Διήγησις Βελισαρίου

Ὢ θαυμαστὸν παράδοξον, ὢ συμφορὰ μεγάλη

καὶ λύπη ἀπαραμύθητος, ὀδύνη καὶ πικρία!

Ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῶν Ρωμαίων καὶ τῇ εὐημερίᾳ

βασιλέως Ἰουστινιανοῦ, μεγάλου αὐτοκράτορος,

5

καὶ ὢν ὁ φθόνος περισσὸς εἰς τοὺς Ρωμαίους ἐσέβη

–καὶ παρὰ πάντων ἐξ ἀρχῆς ὁ φθόνος οὐκ ἐκλείπει,

εἰς βασιλεῖς, εἰς ἄρχοντας, πλουσίους καὶ εἰς πένητας·

χῶρες καὶ κάστρη ἐχάλασαν αἱ γλῶσσαι τῶν ἀνθρώπων–

καὶ ἐκ τοῦ φθόνου τοῦ πολλοῦ ἐχάσαν τὴν ἡμέραν.

10

Ἦτον ὀκάτις θαυμαστός, φρόνιμος, ἀνδρειωμένος,

Βελισάριος ὀνόματι, ἡ δόξα τῶν Ρωμαίων.

Ὁρίζει τον ὁ βασιλεὺς μετὰ μεγάλου πόθου:

«Ὦ Βελισάριε, λέγω σε, ἄκουσον τῆς φωνῆς μου,

τὸν ὁρισμόν μου σήμερον ἐσὲν τὸν παραδίδω.

15

Ὅρισον, γράψον, ποίησον ἀνθρώπους νὰ δουλεύσουν,

νὰ παρεβγάλῃς κτίσιμον τὴν Κωνσταντίνου πόλιν·

ὅσον νὰ δράμῃ ἄλογον καλόν, πεπυρωμένον,

οὕτως νὰ κτίσῃς καὶ ἐσὺ εἰς χρόνον πληρωμένον.

Καὶ ἂν ἔν’ καὶ πράξῃς τὴν βουλήν, τὸν ὁρισμὸν πληρώσῃς,

20

τιμήν, ἀξίαν καὶ πλουτισμὸν ἐσένα νὰ ποιήσω,

εὐγενικὰ χαρίσματα νὰ ἔχῃς ἀπ’ ἐμένα

καὶ εἰς θρόνον τε τοῦ παλατίου νὰ εἶσαι ἐπηρμένος».

Ἤκουσεν τὴν τόσην παρρησίαν ἀπὲ τὸν βασιλέα

καὶ προσκυνεῖ, συντάσσεται τὸν ὁρισμὸν πληρῶσαι.

25

Ὁ Βελισάριος σύντομα, τοῦ χρόνου πληρωμένου,

ἔκτισεν καὶ ἐτελείωσεν, ὥστε πολλοὶ ἐθαυμάσαν.

Ὡς εἴδασιν οἱ ἄρχοντες τὴν γνῶσιν καὶ τὴν πρᾶξιν,

τὸ πῶς ἐκ γνώσεως καὶ σπουδῆς ἔπραξεν εἰς ἐκεῖνον,

–ἐκ γένους χαμηλότατου ἐξέβηκεν τοιοῦτος,

30

μᾶλλον ὁ κόσμος εἰς αὐτὸν δοξάζουν καὶ εὐφημοῦν τον–,

φθονοῦσιν τον οἱ ἄρχοντες μικροί τε καὶ μεγάλοι

καὶ καθ’ ἑκάστην λέγουσιν ὀμπρὸς στὸν βασιλέα

φθόνους κακούς, παροξυσμοὺς διὰ τὸν Βελισάρην,

καὶ εἰς φθόνον τὸν ἐβάλασιν, θέλουν νὰ τὸν χαλάσουν

35

(πάντα ὁ φθόνος εἰς τοὺς καλοὺς συντρέχει καὶ κωλύει).

Καὶ εἷς ἀπὸ τοὺς ἄρχοντας, ἐκ τοὺς Παλαιολόγους,

τὸν βασιλέα δικάζεται μετὰ πολλοῦ τοῦ θάρσους

καὶ τάχατε ὡς συγγενὴς πονεῖ τὸν βασιλέα:

«Δέσποτα, πάντων δέσποτα, τοῦ κόσμου βασιλεύς,

40

τῶν ἀδυνάτων ἡ ἐλπίς, τῶν δυνατῶν τὸ θράσος,

σήμερον ἀναφέρω σε, μάθε το ἀπ’ ἐμένα:

τὸ στέμμα, τὸ διάδημαν παίρνει το ὁ Βελισάρις,

τὴν δόξαν καὶ τὴν δύναμιν, τὴν παρρησίαν, τὰ πλούτη∙

ὅλα εἰς ἐκεῖνον κείτουνται, θέλει νὰ σὲ φονεύσῃ,

45

τὴν βασιλείαν βούλεται νὰ ἐπάρῃ, νὰ σὲ χάσῃ

καὶ θέλομεν χαθῆν καὶ ἡμεῖς, ὁποὺ εἴμεθεν πιστοί σου».

Καὶ ὁ βασιλεύς, ὡς τὸ ἤκουσεν, ἐτρόμαξεν, ἐφύρτη

καὶ ὥσπερ θηρίον ἄγριον καὶ ὡς δράκων φουσκωμένος

καὶ ὡς θάλασσα ἀγριόφθαλμος λέγει τοὺς ἄρχοντάς του:

50

«Ἔχετε μάρτυρας τινὰς νὰ δείξετε εἰς τοῦτο,

νὰ δείξετε παράστασιν, ἀληθινὸν τὸ πρᾶγμαν;»

Εὑρέθην Κατακουζηνός, Ράλλης, Παλαιολόγος

Ἀσάνης τε καὶ Λάσκαρις καὶ Κανανὸς καὶ Δούκας

καὶ μαρτυροῦσιν ἄδικα κατὰ τοῦ Βελισαρίου.

55

Ὦ φθόνε καστροχαλαστή, ἐχθρὲ τῆς Ρωμανίας,

πόλες καὶ χῶρες καὶ πιστοί, φρόνιμοι, ἀνδρειωμένοι

καὶ τῶν Ρωμαίων οἱ στρατηγοὶ χαλοῦσιν ἐκ τοῦ φθόνου,

χαλοῦσιν κάστρη δυνατὰ καὶ χώρας ἐξοικοῦσιν.

Ὅμως ἐμακροθύμησεν ὁ βασιλεὺς ὁ μέγας

60

ἐκ τῆς ἀγάπης τῆς πολλῆς ὁποὺ εἶχεν πρὸς ἐκεῖνον·

ὁρίζει καὶ σεβάζουν τον εἰς τὸν Ἀνεμὰν τὸν πύργον,

βουλώνουν τὰ ὀμματίτσια του μὲ τὸ χρυσὸν μαντίλι,

βουλώνουν οἱ μεσάζοντες καὶ ὁ βασιλεὺς ἀτός του

στέρεα καὶ ἀφυρότατα καὶ κατασφαλισμένα.

[151]

Ἀτός του ὁ μέγας βασιλεὺς ἔλυσεν τὸ μαντίλιν

(τρεῖς χρόνους ἦτον βουλωτός, τυφλὸς ὁ Βελισάρις).

ὁρίζει εὐθὺς ὁ βασιλεὺς νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν ἀρμάδαν,

αὐθέντης μέγας, φοβερὸς νὰ πράξῃ εἰς τὸ θέλει.

155

Εὐθὺς ἀπεχαιρέτησεν τὸν βασιλέα πρεπόντως.

Ἐμίσευσαν τὰ κάτεργα μὲ παρρησίαν μεγάλην,

εἰς τὰς δεκαπέντε τοῦ Μαρτίου ἐμίσευσαν καὶ ὑπάγουν.

Κάστρη πολλὰ ἐπαρέλαβαν καὶ χώρας ἐκουρσεῦσαν,

ζημίαν μεγάλην ἔκαμαν, κέρδος θανατηφόρον,

160

αἷμαν ἐχύσαν ἄπειρον καὶ πόλες ἐξοικῆσαν

καὶ αἰχμαλωσίαν ἐπήρασιν ἀπλήρωτην, μεγάλην.

Εἰς κάστρον ἐκατήντησαν, νησὶν τῆς Ἐγγλιτέρας,

ὁπού ’τασιν ἀντίδικοι τῆς Κωνσταντίνου πόλης.

Τί τὸ λοιπὸν ἐγίνετον μικρὸν νὰ ἀφηγηθοῦμεν.

165

Ὁρίζει ὁ Βελισάριος, αὐθέντης ὁ μεγάλος,

καὶ κάμνουσιν διαλαλημόν, τοῦτον τὸν λόγον εἶπεν:

«Εἴτι ἰδῆτε εἰς ἐμὲν νὰ πράξω καὶ νὰ ποίσω,

τοιαῦτα θέλω καὶ ἐσεῖς νὰ ποίσετε ὡς ἐμένα,

καὶ εἴτις οὐ ποίσῃ ὡς ἐμὲν καὶ ἀνταίρῃ ὁρισμόν μου,

170

νὰ λάβῃ θάνατον αὐτὸς καὶ οἱ συνομοφωνοῦντες».

Σιμώνουν εἰς τὸν αἰγιαλόν, κροῦσιν τὰ κάτεργα ἔξω,

ὁρίζει ὁ μέγας νικητής, αὐθέντης τῶν κατέργων,

νὰ ἐβγάλουν ἐκ τὰ κάτεργα ἄρματα καὶ κουπία,

μήτε μικρὸν μήτε τρανὸν στὰ κάτεργα ν’ ἀφήσουν.

175

Ἐθαύμασαν οἱ ἄρχοντες μικροί τε καὶ μεγάλοι

τὴν τόλμην καὶ τὸ ἄφοβον τὸ κάμνει ὁ Βελισάρις.

Ὡσὰν ἐβγάλαν ἅπαντα τὰ πράγματα τῶν κατέργων,

ὁρίζει, βάνουσιν ἰστιά, καίουσιν τὸν στόλον ὅλον,

οὐδὲ κανέν’ ἀπέμεινεν ποσῶς νὰ μὴν τὸ κάψῃ.

180

Ὁρίζει ὁ Βελισάριος νὰ συναχθοῦν οἱ πάντες,

μικροὶ μεγάλοι ἅπαντες, καὶ λόγους νὰ συντύχουν

καὶ νὰ σταθοῦσιν εἰς βουλὴν τί πράξειν, τί ποιῆσαι,

πῶς νὰ νικήσουν τοὺς ἐχθροὺς καὶ πῶς νὰ τοὺς δουλώσουν.

Καὶ ὁ μέγας Βελισάριος, ἡ δόξα τῶν Ρωμαίων,

185

λόγους ἐπεχερίστηκεν, τοὺς ἄρχοντας ἐλάλει:

«Ἄρχοντες, ὅλοι σήμερον βλέπετε, θεωρεῖτε,

παρακαλῶ καὶ λέγω σας ὡς γνήσιος ἀδελφός σας,

νὰ πολεμῆτε εὔτολμα ὡς ἄνδρες τετιμημένοι,

ἀνδρειωμένα, πρακτικά, σπουδαῖα, ὠχυρωμένα·

190

εἴτις δειλιάσῃ, νὰ στραφῇ καὶ ὀπίσω νὰ γυρίσῃ,

ἐὰν ἦτον βασιλέως υἱός, εἰς τὸν πάλον θέλει κάτσει·

εἴτις ἐξέβῃ πρόθυμος νὰ πράξῃ ἀνδρειωμένα,

τιμήν, ἀξίαν καὶ πλουτισμὸν ἐκεῖνον νὰ ποιήσω

καὶ ὥσπερ ἐμὸν καὶ γνήσιον νὰ τὸν ποθῇ ἡ ψυχή μου.

195

Διὰ τοῦτο καὶ τὰ κάτεργα ἔκαψα καὶ ἐφάνισά τα,

ἵνα δουλώσωμεν ἡμεῖς ὅλην τὴν Ἐγγλιτέραν

ἢ νὰ χαθοῦμεν ἅπαντες, τινὰς νὰ μὴ γλυτώσῃ».

Καὶ εἷς ἀπὸ τοὺς ἄρχοντας τὸν Βελισάριον λέγει,

πρῶτος καὶ αὐτός, πανένδοξος, θαρρῶν ἀπιλογήθη:

200

«Οὐκ ἔπραξες στρατιωτικὰ τὰ κάτεργα νὰ κάψῃς».

Καὶ ὁ Βελισάριος, ὡς ἤκουσεν τὸν λόγον,

εὐθὺς καθίζει τον ἀπάνω εἰς τὸν πάλον.

Τρέμουν τὸν Βελισάριον, μᾶλλον δὲ καὶ ἀγαποῦν τον.

Ἔδραξαν κάστρη καὶ λαὸν ἐκ τὸ νησὶν ἐκεῖνον,

205

ὅλον τριγύρου τὸ νησὶν ἐποῖκεν ἐδικόν του.

Τὸ κάστρον τὸ καθολικὸν οὐκ ἠμπορεῖ ἐπάρει:

μέγαν, θρασὺν καὶ δυνατὸν καὶ ἀφυρὸν ὑπάρχει.

Μέγαν κακὸν ἐποίησεν κάστρον τῆς Ἐγγλιτέρας.

[261]

Αὐτὸς κινᾶ καὶ ἐμίσευσεν καὶ ὑπάγει τὴν ὁδόν του,

ἐμίσευσαν τὰ κάτεργα μὲ παρρησίαν μεγάλην,

μὲ πλοῦτον μέγαν καὶ πολύν, πλῆθος αἰχμαλωσίας.

Ἦλθαν καὶ ἐπεσώσασιν νῆσον τῆς Μυτιλήνης,

265

ἔραξαν, ἐνεπαύθησαν, ἐχάρησαν μεγάλως

καὶ πάλιν ἐσηκώθησαν καὶ ὑπᾶσιν τὴν ὁδόν τους.

Εἰς τὴν Πόλιν ἐπεσώσασιν ὥρᾳ μεσονυκτίου,

εἰς τὰς εἴκοσι τοῦ Σεπτεβρίου ράζουν στὸ Κοντοσκάλι·

ἔραξαν δίχως ταραχήν, κανεὶς οὐκ ἔμαθέν το,

270

ὥστε νὰ δώσῃ ὁ ἥλιος καὶ νὰ πλατύνῃ ἡ μέρα.

Καὶ τὴν αὐγὴν ἐχέρισαν ὄργανα τοῦ πολέμου,

τρουμπέτες, βιόλες, μπίφαρα, τύμπανα, ἀνακαράδες

καὶ μουσικὰ πανέμνοστα, ἀπλήρωτα τὰ εἶχαν.

Τίνος ψυχὴ νὰ μὴ εὑρεθῇ νὰ μὴ χαρῇ καὶ θάλλῃ

275

τὴν παρρησίαν τὴν φοβερὴν τὴν τότε γενομένην!

Ἀπὸ τὴν τόσην ἡδονὴν καὶ τὴν χαρὰν ἐκείνην

ὄρη, βουνὰ καὶ πετρωτὰ χαλοῦν καὶ ἀντιδονοῦσιν.

Μὲ παρρησίαν ἐσέβησαν εἰς τὴν Κωνσταντίνου πόλιν,

σκῆπτρα σηκώνουν θαυμαστά, χρυσά, μαλαματένια

280

καὶ τέντες ὁλοτσάπωτες μετὰ χρυσὰ κουδούνια

–ὅλα τὰ κάτεργα τακτικὰ μὲ τάξιν ἐσεβαῖναν–

ἀπὸ μακριὰ εὐφήμισαν, ὡς ἔπρεπεν, ἀξίως,

τὸν βασιλέα, τὴν δέσποιναν, τὸν μέγαν Βελισάριν.

Ὁρίζει ὁ μέγας βασιλεὺς ν’ ἁπλώσουν καμουχάδες,

285

χάσδια, πεύκια καὶ βλαττία νὰ ξέβῃ ὁ Βελισάρις,

τὸ ἄλογόν του νὰ πατῇ νὰ ὑπᾶ εἰς τὸ παλάτιν.

Τρισχίλιοι ἐκαβαλίκευσαν ἄρχοντες τῶν κατέργων

καὶ μέσα ὁ Βελισάριος μετὰ μεγάλης δόξης,

μετὰ πολλῆς τῆς παρρησίας καὶ λαμπροκοσμημένος.

290

Ἐπέζευσεν, ἐνέβηκεν ἀπάνω εἰς τὸ παλάτιν,

τρίτον τὴν γῆν ἐφίλησεν καὶ εὐθὺς τὸν βασιλέα

καὶ τὸ τσαγκὶν τοῦ βασιλέως ἠσπάσθην τιμημένα.

Ἐχάρηκεν ὁ βασιλεύς, μεγάλως τὸν ἐδέχθην.

Ποιοῦσιν πόρταν θαυμαστὴν νὰ φέρουσιν τὸν ρήγαν

295

μαζίτσα μὲ τοὺς ἄρχοντας, λέγω τῆς Ἐγγλιτέρας,

ἐκείνους ὁποὺ ἐκούρσεψεν ὁ μέγας Βελισάρις.

Φέρνουν τὸν ρήγαν τὸν φρικτὸν ὀμπρὸς στὸν βασιλέα

μαζίτσα μὲ τοὺς ἄρχοντας, λέγω τῆς Ἐγγλιτέρας,

καὶ λιθομαργαρίταρον, ἀσήμιν καὶ χρυσάφιν.

300

Χρῆμαν πολύν, ἀτίμητον καὶ πλοῦτον οὐκ ὀλίγον

ἤφεραν εἰς τὸν βασιλέα· εἶδεν καὶ ἐξενίστην,

βλέπει τὸν πλοῦτον τὸν πολύν, ἐχάρηκεν μεγάλως.

Καὶ ἐκ τὴν χαρὰν τὴν θαυμαστὴν ὁποὺ ἔχει ὁ βασιλεὺς

–μήτε δείπνου φροντίσαντες μήτε τοῦ κοιμηθῆναι–,

305

μετὰ τὸν Βελισάριον πάντοτε δὲ ὑπάρχει,

νύκταν ἡμέραν ἅπασαν ποτέ τους οὐδὲν χωρίζουν.

Στραφῆν, ἰδεῖν οἱ ἄρχοντες τὴν τόσην παρρησίαν

καὶ τὴν ἀγάπην τὴν πολλὴν τὴν ἔχει ὁ βασιλεύς,

ὁ βασιλεὺς ὁ θαυμαστὸς μετὰ Βελισαρίου,

310

βάνουν διπλοῦ ζιζάνιον, βάνουν διπλῆν τὴν κάκην,

βάνουν διπλῆν τὴν συμφοράν, βάνουν διπλοῦ τὸν φθόνον.

Καὶ τότεσον οἱ ἄρχοντες λέγουν τὸν βασιλέα,

Ἀσάνης τε καὶ Λάσκαρις καὶ Κατακουζηναῖος,

Δούκας, Ἀστρᾶς καὶ Κανανὸς καὶ ὁ Διπλοβατάτζης,

315

Παλαιολόγος, Πρίγκιπας, Σφραντζὴς καὶ Λονταραῖοι,

Ράλλης καὶ Πριμικήριος καὶ Κοντοστεφαναῖοι,

ὅλοι φωνάζουν καὶ λαλοῦν διὰ τὸν Βελισάριν:

«Ἤξευρε, πάντων δέσποτα καὶ τῶν Ρωμαίων τὸ κράτος,

πρὶν νὰ πληρώσῃ τρίμερον, χάνεις τὴν βασιλείαν·

320

ὁ Βελισάριος βασιλεὺς ἔναι εἰς τὴν Κωνσταντίνου πόλιν.

ὅλον τὸ πλῆθος ἀγαποῦν, τὸν Βελισάριον θέλουν,

ἐκεῖνον τιμοῦν καὶ προσκυνοῦν παροὺ τὴν βασιλείαν·

καὶ ἂν οὐ τὸν χάσῃς, βασιλεῦ, καὶ ἂν οὐ τὸν θανατώσῃς,

τὸν ἐδικόν σου θάνατον θέλεις ἰδεῖν συντόμως.»

325

Καθὴν ἡμέραν πολεμοῦν καὶ ὀργανώνουσίν τον.

Καὶ ὁ βασιλεύς, ὡς τὸ ἤκουσεν, ἐχάθην, ἠλλοιώθην:

ὅσην ἀγάπην ἔδειχνεν πρὸς τὸν Βελισάριν,

τόσην κακίαν καὶ ὄργηταν ἐγύρισεν εἰς αὖτον

καὶ τὴν τιμὴν καὶ δούλευσιν τὴν τοῦ Βελισαρίου

330

ποσῶς οὐκ ἐνθυμήθηκεν ὁ βασιλεὺς ὁ μέγας:

ἀντὶ τιμῆς ἀνταμοιβὴν κακήν, ἔχθραν μεγάλην.

Τί τὸ λοιπὸν ἐγίνετον στὸν μέγαν Βελισάριν,

τὸν μέγαν Βελισάριον, ἡ δόξα τῶν Ρωμαίων,

τὸν φοβερόν, τὸν θαυμαστόν, τὸν φρόνιμον, τὸν μέγαν;

335

Νὰ γράψω διὰ τὴν φρόνεσιν; Ἄλλος τινὰς οὐκ ἦτον:

εὔτυχος, δίκαιος, πιστὸς καὶ δόξα τῶν Ρωμαίων·

ποτέ του οὐκ ἐνθυμήθηκεν κατὰ τοῦ βασιλέως

εἰς ἀπιστίαν καὶ κάκωσιν νὰ βάλῃ ὁ λογισμός του,

πολεμιστὴς καὶ νικητής, εὔτυχος ριζικάρης,

340

χῶρες καὶ κάστρη ἐδούλωσεν εἰς τὴν Κωνσταντίνου πόλιν,

ἐτίμησεν τὸν βασιλέα καὶ τῶν Ρωμαίων τὸ γένος.

Ἀντὶ τιμῆς ἀνταμοιβήν: ὁρίζει, φέρνουσίν τον,

τὰς χεῖρας δένουν ὄπισθεν ὡς περιφρονημένον,

στὸν βασιλέα ἔμπροσθεν συντόμως φέρνουσίν τον.

345

Ὁρίζει ὁ μέγας βασιλεύς, πάραυτα τὸν τυφλώνουν,

πικρά, γλυπτά, βασανιστὰ τυφλώνουν τον ὀμπρός του.

Μέγαν κακὸν καὶ θαυμαστὸν γέγονεν στοὺς Ρωμαίους,

κλαίουσιν ἅπαντες πολλὰ μικροί τε καὶ μεγάλοι,

μέγαν κλαυθμὸν ἐποίκασιν εἰς τὴν Κωνσταντίνου πόλιν.

350

Σύντομα τὸν ἐτύφλωσεν, τινὰς μὴ τὸ γροικήσῃ,

μὴ τὸ νοήσῃ τὸ κοινὸν καὶ ταραχὴν σηκώσῃ.

Ἀλλ’ ὅμως οὐκ ἐκρύβηκεν ἡ ἄδικος ἡ πρᾶξις:

ὥσπερ ποθοῦσιν οἱ ἅπαντες τὸ φέγγος τῆς ἡμέρας,

οὕτως ἐδιψούσασιν τὸν μέγαν Βελισάριν.

355

Ὡς τὸ ἤκουσαν, ὡς τὸ ἔμαθαν οἱ ἄνθρωποι τῆς χώρας,

σηκώνουν ἀνακάτωμαν καὶ ταραχὴν καὶ ζάλην,

σύρνουν σπαθία οἱ ἅπαντες, ζητοῦν τὸν Βελισάριν,

ὑπᾶν καὶ εὑρίσκουν τον τυφλὸν εἰς τῆς Χρυσείας τὴν Πόρταν·

λυποῦνται, κλαίουν οἱ ἅπαντες, μικροί τε καὶ μεγάλοι.

360

Κλαίει καὶ αὐτὸς μὲ τὸ κοινόν, γροθοκοπᾶ τὸ στῆθος,

διαβάζει χρόνους ἱκανούς, μόνος ἀναστενάζει:

«Ποῦ ἡ τιμὴ καὶ ὁ πλουτισμός, ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος,

ἡ παρρησία ἡ θαυμαστή, ἡ τοῦ Βελισαρίου;

Ἤργησαν ὅλα, ἐχάθησαν, ἐσκόλασαν συντόμως».

365

Κάθεται μόνος μοναχός, κλαίει καὶ ἀναστενάζει,

εἰς μοναστήριν ἔνδοξον, βασιλικόν, μεγάλον,

τὸ λέγουν Παντοκράτορα, πλησίον τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.

[401]

Καὶ τότε ὁ Βελισάριος τοὺς ἄρχοντας ἐλάλει:

«Ἄρχοντες, τοπαρχεύοντες καὶ συστρατιῶται,

ἀφῆτε με, τὸν ἄτυχον καὶ τὸν ἀπωλεσμένον,

ἐμέναν τὸν ἐψήλωσεν ὁ χρόνος καὶ ἐτίμησέν με

405

καὶ πάλιν μ’ ἐχαμήλωσεν ὁ φθόνος τῶν Ρωμαίων».

–τὸν τόπον καὶ τὴν παρρησίαν καὶ τὴν τιμὴν τὴν εἶχεν·

ὁ βασιλεὺς ἐτίμαν τον στὸν πρωτινόν του θρόνον–

Καὶ εἷς ἀπὸ τοὺς ἄρχοντας, εὐγενικὸς καὶ γέρων,

μέγας καὶ φρονιμώτατος, τῆς βασιλείας οἰκεῖος,

410

τὸν βασιλέα δικάζεται, θαρρῶν ἀπιλογήθην

καὶ λόγους ὡς δικασίματος δικάζεται καὶ λέγει:

«Δέσποτα, μέγα βασιλεῦ καὶ τῶν Ρωμαίων τὸ σκῆπτρον,

ἡ βασιλεία σου δίκαιος, ἄδικον οὐκ ἠπράττεις,

ὅλον τὸ πλῆθος ἀγαποῦν πολλὰ τὴν βασιλείαν σου·

415

οἱ ἄρχοντές σου ἐπράξασιν ἄδικον διὰ φθόνον

καὶ ἐχάσες ἄρχοντα πιστόν, μέγαν, ἀνδρειωμένον.

Ἄλλο τολμῶ, παρακαλῶ, τὴν βασιλείαν τὸ λέγω:

ἔχει ὁ Βελισάριος υἱὸν ἀνδρειωμένον∙

καὶ χάρισε καὶ τίμησε ἀντὶ πατρὸς ἐκεῖνον,

420

κἂν διὰ τὸν πατέρα του ν’ ἀλαφρωθῇ καμπόσο,

μὴ ν’ ἀνασάνῃ ὀλιγοστὸν ἐκ τὸ κακὸν τὸ εἶδεν,

νὰ ἐλπίζουσιν καὶ νὰ θαρροῦν πάλιν οἱ ἄρχοντές σου,

ὅτι πιστὰ σ’ ἐδούλευσεν, πλοῦτον πολὺν σ’ ἐδῶκεν».

Εὐθὺς ὁρίζει ὁ βασιλεὺς νὰ φέρουν τὸν υἱόν του,

425

τοῦ Βελισάριου τὸν υἱόν, εἰς τὸ παλάτιν μέσα.

Ἔτρεμεν ἡ καρδία του μὴ πράξουν εἰς ἐκεῖνον

ὥσπερ καὶ τὸν πατέρα του, ἐχάθην ἡ μορφή του.

Τοῦ Βελισάριου τὸν υἱὸν ἐλέγασιν Ἀλέξιν.

Ἠφέραν τὸν Ἀλέξιον μέσα εἰς τὸ παλάτιν.

430

Ὁ βασιλεὺς ἐκάτσε τον εἰς θρόνον τοῦ πατρός του,

τιμᾶ καὶ ἀξιώνει τον, πλοῦτον πολὺν τὸν δίδει,

καίσαραν τὸν ἐποίησεν ἀπάνω εἰς τὸ φουσᾶτον

καὶ μέγαν στρατοπέδαρχον καὶ αὐθέντην τιμημένον.

Ὅλον τὸ πλῆθος τοῦ λαοῦ θέλουν καὶ ἀγαποῦν τον,

435

μᾶλλον δὲ καὶ ηὐχαρίστουν τον, τὸν μέγαν στρατιώτην,

τιμοῦσιν καὶ δοξάζουν τον διὰ τὸν βασιλέα,

τὸ πλέον διὰ τὸν πατέραν του, τὸν μέγαν Βελισάριν.

Καὶ ὁ πατὴρ τὸν υἱὸν καθοδηγᾶ καὶ λέγει,

δίδει βουλήν, παραγγελία νὰ πράξῃ εἰς τὸ φουσᾶτον·

440

καλήν βουλήν τὸν ἔδωκεν, ὡς ἔδειξεν τὸ τέλος.

[466]

Ἔκαμεν, ἐκατέστησεν, ἐδούλωσεν τοὺς Πέρσας,

ὀμπρὸς ὀπίσω ἐγύρισεν τῶν Ρωμαίων τὸ φουσᾶτον

μὲ κέρδος καὶ μὲ πλουτισμόν, μὲ αἰχμαλωσία μεγάλη.

Πλατύνω τὴν ἀφήγησιν, πολλὰ τὴν παρασύρνω,

470

ἀλλὰ ἂς ἔλθωμεν ἐπὶ τῶν προκειμένων,

διότι πολλὰ πανάδικα ἔπρατταν οἱ Ρωμαῖοι·

ἐπράττασιν καὶ πράττουν τα καὶ πάλιν κάμνουσίν τα,

καὶ ὁ Θεός, ὁ δίκαιος κριτής, παιδεύει καὶ ἀφανίζει

καὶ κατηχίζει ἄδικους, τοὺς δὲ δικαίους ἀναβιβάζει·

475

τὸ δίκαιον ἔναι ὁ Θεός, ἄλλον μηδὲν παντέχῃς.

Ἐμάθασιν οἱ ἅπαντες, ἠκούσθη πανταχόθεν

τὸ πὼς τὸν Βελισάριον, τὸν φοβερόν, τὸν μέγαν,

τὸν νικητὴν καὶ τὸν στερρὸν καὶ δόξα τῶν Ρωμαίων,

ἐτύφλωσεν ὁ βασιλεύς, ἐχάρησαν μεγάλως·

480

πάντες οἱ μαχιζόμενοι ἐχάρησαν μεγάλως.

……………………………………………

ἄρχοντας εἰς προσκύνησιν μεγάλου βασιλέως

νὰ ἰδοῦν καὶ Βελισάριον, τὸν θαυμαστὸν ἐκεῖνον,

τὸ πῶς τὸν ἐκατέστησεν ὁ βασιλεὺς ὁ μέγας.

Ἐν μίᾳ οὖν τῶν ἡμερῶν, ὥρᾳ μεσημερίου,

485

ἦλθαν μεγάλοι ἄρχοντες, λέγω ἀποκρισαραῖοι,

μὲ πράγματα, μὲ χρήματα, νὰ ἰδοῦν τὸν βασιλέα,

νὰ ἰδοῦν καὶ Βελισάριον πῶς ἔναι τυφλωμένος·

ἤκουγαν καὶ ἀπιστοῦσαν το, οὐκ ἐπληροφοροῦνταν.

Καὶ ὁ βασιλεὺς ὁ θαυμαστὸς μεγάλως τοὺς ἐδέχθην,

490

εὐγενικά, τιμητικά, ὡς ἔπρεπεν, ἀξίως.

Ὁρίζει ὁ μέγας βασιλεὺς εἰς τὸ παλάτιν μέσα

νὰ μαζωχθοῦν οἱ ἄρχοντες, μικροί τε καὶ μεγάλοι,

καὶ νὰ σταθοῦν τιμητικὰ καὶ νὰ λαμπροφορέσουν,

νὰ ἔλθουν οἱ ξένοι οἱ ἄρχοντες νὰ ἰδοῦν τὸν βασιλέα.

495

Καὶ τί νὰ γράψω καὶ νὰ εἰπῶ καὶ πῶς νὰ τὸ ἀφηγηθῶ

τὴν παρρησίαν τὴν θαυμαστὴν εἰς τὸ παλάτιν μέσα;

Τριγύρου γύρου ἐστήσασιν μάλαγμαν καὶ χρυσάφιν,

κουρτίνας χρυσιοτσάπωτας, μαργαρολιθαράτας·

τὸν βασιλέαν ἐτέντωσαν τένταν χρυσήν, ὡραίαν,

500

λιθαρομαργαρίταρα ἐξόμπλια τῆς τέντας,

τριγύρου γύρου οἱ ἄρχοντες καὶ λαμπροφορεμένοι

καὶ μέσα κάθεται ὁ βασιλεὺς μὲ θρόνον εἰς τὴν τέντα·

ὁ θρόνος ἦτον ἐγκοπτός, ὅλος μετὰ μουσίου,

λιθαρομαργαρίταρον, ζάφειρον φορτωμένος,

505

καὶ μέσα κάθεται ὁ βασιλεὺς μὲ θρόνον εἰς τὴν τέντα

ὡς ἐπηρμένος βασιλεύς, μὲ λίθους ἀστραπτίζων·

ἐκ δεξιῶν τοῦ βασιλέως, μᾶλλον καὶ ἐξ εὐωνύμων

στέκουνται δύο παιδόπουλα τῶν εἰκοστῶν τὰ ἔτη·

καὶ ποῖος νοῦς νὰ δυνηθῇ νὰ γράψῃ τὰ ἐφοροῦσαν

510

ἐκεῖνα τὰ δύο παιδόπουλα τὰ ἐστέκουνταν εἰς τὸν θρόνον,

ἐκ δεξιῶν καὶ ἀριστερῶν κοντὰ εἰς τὸν βασιλέα!

Μηνοῦσιν πρὸς τοὺς ἄρχοντας, τοὺς ἀποκρισαραίους,

ἔρχουνται εἰς προσκύνησιν μεγάλου βασιλέως·

τριάντα ἐκρατούσασιν λεκάνες χρυσιωμένες

515

ἐπάνω στὸ κεφάλιν τους, δουκάτα γεμισμένες,

καὶ ἕτεροι τριάκοντα στοὺς ὤμους τους ἀπάνω

χάσδια χρυσιοτσάπωτα, χρυσολελαμπρυσμένα,

καὶ ἄλλοι ἕτεροι δώδεκα μὲ δώδεκα λεκάνες

λιθάρια πανυπέρλαμπρα καὶ μὲ μαργαριτάριν·

520

ἠφέρασιν τὸν βασιλέαν ἀτίμητον κανίσχιν.

Ὁ βασιλεὺς ἐδέχθην τους μετὰ τιμῆς μεγάλης,

εἰς θρόνον ἀξιοτίμητον τοὺς ὥρισεν νὰ κάτσουν.

Πρὸς τὸν πλησίον τους ἐρωτοῦν οἱ ἄρχοντες ἐκεῖνοι:

«Ποῖος ἔναι ὁ Βελισάριος, ὁ θαυμαστὸς ἐκεῖνος,

525

χῶρες καὶ κάστρη ἐδούλωσεν, καὶ τῶν Ρωμαίων ἡ δόξα,

τὸν ἔχομεν ἐξ ἀκοῆς πιστὸν τῆς βασιλείας;»

Καὶ τότε ὁ Βελισάριος ξηβαίνει εἰς τὸ μέσον,

τὸ ἕναν του χέριν νὰ κρατῇ καυχὶν ἐλεημοσύνης,

ἐκράτειεν καὶ εἰς τὸ χέριν του τὸ ἕτερον δεκανίκιν.

530

Τριγύρου γύρου ἐγύριζεν τοὺς ἄρχοντας ἐκείνους,

στὸν βασιλέαν ἔμπροσθεν, στοὺς ἀποκρισαραίους,

καὶ λόγους καρδιοφλόγιστους λέγει μετὰ δακρύων:

«Δότε τῷ Βελισαρίῳ ὀβολὸν εἰς τὸ καυχίν του,

ὃν ὁ φθόνος τῶν Ρωμαίων ἐποῖκε με τοιοῦτον,

535

δότε τῷ Βελισαρίῳ ὀβολόν,

ὃν ὁ χρόνος ὕψωσεν καὶ ὁ φθόνος ἐτυφλῶσεν».

Βλέπουν, θεωροῦν, στοχάζουνται οἱ ἄρχοντες ἐκεῖνοι

τὸν μέγαν Βελισάριον, ξενίζουνται μεγάλως

καὶ φρίττουν, τρέμουν καὶ ἀποροῦν οἱ ἄρχοντες ἐκεῖνοι

540

πῶς τὸν ἐχάσαν ἄδικα καὶ πῶς τὸν ἐτυφλῶσαν.

Ὁ Βελισάριος τὸ ἔποικεν διὰ τὸν βασιλέα,

νὰ λάβῃ ἀπὸ τοὺς ἄρχοντας, τοὺς ἀποκρισαραίους,

κατηγορίαν καὶ ἐντροπὴν καὶ ὕβριταν καὶ ψέγος.

Καὶ πάλιν ἐτριγύριζεν μὲ τὸ καυκὶν στὸ χέριν,

545

μὲ βρυχισμοὺς καὶ στεναγμοὺς τοὺς ἄρχοντας ἐλάλει:

«Δότε τῷ Βελισαρίῳ ὀβολόν,

ὃν ὁ χρόνος ὕψωσεν καὶ ὁ φθόνος ἐτυφλῶσεν».

Ἀκοῦσιν ταῦτα οἱ ἄρχοντες, κλαίουσιν καὶ λυποῦνται,

κατηγοροῦν καὶ μέμφουνται τὸν μέγαν βασιλέα.

550

Ἐμίσευσαν οἱ ἄρχοντες, οἱ ἀποκρισαραῖοι,

ὁ βασιλεὺς τιμητικὰ ἀπεχαιρέτησέν τους.

Ἐπῆγαν, ἐφημίσασιν οἱ ἄρχοντες στὸν κόσμον

τὸ πὼς ὁ Βελισάριος, ὁ νικητὴς ὁ μέγας,

ὁ μέγας φρονιμώτατος, τῆς βασιλείας οἰκεῖος

555

καὶ τῶν Ρωμαίων ἀρχηγὸς καὶ μέγας τροπαιοῦχος,

ὁ βασιλεὺς καὶ οἱ ἄρχοντες διὰ φθόνον τὸν ἐχάσαν.

Ὅλος ὁ κόσμος εὐθυμεῖ, ἐχάρησαν μεγάλως

πάντες οἱ μαχιζόμενοι τῆς Κωνσταντίνου πόλης.

Ἡμεῖς δὲ βίβλοις ἔχομεν σοφῶν τε καὶ ρητόρων

560

καὶ φιλοσόφων παλαιῶν, μεγάλων διδασκάλων,

εἰς λέξιν ἀκριβέστατην γράμμασιν διηγήσεις,

καὶ ἐμετάφερον αὐτὴν λόγου παιδείας χάριν,

ὅπως γνωρίζουν οἱ πολλοὶ τὸν φθόνον τῶν Ρωμαίων,

τὸ πῶς ἐχάσαν παντελῶς τὰ κάστρη καὶ τὰς χώρας,

565

τὸν πλουτισμόν, τὴν παρρησίαν ἐκ τοῦ πολλοῦ τοῦ φθόνου.

Εἶδες, παιδί μου, τί πολεμεῖ ὁ φθόνος εἰς τὸν κόσμον;

Ἐπῆραν τὸ κατήφορον, οὐκ ἠμποροῦν σταθῆναι

καὶ κυλινδροῦσιν ὄπισθεν τὸ γένος τῶν Ρωμαίων.

Ἐγὼ μὲν λέγω ἀπρόκοπος, γραμμάτων ἀπειράστως

570

–κατάνυξιν καὶ στοχασμὸν θέλω σας ἀφηγεῖσθαι–:

Θεέ, οὐράνιε βασιλεῦ, ψεύστην νὰ μὲ ποιήσῃς,

τὸ γένος τῶν Ἀγαρηνῶν τὸν κόσμον θέλει φάγει,

Ρωμαίους καὶ Σέρβους, Βλάχους τε Οὔγγρους τε καὶ Λατίνους!

Ἀμέλειαν ἔχουν οἱ Ρωμαῖοι, φθόνον πολὺν καὶ μέγαν,

575

μονάφεντον καὶ ὀρμητικὸν Ἀγαρηνῶν τὸ γένος,

ἕναν θεὸν λατρεύουσιν, ἕναν αὐθέντην τρέμουν,

σπουδήν, ὁμόνοιαν θαυμαστὴν ἔχουν εἰς τὸν δεσπόζων,

ποτὲ ὁμόνοιαν οἱ Ρωμαῖοι, ποτὲ μοναυθεντία,

ποτὲ καλῶν ἀνάκλησιν οὐκ ἠμποροῦν νὰ ἰδοῦσιν.