσσουν, τους έρχεται κάθε λογής ασθένεια, ωσάν αυτούς».

Και ως εκατάλαβε την έννοιαν της ανθρωπίνης φύσεως, εφοβήθη και

είπεν ότι: «Μέλλει να μου έλθουν αυτά και εμένα, ως άνθρωπος οπού

είμαι». Και λέγει του καβαλέρη: «Ας υπάγομεν διά να σμίξομεν με την

συνοδείαν μας, να υπάγομεν μαζί εις την χώραν».

[14]

     Λοιπόν, επήγε και είπε του Ιωάσαφ όσα του ελάλησεν ο πραγμα-

15

τευτής, και ως ήκουσε τοιούτους λόγους ο Ιωάσαφ, λέγει του πορτά-

ρη: «Σύρε το γληγορότερον, άνοιξέ τον να έλθει!» Και ωσάν εσέβη ο

Βαρλαάμ εις το παλάτιον, ο Ιωάσαφ, ως τον είδεν, τον επίασεν από το

χέρι και τον εχαιρέτησεν και τον έμπασε μέσα εις την κάμαράν του,

και λέγει τον: «Ω άρχοντά μου, δείξε μου εκείνον τον πολύτιμον λίθον

20

305r

οπού είπες ότι έχεις, και είναι εύμορφος και άλλος δεν τον έχει τινάς

εις τον κόσμον. Δείξε το να το ιδώ!» Και ο Βαρλαάμ λέγει: «Τον λίθον

οπού έχω να σου δείξω τον βλέπουν με τα μάτια του νου». Και ο Ιωά-

σαφ λέγει: «Και πώς είναι δυνατόν να τον ιδώ με τα μάτια του νου;»

Και ο Βαρλαάμ: | «Τα μάτια του νου είναι να εγνωρίσει όλα τα πράγμα-

25

τα του κόσμου ο άνθρωπος, ορατά και αόρατα. Διατί ο πλάστης Θεός

και δημιουργός και Πατήρ έπλασε τον Αδάμ, τον πρώτον άνθρωπον».

Και ο Ιωάσαφ είπεν: «Και ποίος είναι ο πλάστης Θεός και Πατήρ;»

Και ο Βαρλαάμ: «Ο Θεός και Πατήρ, ο Υιός και το Πνεύμα είναι η αγία

Τριάς, μία θεότης, μία δύναμις. Αυτός είναι ο πολύτιμος λίθος να τον

30

εγνωρίσει πάσα άνθρωπος. Ο οποίος Θεός έκανε τον ουρανόν και την

γην και την θάλασσαν και όλα τα ορατά και αόρατα. Και ο Υιός και

Λόγος του Θεού και Πατρός, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, έλαβε

σάρκα ανθρωπίνην εκ της αγίας Παρθένου Μαρίας, οπού έστειλε τον

αρχάγγελόν του Γαβριήλ και της έδωκε μήνυμα, το «Χαίρε!» Και εγ-

35

305v

γαστρώθη εκ Πνεύματος Αγίου και εγέννησε τον Κύριον ημών Ιησούν

Χριστόν. Παρθένος ήτον πριν να γεννήσει, και πάλιν παρθένος έμει-

νεν. Ο οποίος Ιησούς Χριστός εκατέβη εκ των ουρανών και εσαρκώθη

εις την αγίαν Παρθένον Μαρίαν, διά να σώσει το γένος των ανθρώ-

πων, ότι αρνήθησαν τον πλάστην | Θεόν και επροσκύνησαν τα είδω-

1

λα. Και ήξευρε, ω Ιωάσαφ, ότι δεν είμαι πραγματευτής, αλλά είμαι

ασκητής χριστιανός και ασκητεύω εις την έρημον διά την αγάπην του

Χριστού, και λέγουν το όνομά μου Βαρλαάμ».

Και ο Ιωάσαφ λέγει: «Και ποίος είναι ο Ιησούς Χριστός οπού μου

5

λέγεις, και έναι Θεός και άνθρωπος; Και ο Βαρλαάμ: «Εκείνος έναι

οπού έκαμε την βασιλείαν των ουρανών και αγγέλους, αρχαγγέλους

και τα όσα έχει ο ουρανός, τόσον ότι δεν δύναται γλώσσα ανθρώπου

να τα διηγηθεί όλα. Και από όλους τους αγγέλους έκαμε έναν μεγα-

λύτερον και φωτεινότερον, το όνομά του Εωσφόρος, και είχεν αγγέ-

10

λους πλήθος πολύ το τάγμα του. Και υπερηφανεύθη κατά του Θεού,

και διά τούτο εξέπεσεν από τους ουρανούς με όλον του το τάγμα, και

από άγγελος οπού ήτον πρώτος, έγινε διάβολος μαύρος, και οι σύ-

ντροφοί του δαίμονες, οπού ήσαν πλήθος πολύ και επείραζαν το γέ-

νος των ανθρώπων και επαίρνασι τας ψυχάς των ανθρώπων και τες

306v
15

επη|γαίνασιν εις την Κόλασην.

[3]

     Και ως το έμαθεν ο βασιλεύς, έκραξε τους άρχοντάς του και τους

φιλοσόφους και είπε τους διά τον Νάρδον. Και λέγει: «Τώρα δότε μου

5

 324v

βουλήν καλήν, τι να κάμω του υιού μου του Ιωάσαφ, οπού αρνήθη τους

θεούς και έγινε χριστιανός, και επήγεν ο άρχων Νάρδων να τον επι-

στρέψει, αλλά και αυτός έγινε χριστιανός και έφυγεν. Τι λέγετε εσείς;»

Τότε ένας από τους φιλοσόφους λέγει: | «Σύρε ατός σου, ω βασιλεύ,

εις τον υιόν σου και καλόπιασέ τον με ειρηνικά λόγια και δείξε τον πολ-

10

λήν αγάπην». Και πάλιν υπάγει ο βασιλεύς, και άρχισε και του λέγει:

«Ω υιέ μου και τέκνον μου ηγαπημένον, εσύ είσαι εκείνος οπού εγώ

έχω όλον μου το θάρρος και την ελπίδα μου παρά κανέναν άνθρωπον

εις τον κόσμον. Και αν περάσουν τρεις ημέρες και δεν σε ιδώ, τρέμει

η καρδία μου, ότι εσύ είσαι το πλούτος μου και όλον μου το θάρρος.

15

Εσύ μέλλεις να φυλάξεις την βασιλείαν μας, και βάλε καλά εις τον νουν

σου ότι εσένα αγαπώ παρά όλον τον κόσμον. Και διατί με πικραίνεις

και δεν μου ακούεις να κάμεις εκείνο οπού θέλω εγώ; Γύρισε, λοιπόν,

τέκνον μου, και προσκύνησον τους θεούς μας, διότι θεωρώ τον κίνδυ-

νον οπού μέλλει να έλθει διά λόγου σου, και ότι οι άρχοντές μας βλέ-

20

325r

πουν πως έγινες χριστιανός και θέλουν σηκωθεί να επάρουν την βασι-

λείαν μας. Και μόνον άκουσες | τους μύθους του Βαρλαάμ και άφησες

τους θεούς μας».

     Τότε ο Ιωάσαφ λέγει προς αυτόν: «Εσύ είσαι ο πατέρας μου, και

εγώ είμαι ο υιός σου, και με αγαπάς πολλά, τόσον ότι παρά άλλον εις

25

τον κόσμον· διά τούτο είμαι χρεώστης να σε αγαπώ εις όλα τα πράγ-

ματα του κόσμου. Όμως, θεωρώ και η βασιλεία σου πως έκαμες κό-

πον και με ανάθρεψες με πολλήν χάρην και επιμέλειαν, οπού δεν το

έκαμεν κανένας πατέρας του υιού του· διά τούτο πρέπει να σε αγα-

πώ και να είμαι πάντοτε εις ό,τι με ορίσεις οπού να είναι δίκαιον. Και

30

όταν σε ιδώ να έχεις καλόν εις τούτον τον κόσμον, περισσότερον αγα-

πώ να λάβεις καλόν εις τον άλλον κόσμον, ήγουν εις τον Παράδεισον,

εις την δόξαν του Θεού. Αμή εσύ, πατέρα μου, ευρίσκεσαι εις μέγα

σκότος και λατρεύεις θεούς λιθίνους και ξυλίνους, αλάλους και κω-

φούς, και θαρρείς ότι είναι θεοί, και αυτά είναι δαιμόνια· και ζεις σαρ-

35

325v

κικά, ως θέλει η σάρκα, και κάμνει χρεία να ζεις πνευματικά, ως θέλει

το Άγιον Πνεύμα. Και ηξεύρω πως | μέλλει να υπάγεις εις την Κόλα-

σην, να κολάζεσαι με τους δαίμονας εις τον αιώνα. Και διά τούτο εί-

μαι πικραμένος διά λόγου σου. Αλλά παρακαλώ σε, πατέρα μου, γε-

νού χριστιανός και πίστευσον τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, και

1

αυτός είναι εύσπλαγχνος και πολυέλεος, και θέλει συγχωρήσει τας

αμαρτίας σου και θέλει σου χαρίσει την βασιλείαν των ουρανών. Όμως,

είπες μου πως θέλουν σηκωθεί οι άρχοντές μας να επάρουν την βασι-

λείαν μας, αλλά και τούτη η βασιλεία είναι πρόσκαιρη· αλλ’ εγώ και

5

συ θέλομεν κληρονομήσει την βασιλείαν των ουρανών οπού έναι ατε-

λεύτητος. Και αν χάσομεν τους άρχοντας του κόσμου τούτου, θέλομεν

κερδίσει τους αγγέλους του Θεού· και εάν χάσομεν τον βίον του κό-

σμου τούτου, θέλομεν κληρονομήσει την ζωήν την αιώνιον οπού ποτέ

δεν φθείρεται». Ως δε ήκουσεν ο βασιλεύς τα λόγια του Ιωάσαφ, και

10

326r

πως στέκεται στερεός εις την πίστην του Χριστού, λέγει του με μεγά-

λην μάνητα και πικρίαν: «Εγώ βλέπω καλά ότι εσύ θέλεις να | σου δώ-

σω θάνατον πικρόν». Όμως, άφησέ τον και έστρεψεν εις τα βασίλεια.

[21]

     Και ιδών ο Θεός την μεγάλην του ταπείνωσην, ελθόν ένα λεοντάρι

και έστεκεν έξω του σπηλαίου ταπεινώ τω σχήματι και έβλεπε τον Ιω-

άσαφ πολλήν ώραν. Τότε εγνώρισεν ότι εισήκουσεν αυτόν ο Θεός, και

ευθύς μετά σπουδής ήρχισε και ηκολούθει το λεοντάρι· εκείνο έμπρο-

25

σθεν και ούτος ηκολούθει, έως έφθασαν εις το κελίον του ασκητού Βαρ-

λαάμ· και ήτον ανοικτόν, και το μεν λεοντάρι αναμέρισεν, ο δε Ιωά-

σαφ εσέβη μέσα και τινάν δεν ηύρεν. Και εις ολίγον ήλθε και ο Βαρ-

λαάμ, και ως τον είδε μέσα, εφοβήθη, λογίζοντας ότι είναι φάντασμα

1

341v

δαίμονος. Και παρευθύς τον εγνώρισε και εχάρη η καρδία του, και ευ-

χαριστώντας εδόξασε τον Θεόν, και ηγκαλίασεν αυτόν ασπασίως και

λέγει προς αυτόν: «Ποίος είσαι εσύ | οπού με αγκαλίασες;» Και είπεν:

«Εγώ είμαι ο υιός σου Ιωάσαφ, υιός του Αβενήρ βασιλέως, οπού με εδί-

5

δαξες την πίστην του Χριστού και με έκαμες χριστιανόν». Ο δε Βαρ-

λαάμ λέγει: «Φεύγε, πειρασμέ απ’ εμού και μη με πειρ{ε}άζεις! Εγώ

ηξεύρω εκείνον έκλαμπρον και εύμορφον, τα μαλλία του εξέλαμπρα

και το πρόσωπόν του άσπρον, και εσύ μελαψός, στυγνός και άσχημος·

εκείνος νέος και ευειδής, και εσύ με φαίνεσαι μεσακός άνθρωπος. Φεύ-

10

γε, λοιπόν, όθεν ήλθες, δαιμόνιον, απ’ εμού και μη με πειράζεις!» Ο δε

λέγει: «Εγώ είμαι, ω πάτερ, ο υιός σου Ιωάσαφ, και όλως μη διστάζεις,

διότι έχω τώρα τέσσαρους μήνας οπού περιπατώ μέσα εις την έρημον

γυρεύοντάς σε και δεν σε εύρισκα, και εφαγώθηκαν τα φορέματά μου,

και ο ήλιος με έκαψεν, και εταπεινώθη το κορμί μου από πείνα και δί-

15

342r

ψαν και το τραχύ της στράτας, και έγινα άσχημος ωσάν με θεωρείς.

Διά τούτο είμαι αποκαμωμένος και έμεινα γυμνός, και με βοήθειαν

Θεού και αγίων ευχών ηύρα ζώου δέρμα και το έβαλα απά|νου μου κα-

θώς βλέπεις, και διά τούτο δεν με εγνωρίζεις». Τότε και ο Βαρλαάμ

άρχισε να τον εγνωρίζει, και εγνώρισε καλά ότι ο Ιωάσαφ είναι· και

20

αγκαλιάσθηκαν δυνατά και ανασπάσθηκαν, και εχάρη η καρδία τους.

Όμως, εθαύμαζεν ο Βαρλαάμ πως άφησε τόσην μεγάλην εξουσίαν και

δόξαν και ηθέλησε και έγινε πτωχός διά την βασιλείαν του Θεού, και

έλεγεν μέσα του: «Ούτος μέγας και άγιος άνθρωπος είναι, και δεν εί-

μαι άξιος να κατοικώ με τοιούτον άνθρωπον». Πλην, εμάζωξε λάχανα

25

και έβαλε και έφαγαν, και ήρχισε να τον ερωτά: «Τέκνον μου Ιωάσαφ,

τι έγινεν ο πατήρ σου ο βασιλεύς Αβενήρ;» Ο δε λέγει: «Ο πατήρ μου

έγινε χριστιανός και ζήσας χρόνους δύο απέθανεν». Και είπεν όλα τα

βάσανα και τους πειρασμούς οπού του έκαμε, και πως εβασίλευσε και

αυτός δύο χρόνους, και πως: «Έδωσα την βασιλείαν μου ενός εδικού

30

μου ανθρώπου, ονόματι Αλφανού», και εξηγήθη όλα τα πράγματα, ως

είναι άνωθεν γεγραμμένα. Και ταύτα ακούσας ο Βαρλαάμ εσηκώθη

και ευχαρίστησε τον Θεόν και έλαβε μεγάλην χαράν, και ήσαν μαζί

εις την άσκησιν δεκαεπτά χρόνους.