Η Κοσμογέννησις
Συγγραφέας: Χούμνος Γεώργιος
Η Κοσμογέννησις του Κρητικού Γεώργιου Χούμνου αποτελεί έμμετρη παράφραση των δύο πρώτων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης (Γένεσις και Έξοδος), όπως αυτά παρουσιάζονται στη βυζαντινή Ιστορία του Παλαιού. Χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, αποτελείται από 2.832 ομοιοκατάληκτους, ζευγαρωτούς, δεκαπεντασύλλαβους στίχους και είναι γραμμένη σε γλώσσα δημώδη, εμπλουτισμένη με στοιχεία της κρητικής διαλέκτου και της εκκλησιαστικής ρητορικής.
Γεώργιος Α. Μέγας (επιμ.), Γεώργιος Χούμνος, Η Κοσμογέννησις: ανέκδοτον στιχούργημα του 15ου αιώνος, έμμετρος παράφρασις της Γενέσεως και Εξόδου της Παλαιάς Διαθήκης, Ακαδημία Αθηνών: ΚΕΜΝΕ, Αθήνα 1975.
Εισαγωγή
Η Κοσμογέννησις του κρητικού ποιητή Γεώργιου Χούμνου αποτελεί έμμετρη παράφραση των δύο πρώτων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης (Γένεσις και Έξοδος), όπως αυτά παρουσιάζονται στη βυζαντινή Ιστορία του Παλαιού, ένα ανώνυμο θεολογικό σύγγραμμα με μεγάλη διάδοση στον σλαβόφωνο χώρο. Το ποίημα, ο τίτλος του οποίου οφείλεται σε αντιγραφέα του, χρονολογείται στον 15ο αιώνα και εντάσσεται στην κρητική παραγωγή της περιόδου, πιο συγκεκριμένα στην πρώτη φάση της κρητικής λογοτεχνίας, που στη βιβλιογραφία συνήθως αναφέρεται ως «περίοδος της προετοιμασίας» (14ος αιώνας-περ. 1580).
Το έργο, που γράφτηκε πριν το 1493 (Μέγας 1975, vi), σώζεται σε τέσσερα χειρόγραφα, τους κώδικες Marc. gr. ΙΧ 17 (M), Vindob. theol. gr 244 (V), British Mus. Coll. Add. Ms 40724 (B) και Sinaiticus gr 1187 (S). Κανένα χειρόγραφο, εκ των οποίων το παλαιότερο –ο Μαρκιανός κώδικας– γράφτηκε στα 1493 και τα υπόλοιπα στον 16ο αιώνα, δεν αποτελεί αυτόγραφο του ποιητή, που άκμασε κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα στον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο). Το θρησκευτικό θέμα του, η έμμετρη μορφή του και η απλή κατά βάση γλώσσα του θα πρέπει να συνέβαλαν αποφασιστικά στη διάδοση και στη δημοτικότητά του, τουλάχιστον όσον αφορά τον κρητικό χώρο. Πάντως, το ποίημα δεν πήρε ποτέ τον δρόμο για τα τυπογραφεία της εποχής, ενώ η πρώτη πλήρης κριτική έκδοσή του (από την οποία αντλούμε τα ανθολογούμενα αποσπάσματα εδώ), στηριγμένη σε όλα τα χειρόγραφα, κυκλοφόρησε στα 1975 από τον Γ. Μέγα – η έκδοση του Marshall το 1925 είναι αποσπασματική και στηρίζεται μόνο σε ένα χειρόγραφο, αυτό του Βρετανικού Μουσείου.
Η Κοσμογέννησις αποτελείται από 2.832 ομοιοκατάληκτους, ζευγαρωτούς, δεκαπεντασύλλαβους στίχους, είναι γραμμένη σε γλώσσα δημώδη, εμπλουτισμένη με κάποια λόγια στοιχεία και με ιδιωματισμούς της κρητικής διαλέκτου, ενώ παράλληλα αντλεί και από την εκκλησιαστική ρητορική. Παρά το ότι αποτελεί έμμετρη παράφραση της Γενέσεως και της Εξόδου, δεν βασίζεται στην Παλαιά Διαθήκη (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο συγγραφέας δεν την είχε υπόψη του ή δεν τη χρησιμοποίησε για τον σκοπό του), αλλά στο βυζαντινό πεζό έργο Ιστορία του Παλαιού, ένα κείμενο διανθισμένο με δημώδεις θρησκευτικές μεσαιωνικές παραδόσεις. Ωστόσο, παρά την άμεση εξάρτησή του από άλλα κείμενα, από τον Χούμνο δεν φαίνεται να λείπει ούτε η στιχουργική δεξιότητα ούτε η ικανότητα να μεταπλάθει δημιουργικά το πρότυπό του, χωρίς να το μιμείται δουλικά.
Μετά από ένα κλασικού τύπου προοίμιο-επίκληση στον Θεό (στ. 1-10), η διήγηση αρχίζει από τη δημιουργία του ανθρώπου και των αγγέλων και συνεχίζει με την πτώση του Εωσφόρου, την περιγραφή του Παραδείσου, του προπατορικού αμαρτήματος και της εκδίωξης των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο (στ. 11-154). Ακολουθούν τα σχετικά με τον Κάιν και τον Άβελ και τα περί των οίκων τους (στ. 155-280), η ιστορία του Σηθ και των απογόνων του, ο κατακλυσμός και η κιβωτός του Νώε (στ. 281-578), καθώς και η ιστορία του οίκου του Αβραάμ (στ. 579-984). Η διήγηση συνεχίζει με την ιστορία του Λωτ και την καταστροφή των Σοδόμων (στ. 985-1200), επανέρχεται στον οίκο του Αβραάμ και στη θυσία του Ισαάκ (στ. 1201-1348), αναφέρεται εκτενώς στον Ιακώβ, στον οίκο του, καθώς και στην ιστορία του γιου του Ιωσήφ (στ. 1349-2030). Εδώ τελειώνει το βιβλίο της Γενέσεως, το οποίο καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του ποιήματος. Ακολουθεί η Έξοδος, η οποία στους 801 στίχους της αναφέρεται στην ιστορία του Μωυσή, από τη γέννηση μέχρι και τον θάνατό του, και περιλαμβάνει το επεισόδιο της φλεγόμενης βάτου, τις δέκα πληγές του Φαραώ, την εις το Όρος Ομιλία και τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας (στ. 2031-2832).
Αποσπάσματα
Εισαγωγή (στ. 1-62)
Στην εισαγωγή που ακολουθεί, ο ποιητής απευθύνει μια σύντομη τυπική επίκληση στον Θεό και κατόπιν περιγράφει τη δημιουργία του κόσμου και των πρωτόπλαστων.
5 |
τὴν χάριν σου μ’ ἀπόστειλε ἐτούτην τὴν ἡμέρα, καὶ φώτισόν μου τὴν καρδιάν, τὸν νοῦν καὶ τὴν κοιλίαν, νὰ ξηγηθῶ τοῦ Μωϋσῆ τὴν θείαν ὀμιλίαν· τὰ ἔργα τὰ εἰκοσιδυὸ τῆς ὁλονῆς τῆς κτίσης, |
|
10 | στὰ ποῖα ἀναθιβάνεται ἡ τῶν ἀγγέλων φύσις, σ’ ὅλην τὴν κοσμογέννησιν καὶ πλάσιν τῶν ἀνθρώπων, τὸ πῶς ἐπλάστην ὁ Ἀδὰμ ἐκ τῆς Ἐδὲμ τὸν τόπον, ὁπ’ ὥρισεν ὁ Ποιητὴς νὰ ἔχη ἀθανασίαν, καὶ νά ’χη εἰς τὸν παράδεισον μεγάλην ἐξουσίαν. |
|
15 | Ἦτον ὁ κόσμος σκοτεινὸς καὶ τὰ νερὰ γεμᾶτος, σ’ αὐτὰ τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἦτον ἀπὸ κοντά τως. Καὶ ὥρισεν ὁ ἄναρχος αὐτὰ νὰ χωριστοῦσιν· ἡ γῆς χωρὶς ἐφάνηκε καὶ τὰ νερὰ κινοῦσιν. Λοιπὸν αὐτὰ ’κινήσασιν καὶ γίνουνται νομάδα |
|
20 | κ’ ἡ γῆς εὐθὺς ἐφάνηκε τὴν πρώτην ἑβδομάδα. Τὸ φῶς τὸ πρῶτον ἔκαμεν κι ὠνόμασέν το ἡμέραν, δεύτερον δι’ ἀνάπαυσιν ἔποικεν τὴν ἑσπέραν. Τοὺς οὐρανοὺς τοὺς θαυμαστοὺς ὥρισεν κ’ ἐγενῆκαν, ἄστρη, φεγγάριν κ’ ἥλιος τότες εὐθὺς ἐβγῆκαν. |
|
25 | Δένδρη μεγάλα κ’ ἑρπετά κι ἄλλα θηριὰ τῆς φύσης, πετούμενα, συρνάμενα, ἐγέμισεν ἡ κτίσις. Θάλασσαν τὴν εὐρύχωρον ἔκαμεν μετὰ ψάρια, ποτάμια, βρύσες ἔποικε μετὰ νερὰ καθάρια. Καὶ δέκα τάγματά ’καμεν, ἀγγελικὴν τὴν φύσιν, |
|
30 | καὶ ἀπείτις ἐξετέλειωσεν Ἀνατολὴν καὶ Δύσιν, τὸ τάγμα τὸ λαμπρότερον, αὐτὸς ὁ Ἑωσφόρος, εἶδεν τὸν οὐρανὸν λαμπρὸν κ’ ἐξέστηκεν ἀπόρως. Κ’ ἠθέλησεν τοῦ Ποιητοῦ νὰ γένη ὡμοιωμένος κ’ εὐθύς, ὡς τὸ’θυμήθηκεν, εὑρέθην γκρεμνισμένος. |
|
35 | Ἐκ τὰ ψηλὰ στὴν ἄβυσσον γίνεται ἡ κατοικιά του καὶ σύρνει καὶ πολλοὺς μ’ αὐτὸν ὁπού ’σα συντροφιά του. Καὶ θέλοντα ὁ Κύριος τὸν θρόνον ν’ ἀνασώση, τὸ χάρισμαν τοῦ πονηροῦ ἄλλου διὰ νὰ δώση, εἶπεν: «Ἂς κάμωμε[ν] ἄνθρωπον, διατὶ ἡ κτίσις τὸ βιάζει, |
|
40 | κ’ εἰς ὁμοιότηταν ἐμᾶς κ’ εἰκόνα νὰ μᾶς μοιάζη». Καὶ ἐκ τὸ χῶμαν ἔλαβεν, ’κ τὰ τέσσαρα τὰ μέρη, στὲς ἕξ ἡμέρες τὸν Ἀδάμ ἔπλασε δίχως ταίρι. Καὶ διὰ τ’ Ἀδὰμ τὴν συντροφιὰν ὁ Κύριος ἐθυμήθην, κ’ ἐνύσταξεν τότες αὐτὸς κ’ ὕπνον ἐποκοιμήθην. |
|
45 | Κ’ ἐκ τὴν πλευράν του τὴν ζερβὴν τοῦ βγάνει τὴν παγίδα, γυναῖκα ἐκείνην ἔκαμεν ἡ τοῦ Θεοῦ σφραγῖδα. Κι ἀφότου αὐτὸς ἐξύπνησεν, στοχάζεται τὴν Εὔα κι ἀπὸ τὸ χέριν πιάνει την καὶ μὲ χαρὰν ὡδεῦα. «Κόκκαλο ἐκ τῶν κοκκάλων μου, ἐσὺ νά ’σαι γυνή μου |
|
| καὶ μὲ μεγάλην προσοχὴν ἐσὺ νά ’σαι βουλή μου». «Λάβε» τοῦ λέγει ὁ Κύριος «σύζυγο[ν] εὐλογημένην, αὐξάνεστε, πληθύνεστε, νά ’στε χαριτωμένοι». Παράδεισον τὸν πάντερπνον καὶ ὡραῖον τοῦ χαρίζει, δένδρη, καρποὺς μὲ τοὺς ἀνθούς, ἐκεῖ νὰ τὰ ὁρίζῃ. |
|
55 | Ἕν’ ἀπ’ ἐκεῖνα τὰ δενδρὰ ἐκ τοῦ καρποῦ ν’ ἀπέχη καὶ μὲ μεγάλον ὁρισμὸν κάμνει τον νὰ κατέχη. Οἵαν δὲ ὥραν θυμηθῆ, ἀπλώση διὰ νὰ φάγη, σ’ αὐτὸν νὰ πέψη θάνατον κ’ εἰς τὴν φθορὰν νὰ πάγη. Ἀκόμη ἐκ τὸν παράδεισον τέσσαρες ἐκινῆσαν |
|
60 | οἱ ποταμοὶ τσ’ Ἀνατολῆς, νὰ τοὺς εἰπῶ τὸ ποιοί ’σαν. Φεισών, Γεὼν γὰρ τρέχουσι στὴν Δύσιν νὰ μετέχου, καὶ Τίγρις καὶ Εὐφράτιος σ’ Ἀνατολὴν νὰ τρέχου. Ἐκάλεσ’ ὁ πρωτόπλαστος Ἀδὰμ ὅλα τὰ κτήνη, συρνάμενα, πετούμενα, οὐδ’ ἕνα δὲν ἀφήνει, |
|
| καὶ ὀνόματα τῶν κάλεσε τοῦ καθενὸς νὰ κράζουν, κατὰ τὴν ὁμοιότητα καὶ γένος νὰ ὀνομάζουν. |
|
- Μικρογραφίες από το χφ. MS 40724 (f.3r) του Βρετανικού Μουσείου, όπου απεικονίζεται η δημιουργία του Αδάμ και της Εύας.
Πηγή: The British Library - Giovanni di Paolo, Η δημιουργία του κόσμου και η εκδίωξη από τον Παράδεισο, 1445, τέμπερα και χρυσογραφία σε ξύλο, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη.
Πηγή: The Metropolitan Museum of Art
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο κατακλυσμός του Νώε (στ. 437-482)
Μετά την εισαγωγή, η αφήγηση συνεχίζει με τον πειρασμό του πονηρού όφεως και την κατάρα του Θεού προς τους πρωτόπλαστους, την εκδίωξη από τον Παράδεισο, την ιστορία του Κάιν και του Άβελ, καθώς και αυτές του Λάμεχ, του Σηθ και του Ενώχ. Εδώ παρουσιάζεται το επεισόδιο του κατακλυσμού του Νώε.
440 | Κι ὁ Κύριος μὲ κατακλυσμὸν θέλει ν’ ἀναφανίση τοὺς γίγαντες διὰ τσ’ ἀνομιές, νὰ τοὺς καταποντίση. Πέμπει τὸν Νῶεν ὁ Θεός, αὐτούνους νὰ διδάξη, νὰ πέσουν εἰς μετάνοιαν, ταδὲ νὰ τοὺς πατάξη. |
|
445 | Καὶ στένει ὁ Νῶε κιβωτόν, αὐτὴν διὰ νὰ κτίση, τριακόσες νάν’ τὸ μάκρος της πῆχες, διὰ ν’ ἀκουμπίση. Σαράντα νά ’ν’ τὸ ὕψος της, πενήντα νά ’ν’ τὸ πλάτος, καὶ δυὸ καὶ τριὰ περίπατα νὰ κτίση ἀποκοντά τως. Ἡ πόρτα νά ’ν’ στὸ πλάγιν της, τὰ ζὰ διὰ νὰ βάλη, |
|
450 | ὥστε νὰ ’ρίση ὁ Κύριος, αὐτὰ πάλι νὰ βγάλη. Τετράποδα, συρνάμενα, πᾶσα θεριὸν τῆς κτίσης καὶ ἀπ’ ὅλα τὰ πετούμενα, ὅσα καὶ ἂν ἔχη ἡ φύσις. Νὰ βάλη ἑπτὰ ζευγαρωτά, λέγω, ἀπὸ πᾶσα γένος καὶ αὐτὸς κ’ ἡ φαμελία του νά ’ναι εὐλογημένος. |
|
455 | Καὶ αὐτὴν νὰ κτίση εἰς ἐκατὸν χρόνους καὶ δύο δεκάδες, διὰ νὰ μετανοήσουσιν οἱ πονηρὲς ὁμάδες. Ὁ Νῶε τοὺς ἐδίδασκε καὶ αὐτοῦνοι τὸν γελοῦσι· λέ’ τως «Μετανοήσατε», καὶ ἄκω τί τοῦ μιλοῦσι: «Νῶε, πολλὰ παράξενε, τί ’ναι αὐτά, τὰ κάμνεις, |
|
460 | εὔκαιρον κόπον κ’ ἔξοδον, ὦ πελελὲ, νὰ χάνης;». Καὶ ἀπείν ἐδιάβησα ἑκατὸν καὶ ἄλλοι εἴκοσι χρόνοι, ἡ ἀνομιὰ οὐκ ἔπαυε μάλιστα νὰ φυτρώνη. Καὶ ὥρισεν ὁ Κύριος τοῦ Νῶε νὰ βρη βρῶσιν διὰ ’κεῖνον καὶ τὴν φαμελιάν, στὰ ζῶα διὰ νὰ δώση. |
|
465 | Νά ’ρδινιαστῆ ἡ γυναῖκα του κ’ οἱ υἱοί του κ’ οἱ νυφάδες, νὰ μποῦσιν εἰς τὴν κιβωτὸν καὶ νὰ βαστοῦν λαμπάδες. Ἀρχίζουν τὰ τετράποδα καὶ τὰ ’ρπετὰ κινοῦσι, πετούμενα, συρνάμενα, στὴν κιβωτὸν νὰ μποῦσι. Ἐμπαίνει ὁ Νῶες μετ’ αὐτὰ καὶ μὲ τὴν φαμελιάν του, |
|
470 | τὴν πόρτα ἀπέσω ἐσφάλισε νὰ πάγη τὴν δουλειάν του, κ’ οἱ καταρράκτες τ’ οὐρανοῦ σποῦσι νερὸν καὶ χύνουν κι ἄβυσσος ἐκοχλάκησε καὶ ὁμάδι καταντήνουν. Καὶ τὸ νερὸν ὑψώθηκεν πλέα ’κ τὰ ψηλὰ τὰ ὄρη, κ’ἡ κιβωτὸς σηκώθηκεν καὶ ὁ Νῶες οὐκ ἐθώρει. |
|
475 | Ἐγίνετον ἡ συμφορὰ ’ς κατακλυσμὸν μεγάλον, κ’ ἐπνίγοντα οἱ γίγαντες κ’ ἐθώρει εἷς τὸν ἄλλον. Ζῶα, ἑρπετά, τετράποδα, πετούμενα κ’ ἐκεῖνοι, δὲν ἄφηκεν ὁ Κύριος κανένα ν’ ἀπομείνη. Σαράντα μέρες ἔκαμεν κατακλυσμὸν ὁ Κύριος, |
|
480 | μέσα σ’ αὐτὲς ἐπνίγηκε πολὺς λαὸς καὶ μύριος. Καὶ αὐτὸ τὸ ὕψος τοῦ νεροῦ στὴν γῆν ἐκράτει μέρες, πενήντα, λέγω, κ’ ἑκατὸν κι ἄλλες τόσες ἑσπέρες. Ὁ Κύριος ἐθυμήθηκε τὸν Νῶε ν’ ἀναπάψη καὶ τὸ νερὸν ἐκ τὰ ψηλὰ στὴν γῆν κάτω νὰ θάψη. |
|
| Λοιπὸν αὐτὸ χαμήλωσε κ’ ἡ κιβωτὸς ἐγγίζει, |
|
- Η κιβωτός του Νώε, διά χειρός Θεόδωρου Πουλάκη, β΄ μισό 17ου αι., Συλλογή βυζαντινών εικόνων του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας.
Πηγή: Ψηφιοποιημένο Αρχείο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας - Μικρογραφία από το χφ. MS 40724 (f.20v) του Βρετανικού Μουσείου, όπου απεικονίζεται η Κιβωτός του Νώε.
Πηγή: The British Library
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η θυσία του Αβραάμ (στ. 1237-1282)
Ολοκληρώνεται η αφήγηση σχετικά με την κιβωτό του Νώε και τη μετέπειτα ζωή αυτού και της οικογένειάς του. Η αφήγηση συνεχίζει με τον Αβραάμ και τα του οίκου του, καθώς και με την ιστορία του Λωτ και την καταστροφή των Σοδόμων. Ακολουθεί η περιγραφή της θυσίας του Αβραάμ.
1240 | Ἐγίνετον ὁ Ἰσαὰκ στοὺς χρόνους δεκοκτάρι, ἐμπιστεμένος στὸν Θεὸν κ’ εἶχε μεγάλην χάριν. Μὲ δοκιμὴν ὁ Κύριος τὸν Ἀβραὰμ πειράζει, «Ἀβραάμ, Αβραάμ», τοῦ σύντυχε, σύντομα τονε κράζει, |
|
1245 | «θέλω αὐτὸν τὸν Ἰσαὰκ θυσίαν νὰ τὸν κάμης, σ’ ἐκεῖνο τὸ ὄρος, τὸ σοῦ πῶ, γοργὸν ἐκεῖ νὰ δράμης». Ὡς τό ’κουσεν ὁ Ἀβραάμ, τὴν ὄνον ἑτοιμάζει, τὰ ξύλα τσ’ ὁλοκάρπωσης, τὴν στίαν ὀρδινιάζει. Τὴν μάχαιραν ἐκόνισε, στὸ πλάγιν του τὴν βάνει, |
|
1250 | τὸν Ἰσαὰκ ἐκάλεσε καὶ ἄκω τι ἀναθιβάνει: «Τέκνον μου ποθεινότατον, βούλομαι νὰ κοπιάσω στὸν τόπον ὁποὺ ὁρίζει ὁ Θεός, ἐκεῖ νὰ θυσιάσω». Παραλαμβάνει μετ’ αὐτὸν τοὺς δυό του δουλευτάδες κ’ ἐπῆρε καὶ τὸν Ἰσαὰκ καὶ ὄχι ἄλλον ’κ τοὺς τινάδες. |
|
1255 | Καὶ πορπατῶντα σώνουσιν ἀνάντια στὴν θυσίαν· ἐπαίρνει αὐτὸν τὸν Ἰσαὰκ, τὰ ξύλα καὶ τὴν στίαν. Λέγει τῶν δουλευτάδων του: «Πάγω νὰ προσκυνήσω ὁμάδι μὲ τὸν Ἰσαὰκ κ’ ἔρχομαι ὀμπρὸς ὀπίσω». Τοῦ Ἰσαὰκ τὰ ’φόρτωσε καὶ ὁμάδι πορπατοῦσι |
|
1260 | καὶ παίρνουν τ’ ἀναβάσταμαν εἰς τ’ ὄρος ν’ ἀνεβοῦσι. Καὶ ἀφήνει ἐκεῖ τοὺς δούλους του ἀντάμα μὲ τὴν ὄνον, τὰ μάτια του γεμώνουσιν ἐκ τὸν μεγάλον πόνον. Καὶ πορπατῶντα ὁ Ἰσαὰκ τοῦ Ἀβραάμη λέγει, ὁποὺ τὰ σπλάγχνα κ’ ἡ ψυχὴ διὰ τὸ τέκνον φλέγει: |
|
1265 | «Ἰδοὺ τὰ ξύλα καὶ τὸ πῦρ, τὰ μέλλει διὰ νὰ πιάσης, μὰ πὄν’ αὐτὸ τὸ πρόβατον, τὸ θὲς νὰ θυσιάσης;». «Ὁ Θεὸς ἐμᾶς, παιδάκι μου, πρόβατον θέλει στείλει, αὐτὸ νὰ θυσιάσωμεν ὡς δοῦλοι του καὶ φίλοι». Κι αὐτοῦ ἀφοῦ ἐσώσασι, τοῦ λέγει τὴν αἰτίαν, |
|
1270 | τὰ ξύλα ἐκονομήσασι, ἅπτουσι τὴν ἱστίαν. Φιλεῖ, περιλαμβάνει τον, τ’ ἅγιον παλληκαράκι, σύντομα τὸ μαχαίριν του βγάνει ’κ τὸ φηκαράκι. Ἐσήκωσεν τὰ χέρια του, αὐτοῦνον διὰ νὰ σφάξη, καὶ πέμπει ὁ Θεὸς τὸν ἄγγελον, αὐτὸν νὰ κατατάξη. |
|
1275 | Καὶ τρεῖς φορὲς τοῦ ’λάλησεν, «Ἀβράμ, Ἀβρὰμ» τοῦ λέγει, τὰ μάτια του ἐγεμώσασι, φαρμακεμένα κλαίγει. «Βάλε στὴν θήκην τὸ σπαθίν, δὲν θέλω ἐγὼ νὰ σφάξης, καὶ τὴν ψυχὴν τοῦ τέκνου σου διὰ μένα νὰ πατάξης. Κ’ἐδὰ θωρῶ σε, δοῦλε μου, καὶ τὸν Θεὸν φοβεῖσαι, |
|
1280 | νύκτα καὶ μέρα μετὰ σὲ θέλώ ’σταιν ὅπου εἶσαι, καὶ μ’εὐλογιὰν καὶ χάρισμαν να ‘σαι ευλογημένος, σ’ όλα τα έθνη και λαόν νά ’σαι χαριτωμένος». Ἐσήκωσεν τὰ μάτια του καὶ βλέπει ἄσπρον ὡς γάλα ἕνα κριάριν παχουλὸν μὲ κέρατα μεγάλα. |
|
| Αὐτὸ εἰς ὁλοκάρπωσιν τὸν Κύριον ἁγιάζει, ἀντὶ Ἰσαὰκ τοῦ τέκνου του τὸν Κύριον θυσιάζει. |
|
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η γέννηση του Μωυσή (στ. 2031-2054)
Ολοκληρώνεται η αναφορά στον οίκο του Αβραάμ και αρχίζει η ιστορία του Ιακώβ και του οίκου του, καθώς και η περιγραφή της παραμονής του Ιωσήφ στην Αίγυπτο. Ακολουθεί η γέννηση του Μωυσή.
2035 | Καὶ ὡσὰν ἠθέλησε ὁ Θεὸς τὸ γένος νὰ λυτρώση τοῦ Ἰσραήλ, ἐκ τὴν σκλαβιὰν αὐτούνους νὰ ’λαφρώση, ἕνα παιδὶν γεννήθηκε, πολλά ’τον γελατσάρι, Μωσῆς ἐπωνομάστηκε κ’ εἶχεν μεγάλην χάριν. Δὲν ἔκλαιγεν ὡς νήπιον, ὡσὰν τὸ θέλει ἡ τάξη, |
|
2040 | μὰ ’γέλαν κ’ ἐχαχάριζεν , ἔμελλε νὰ πατάξη τὸν Φαραὼ μὲ τσ’ ἄρχοντες καὶ συντροφιὰν μεγάλην διὰ τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραήλ, τὸν ἔμελλε νὰ βγάλη. Τὸ λοιπὸν οἱ γονέοι του βάνουν το εἰς κασέλλα, καλαφατίζουν, φτιάνουν την καὶ αὐτοῦνος μέσα ’γέλα. |
|
2045 | Καὶ ρίκτουν την στὸν ποταμόν. Ἐκείνην τὴν ἡμέρα τοῦ Φαραὼ εἰς ξεφάντωσιν ἐδιάβη <ἡ> θυγατέρα. Καὶ κατεβαίνει στὸν γιαλὸν μὲ συντροφιὰν μεγάλην καὶ τ’ ὅρμημαν τοῦ ποταμοῦ αὐτ’ ἤφερε νὰ βγάλη· καὶ μὲ τὰ χέρια τσ’ ἔπιασε κ’ ἤνοιξε τὴν κασέλλα |
|
2050 | καὶ τὸ παιδάκι ἐρήνευε, κι ἀντὶς νὰ κλαίγη ἐγέλα. Καὶ ὡς εἶδε τὸ παράξενον, θαύμασμαν τὸ μεγάλον, λέγει πρὸς τὲς ἀρχόντισσες: «Μωσῆν νὰ τὸν ἐβγάλω». Τ’ ὄνομαν ἐξεδιάλυνεν “ἐκ τὰ νερὰ ἐβγαλμένος’’ στὴν γλῶσσαν τὴν αἰγυπτικὴν κ’ ἦτον εὐλογημένος. |
|
2054 | Αὐτείνη τὸν παρέλαβεν υἱὸν ἠγαπημένον, καὶ μὲ παράταξες πολλὲς τὸν εἶχε βλεπημένον, κι ἀπὸ τὸ περιτόμημαν ἑβρόπουλον ἐφάνη· χώνει το διὰ τὸν Φαραώ, ὡγιὰ νὰ μὴ ἀποθάνη. |
|
- Edwin Long, Η εύρεση του Μωυσή, 1886, λάδι σε καμβά, Μουσείο και Πινακοθήκη του Bristol, Αγγλία.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η φλεγόμενη βάτος (στ. 2141-2172)
Προηγούνται η ενηλικίωση του Μωυσή, η φυγή του από την Αίγυπτο και ο γάμος του με τη Σεπφόρα. Ακολουθεί το επεισόδιο της φλεγόμενης βάτου.
2145 | Ποιμαίνοντα τὰ πρόβατα ἐστράφην πρὸς τὸ ὄρος, θαύμασμαν εἶδε φοβερὸν κ’ ἐξέστηκεν ἀπόρως. Εἶδε φωτιὰν εἰς τὸ βουνὶν περίσσαν ἁφτουμένην· στὴν βάτον μέσα ἡ φλόγα της ἦτον περιμπλεμένη, καὶ οὐδεποσῶς τὴν ἔκαψε, μάλιστα τὴν δροσίζει, |
|
2150 | σὰν νὰ ’χε τρέχειν βρυσικὸν νερὸν νὰ τὴν ποτίζη. Καὶ ὡς εἶδε αὐτὸ τὸ θαύμασμαν, τρέχει, σ’ ἐκείνην πάγει, βρίσκει τὴν βάτον μὲ βλαστούς, πούπετας δὲν ἐκάη. Βγαίνει φωνὴ ἐκ τὴν φωτιάν, τὸν Μωϋσῆν ἐκάλει, καὶ ἀπιλογήθην ὁ Μωσῆς: «Τί θές; ἐδῶ ’μαι. λάλει». |
|
2155 | «Λῦσε τὰ ὑποδήματα, δίχως αὐτοῦνα στάσου, διατὶ ἡ γῆς, τήνε πατεῖς, ἅγιά ’ναι, ἀνασκεπάσου». Θαυμάζεται πρὸς τὴν φωτιάν, διατὶ ποσῶς δὲν φλέγει, κ’ ἐλάλησεν ὁ Μωϋσῆς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ λέγει: «Ποιὸς εἶσαι ἐσὺ ποὺ μοῦ μιλεῖς καὶ αὐτὰ τὰ λόγια λέγεις, |
|
2160 | τὴν βάτον ἅπτεις δυνατὰ καὶ οὐδεποσῶς τὴν φλέγεις;». Καὶ ἀπιλογήθην ὁ Θεός, τοῦ Μωϋσῆ ἐλάλει καὶ δευτερώνει του φωνὴ ἀπὸ τὴν βάτον πάλι: «Εἶμ’ ὁ Θεός τοῦ Ἀβραάμ, τοῦ οὐρανοῦ ὁ κτίστης, τοῦ Ἰσαάκ, τοῦ Ἰακώβ, τῆς ἀληθοῦς τῆς πίστης, |
|
| καὶ τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ θέλω νὰ ἐλαφρώσω, ἐκ τὴν σκλαβιὰν τοῦ Φαραὼ αὐτοὺς γιὰ νὰ λυτρώσω· διατὶ μὲ τοὺς πατέρας τους ἤμουν πολλῆς φιλίας, τὸ σπέρμαν τους ἐσύνταξα στὴν γῆν τσ’ Ἐπαγγελίας. Μέλι καὶ γάλα καὶ ἀγαθὰ τὴν ἔχω φορτωμένη, |
|
2170 | διατὶ διὰ σᾶς τὴν ’διάλεξα κ’ ἔναι εὐλογημένη. Καὶ σῦρε, ’πὲ τοῦ Φαραώ, αὐτοὺς νὰ ἀπολύση, μὰ λέγω σέ το, κάτεχε, αὐτὸς δὲ θὲ θελήσει. Πληθύνει θέλω παίδευσες ἀπάνω στὸν λαόν του, διὰ νὰ λυτρώσω τὸν λαόν, νὰ πάρω καὶ τὸν βιόν του. |
|
| Κ’ ἐγὼ θέλώ ’σται μετὰ σὲ καὶ αὐτοῦνον μὴ φοβᾶσαι, εἰς τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ πρῶτον τους ἔποικά σε. |
|
- Μικρογραφία από το χφ. MS 40724 (f.102v) του Βρετανικού Μουσείου, όπου απεικονίζεται ο Μωυσής μπροστά στη φλεγόμενη και μη κατακαιόμενη βάτο.
Πηγή: The British Library
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η πρώτη πληγή του Φαραώ (στ. 2269-2288)
Ολοκληρώνεται το επεισόδιο της φλεγόμενης βάτου με τις οδηγίες του Θεού προς τον Μωυσή σχετικά με την απελευθέρωση των Ισραηλιτών από τον Φαραώ και περιγράφονται οι μάταιες προσπάθειες του Μωυσή να πείσει τον Φαραώ να συναινέσει στην απελευθέρωση αυτή. Ακολουθεί η περιγραφή της πρώτης πληγής του Φαραώ.
2270 | Λέγει ὁ Θεὸς τοῦ Μωϋσῆ: «Ἄμε νὰ πᾶς στὸ χεῖλος, στὸν ποταμὸν τῆς Αἴγυπτος, τὸν κατεβάζει ὁ Νεῖλος, |
|
2275 | καὶ βάστα κ’ εἰς τὸ χέρι σου αὐτοῦνον τὸ ραβδάκιν, ὁποὺ βαστᾶ τὸ χάρισμαν καὶ γίνεται ὀφιδάκιν. Καὶ λάλησε τοῦ Φαραώ: «Ἅμα δὲν θὲς ν’ ἀφήσης, ἀπὸ τὴν δίψα οἱ ἄνδρες σου κ’ ἐσὺ νὰ ξεψυχήσης’’, καὶ ρῖψε, βάρει εἰς τὸ νερόν, αἷμα θέλει ἀπομείνει, |
|
2280 | ἡ Αἴγυπτος καὶ ὁ Φαραὼ νὰ μὴν μπορῆ νὰ πίνη». Ρίπτει καὶ κρούγει εἰς τὸ νερὸν καὶ αἷμαν ἀπομένει καὶ ἀπὸ τὴν δίψα ἡ Αἴγυπτος ἦσαν ξεγλωσσισμένοι. Μέρες ἑπτὰ ἐδιάβησαν, νερὸν διὰ νὰ πιοῦσι, τὰ ψάρια ἐκ τὸν ποταμὸν ἐβγαίνου καὶ ψοφοῦσι. |
|
2285 | Οἱ Ἑβραῖοι ἐπαῖρναν τὸ νερὸν αὐτὸ τὸ ματωμένον, σ’ αὐτοὺς καθάριο εὑρίσκετο καὶ νόστιμον πιωμένον. Λέγει ὁ Θεὸς τοῦ Μωϋσῆ πάλι διὰ νὰ λαλήση τοῦ Φαραώ διὰ τὸν λαόν, σύντομα ν’ ἀπολύση. «Καὶ τοῦτο λέγω, κάτεχε, καὶ αὐτό <ἂ> δὲν θέλη κάμει, |
|
2288 | θέλω τοῦ πέψει παίδευσιν νὰ τρέμη σὰν καλάμι». Καὶ πᾶν καὶ λὲν τοῦ Φαραώ, τὸν Ἰσραὴλ ν’ ἀφήση καὶ αὐτοῦνος ἐσκληρύνθηκε, δὲν θὲ νὰ τσ’ ἀπολύση. |
|
- Δεν βρέθηκαν εικόνες
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η διάβαση της Ερυθράς θάλασσας (στ. 2497-2518)
Περιγραφή των υπόλοιπων εννιά πληγών του Φαραώ και της καταδίωξης του λαού του Ισραήλ από τα φαραωνικά στρατεύματα μέχρι την Ερυθρά θάλασσα. Ακολουθεί το επεισόδιο της διάβασης της Ερυθράς θάλασσας.
2500 | Κ’ εἶπ’ ὁ Θεὸς τοῦ Μωϋσῆ νὰ ρίξη τὸ ραβδίν του ἀνάμεσα τῆς θάλασσας, νὰ ’δοῦν τὴν δύναμίν του: «Διὰ νὰ σχιστῆ ἡ Ἐρυθρά, εἰς δυὸ νὰ τὴν μοιράσης, καὶ μέσα μ’ ὅλον τὸν λαὸν αὐτούνην νὰ περάσης. |
|
2505 | Θέλω σκληρύνει τὴν καρδιὰν τοῦ Φαραὼ νὰ ὁδεύγη ἀνάμεσα τῆς θάλασσας καὶ οὐδεποσῶς νὰ μὴ ἔβγη». Ρίκτει τὴν ράβδον ὁ Μωσῆς κ’ εἰς δύο τὴν μοιράζει, καὶ τὰ νερὰ τραφώνουσι καὶ τὸν λαόν του κράζει. Βρίσκουνται Ἑβραῖοι στὴν ξηρὰν καὶ ὅλοι τως πορπατοῦσι |
|
2510 | καὶ τρέχουν κ’ οἱ Αἰγύπτιοι μέσα σ’ αὐτὴν νὰ μποῦσι. Ἐμπῆκαν οἱ Αἰγύπτιοι καὶ ὁ Φαραὼς στὴν μέσην, τὴν ράβδον λέγει ὁ Θεὸς τοῦ Μωϋσῆ νὰ θέση ἀνάμεσα τῆς θάλασσας, οἱ Ἑβραῖοι διὰ νὰ βγοῦσι καὶ αὐτούνων τῶν Αἰγύπτιων τὸ μέρος νὰ πνιγοῦσι. |
|
2515 | Τὴν ράβδον ρίκτει ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ Φαραὼς βουλᾶται, ἀνάμεσα τῆς θάλασσας μ’ ὅλους του συντελᾶται. Τοὺς ἀναβάτας Φαραὼ ὁ Θεὸς καταποντίζει, στὴν πέρασιν τοῦ Ἰσραὴλ οὐδέναν ἐμποδίζει. Καὶ δὲν ἐγλύτωσ’ ἀπ’ αὐτοὺς τινὰς φαραωνίτης |
|
| καὶ οὐδεποσῶς ἐχάθηκεν τινὰς Ἰσραηλίτης. Λοιπὸν ἐκεῖ ἐδοξάστηκεν ὁ Θεὸς καὶ μέγας Κύριος, διατὶ δι’ αὐτοὺς ἐπνίγηκεν πολὺς λαὸς καὶ μύριος. |
|
- Μικρογραφίες από το χφ. MS 40724 (f.121r) του Βρετανικού Μουσείου, όπου απεικονίζεται η Διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας.
Πηγή: The British Library
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Οι Δέκα Εντολές (στ. 2679-2700)
Προηγείται η περιγραφή της πορείας των Ισραηλιτών στην Αίγυπτο, των ταλαιπωριών τους και των θεϊκών θαυμάτων, της ανάβασης του Μωυσή στο όρος Σινά και της εκεί συνομιλίας του με τον Θεό. Ακολουθεί η διατύπωση των Δέκα Εντολών.
2680 | «Καὶ νόμον μὲ παραγγελιὰν βούλομαι ἐγὼ ν’ ἀφήσω, εἰς τὸν λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ θέλω νὰ διαθήσω. |
|
| Πρώτη ἐντολὴ καὶ μὲ ψυχὴν καὶ μὲ κορμὶν αὐτὸν νὰ προσκυνήσης. Δευτέρα ἐντολὴ εἰς τἄφκαιρα ἀπαθίβολα κανένα μὴν κομπώσης. Τρίτη ἐντολὴ |
|
2690 | καμιὰν δουλειὰν καὶ ἀργόχειρον βλέπεσε μὴν κοπιάζης. Τετάρτη ἐντολὴ ταδ’ ἔξευρε καὶ ὁ θάνατος σὲ θέλει κάμ’ ὀρμάδι. Πέμπτη ἐντολὴ ταδὲ ’ς αὐτὸν τὸν θάνατον μέλλει νὰ πλημμελεύσης. |
|
| Ἔκτη ἐντολὴ ταδ’ ἔξευρέ το θαρρετά, συζώντανος νὰ λύσης. Ἑβδόμη ἐντολὴ διατ’ ἔναι χρειαζόμενον στανιό σου νὰ τὰ στρέψης. Ὀγδόη ἐντολὴ |
|
2700 | διατὶ τὴν κρίσιν τοῦ Θεοῦ πρέπει νὰ συντηρήσης. Ἐνάτη ἐντολὴ καὶ τὴν τιμήν του πρόσεχε, σὰν νὰ ’τον ἐδική σου. Δεκάτη ἐντολὴ ταδὲ μ’ ἀναστενάματα ’ς πτωχειὰν νὰ καταντήσης». |
|
- Δεν βρέθηκαν εικόνες
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Βιβλιογραφία
- Γαλαβάρης 2001
- Γιώργος Γαλαβάρης, «Η εικονογραφημένη Κοσμογέννηση του Γ. Χούμνου στη Μονή Σινά. Εικονογραφικά και αισθητικά προβλήματα», Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 22 (2001), σ. 103-114.
- Μανούσακας 1951
- Μανούσος Μανούσακας, «Ο ποιητής Γεώργιος Χούμνος, νοτάριος Χάνδακος», ΕΕΒΣ 21 (1951), σ. 280-282.
- Marshall 1925
- F. H. Marshall (επιμ.), Old Testament Legends, from a Greek Poem on Genesis and Exodus by Georgios Chumnos, The University Press, Cambridge 1925.
- Μέγας 1961-1962
- Γεώργιος Α. Μέγας, «Περί των χειρογράφων του ποιήματος του Κρητός Γεωργίου Χούμνου», Κρητικά Χρονικά 15-16 (1961-1962), σ. 409-420.
- Μέγας 1975
- Γεώργιος Α. Μέγας (επιμ.), Γεώργιος Χούμνος, Η Κοσμογέννησις: ανέκδοτον στιχούργημα του 15ου αιώνος, έμμετρος παράφρασις της Γενέσεως και Εξόδου της Παλαιάς Διαθήκης, Ακαδημία Αθηνών: ΚΕΜΝΕ, Αθήνα 1975.
- Verpeaux 1959
- J. Verpeaux, «Notes prosopographiques sur la famille Choumnos», Byzantinoslavica 20 (1959), σ. 252-266.
Δικτυογραφία
«Πηγές του Αναλυτικού Λεξικού Κριαρά: Γεώργιος Χούμνος, Κοσμογέννησις (τέλη 15ου αι., μάλλον 1460-1470)», στην «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη διδασκαλία της», Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
«Add MS 40724 (Ψηφιοποιημένο χειρόγραφο του ποιήματος)», στο «Digitised Manuscripts», The British Library.
* Τελευταία πρόσβαση στη δικτυογραφία: Δεκέμβριος 2017.
Ετικετες Αναζητησης
Λογοτεχνικό Γένος
ΠοίησηΕποχές - Περίοδοι
Πρώιμη κρητική λογοτεχνία ή Περίοδος της προετοιμασίας (14ος αι.-1580) Ο αιώνας της Άλωσης (15ος αι.) Λογοτεχνία σε φραγκοκρατούμενα-βενετοκρατούμενα μέρη (15ος-17ος αι.)
Κατάλογος Έργων
- Αισώπου Μύθοι
- Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης
- Άνθη ευλαβείας
- Άνθος των χαρίτων
- Απόκοπος
- Αφήγησις Λιβίστρου και Ροδάμνης
- Αφήγησις παράξενος του ταπεινού Σαχλίκη
- Βαρλαάμ και Ιωάσαφ
- Βασιλεύς ο Ροδολίνος
- Βίοι αγίων
- Διγενής Ακρίτης
- Διήγησις Βελισαρίου
- Διήγησις εξαίρετος Βελθάνδρου του Ρωμαίου
- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη του Ιμπερίου θαυμαστού και κόρης Μαργαρώνης
- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης
- Διήγησις Ιεροθέου Αββατίου
- Διήγησις και οπτασία ωφέλιμος ορθοδόξου τινός Δημητρίου
- Διήγησις του Αχιλλέως
- Διήγησις του Πωρικολόγου
- Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων
- Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, η ποία λέγεται Κρόνικα, τουτέστιν Χρονικόν
- Ερωτικόν ενύπνιον
- Ερωτόκριτος
- Ερωτοπαίγνια
- Ερωφίλη
- Η Βοσκοπούλα
- Η Θυσία του Αβραάμ
- Η Καινή Διαθήκη
- Η Κοσμογέννησις
- Η Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου
- Θησαυρός
- Θρήνος εις τα Πάθη και την Σταύρωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού
- Θρήνος της Θεοτόκου
- Θρήνος της Κρήτης
- Θρήνος της Κωνσταντινούπολης
- Ιατροσόφια
- Ιστορία και όνειρο
- Ιστορία του Ταγιαπιέρα
- Κατζούρμπος
- Κλίνη Σολομώντος
- Λαϊκές αφηγήσεις
- Λεηλασία της Παροικιάς της Πάρου
- Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν
- Λόγος παρηγορητικός περί Δυστυχίας και Ευτυχίας
- Μεγάλον θανατικόν από πανόκλα
- Ο Βίος του Αισώπου
- Ο Έπαινος των γυναικών
- Ο Κρητικός Πόλεμος
- Ο Οψαρολόγος
- Ο Χρονογράφος
- Παιδιόφραστος διήγησις των ζώων των τετραπόδων
- Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη
- Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου
- Πανώρια
- Πένθος θανάτου, ζωής μάταιον και προς Θεόν επιστροφή
- Περί ηρώων, στρατηγών, φιλοσόφων, αγίων και άλλων ονομαστών ανθρώπων, οπού εβγήκασιν από το νησί της Κύπρου
- Περί της ξενιτείας
- Πόλεμος της Τρωάδος
- Πτωχοπρόδρομος
- Ριμάδα κόρης και νιου
- Ρίμες αγάπης (Κυπριακά ερωτικά)
- Σιντίπας
- Σπανέας
- Σπανός
- Στάθης
- Στεφανίτης και Ιχνηλάτης
- Στίχοι γραμματικού Μιχαήλ του Γλυκά ούς έγραψε καθ΄ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός
- Συναξάριον του τιμημένου γαδάρου
- Το κατά Καλλίμαχον και Χρυσορρόην ερωτικόν διήγημα
- Το Χρονικόν του Μορέως
- Φορτουνάτος
- Φυσιολόγος
- Χρονικό του Γαλαξειδιού
- Χρονικό του μοναστηριού του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων
- Χρονικό των Σερρών
- Χρονικόν