Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων

Συγγραφέας: Σουμάκης Άγγελος

Πεζό χρονικό του 17ου αιώνα, έργο του ζακυνθινού άρχοντα Άντζολου [Άγγελου] Σουμάκη, ο οποίος ως αυτόπτης μάρτυρας μάς μεταφέρει, από τη δική του οπτική γωνία, τα γεγονότα των τεσσάρων χρόνων της εξέγερσης του λαού της Ζακύνθου εναντίον των αρχόντων το 1628. Το έργο αποτελεί σπουδαίο μνημείο της λαϊκής ζακυνθινής γλώσσας της εποχής.

Ντίνος Κονόμος (επιμ.), Ζακυνθινά Χρονικά, 1485-1953, χ.ε.ο., Αθήνα 1970, σ. 27-59, 163-170.

Σύνταξη ενότητας

Εισαγωγή

Κατεβάστε το κείμενο της εισαγωγής

Ο συγγραφέας Άνζολος (Άγγελος) Σουμάκης

Ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τον ζακυνθινό συγγραφέα του χρονικού Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων. Ο ίδιος αυτοπαρουσιάζεται στο χρονικό του ως εξής: «Άντζολος [= Άγγελος] Σουμάκης του ποτέ σινιόρ Τζώρτζη από το άνωθεν νησί της Ζακύνθου». Είναι γνωστό ότι η επιφανής οικογένεια Σουμάκη ή Συμμάχιου, προερχόμενη από την Κωνσταντινούπολη, μετανάστευσε στη Ζάκυνθο στα μέσα του 16ου αιώνα, όπου γράφτηκε στη Χρυσόβιβλο των ευγενών (Κονόμος 1970, 30). Η μητέρα του Άγγελου ήταν αδερφή του Χριστόφορου Κανάλ, από την οποία ο γιος της κατείχε τμήμα της παραλίας της πόλης. Δεν γνωρίζουμε το έτος γέννησης του Άγγελου ούτε άλλα βιογραφικά του στοιχεία. Ο θάνατός του πρέπει να τοποθετηθεί μετά το 1653-54 (Αρβανιτάκης 2001, 330). Από μερικά στοιχεία που υπάρχουν στο κείμενο, φαίνεται πως ήταν κάτοχος κάποιας κλασικής παιδείας. Όπως προκύπτει από το χρονικό του, υπήρξε σύγχρονος και αυτόπτης μάρτυρας της εξέγερσης των ποπολάρων της πόλης της Ζακύνθου εναντίον των αρχόντων. Παρόλο που ήταν σύγχρονος με τα γεγονότα, φαίνεται πως το χρονικό του το έγραψε αργότερα, πιθανόν ύστερα από δεκαπέντε ή είκοσι χρόνια. Αυτό συνάγεται από το ότι κλείνει το κείμενο με πληροφορίες για την κατοπινή τύχη των αρχηγών του ρεμπελιού (Πορφύρης 1973, 9).

Το ιστορικό πλαίσιο

Η διοίκηση του νησιού της Ζακύνθου πέρασε στα χέρια της Βενετίας το 1484, με συνθήκη που υπέγραψε η Γαληνοτάτη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχίζει έτσι η Βενετοκρατία στο νησί, που θα κρατήσει πάνω από τρεις αιώνες και θα τελειώσει με την κατάλυση του κράτους της Βενετίας από τον Ναπολέοντα το 1797 (Πορφύρης 1973, 10). Ο τυχοδιωκτικός δεσποτισμός είχε στη Ζάκυνθο δύο μορφές καταπίεσης. Από το ένα μέρος ήταν οι κατακτητές Βενετσιάνοι, που αποκαλούσαν τον λαό του νησιού «σούδιτο», δηλαδή υποτελή, επιβάλλοντας βαριά φορολογία όχι μόνο σε χρήμα και προϊόντα, αλλά κυρίως σε έμψυχο υλικό, για να τροφοδοτούν τους αδιάκοπους πολέμους τους. Αλλά η χειρότερη μορφή τυραννίας ήταν το φεουδαρχικό καθεστώς της τοπικής αυτοδιοίκησης, που βρισκόταν στα χέρια της κλειστής τάξης των αρχόντων (nobili), οι οποίοι ασκούσαν όλες τις εξουσίες και καταδυνάστευαν τον λαό (Αρβανιτάκης 2001, 334). Οι άρχοντες του νησιού, γραμμένοι σε τοπική Χρυσή Βίβλο, ήταν πλούσιοι γαιοκτήμονες, στους οποίους η βενετσιάνικη διοίκηση είχε παραχωρήσει εκτάσεις γης και προνόμια. Ο αριθμός των ευγενών ήταν μικρός – περίπου εκατόν πενήντα οικογένειες (Πορφύρης 1973, 12). Την ανώτατη τοπική εξουσία ασκούσε ο Πρεβεδούρος (Προβλεπτής), τον οποίο επέλεγε και έστελνε στο νησί η Βενετία. Ολόκληρο το σώμα των ευγενών συγκροτούσε την Κοινότητα (Communa), που διοικούνταν από το Συμβούλιο (Κονσέγιο), συγκροτημένο από 150 μέλη, και το οποίο συνερχόταν υπό την προεδρία του Πρεβεδούρου (Πορφύρης 1973, 17). Σταδιακά, με την οικονομική ανάπτυξη του νησιού, διαμορφώθηκε το «χειροτεχνικό και πραματευτάδικο στοιχείο» της πόλης, που προερχόταν είτε από ελεύθερους χωρικούς που είχαν εγκαταλείψει το χωριό και ασκούσαν μια τέχνη ή έκαναν τον πραγματευτή (έμπορο) στην πόλη, είτε από εκείνους που ήρθαν ύστερα από την προκήρυξη των Βενετών για αποικισμό του νησιού και εγκαταστάθηκαν στην πόλη. Όλοι αυτοί αποτελούσαν τους ποπολάρους (Χρυσικόπουλος 1972, 11). Οι ποπολάροι δεν είχαν το δικαίωμα να απευθύνονται άμεσα στον Πρεβεδούρο, αλλά μόνο μέσω των τριών Συνδίκων, δηλαδή των τοπικών αρχόντων που εκλέγονταν από το Συμβούλιο ως εκπρόσωποι της κοινότητας και είχαν υποτυπώδη εξουσία. Η βενετσιάνικη διοίκηση επέβαλλε στον λαό τα αντιλαϊκά μέτρα και τις αποφάσεις της μέσω αυτών των τοπικών οργάνων (Πορφύρης 1973, 18). Οι Σύνδικοι όχι μόνο δεν νοιάζονταν για τα συμφέροντα των τεχνητών και των πραγματευτάδων, αλλά ήταν και έτοιμοι να εκτελέσουν οποιοδήποτε αντιλαϊκό μέτρο του Πρεβεδούρου προκειμένου να προστατέψουν τα προνόμιά τους (Πορφύρης 1973, 12). Η πιο περιφρονημένη τάξη ήταν οι χωρικοί, το ντόπιο στοιχείο, καθώς επάνω τους έπεφταν όλα τα βάρη και οι αγγαρείες. Οι αυθαιρεσίες των κοινοτικών οργάνων, συχνά με τη συνυπευθυνότητα των Βενετών διοικητών, σε ζητήματα διαχείρισης του δημοσίου χρήματος και απονομής της δικαιοσύνης, όξυναν συνεχώς το κλίμα στο νησί.

Η διαρκής απειλή του νησιού τόσο από τους Τούρκους όσο και από τους κουρσάρους (πειρατές), ανάγκασε τη Βενετία να μην περιορίζεται μόνο στις δικές της μισθοφορικές δυνάμεις. Από τα μέσα του 16ου αιώνα άρχισε να συγκροτεί τοπικές φρουρές, τους λεγόμενους Cernide (Επίλεκτοι). Στην αρχή, η υποχρέωση αυτή βάρυνε μόνο τους χωρικούς. Στα 1628 η Βενετία αποφάσισε να την επεκτείνει και στους ποπολάρους της πόλης. Αυτό στάθηκε η αφορμή της εξέγερσης (Χρυσικόπουλος 1972, 11). Ο Πρεβεδούρος Πιέρος Μαλιπιέρος κάλεσε τους Συνδίκους και τους ανακοίνωσε τη διαταγή που έλαβε, να καταγραφούν δηλαδή όλοι οι ποπολάροι της πόλης στο στρατό των Cernide. Οι σύνδικοι, καταλαβαίνοντας πως το πράγμα θα συναντήσει αντίσταση από τη μεριά των ποπολάρων, του υπέδειξαν να κάνει την καταγραφή τιμητικά και έξω από την πόλη, όμως ο Πρεβεδούρος δεν τους άκουσε (Χρυσικόπουλος 1972, 12). Με το σύνθημα λοιπόν της άρνησης καταγραφής στους καταλόγους των Cernide, γεγονός που θα σήμαινε εξίσωση με τους χωρικούς και θα άνοιγε τον δρόμο και για τις αγγαρείες, ξέσπασε το ρεμπελιό. Η αιχμή του, που στράφηκε στην αρχή εναντίον των Βενετσιάνων, γύρισε γρήγορα εναντίον των οργάνων τους, των αρχόντων. Με αφορμή την καταγραφή των ποπολάρων σε φύλλα επιστράτευσης, ο λαός βρήκε την ευκαιρία να προβάλει την αντίστασή του στις αδικίες και την εκμετάλλευση από τους άρχοντες του νησιού και να εκφράσει τη βούλησή του να εκλέγει αντιπροσώπους που θα διαπραγματεύονταν τα αιτήματά του κατευθείαν με τις βενετικές αρχές (Χρυσικόπουλος 1972, 16). Απ’ αυτή τη στιγμή και για τέσσερα χρόνια, οι ποπολάροι θα ασκήσουν αυτοί την τοπική διοίκηση, μην αναγνωρίζοντας τα επίσημα τοπικά όργανα των ευγενών (Πορφύρης 1973, 28). Με την καταστολή του ρεμπελιού το 1631 οι λαϊκές κατακτήσεις, που είχαν πραγματοποιηθεί, εκμηδενίστηκαν και η στρατιωτική υποχρέωση επιβλήθηκε τελικά στους ποπολάρους της πόλης, όπως είχε γίνει παλιότερα και στους χωρικούς (Πορφύρης 1973, 36). Το σημαντικότερο, όμως, είναι πως το ρεμπελιό δημιούργησε το πρώτο σοβαρό ρήγμα στη φεουδαρχική οργάνωση της επτανησιακής κοινωνίας (Πορφύρης 1973, 39).

Το χρονικό Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων

Το «Ρεμπελιό των ποπολάρων» στη Ζάκυνθο άρχισε το 1628 και τελείωσε στις αρχές Φλεβάρη του 1631, δηλαδή κράτησε περίπου τέσσερα χρόνια. Ο συγγραφέας του χρονικού ήταν άρχοντας και συγχρόνως αυτόπτης μάρτυρας των περιγραφόμενων γεγονότων, χωρίς όμως ιστορική αντικειμενικότητα, παρά τους αντίθετους ισχυρισμούς του ίδιου. Το έργο του Σουμάκη φέρει τον τίτλο Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων, ήγουν του λαού του νησίου Ζακύνθου οπού έγινε εις τους 1628. Ο Σουμάκης σωστά ακολούθησε την ορολογία της εποχής, χρησιμοποιώντας τον όρο που και οι Βενετοί χρησιμοποιούσαν: «ρεμπελιό» (ιταλ. ribellione, rebellione, βεν. rebellion) στην επίσημη γλώσσα της εποχής σήμαινε ακριβώς «κάθε αντίσταση ή κάθε πράξη κατά των αξιωματούχων, των φρουρών ή των κρατικών δυνάμεων που δρούσαν υπό διαταγές» (Αρβανιτάκης 2001, 338). Ο συγγραφέας στο χρονικό του δεν προσδιορίζει την ακριβή ημερομηνία έναρξης του ρεμπελιού (αναφέρει μόνο τη χρονιά που ξέσπασε), δεν παρέχει καμιά εσωτερική χρονολόγηση στα γεγονότα (δίνοντας έτσι την εντύπωση πως αυτά διαδέχονται το ένα το άλλο) και δεν αναφέρει το παραμικρό για τη διάρκεια του ρεμπελιού. Επίσης, αφήνει αχρονολόγητο το κείμενό του. Από τις πληροφορίες, όμως, που συγκεντρώνει στο τέλος του χρονικού για τη μεταγενέστερη τύχη των αρχηγών του ρεμπελιού, αποκαλύπτεται ότι η διήγησή του γράφτηκε ύστερα από δεκαπέντε ή είκοσι περίπου χρόνια. Είναι άγνωστο αν εξέδωσε το χρονικό του ο Σουμάκης. Ο Ντίνος Κονόμος (1970, 31) έχει διατυπώσει την άποψη ότι το αρχικό κείμενο γράφτηκε στα ιταλικά, ότι πιθανόν εκδόθηκε και ότι οι υπάρχουσες εκδοχές του κειμένου αποτελούν μεταφράσεις ή διασκευές του στα ελληνικά από τον ίδιο τον συγγραφέα ή από άλλους αργότερα. Παρ’ όλα αυτά, η άποψη αυτή παραμένει μια υπόθεση και δεν μπορεί να υποστηριχθεί με βεβαιότητα.

Παρά τη βεβαίωση του Σουμάκη ότι έγραψε τα πράγματα «με πάσαν αληθοσύνη» και «όχι για το ένα ή το άλλο μέρος» (δηλαδή υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς), η κοινωνική του θέση καθόρισε αναμφισβήτητα και τη στάση του. Ευγενής ο ίδιος, θεωρούσε αυτονόητο πως οι άρχοντες είναι προορισμένοι από τον Θεό να κυβερνούν και οι άλλοι, οι ποπολάροι, να υπακούουν. Το χρονικό, όμως, παρουσιάζει και άλλες αδυναμίες, που δεν οφείλονται τόσο στην ιδεολογία και την κοινωνική τοποθέτηση του συγγραφέα όσο στην τεχνική του απειρία (Πορφύρης 1973, 10). Οπωσδήποτε, το στοιχείο της χρονικής απόστασης ανάμεσα στο ρεμπελιό και τη συγγραφή του έργου μπορεί να δικαιολογήσει έναν αριθμό σφαλμάτων, που αφορούν τα ονόματα, τα αξιώματα, την ακριβή σειρά των γεγονότων ή προβλήματα ως προς τη διάρθρωση του ιστορικού χρόνου. Η απόσταση από τα γεγονότα συνιστά πάντοτε έναν παράγοντα, που επιδρά στην πιστότητα της αναπαραγόμενης από το κείμενο εικόνας (Αρβανιτάκης 2001, 334). Παρ’ όλα αυτά, οι παραπάνω αδυναμίες δεν αναιρούν την αξία του έργου. Ο συγγραφέας δίνει άπειρα στοιχεία και λεπτομέρειες: αναφέρει τα επαγγέλματα των προσώπων που διαδραμάτισαν κάποιον ρόλο στο ρεμπελιό, αναγράφει τα αιτήματα των ποπολάρων και, γενικά, αποτυπώνει μια ζωντανή εικόνα των γεγονότων (Πορφύρης 1973, 11).

Το χρονικό του Σουμάκη γνώρισε τρεις εκδόσεις, που στηρίχτηκαν σε διαφορετικά χειρόγραφα: δύο στον 19ο αιώνα, από τον Παναγιώτη Χιώτη το 1863 και τον Κωνσταντίνο Σάθα το 1867, και μία στον 20ό, από τον Ντίνο Κονόμο το 1970 (Αρβανιτάκης 2001, 21).

Η αξία του έργου

Το κείμενο του Σουμάκη παρουσιάζεται μοναδικό στη νεοελληνική γραμματεία. Ανεξάρτητα από τη μεταγενέστερη χρήση του, δεν γράφτηκε για να αποτελέσει μια ιστορική πηγή – μαρτυρία των γεγονότων στη Ζάκυνθο. Ο Σουμάκης δεν ήταν ιστορικός και δεν φιλοδοξούσε να γράψει ένα ιστορικό κείμενο. Αντίθετα, διατύπωσε έναν λόγο απολογητικό μιας τάξης πραγμάτων, που αμφισβητήθηκε σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Το χρονικό του αποτελεί σπουδαίο ιστορικό ντοκουμέντο με πολύπλευρο κοινωνικό ενδιαφέρον και ταυτόχρονα μνημείο της λαϊκής ζακυνθινής γλώσσας της εποχής εκείνης. Ο Σουμάκης δεν στέκεται αμερόληπτος και αντικειμενικός, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις του («εδιηγήθηκα με πάσαν αληθοσύνην»), εντούτοις διασώζει στο χρονικό του άπειρα ζωντανά στοιχεία και πολύτιμες πληροφορίες. Βέβαια, δεν εμφανίζει ποτέ ξεκαθαρισμένες τις κατηγορίες των ποπολάρων εναντίον των αρχόντων και αποφεύγει να κάνει έστω και απλή μνεία του σημαντικού ρόλου του Αρχιεπισκόπου Κεφαλονιάς και Ζακύνθου, Νικόδημου Μεταξά, ο οποίος πήρε ανοιχτά το μέρος των ποπολάρων αφορίζοντας μάλιστα τους άρχοντες του νησιού. Παρ’ όλες τις ελλείψεις και παραλείψεις του χρονικού του, ο Σουμάκης απομνημονεύει ένα πλήθος ιστορικών περιστατικών και γεγονότων (Κονόμος 1970, 32-33). Έτσι, το κείμενό του παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την κοινωνική σύνθεση του ζακυνθινού λαού στις αρχές του 17ου αιώνα, αποτελώντας τη βασική άμεση πηγή για τα γεγονότα ώς τις αρχές του 20ού αιώνα. Αν και πρόκειται για ένα κείμενο απολύτως χρωματισμένο ιδεολογικά, έχει το πλεονέκτημα της αμεσότητας (Αρβανιτάκης 2001, 239). Δεν πρέπει να ξεχνάμε, άλλωστε, πως μια πιστή αφήγηση, ακόμη και ενός σύγχρονου με τα γεγονότα, δεν είναι παρά μια «αναπαράσταση» της πραγματικότητας, που υπόκειται στις διανοητικές κατηγορίες του αφηγητή της (Αρβανιτάκης 2001, 17).

Αποσπάσματα

Οι κουρσάροι ετοιμάζουν επίθεση

Ο Άντζολος (Άγγελος) Σουμάκης, άρχοντας της Ζακύνθου και αυτόπτης μάρτυρας του ρεμπελιού των ποπολάρων, αυτοπαρουσιάζεται και ξεκινά την αφήγηση των γεγονότων της επανάστασης που ξέσπασε στο νησί το 1628.

Τὴν παροῦσαν διήγησιν ἐβουλήθηκέ μου ἐμὲ τοῦ Ἄντζολου Σουμάκη τοῦ

ποτὲ σινιὸρ Τζώρτζη ἀπό τό ἄνωθεν νησί τῆς Ζακύνθου νὰ τὴν βάλω εἰς θύ-

μησιν, διά ποία ἀφορμὴ καὶ αἰτία ὁ λαὸς ὅλος τῆς χώρας τοῦ ἄνωθεν νησίου

ἐσηκώθηκεν καταπάνου τοῦ Πριντζίπου της καὶ τῶν ἀρχόντων τους μὲ βουλὴ

καὶ γνώμη νὰ κόψουν τοὺς ἄρχοντάς τους, καὶ εἰς ποῖον καιρὸν ἐσυνέβη ἡ ὑπό-

θεσις ἐτούτη.

Στὸν χρόνον τῶν χιλίων ἐξακοσίων εἴκοσι ὀκτὼ οἱ Ἀφρικοί τόποι, ἤγουν

τῆς Μπαρμπαρίας, εὑρισκόμενοι νὰ ἔχουν πλησίον λαὸν κουρσάρων, οἱ ὁποῖοι

τόσον μὲ καράβια, ὡσὰν καὶ μὲ κάτεργα, ἔδωσαν μεγάλες ζημίες ὁλωνῶν τῶν

Χριστιανῶν, τόσον τοῦ Βασιλέως τῆς Σπάνιας, ὡσὰν Φράντζας, Βενετζιάνων

καὶ πᾶσα ἄλλων Χριστιανῶν, ἦτον μεγάλον θαῦμα εἰς τὲς ζημίες ὅπου ἔκαναν·

τόσον ἀπὸ πτωχότατοι, ὁπού ἦσαν, τώρα εὑρέθησαν ὅλοι πλούσιοι ἀπὸ τὰ πε-

ρισσὰ κουρσεύματα ὁπού ἔκαναν τῶν Χριστιανῶν. Καὶ ἡ αἰτία ἦτον ὁποὺ τὸ

ἔθνος ἐτοῦτο τῶν κουρσάρων ἐπλήθυναν, ὅτι ὁ Ρήγας τῆς Σπάνιας διὰ νὰ διώ-

ξη ἀπὸ τοὺς τόπους του ἑβδομήντα χιλιάδες λαὸν καὶ πλέον ἀπὸ τοὺς Γρανατσέ-

ρους, ἐτότε ἐπλήθυναν τὴν Ἀφρικήν καὶ ἔτερους τόπους τῆς Τουρκίας. Οἱ ὁ-

ποῖοι Γρανατίνοι διὰ νὰ συμπλησιάζουν μὲ τὴν Μπαρμπαριὰν ἔπιασαν τὴν πί-

στην τοῦ Μουαμέτη καὶ ἐκάνανε Τούρκικα εἰς τὸ κρυφό. Ὅμως ὁ Βασιλεύς

μετὰ καιρὸν ξανοίγοντάς τους ὅλους τοὺς ἔδιωξε ἀπὸ τοὺς τόπους ἄνδρες καὶ

γυναικόπαιδα. Πολλοί λέγουν πὼς ἐδίωξε ἑκατὸν πενήντα χιλιάδες ψυχὲς καὶ

ἄλλοι λέγουν ἐννενήντα. Καὶ ἄφησαν τὰ καλὰ τους καὶ ἐσκορπιστήκανε εἰς τὸν

κόσμον, καὶ ἐπῆγαν εἰς τὰ μέρη καὶ χώρες τοῦ Τουρκῶν, ὡς εἶπα. Ἀμὴ τὸ

πλέον μέρος ἐκατοίκησε εἰς τὰς χώρας καὶ τόπους τῆς Μπαρμπαρίας, ἤγουν

τῆς Ἀφρικῆς, καὶ ὡσὰν ὁποὺ ἦσαν ἄνθρωποι τεχνεμένοι εἰς σὲ πολλὲς ἐπιστή-

μες, ἐπλήθυναν καὶ ηὔξηναν ὅλες ἐκεῖνες οἱ χῶρες ἀπὸ πᾶσα τέχνην καὶ ἀξίες

ἀρκετές, ὁποὺ πρωτήτερα δὲν τὰς εἶχαν. Ἦσαν καὶ καλοὶ μαστόροι τῶν καρα-

βίων καὶ κατέργων, ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἕκαμαν πλήθια ἀπὸ αὐτά, καὶ ἔδωσαν πε-

ρίσσιες ζημίες, ὡς εἶπα, καὶ εἰς ὅλα τὰ ἔθνη τῶν Χριστιανῶν, τόσον τῆς γῆς,

ὡσὰν καὶ τοῦ πελάγου. Καὶ ἐκεῖ ὁποὺ πρῶτα ἀρμάτωναν ἕξη ἑπτὰ κάτεργα

μόνον, τώρα ἀρματώνουν εἰς ὅλην τὴν Ἀφρικὴν εἴκοσι δύο μεγάλα καὶ ἀνδρει-

ωμένα κάτεργα.

Εἰς τὸν καιρὸν ἐτοῦτον εἶχαν βέβαια γνώμην οἱ αὐτοὶ κουρσάροι τῆς Ἀφρι-

κῆς ὅτι νὰ κτυπήσουνε μὲ τὴν ἀρμάδα τους καὶ τό νησί τῆς Ζακύνθου, ὡς εἴ-

χαμε τὰ μαντάτα συχνὰ ἀπὸ πολλοὺς τόπους. Διὰ τὸ ὁποῖον πρᾶγμα ἐβάλθη

ὁ λαὸς τῆς χώρας εἰς ὁρδινία ἀπὸ τὸν ἀφέντη τὸν γκενεράλε τὸν Πόντε, ὁποὺ

εἰς τὸν καιρὸν ἐκεῖνον εὑρισκότουν εἰς τὴν Ζάκυνθο, στελμένος ἀπὸ τὴν γαλη-

νοτάτη αὐθεντία τῆς Βενετίας, διὰ νὰ κρίνη ἐκεῖνον τὸν λαὸν εἰς τὰ παραπο-

νέματά του, διότι εἰς καιρὸν ὁποὺ ἤθελαν ἔλθει οἱ ἐχθροὶ νὰ εἴμεσθε ἕτοιμοι

νὰ τοὺς δώσουμε πρόσωπο καὶ νὰ τοὺς πολεμήσουμε ὡς πρέπει.

Τοιμάσας διὰ τὴν ἀφορμὴν ἐτούτην δεκατέσσαρους καπεταναίους εἰς ὅλον

τὸν λαὸν τῆς χώρας, ἤγουν εἰς πᾶσαν ἐνορίαν ἕναν, διότι νὰ εἶναι ἕτοιμοι κάθε

καιρὸν ὁποὺ νὰ ἔλθουν οἱ ἐχθροὶ νὰ συμμαζωχθοῦν μὲ τάξιν ὁ πᾶσα ἕνας εἰς

τὸν καπετάνιον του, καὶ ὁ κάθε καπετάνιος νὰ συντρέχη μὲ ὅλην τὴν συντρο-

φίαν νὰ βρίσκη τὸν κουβερναδόρον τοῦ νησιοῦ, διὰ νὰ λαβαίνη ὀρδινία εἰς

σὲ ποῖον τόπον ἔχει νὰ ὑπάγη διὰ νὰ φυλάξη τὴν χώραν καὶ νὰ ἐναντιωθῆ τῶν

ἐχθρῶν, ὡς κυβερνήτης τοῦ πολέμου, μὲ ὑπόσχεσιν ὅτι κάθε βράδυ νὰ κρατοῦνε

φύλαξη δὺο καπεταναῖοι ὅλον τὸν καιρὸν τοῦ καλοκαιρίου, ὁποὺ ἦτον ὁ φόβος·

- To εξώφυλλο της έκδοσης του Κ. Πορφύρη (1973).
  Πηγή: Τα εκτάκια του 9ου Κιλκίς
- Το εξώφυλλο της έκδοσης του Ρεμπελιού από τον Διονύσιο Ρώμα (2008).
  Πηγή: goodreads
- Άποψη της παλιάς Ζακύνθου.
  Πηγή: Ερανιστής
- Η Βενετοκρατία στην Ελλάδα, χάρτης των βενετικών κτήσεων, που σημαίνονται με κόκκινο χρώμα.
  Πηγή: Corfu History
- Κάτοικοι της Ζακύνθου με τις χαρακτηριστικές ενδυμασίες τους. Από τον «Άτλαντα» του A. Grasset de Saint Sauveur για τα Επτάνησα (Παρίσι, 1800).
  Πηγή: Travelogues, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
Δεν βρέθηκαν βίντεο
Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Οι φρουρές του νησιού

Δύο ήταν οι κύριες φρουρές του νησιού, η μία στο βόρειο άκρο της χώρας (στον κάβο της Πούντας) και η άλλη στο νοτιοανατολικό άκρο (στο Ποτάμι). Υπήρχαν, ακόμη, ομάδες χωρικών που φρουρούσαν τις ακτές του νησιού.

	Εἰς ἐτούτες τὲς βίγλες, ὁποὺ πᾶσα βράδυ γίνονται, ἐσύντρεχαν πολλοὶ νέοι, ἀρχοντόπουλα καὶ ἕτερα παλληκάρια τοῦ λαοῦ ἀρματωμένα, καὶ ἕτεροι ἀπὸ ἄλλες ἐνορίες τῆς χώρας, οἱ ὁποῖοι ἐπηγαίνανε διὰ χαρὰν τους καὶ ἐσυντρο- φεύανε τὸν καπετάνιο ἐκείνης τῆς βραδινῆς. Ποῖος ἐπήγαινε εἰς τὸν ἕνα, καὶ
	ποῖος εἰς τὸν ἄλλο, κατὰ τὴν ἀγάπην ὁποὺ κάθε εἰς ἐπρόσφερε ἤ τοῦ ἑνοῦ ἤ τοῦ ἄλλου, διὰ νὰ ἀξιώνουν τὸν καπετάνιο ἐκεῖνον ὡς φίλον τους καὶ διὰ νὰ φαίνωνται καὶ ἐκεῖνοι ἄξιοι τοῦ πολέμου. Καὶ ἔστεκαν εἰς τὴν βίγλαν ὡς μισὴ ὥρα τῆς ἡμέρας. Ἔπειτα ἐβάνοντο εἰς εὔμορφο ὁρδινία καὶ ἐρχόντανε εἰς τὸ Φόρο, καὶ ἐκεῖ κατ’ ἔμπροσθεν τοῦ λαοῦ ἔκαναν πέντε ἕξη γύρους κτυπώντας ὁ
	κάθε ἕνας τους περισσιὲς ἀρκουμπουζίες, καὶ ἔδειχνε ὁ καθένας τὴν παρουσίαν καὶ τὴν ἀνδρείαν του. Καὶ εἰς τὸν τρόπον ἐτοῦτον ὁρεγόντανε οἱ νέοι νὰ τὸ κάνου- νε τὸ συχνό, μὲ περισσὴ εὐχαρίστηση τοῦ ἐπιλοίπου λαοῦ, ὁποὺ τοὺς ἐθεωροῦσαν. Καὶ εἰς τὸν τόπον ἐτοῦτον ἐδείχνανε μεγάλην παρρησίαν ὁ κάθε καπετάνιος, διότι ἔσερνε περισσοὺς ἀνθρώπους ὁ καθένας εἰς τὴν συντροφίαν τὴν ὥραν ἐκείνην, καὶ
	εἰς τὸν τρόπον ἐτοῦτον ἀπερνούσανε τὸ συχνό. Καὶ βλέποντάς τους ὁ γουβερνα- δόρος τοῦ νησιοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει τὴν προτίμησιν τῆς κυβερνήσεως τοῦ πολέμου, ἐθαυμαζότουνα εἰς τοὺς περισσίους ἀνθρώπους ὁποὺ ἦσαν μὲ κάθε κατετάνιο πᾶσα αὐγή, μὴ ἠξεύροντας τὸ πῶς μέρος ἀπ’ αὐτοὺς ἦσαν δανεικοί ἀπὸ ἄλλες συντροφίες, καὶ ἐχαιρότουνα κατὰ πολλὰ τὸ πῶς ἡ χώρα ἐτούτη ἔχει περισ-
	σόν λαόν, καὶ δύσκολο τὸ εἶχε ὅτι νὰ καταπατηθῆ ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς. Ὅμως μετὰ καιρὸν ἔμαθε πῶς ἐπέρνα ἡ δουλειὰ καὶ περίσσια τοῦ ἐκακοφάνη, διότι εἰς τρόπον ἐτοῦτον δὲν ἠμπόρειε νὰ καταλάβη βέβαια πόσος λαὸς εὐρίσκεται εἰς τὴν χώρα ἐτούτη, διὰ νὰ κυβερνηθῆ εἰς ὥραν χρείαν καὶ νὰ ἐναντιωθοῦν εἰς τὸν ἐχθρὸν πᾶσα καιρὸν ὁπού ἔρθουν. Διὰ τοῦτο ἐλογίαζε ὅτι νὰ εὖρη στράτα
	καὶ μέθοδο νὰ διορθώση τὴν δουλειὰ ἐτούτη, καὶ τέλος πάντων ὁ λογισμός του ἤτανε δικαιολογημένος, διότι ὡσὰν ἀπεσταλμένος καὶ πλερωμένος ἀπὸ τὴν αὐθεντίαν διὰ τὴν ὑπόθεσιν ἐτούτην, διὰ νὰ βλέπη τὸ δίκαιόν τους εἰς ὁποῖον τόπον τὸν πέμπει διὰ νὰ κυβερνήση καὶ νὰ διορθώση ὡς πρέπει τὰ πάντα ὅλα. Ἦτον τὸ λοιπὸν χριστιανικὸν νὰ τὰ βλέπουν τὰ πάντα ὅλα σωστὰ καὶ μετρη-
	μένα καὶ νὰ διορθώνουν τὰ ψεύματα εἰς ἀληθοσύνας, ὡς ἔχουν τὸ βάρος ἀπά- νου τους τῆς κυβερνήσεως. Διότι ἄν συνέβη κανένα κακὸν ἐνάντιο πρέπει ὅτι αὐτὸς νὰ πληρώνη μὲ τὴν παίδεψίν του, ἔξω ὁποὺ χάνει καὶ τὴν τιμήν του καὶ πλέον κυβέρνηση δέν τοῦ δίδουν. Ὁ ὀποῖος γουβερναδόρος, ὀποὺ εἰς καιρὸν ἐτούτονε εὑρισκότουνα, ὀνομαζότουνα Μορτζενίγος, εἶναι ἀπὸ τὰ μέρη τῆς
	Φραγκίας, σούδιτος Βενετζιάνος, καὶ ἄρχοντας κατὰ πολλὰ φρόνιμος καὶ ἐπιτήδειος εἰς πᾶσα του κάμωμα καὶ ἀρετές. Καὶ εἰς τὸν καιρὸν ἐτοῦτον ἦλθε ἄλλος κυβερνήτης εἰς τὸν τόπο αὐτοῦ, διότι ἑτούτου τοῦ πρώτου ὁ καιρὸς ἐσώθη. Καὶ τοῦ δευτέρου τὸ ὄνομα κόντε Στραπόλδο, ἄρχοντας καὶ ἐτοῦτος περίσσα εὐγενικὸς καὶ ἄξιος τῆς Κυβερνήσεως, μὲ ἀρετές. Καὶ ὅταν ἔσωσε ὁ
	κόντε Μοτζενίγος εἰς τὴν Βενετίαν, ἔδωσε εἴδηση τῆς αὐθεντίας εἰς τὰ γενό- μενα ἐτοῦτα, ὁποὺ ἐγενόταν εἰς τὴν χώραν τῆς Ζακύνθου, διὰ τὸ ὁποῖον εἶπε πῶς ἤτανε χρειαστικὸ νὰ γράψουν τοῦ πρεβεδούρου τῆς Ζακύνθου, ὅτι μὲ πᾶσα τρόπο καὶ μόδο νὰ κοιτάξη νὰ γράψη, ἤγουν νὰ ἀρολάρη ὅλον τὸν λαόν τῆς χώρας, κράζοντας πᾶσα καπετάνιο μὲ τὴν συντροφίαν του ὅλην, καὶ νὰ τούς
	γράψη κατὰ ὄνομα, καὶ τοῦτο διά νὰ βεβαιωθῆ τὸ πόσος λαὸς εὑρίσκεται εἰς τὴν χώρα τῆς Ζακύνθου, καὶ νὰ δώση παρευθύς βεβαίαν καὶ καθαρὰν ἀπό- κρισιν τῆς αὐθεντίας εἰς ἐτοῦτο, διὰ νὰ ἠξεύρουν νὰ κυβερνηθοῦν ἐκεῖνοι, ὁποὺ ἔχουν τὸ βάρος τοῦ πολέμου, δίδοντας λόγον τῶν συνδίχων τῆς χώρας καὶ ἔν- νοιαν, καὶ ὄχι διὰ ἄλλο τέλος.

- Η Βενετοκρατία στη Ζάκυνθο, εικόνα ευγενών αστών που μάλλον συμμετέχουν σε κάποια λιτανεία στην πόλη της Ζακύνθου, από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (Εκδοτική Αθηνών).
  Πηγή: Ερανιστής
- Άρχοντες αστοί της Ζακύνθου, εικόνα από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (Εκδοτική Αθηνών).
  Πηγή: Ερανιστής
Δεν βρέθηκαν βίντεο
Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Αντίδραση του λαού στην καταγραφή

Ο πρεβεδούρος του νησιού μεταφέρει στους συνδίκους τη διαταγή των Βενετών να γίνει καταγραφή όλων των ανδρών του νησιού σε στρατιωτικούς καταλόγους. Ο λαός αντιδρά στη διαταγή αυτή, θεωρώντας την προσβλητική και στρέφεται εναντίον των αρχόντων. Η κατάσταση οξύνεται. Οι ποπολάροι διατυπώνουν διάφορες κατηγορίες εις βάρος των αρχόντων και εκλέγουν τέσσερις επιτρόπους για να τους εκπροσωπούν, οι οποίοι όμως υποκινούν τον λαό να φέρεται προσβλητικά απέναντι στους ευγενείς. Στο νησί γίνονται αυθαιρεσίες, κυρίως στον τομέα της αγοραπωλησίας των προϊόντων, και επικρατεί σύγχυση. Ο νέος πρεβεδούρος καλοπιάνει τους ποπολάρους, αυτοί όμως δείχνουν ασέβεια στο πρόσωπό του και τον απειλούν. Και οι δύο πλευρές, άρχοντες και ποπολάροι, στέλνουν απεσταλμένους στη Βενετία, η βενετική αρχή ωστόσο ικανοποιεί μόνο τα αιτήματα των αρχόντων. Αποφασίζεται τελικά να γίνει η καταγραφή στους στρατιωτικούς καταλόγους την Κυριακή, όταν όμως οι ποπολάροι παίρνουν τα όπλα, αρνούνται να καταγραφούν. Οργισμένος ο πρεβεδούρος, συλλαμβάνει τους αντιπροσώπους των ποπολάρων και ετοιμάζεται να τους απαγχονίσει. Οι ποπολάροι απειλούν να κάψουν τα σπίτια των αρχόντων, χάρη όμως στην επέμβαση ενός άρχοντα της Βενετίας, ματαιώνεται η εκτέλεση και τα πνεύματα ηρεμούν.

	Ἀμὴ ὅταν οἱ κατώτεροι ἀρχινήσουν ν’ ἀποτζιπόνουνται τοὺς μεγαλυτέρους καὶ χάσουν τὴν ὑπόληψιν τὴν πρωτήτερην ὁποὺ τοὺς ἐκρατοῦσαν, δύσκολα εἶναι πλέον νὰ γυρίσουν εἰς τὴν πρωτήτερήν τους τάξιν. Μία βολά, λέγει ὁ χωρικὸς λόγος, ἐπῆρε τὸ κουπὶ τους νερό, καὶ ἐνοστίμισέ τους ὁ χορὸς τῆς
	ὑπόθεσης ἐτούτης [νά] τὸν ἀκολουθοῦν, διότι εἶδον καὶ τὰ πράγματά τους ἐπήγαιναν καλὰ καὶ τοὺς ἄρεσε. Εἶχαν καὶ οἱ καπουριόνοι καὶ κουμέσοι διά- φορο, καὶ ἔστεκαν μὲ παρρησία πολλή. Δὲν ἤτανε μαθημένοι νά τά ἔχουν ἐτοῦτα. Καὶ τοὺς ἐκακοφαινότουν τὸ λοιπὸν νὰ τὰ χάσουν, καὶ δὲν τοὺς ἀπήντα νὰ σιωπηθοῦν οἱ δουλειές. Διὰ τοῦτο ἦταν δύσκολο νὰ τὰ λησμονήσουν καὶ νὰ
	καταπραΰνουν πλέον, διατὶ τὸ διάφορο δὲν τοὺς ἄφινε, ἔξω μὲ μεγάλην παί- δευσιν. Διὰ τοῦτο ἀρχίνησαν πάλι εἰς ὀλίγον καιρὸν νὰ στρατεύσουν τὰ πρῶτα τους καμώματα, μάλιστα ἐκεῖνα καὶ χειρότερα, διότι ἀπὸ τὲς καρδίες τους [δὲν ἔφευγε] ἡ ἐχθρία. Καὶ ἐτοῦτο διὰ νὰ τοὺς φέρη ὁ διάβολος εἰς ξεκουμ- πισμό, ὡς τὸ ἐπάθανε κιόλας αὐτοὶ οἱ πρῶτοι. Καὶ ὅλο ἔβριζαν καὶ ἐκαταφρο-
	νοῦσαν τοὺς ἄρχοντας κατὰ πολλά. Καὶ οἱ ἄρχοντες, ὡς φρόνιμοι, ἐκαμόνουνταν πῶς δὲν ἠξεύρουν τίποτας, ἕως νὰ ἔλθῃ ὁ καιρὸς νὰν τοὺς τὰ ἀνταμείψουν ἑπταπλασίως. Καὶ διὰ τοῦτο ἔστεκαν τιμωρημένοι ὡσὰν τοὺς Ἑβραίους, μὲ σιωπὴν καὶ ὑπομονὴ μεγάλη. Μάλιστα οἱ Ἐβραῖοι εἰς τὸν καιρὸν ἐκεῖνον εἶχαν περισσότερην ἐξουσίαν παρά τούς ἄρχοντας. Καὶ περιπλέον εἰς τὸν και-
	ρὸν ἐκεῖνον, ἤθελε συνέβη καὶ κανένας ἄρχοντας ἤθελε ἔλθει εἰς σύγχυσιν μὲ κανέναν ποπολάρον, ὡς συμβαίνει περίσσιες φορὲς εἰς τὸ πλῆθος τοῦ λαοῦ, ἐσυμμαζωνόντανε τριακόσιοι εἰς ἐναντίον τοῦ ἀρχόντου καὶ τὸν ἀποκλειοῦ- σαν εἰς τὸ σπίτι του, καὶ δὲν ἐτρόμα νὰ εὔγη ἔξω ἕως νὰ φτιασθοῦν οἱ δου- λειές τους μὲ τὸ μέσον ἑτέρων φίλων, καὶ στενεμένος ὁ ἄρχοντας ἐσύγκλινε
	εἰς τὴν ἀγάπην. Μὴν ἠμπορώντας τὸ λοιπὸν πλέον οἱ αὐτοί ἄρχοντες νὰ ὑποφέρουν τὲς περίσσιες ἀποτζιπομάρες καὶ ἄπρεπες τάξες τοῦ λαοῦ ἐτούτου, ὁποὺ μὲ τόση ἀγνωσία καὶ ἄμετρην ὑπερηφάνειαν ἐπαράκαναν πάρα πολλὰ τὰ κακὰ τους, ἀποφασίσανε νὰ πέμψουν ἀμπασαρία εἰς τὴν Βενετίαν διὰ νά πέμψουν ἕνα
	κριτὴ νὰ τούς παιδεύση, διότι ἐγίνηκαν ἀνυπόφοροι εἰς τόσες τους ἄπρεπες τάξες, καὶ νὰ εἰρηνεύσουν καὶ τὰ πταισίματά τους, ὅτι πολλὰ κακὰ ἔκαναν, καὶ δικαιοσύνην δὲν ἐφοβοῦνταν, ὡς τὰ πάντα φαίνονται γραμμένα καὶ ξε- καθαρισμένα εἰς τὸ προτζέσο, ὀποὺ τοὺς ἐφορμάρανε ὁ ἀφέντης ὁ Τζιβρᾶς ὁ κουμεσάριος. Καὶ ἔξω ἔκραξαν κονσέγιο καὶ ἐψήφισαν διὰ ἀμπασαδόρον
	τὸν σινιὸρ Εὐστάθιον Γαρζώνη, διὰ νὰ ζητήσουν κριτὴ τὸν ἐκλαμπρότατον ἀφέντη Ἀντώνιον Πιζάνη, ὁ ὁποῖος εἰς τὸν καιρόν ἐκεῖνον εὑρισκότουνα γκε- νεράλες τῶν τριῶν νησίων τοῦ λεβάντε, ἤγουν τῶν Κορφῶν, Κεφαλονιᾶς καὶ Ζακύνθου, ὁ ὁποῖος νὰ κάμη κάθε δικαιοσύνη ὁποὺ θέλει τοῦ φαντασθῆ εἰς αὐτούς. Καὶ ἔτζι τοῦ ἔδωσαν κάθε ἐξουσίαν νὰ κρίνη τὴν ὑπόθεσιν καταπάνου
	τοῦ λαοῦ ἐτούτου. Καὶ ἐτοῦτο ἐγίνη κατὰ τὴν ζήτησιν τοῦ ἄνωθεν ἀμπασα- δόρου. Καὶ εἰς τὸν καιρὸν ἐτοῦτον ἐπέμψανε καὶ οἱ ποπολάροι ἕναν κουμέσον εἰς τὴν Βενετίαν εἰς ἐναντίον τῶν ἀρχόντων δίδοντάς του ὀρδίνιαν ὅτι νὰ γυρεύση νὰ ἔχουν καὶ ἐκεῖνοι ἐξουσίαν νὰ κάνουν ἕναν ἀπὸ τοὺς ἐδικούς τους εἰς ἄπασα
	ὀφίτζιο περὶ τῆς κυβερνήσεως τῆς χὼρας καὶ ἀπάνω εἰς ὅλα τοῦ φοντέγιου τοῦ σιταριοῦ, καὶ ἐτοῦτο ὡσὰν ἰντερεσάδοι, τό ὁποῖο ἔγινε διὰ βοήθεια ὁ- λουνοῦ τοῦ λαοῦ τοῦ νησίου, τόσον διὰ μεγάλους, ὡσὰν καὶ διὰ μικρούς, διὰ τοῦτο πρέπει τὸ λοιπὸν ὅτι καὶ αὐτοὶ ὁποὺ ἔχουνε ἰντερέσο νὰ βάνουν ἕναν ἐδικόν τους νὰ κυβερνᾶ καὶ νὰ βλέπη τὸ δίκαιό τους, ὁποὺ εἶναι καὶ περισσό-
	τεροι, καὶ νὰ μὴν εἶναι μοναχοί οἱ ἄρχοντες. Καὶ ὁ ἀμπασαδόρος τῶν ἀρχόντων ἀπηλογήθη, ὅτι ἐπειδὴ καὶ αὐτοὶ γυρεύουν νὰ ἔχουν τέτοιαν ἐξουσίαν, τὴν ὀμοίαν ζήτησιν πρέπει νὰ γυρεύουν καὶ τὰ ξωχώρια, ὁποὺ ἔχουν πλέον δίκαιον ἀπὸ λόγου τους, διότι εἰς πᾶσα χρεία τοῦ πρέντζιπε εἶναι πάντα ἕτοιμοι καὶ πάντα πρόθυμοι εἰς τὴν δούλευσίν του, καὶ ἀπὸ τοῦ λόγου τους τοὺς ποπολά-
	ρους δὲν ἔχουν καμμίαν βοήθειαν. Ὁμοίως καὶ ἔτεροι ἄνθρωποι πρέπει νὰ γυρεύσουν νὰ ἔχουν ἐξουσίαν, καὶ εἰς τοῦτον τὸν τρόπον πρέπει νὰ εἶναι πε- ρίσσιοι ἐξουσιαστάδες καὶ κυβερνητάδες, καὶ σύγχυση πολλὴ, καὶ ἀντάρες δὲν θέλουν λείψει πολλές. Ἀληθινὰ ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἀπεθυμοῦν τὲς δόξες καὶ τιμὲς καὶ ἐξουσίες, ἀμὴ δὲν ἠμποροῦν νὰ τὲς ἔχουν· μόνον ὁ Θεός ἔδωσε
	τές χάρες μερικῶν καὶ τὲς ἐξουσίες, καὶ οἱ κατώτεροι νὰ τές βλέπουν καὶ νὰ τὲς τιμοῦν καὶ νὰ στέκωνται εἰς τὴν ὑποταγὴν τῶν μεγαλυτέρων καὶ ἐξουσια- στάδων, κατὰ πῶς ὁ Θεὸς ἐμοίρασε τὰ πράγματα, καὶ νὰ στέκωνται εἰς τὴν τάξιν τους, καὶ ὄχι πᾶσα ἐνοῦ νὰ δοθῇ νὰ ἐξουσιάζη, νὰ κάνη τὸν μεγάλον καὶ τὸν ἄρχοντα καὶ τὸν κυβερνήτην, χωρὶς νὰ τοῦ πρέπη, μόνον ὁ πᾶσα ἕνας νὰ
	γνωρίζη τὸν ἑαυτόν του. Ὁμοίως ἀκόμη ἐγύρευαν νὰ κάμουν καὶ ἕναν ποπολάρον τζεσταδοῦρον, καὶ ἕτερες ἄλλες ζήτησες πολλὲς καὶ ἄπρεπες ἐζητοῦσαν, οἱ ὁποῖες ἐπαρακινόν- τανε ἀπὸ περίσσια ὑπερηφάνεια ὁποὺ εἴχανε καὶ ἀπὸ ὀλίγη γνῶσιν τους, καὶ δὲν τούς ἀπάντα νὰ στέκουνται, ὡς ἐστέκανε καὶ οἱ πατέρες τους εἰς τὴν τάξιν
	καὶ ὑποταγήν, ἀμὴ ὡσὰν εὑρεθήκανε ἀνεμπόδιστοι εἰς τὰ καμώματά τους ἐψήλωσε ὁ νοῦς τους εἰς περίσσιες δουλειὲς λογιάζοντες τὸ πῶς θέλουν τὲς ἔχουν ὅλες κατὰ τὴν ὄρεξίν τους. Καὶ διά τοῦτο ἐζήτησαν πράγματα, τὰ ὁποῖα δὲν τούς ἔστεκαν, μήτε τοὺς ἑπαρθένευαν νὰ ἔχουν τέτοιες ἐξουσίες· μόνον νὰ στέκωνται εἰς τὸν τρόπον ἐκεῖνον ὁπού ἐστέκανε καὶ οἱ προπάτορές τους
	μὲ τοὺς ἄρχοντες. Ὅμως μὲ τὸν καιρὸν τὰ ἔχασαν ὅλα, διατὶ τὸ ἐπαρά- καναν καὶ κατὰ πῶς ἀτοὶ τους ἐκρατώντανε, ἔτζι ἐλόγιαζαν νάν τοὺς ἔχουν καὶ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι. Ὅμως ἡ δικαιοσύνη τούς ἔστρεψε μὲ λόγια φοβερι- στικά, καὶ νὰ μὴν ἔχουν τέτοιους λογισμούς, καὶ νὰ γυρεύουν τὴν δουλειάν τους, καὶ νὰ στέκωνται φρόνιμα, εἰρηνικὰ καὶ καλὰ εἰς ὑποταγήν, ὡσάν ἔστε-
	καν οἱ πατέρες τους ὅλον τὸν καιρὸν τὸν ἀπερασμένον. Καὶ ἔτζι ἐστράφη ὁ αὐτὸς κουμέσος ὀπίσω εἰς τὴν Ζάκυνθον ἀπὸ τὴν Βενετίαν δίχως νὰ λάβη κανένα ἀπὸ τὰ ὅσα ἐζήτησε, διότι δὲν ἤτανε ζητήματα πρεπούμενα, ὅτι δὲν τοὺς ἔπρεπαν ὡς ἄνωθεν εἶπα. Καὶ ἀγροικώντάς τα ὁ λαὸς ἐμπήκανε σὲ πε- ρίσσια τιμωρία.

- Η σημαία των επαναστατών με το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου της Βενετίας.
  Πηγή: flagsonline.it
Δεν βρέθηκαν βίντεο
Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Η κατάληξη της επανάστασης

Ο γενικός διοικητής, που φτάνει στο νησί για να δικάσει τους υπεύθυνους του ρεμπελιού, στρέφεται αρχικά εναντίον των αρχόντων και δίνει περισσότερες ελευθερίες στους ποπολάρους. Χάρη στη βοήθεια του Θεού, όμως, αντιλαμβάνεται τελικά την αχαριστία των ποπολάρων, συλλαμβάνει τους αρχηγούς τους και τους φυλακίζει σε ένα σπιτάκι στην αυλή του αρχοντικού του. Οι κρατούμενοι δραπετεύουν και κυκλοφορούν προκλητικά στην πόλη, προκαλώντας την οργή του διοικητή, ο οποίος τελικά τους τιμωρεί σκληρά.

	Παντοῦ ὕστερον ἦλθε ὁ καιρὸς καὶ ἐξόφλησέ τους τὲς ἡμέρες ἐκεῖνες καὶ κατὰ τὰ καμώματά τους τούς ἔδωσε καὶ τὴν πρέπουσαν πληρωμὴν. Ἔδωσε τους λοιπὸν ἔνα παράδειγμα τρομακτικὸν εἰς τὴν ἀπόφασίν τους, ὁποὺ φαίνε- ται ξεκαθαρίζονται τὰ πάντα, ὁποὺ δὲν ἠμποροῦνε νὰ εἶναι χειρότεροι. Πρῶ-
	τον μὲν τοὺς ἔκαμε ἀφεντικὰ ὅλα τους τὰ καλά, ὅσα καὶ ἄν εἴχανε, καὶ μήτε καὶ οἱ γυναῖκες τους νὰ μποροῦν νὰ πιαστοῦν εἰς τὸ προικιόν τους ἀπὸ τὰ καλά τῶν ἄνδρωνέ τους. Ἐχάλασέ τους ὁλονῶν τὰ σπίτια ὁπού ἐστέκανε καὶ τὰ ἔρριξε κατὰ γῆς. Ἔκοψέ τους ὅλα τους τὰ δέντρα, ἐξερίζωσέν τους καὶ ὅλα τους τὰ ὑποστατικά, καὶ νὰ μὴν ἠμποροῦν ποτὲ τὸν καιρὸν νὰ φτιασ-
	τοῦν, μῆτε νὰ εἶναι κανεὶς τρομαζόμενος νὰ τοὺς μιλήση, μήτε νὰ τοὺς γράψη, εἰς σὲ πένα τῆς ζωῆς του καὶ τὰ καλά του ἀφεντικά, ὡς ρέμπελοι ὁποὺ εἶναι τοῦ πρέντζιπέ τους. Καὶ πλέον καλύτερα τὰ πάντα ὅλα ξεκαθαρίζονται εἰς τὴν ἀπόφασίν του, ὡς εἶναι γραμμένα παρεμπρὸς φράγκικα καὶ ρωμέϊκα. Ἔπειτα πάλε ὁ ἀφέντης ὁ Θεὸς ἐξολόθρεψε καὶ ὅλους τοὺς κουμέσους, μὲ ὀρ-
	δινιά ὅτι τὰ σπίτια τὰ χαλασμένα νὰ μὴν ἠμποροῦν ποτὲ τὸν καιρὸν νὰ φτιασ- τοῦν, μόνον νὰ στέκωνται ἔτζι ἄφτιαστα διά παντοτινήν θύμησιν τοῦ πᾶσα ’νός. Καὶ ἔτζι ἐξολοθρευτήκανε καὶ ἐπήγανε ὅλοι κακῶς κακοῦ, καὶ ἔτζι εἰρη- νεύτη ὁ τόπος ἀπὸ τὰ τόσα κακὰ καὶ σκάνταλα, καὶ ἔλαβον ἑπταπλασίως τὴν πρέπουσάν τους πλερωμὴν ὁποὺ τοὺς ἐπαρθένευε νὰ λάβουν κατὰ τὲς δια-
	βολικὲς ἐργασίες. Ἔπειτα μετά καιρὸν καὶ χρόνους πολλούς ἐβαρέθηκαν τὴν εξορίαν και τα περίσσια βάσανα τῆς ξενιτιᾶς καὶ ἐπῆγαν εἰς τὴν Πόλιν καὶ τὰ πέντε ἀγγεῖα τοῦ διαβόλου, ἑτοῦτοι οἱ ἐξοστρακισμένοι καὶ κακά ἐξορισμένοι. Καὶ ἐκεῖ ὁ ἀφέντης ὁ Μπάϊλος τῆς Βενετίας τούς ἐδέχθη καὶ τοὺς ἐκράτησε εἰς τὸ πα-
	λάτι του καιρὸν πολύ καὶ ἔγραψε εἰς τὴν Βενετίαν διὰ ἐδαύτους, καὶ τόσο ἔκαμε ὅτι ἄνοιγέ τους στράτα νὰ τοὺς δεχθοῦνε ἐκεῖ διά νά ματακριθοῦνε. Καὶ ἔτζι τούς ἔπεμψε καὶ τούς ἔβαλαν εἰς τὴν φυλακήν, καὶ ἐκεῖ ἐστάθη- καν περισσὸν καιρὸν. Παντοῦ ὑστέρου ἡ δικαιοσύνη, ὁποὺ εἶναι γλυκυτάτη καὶ ἐλεημονωτάτη, τοὺς ἁμαρτωλούς καὶ πταίστας βλέποντας τὸν καιρὸν
	τὸν πολὺν ὁποὺ ἔκαμαν μὲ τοσαύτην παίδευσιν καὶ τιμωρίαν, ἀπέθανε καὶ εἰς τὸν καιρὸν ἐτοῦτον μέσα εἰς τὴν φυλακήν ὁ Γιάννης ὁ Βοτάνης, ἕνας ἀπὸ τοὺς πέντε συντρόφους τους, ἐλυπήθηκαν καὶ τοὺς ἐλευθέρωσαν, καὶ ἤλθανε εἰς τὴ Ζάκυνθο, εἰς τὴν πατρίδα τους, πτωχὰ καὶ πενητεμένα. Ἔκαμε περι- πλέον ἡ ἀφεντία νὰ πάρουν καὶ τὰ ὑποστατικά τους ὀπίσω. Καὶ πάλε μετά
	καιρὸν ἀφόντις ἐσταθήκανε καὶ ἐπήρανε θάρρος ἐματάρχισαν πάλιν τὰ καμώ- ματά τους τὰ ἀπερασμένα, διότι δύσκολον ἦτον ἡ κακὴ τους γνώμη νὰ ἐπι- στρέψη εἰς καλοσύνη. Καὶ ὄχι ὅλοι τους, διότι ὁ Νικόλαος Ἄμπραμος μόνον ἐταπείνοζε κατά πολλὰ καὶ ἐπέρνα μὲ περίσσιαν ἀγαθότητα καὶ εἰρήνην, διότι ἦταν καὶ πλέον ἐκκλησιαστικός καὶ φιλόθεος ἀπὸ τούς ἄλλους, καὶ εἰς
	τὲς γνώμες καλύτερος πολλά. Καὶ ἡ πτωχεία, ἤγουν ἡ ἀνημπόρια, ἐκράτειε τῶν ἀλλωνῶν τὴν κακογνωμίαν τιμωραμένην, καὶ δὲν ἔκαναν ὡσὰν πρῶτα, διότι εἶχαν τὸν φόβον τῆς δικαιοσύνης· ἀλλέως ἤθελον κάμει χειρότερα τὰ μαθημένα τους. Μολοντοῦτο δὲν ἔλειπε νὰ δείξουν μέρος ἀπὸ τὴν κακοσύνην τους. Καὶ ἀπὸ τότε καὶ ἐδῶ ἔχθρα δὲν ἔλειπε, καὶ εἶναι πάντα ἀνάμεσα τούς
	ἄρχοντες καὶ ποπολάρων. Καὶ εἰς τὸν τρόπον ἐτοῦτον ἀπέρασε ἡ ὑπόθεση ἐτούτη, τὴν ὁποίαν ἐδιη- γήθηκα μὲ πάσαν ἀληθοσύνην καὶ δέν ἔγραψα ἔνα πρᾶγμα δι’ ἄλλο, μόνον πιστά τὰ ἐπέρασα, μήτε περισσότερο, μήτε ὀλιγώτερο, τόσο διὰ τὸ ἕνα μέρος, ὅσον καὶ διὰ τὸ ἄλλο.
	Κάνω τέλος καὶ τῷ Θεῷ δόξα.

Δεν βρέθηκαν εικόνες
Δεν βρέθηκαν βίντεο
Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Βιβλιογραφία

Αρβανιτάκης 2001: Δημήτριος Αρβανιτάκης, Κοινωνικές αντιθέσεις στην πόλη της Ζακύνθου: το ρεμπελιό των Ποπολάρων (1628), ΕΛΙΑ: Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2001.
Κεχαγιόγλου 1999: Γιώργος Κεχαγιόγλου (επιμ.), Η παλαιότερη πεζογραφία μας. Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Τόμος Β΄1: 15ος αιώνας-1830, Σοκόλης, Αθήνα 1999, σ. 153-165.
Κονόμος 1970: Ντίνος Κονόμος (επιμ.), Ζακυνθινά Χρονικά, 1485-1953, χ.ε.ο., Αθήνα 1970, σ. 27-59, 163-170.
Πορφύρης 1973: Κ. (Κονίδης) Πορφύρης (επιμ.), Άγγελου Σουμάκη, Το ρεμπελιό των ποπολάρων, Επικαιρότητα, Αθήνα 1973.
Ρώμας 2008: Διονύσιος Α. Ρώμας, Το ρεμπελιό των ποπολάρων, α΄ τόμος, επιμ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, Αθήνα 2008.
Σάθας 1962: Κωνσταντίνος Ν. Σάθας, Το εν Ζακύνθω αρχοντολόγιον και οι ποπολάροι, Γυφτάκης-Καμαρινόπουλος, Αθήνα 1962.
Χρυσικόπουλος 1972: Γιάννης Χρυσικόπουλος (επιμ.), Άγγελος Σουμάκης, Το ρεμπελιό των ποπολάρων, Μέλλον, Ζάκυνθος 1972.

Ετικετες Αναζητησης

Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων

Αποσπάσματα

Ετικετες Αναζητησης

Λογοτεχνικό Είδος

Λογοτεχνικό Γένος

Εποχές - Περίοδοι

Θέματα

Τύπος Λόγου

Φύση Προσώπων

Κατάλογος Έργων