Πτωχοπρόδρομος

                               ΠΟΙΗΜΑ Α΄

Τοῦ Προδρόμου κυροῦ Θεοδώρου προς τὸν βασιλέα
                               Μαυροϊωάννην

Τί σοὶ προσοίσω, δέσποτα, δέσποτα στεφηφόρε,

ἀνταμοιβὴν ὁποίαν δὲ ἢ χάριν προσενέγκω

ἐξισωμένην πρὸς τὰς σὰς λαμπρὰς εὐεργεσίας,

τὰς γινομένας εἰς ἐμὲ τοῦ κράτους σου παντοίας;

5

Πρό τινος ἤδη πρὸ καιροῦ καὶ πρὸ βραχέος χρόνου

οὐκ εἶχον οὖν ὁ δύστηνος τὸ τί προσαγαγεῖν σοι

κατάλληλον τῷ κράτει σου καὶ τῇ χρηστότητί σου

καὶ τῇ περιφανείᾳ σου καὶ χαριτότητί σου,

εἰ μή τινας πολιτικοὺς ἀμέτρους πάλιν στίχους,

10

συνεσταλμένους, παίζοντας, ἀλλ’ οὐκ ἀναισχυντῶντας,

παίζουσι γὰρ καὶ γέροντες, ἀλλὰ σωφρονεστέρως.

Μὴ οὖν ἀποχωρίσῃς τους μηδ’ ἀποπέμψῃς μᾶλλον,

ὡς κοδιμέντα δέξου τους, ποσῶς ἂν οὐ μυρίζουν,

καὶ φιλευσπλάγχνως ἄκουσον ἅπερ ὁ τάλας γράφω.

15

Κὰν φαίνομαι γάρ, δέσποτα, γελῶν ὁμοῦ καὶ παίζων,

ἀλλ’ ἔχω πόνον ἄπειρον καὶ θλῖψιν βαρυτάτην

καὶ χαλεπὸν ἀρρώστημα καὶ πάθος, ἀλλὰ πάθος!

Πάθος ἀκούσας τοιγαροῦν μὴ κήλην ὑπολάβῃς,

μηδ’ ἄλλο τι χειρότερον ἐκ τῶν μυστικοτέρων,

20

μὴ κερατᾶν τὸ φανερόν, μὴ ταντανοταρτάτην,

μὴ νόσημα καρδιακόν, μὴ περιφλεγμονίαν,

μὴ σκορδαψόν μηδ’ ὕδερον, μὴ παραπνευμονίαν,

ἀλλὰ μαχίμου γυναικὸς πολλὴν εὐτραπελίαν,

προβλήματα προβάλλουσα καὶ πιθανολογίας

25

καὶ τὸ δοκεῖν εὐλόγως μοι προφέρεται πλουτάρχως.

Καὶ θέλω δεῖξαι προφανῶς τὴν ταύτης μοχθηρίαν,

ἀλλὰ φοβοῦμαι, δέσποτα, τοὺς ἰταμωδεστέρους,

μήπως ἐμὲ ἀκούσωσι καὶ ὑπάγουν εἰς τὸ ὀσπίτιν

καὶ νὰ μὲ πιττακώσωσιν ἐκ τῶν ἀπροσδοκήτων·

30

καὶ κρεῖσσον εἶχον, δέσποτα, τὸ νὰ μὲ θάψουν ζῶντα

καὶ νὰ μὲ βάλουν εἰς τὴν γῆν καὶ νὰ μὲ περιχώσουν,

παρὰ νὰ μάθῃ τίποτε τῶν ἄρτι γραφομένων.

Φοβοῦμαι γὰρ τὸ στόμαν της, φοβοῦμαι τὴν ὀργήν της,

τὰς ἀπειλάς της δέδοικα καὶ τὴν ἀποστροφήν της.

Ἐπεντρανίζεις, ἄνθρωπε, κἂν ὅλως θεωρεῖς με;

ἐγώ ἠμην ὑποληπτικὴ καὶ σύ ἠσουν ματσουκάτος·

ἐγὼ ἤμην εὐγενικὴ καὶ σὺ πτωχὸς πολίτης,

70

σὺ εἶσαι Πτωχοπρόδρομος καὶ ἐγώ ἠμην Ματσουκίνη,

σὺ ἐκοιμῶ εἰς τὸ ψιαθὶν καὶ ἐγὼ εἰς τὸ κλινάριν·

ἐγώ εἰχον προῖκα περισσήν, καὶ σύ εἰχες ποδοκόπιν,

ἐγώ εἰχον ἀσημοχρύσαφον, καὶ σύ εἰχες σκαφοδούγας

καὶ σκάφην τοῦ ζυμώματος καὶ μέγαν πυροστάτην·

75

καθέζεσαι εἰς τὸ ὀσπίτιν μου καὶ ἐνοίκιον οὐ φροντίζεις,

τὰ μάρμαρα ἠφανίσθησαν, ὁ πάτος συνεπτώθη,

τὰ κεραμίδια ἐλύθησαν, τὸ στέγος ἐσαπρώθη,

οἱ τοῖχοι καταπίπτουσιν, ἐξεχερσώθη ὁ κῆπος,

κοσμήτης οὐκ ἀπέμεινεν, οὐ γύψος οὐδὲ σπέτλον

80

οὐδὲ ῥηγλὶν μαρμάρινον, οὐ συγκοπὴ μετρία·

αἱ θύραι συνεστράφησαν ἐξ ὁλοκλήρου πᾶσαι,

τὰ κάγκελλα ἐξηλώθησαν ἀπ’ ἄκρας ἕως ἄκραν,

καὶ τὰ στηθαῖα ἔπεσον τὰ πρὸς τὸ περιβόλιν.

Θύραν οὐκ ἤλλαξας ποτέ, σανίδιν οὐ κὰν ψίχα,

85

ποτὲ οὐκ ἐξεκεράμωσας, οὐδὲ ἀνερράψω τοῖχον,

οὐ τέκτονα ἐκάλεσας ἵνα τὸν περιράψῃ,

οὔτε καρφὶν ἠγόρασας νὰ ἐμπήξῃς εἰς σανίδιν·

βλέπουν σε τὰ ψυχάρια μου καὶ ἔχουν σε ὡς αὐθέντην,

φοβοῦνται, παραστήκονται, δουλεύουν καὶ τιμῶσιν·

90

ἐγὼ κρατῶ τὸ ὀσπίτιν σου καὶ τὴν ὑποταγήν σου,

δουλεύω τὰ παιδία σου παρὰ βαβὰν καλλίστην,

οἰκονομῶ τὰ κατὰ σέ, τρέχω, μοχθῶ, διώκω,

καὶ κάμνω λινοβάμβακον ἱμάτιν καὶ φορῶ το·

ἔχεις με κουρατόρισσαν, ἔχεις με ἀναπλαρέαν,

95

καὶ κάμνω καὶ τὰ μαλλωτά, κάμνω καὶ τὰ ναρθήκια·

ἔχεις με ψιλονήτριαν, καὶ κάμνω τὸ λινάριν,

κάμνω ὑποκαμισόβρακα, στιβάζω τὸ βαμβάκιν·

ἔχεις με προσμονάριον ὁμοῦ καὶ ἐκκλησιάρχην,

καὶ κανονάρχην σὺν αὐτοῖς καὶ χωρικὸν νοτάρην·

100

καὶ σὺ καθέζεσαι ὡς πωλὶν χωσμένον εἰς τὸ βρῶμα,

καὶ καθ’ ἡμέραν προσδοκᾷς τί νὰ σὲ παραβάλω.

Τὸ τί σὲ θέλω ἐξαπορῶ, τὸ τί σὲ χρήζω οὐκ οἶδα·

ἂν οὐκ ἐθάρρεις κολυμβᾶν, κολυμβητὴς μὴ ἐγένου,

ἀλλ’ ἂς ἐκάθου σιγηρὸς καὶ ὰπομεριμνημένος,

105

καὶ ἂς ἔκνηθες τὴν λέπραν σου, καὶ ἂς ἤφηνες ἐμέναν.

Εἰ δὲ κομπώσειν ἤθελες καὶ λάβειν καὶ πλανήσειν,

ἂς ἔλαβες ὁμοίαν σου, καπήλου θυγατέραν,

κουτσοπαρδάλαν τίποτε, γυμνήν, ἠπορημένην,

ἢ χορταρίναν τρυφυλὴν ἀπὸ τὰ Μανινέα·

110

καὶ τί με παρωδήγησας τὴν ἀπορφανισμένην

μὲ τὰ συχνογυρίσματα καὶ μὲ τὰς κομπωσίας,

καὶ μὲ τοὺς ὀψικάτορας καὶ τὸ πολὺν ὀψίκιν;»

Τοιαῦτα πέπονθα δεινά, κρατάρχα στεφηφόρε,

παρὰ μαχίμου γυναικὸς καὶ τρισαλιτηρίας,

270

ὡς εἶδε με καινότατα ἐλθόντα πρὸς τὸν οἶκον.

Ἂν οὖν μὴ φθάσῃ με τὸ σὸν φιλεύσπλαγχνον, αὐτάναξ,

καὶ δώροις καὶ χαρίσμασι τὴν ἄπληστον ἐμπλήσῃς,

τρέμω, πτοοῦμαι, δέδοικα μὴ φονευθῶ πρὸ ὥρας,

καὶ χάσῃς σου τὸν Πρόδρομον, τὸν κάλλιστον εὐχέτην.

30

Χωρὶς τῶν διδομένων μοι τούτων τῶν τυπωμάτων,

οὐ θέλω ξύλον καύσιμον, οὐ θέλω καὶ καρβούνιν,

οὐ θέλω ψώνιν μερικὸν ἅπαξ τῆς ἑβδομάδος,

οὐ θέλουσιν ὑπόδησιν, τοὺς ἔχω μετ’ ἐμέναν;

Οὐ θέλω ἐγὼ ὑποδήματα, χειμωνικὰ τουβία,

καὶ κοντοσφίκτουρον παχὺν, νὰ τὸ φορῶ εἰς τὴν ψύχραν;

35

Οὐ θέλουν εἰς τὸ σπίτιν μου λινάριν καὶ βαμβάκιν,

βαψίματα, ραψίματα, πετσώματα, πετσία,

ἀλεστικόν, φουρνιατικόν, βαλανικόν, σαπώνιν,

τριψίδιν γάρ καὶ πίπερον, κύμινον, καρναβάδιν,

μέλιν, ὀξίδιν, σύσγουδον, ἅλας, ἀμανιτάριν,

40

σέλινον, πρασομάρουλον καὶ κάρδαμον καὶ ἰντύβιν,

σπανάκιν, χρυσολάχανον, γογγύλιν, ματζιτζάνιν,

φρύγιον κράμβην καὶ γουλὶν καὶ ἀπὸ τὸ κουνουπίδιν;

Οὐ θέλουν εἰς τὰ κόλλυβα τῶν προτελευτησάντων

ἀμύγδαλα, ροΐδια, καρυδοκουκουνάρια,

45

καὶ κανναβούριν καὶ φακὴν καὶ στραγαλοσταφίδας;

Οὐ θέλουν ἀλειπτούτσικα μοσχάτα καὶ κροκάτα,

οὐ θέλει ἡ γυναίκα μου γυρὶν τὴν Πασχαλίαν,

οὐ θέλει ἡ μάννα μου μανδίν, οὐ θέλει καὶ καλίγια;

Ἀφήνω τὰ τρανότερα κ’ ἐμβαίνω εἰς τὴν λέπτην,

50

εἰς τὰ τσουκαλολάγηνα καὶ εἰς τὴν χουρδουβελίαν·

τὸ δὸς ἐδῶ, τὸ δὸς ἐκεῖ, τὸ δὸς εἰς τὸ κουκούμιν,

δὸς εἰς καθαροκόσκινον, δὸς εἰς τὸν πωλοτρόφον,

εἰς κηροστούπιν καὶ δᾳδίν, ἐλάδιν καὶ λινέλιν·

τὸ λάλησε τὸν σικυαστὴν καὶ ἂς ἔλθῃ ὁ φλεβοτόμος·

55

κύρι, τὸ πηγαδόσχοινον ἐκόπην καὶ ἂς τὸ ἀλλάξουν,

νερὸν ὁ κάδος οὐ κρατεῖ καὶ ἂς ἀγοράσουν ἄλλον·

αἱ θύραι ἀπεδάρτησαν, ἂς ἔλθῃ ὁ ἀσκοθυριάρης,

ἐτραυματίασεν τὸ παιδίν, γοργὸν ἂς ἀγοράσουν

χαμομημέλαιον κάλλιστον, ὄξος, ἀγριοσταφίδαν,

60

κηκίδιν, λυσσομάμουδον καὶ ἄλλα τινὰ τοιάδε,

καὶ ἂς ποιήσουν τραυματάλειμμα, πρὶν λυκοκεφαλιάσῃ.

Ἤκουσας, πάντως ἤκουσας τὴν ἔξοδον τὴν ἔχω·

ἐδάρε, μίξον ὁμαδὸν ἅπαντα τὰ λαμβάνω,

τὴν ρόγαν, τὸ μηναῖον μου καὶ τὰς φιλοτιμιάς μου,

65

τὰ ἐσώτυπα, τὰ ἐξώτυπα, τὰ ἀπέδω καὶ τὰ ἀπέκει,

καὶ τότε λογαρίασε με καλῶς καὶ εἰς τὰ μὲ δίδεις,

καὶ ἂν μ’ εὕρῃς χρώμενον κακῶς εἰς ταῦτα τὰ μὲ δίδεις,

τότε καὶ κατονείδιζε, τότε κατάκρινόν μοι

ὥσπερ ἐλευθερόψυχον καὶ σπαταλοκρομμύδην.

Ἀπὸ μικροῦ μὲ ἔλεγεν ὁ γέρων ὁ πατήρ μου·

«Τέκνον μου, μάθε γράμματα, καὶ ὡσὰν ἐσέναν ἔχει,

βλέπεις τὸν δεῖνα, τέκνον μου, πεζὸς περιεπάτει,

καὶ τώρα διπλοεντέλινος καὶ παχυμουλαράτος.

60

Αὐτός, ὅταν ἐμάνθανε, ὑπόδησιν οὐκ εἶχεν,

καὶ τώρα, βλέπε τον, φορεῖ τὰ μακρομύτικά του.

Αὐτὸς μικρὸς οὐδέν εἰδεν τὸ τοῦ λοετροῦ κατώφλιν,

καὶ τώρα λουτρακίζεται τρίτον τὴν ἑβδομάδαν·

ὁ κόλπος του ἐβουρβούρυζεν φθεῖρας ἀμυγδαλάτας,

65

καὶ τώρα τὰ νομίσματα γέμει τὰ μανοηλάτα·

τσάντσαλον εἶχε στούπινον, καβάδιν λερωμένον,

κ’ ἐφόρει το μονάλλαγος χειμῶνα καλοκαίριν,

καὶ τώρα, βλέπεις, γέγονε λαμπρὸς καὶ λουρικάτος,

παραγεμιστοτράχηλος, μεταξοσφικτουράτος.

70

Αὐτὸς, ὅταν ἐμάνθανεν, ποτέ του οὐκ ἐκτενίσθην,

καὶ τώρα ἐν καλοκτένιστος καὶ καμαροτριχάρης.

Καὶ πείσθητι γεροντικοῖς καὶ πατρικοῖς σου λόγοις

καὶ μάθε γράμματα καὶ σὺ καὶ ὡσὰν ἐσέναν ἔχει.

Ἂν γὰρ πεισθῇς ταῖς συμβουλαῖς καὶ τοῖς διδάγμασί μου,

75

σὺ μὲν μεγάλως τιμηθῇς, πολλὰ νὰ εὐτυχήσῃς,

ἐμὲ δὲ τὸν πατέρα σου κὰν ἐν τῇ τελευτῇ μου,

νὰ θρέψῃς ὡς ταλαίπωρον καὶ νὰ γηροτροφήσῃς.»

Ὡς δ’ ἤκουσα τοῦ γέροντος, δέσποτα, τοῦ πατρός μου,

τοῖς γὰρ γονεῦσι πείθεσθαι φησὶ τὸ θεῖον γράμμα,

80

ἔμαθα τὰ γραμματικὰ πλὴν μετὰ κόπου πόσου.

Ἀφοῦ δὲ γέγονα κἀγὼ γραμματικὸς τεχνίτης,

ἐπιθυμῶ καὶ τὸ ψωμὶν καὶ τοῦ ψωμιοῦ τῆν μάνναν,

καὶ διὰ τὴν πείναν τὴ πολλὴν καὶ τὴν στενοχωρίαν

ὑβρίζω τὰ γραμματικά, λέγω μετὰ δακρύων·

85

«Ἀνάθεμαν τὰ γράμματα, Χριστέ, καὶ ὁποὺ τὰ θέλει!

ἀνάθεμαν καὶ τὸν καιρὸν καὶ ἐκείνην τὴν ἡμέραν,

καθ’ ἣν μὲ παρεδώκασιν εἰς τὸ διδασκαλεῖον,

πρὸς τὸ νὰ μάθω γράμματα, τάχα νὰ ζῶ ἀπ’ ἐκεῖνα.»

Ἐδάρε καὶ τὰ γράμματα, ἂν μ’ ἔποισαν τεχνίτην,

90

ἀπ’ αὔτους ὁποὺ κάμνουσιν τὰ κλαπωτὰ καὶ ζῶσιν,

νὰ ἔμαθα τέχνην κλαπωτὴν καὶ νὰ ἔζουν ἀπ’ ἐκείνην,

νὰ ἤνοιγα τὸ ἀρμάριν μου, νὰ τὸ ηὕρισκα γεμάτον

ψωμίν, κρασὶν πληθυντικὸν καὶ θυννομαγειρίαν

καὶ παλαμιδοκόμματα καὶ τσίρους καὶ σκουμπρία,

95

παρ’ ὅτι τώρα ἀνοίγω το, βλέπω τοὺς πάτους ὅλους,

καὶ βλέπω χαρτοσάκκουλα γεμάτα τὰ χαρτία,

καὶ ἀνοίγω καὶ τὴν ἄρκλαν μου, νὰ εὕρω ψωμὶν νὰ φάγω,

καὶ εὑρίσκω χαρτοσάκκουλον ἄλλο μικροτερίτσιν,

γυρεύω τοῦ κελλίου μου τὰς τέσσαρας γωνίας

100

καὶ εὑρίσκω ἐκεῖσε κείμενα πολλὰ πολλὰ χαρτία,

ἁπλώνω εἰς τὸ περσίκιν μου, γυρεύω τὸ πουγγίν μου,

διὰ στάμενον τὸ ψηλαφῶ, καὶ αὐτὸ γέμει χαρτία.

240

Εἰς τοῦ πατρὸς μου τὸ κελλὶν ἀκρόπαστον ἀπάκιν

σύμπλευρον ἐμαγείρευον, σύλλαρδον, ἐκ τὰ ἐξεύρεις,

καὶ θέντες καὶ τὴν τράπεζαν ἐκάθισαν νὰ φάγουν.

Τούτους ἰδὼν ὁ δοῦλος σου γύροθεν καθημένους,

ὡς εἶχον ἔθος, σὺν αὐτοῖς ἔδραμα συγκαθίσαι,

245

ἐκεῖνοι δ’ ἐξεπήδησαν λέγοντες ὁμοφώνως·

«Μαθὸν μηδ’ ἄρτι βιάζεσαι ἐλθεῖν καὶ νὰ καθίσῃς,

παπάς γραμματικός εἰσαι, τρέφε τὸν ἑαυτόν σου,

μὴ βλέπῃς τὸ ἀπάκιν μας, οὐκ ἔνι τοῦ λάρυγγός σου.

Ἂν δὲ πεινᾶς, γραμματικέ, ἀγόρασον καὶ φάγε!»

250

Τούτων δὴ πρὸς με, βασιλεῦ, ἁπάντων λεγομένων

ὀκάτι πως ἐγένετο κτύπος εἰς τὸ κατώγαιον,

καὶ πάντες ἐσηκώθησαν, ἐφύγασιν αὐτίκα,

νομίσαντες ὅτι χαλᾶ τοῦτο νὰ τοὺς πλακώσῃ·

ἔνι γὰρ πλεῖστα καὶ πολλὰ πάνυ σεσαθρωμένον.

255

Ἐγὼ δ’ ὡς ηὗρα κείμενον σύμπλευρον τὸ ἀπάκιν,

ἠρξάμην συλλογίζεσθαι καθ’ ἑαυτὸν καὶ λέγειν:

οὐκ εἶμαι αὐτὸς, ὃν ἔλεγον, οὐκ ἔνι τοῦ λάρυγγός σου;

Ἀλλ’ ἴδε τὴν ἀσύγκριτον τοῦ θεανθρώπου κρίσιν,

πῶς εὐσυγκρίτως ἔφερε τὸ ἀπάκιν εἰς ἐμένα.

260

Ταῦτα δὲ λέγων, βασιλεῦ, τὴν μάχαιραν κρατήσας

ἠρξάμην ἐμβουκώνεσθαι μέχρι τοῦ ἐλθεῖν εἰς κόρον.

Μετὰ δὲ ταῦτα, βασιλεῦ, κάτω κἀγὼ κατῆλθον,

τάχα γυρεύειν σὺν αὐτοῖς, πόθεν ὁ κτύπος ἦτον,

πρότερον τὸ κατούδιν μας στήσας εἰς τὸ τραπέζιν,

265

διὰ τὸ νὰ εἰποῦν ὅτι ἐποίησεν ἐκεῖνο τὴν ζημίαν.

Ἅπαντες δὲ μετὰ μικρὸν τῇ κέλλῃ προσελθόντες,

τὸ δὲ κατούδιν βλέψαντες ἄνωθεν τῆς τραπέζης,

ἔριψαν λίθον κατ’ αὐτοῦ λέγοντες «σκοτωθήτω,

ὅτι ἔφαγεν τὸ θαυμαστὸν ἀκρόπαστον ἀπάκιν».

270

Ὕστερον δὲ τὴν μηχανὴν εὐστόχως ἐπιγνόντες,

ὀλίγον μειδιάσαντες ἐξεῖπον ὁμοφώνως·

«Ἰδὲ ὁ παπὰς ὁποὺ ἔφαγεν τὸ ἀκρόπαστον ἀπάκιν

καὶ ἡμεῖς ἐκατεμπλέκαμεν τὸ πονηρὸν κατούδιν».

275

Ἀλλ’ ὦ κομνηνοβλάστητον ἀπὸ πορφύρας ρόδον,

βασιλευόντων βασιλεῦ καὶ τῶν ἀνάκτων ἄναξ,

καὶ κράτος τὸ τρισκράτιστον μητρόθεν καὶ πατρόθεν,

εἰσάκουσόν μου τῆς φωνῆς καὶ τῆς δέησεώς μου,

θύραν ἐλέους ἄνοιξον καὶ χεῖρα πάρασχέ μοι

ἀνάγουσαν ἐκ βόθρου με, λάκκου τοῦ τῆς πενίας.

280

Σὺ γὰρ ἐλέους οἰκτιρμῶν μετὰ θεὸν ἡ θύρα,

σὺ μόνος ὑπερασπιστὴς τῶν ἐν ἀνάγκαις βίου,

καὶ σὺ τὸ καταφύγιον πάντων τῶν χριστωνύμων,

σὺ βασιλέων βασιλεὺς καὶ πάντων σὺ δεσπότης,

ρῦσαι με τῆς στερήσεως, ρῦσαι με τῆς πενίας,

285

τῶν δανειστῶν μου, βασιλεῦ, λῦσον τὰς ἀπαιτήσεις,

οὐδὲ γὰρ φέρειν δύναμαι τὰς τούτων κατακρίσεις,

τοὺς τέσσαρας προβάλλομαι, θεόστεπτε, μεσίτας,

τοὺς μαρτυρήσαντες στερρῶς ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ λόγου,

Γεώργιον, Δημήτριον, Τύρωνα, Στρατηλάτην,

290

οἳ καὶ συνταξειδεύσουσιν ἐν πᾶσι ταξιδίοις

καὶ συνοδοιπορήσουσιν τῇ σῇ θεοστεφίᾳ.

30

οὐδὲ γὰρ μύθους παλαιῶν ἱστοριῶν σοι γράφω,

τὸν νοῦν ἐχόντων ἀκριβῆ, δυσνόητον τὴν λύσιν,

οὐ μὲν οὖν μάλιστα σαφῆ καὶ γνώριμα τοῖς πᾶσι

τοῖς τὸν μονήρη τρέχουσιν ἐν κοινοβίῳ δρόμον

καὶ φέρουσιν ἅ, δέσποτα, πρῶτος ἐγὼ σοὶ γράφω.

Τῇ γὰρ μονῇ προσγίνονται πάντα τοῦ Φιλοθέου,

35

ἅτινα λέξων ἔρχεται κατὰ μικρὸν ὁ λόγος.

Πρόσθες λοιπόν, ὦ δέσποτα, κἀμοὶ τὰς ἀκοάς σου

καὶ πάντα σαφηνίσω σοι κατὰ τὴν πρᾶξιν, ἄναξ.

Ὁπόταν εἰς ἐνθύμησιν ἔλθω τῶν ἡγουμένων,

ὅτι κἀκεῖνοι, δέσποτα, ἄρχουσι παρανόμως

40

καὶ παρὰ τὴν διάταξιν πατρὸς τοῦ πανοσίου,

πατήρ υἱός τὸ κάκιστον ζεῦγος, ὦ θεία δίκη,

καὶ καθαρῶς τὰ παρ’ αὐτῶν γενόμενα σκοπήσω,

ἄλλος ἐξ ἄλλου γίνομαι καὶ τήκομαι τὰς φρένας

καὶ τρέχω πρὸς ἀπόγνωσιν πεσεῖν ἐξ ἀθυμίας.

45

Ὅταν ἐξέλθω κὰν μικρὸν ἀπὸ τὴν ἐκκλησίαν

καὶ ραθυμήσω πώς ποτε καὶ λείψω ἀπὸ τὸν ὄρθρον,

οὐ φέρειν ὅλως δύναμαι τὰς προσταγὰς ἐκείνων,

τὸ «ποῦ ἦτον εἰς τὸ κάθισμαν, ψωμὶν μηδὲν τὸν δώσουν»,

καὶ «ποῦ ἦτον εἰς τὸν ἑσπερινόν, ἂς τὸν ἐκβάλουν ἔξω»,

50

τὸ «στῆκε, ψάλλε ὰπὸ ψυχῆς», τὸ «φώναζε μεγάλως,

μὴ συντυχαίνῃς, πρόσεχε, κὰν ὅλως τὸν ὀδεῖνα,

μὴ μουρμουρίζῃς, πρόσεχε, καὶ μὴ ξηροχασμᾶσαι,

μὴ τρίβεσαι, μὴ κνήθεσαι, μὴ περιψουψουρίζῃς,

ἐξάφες τὰ συχνὰ λουτρά, καλόγηρος τυγχάνεις,

55

βαθέα καλίγια ἀγόρασον καὶ φόρει τα εἰς τὴν Μέσην,

καὶ μὴ φορῇς τὰ χαμηλὰ μὲ τὰς μακρέας τὰς μύτας,

μὴ ζώνου χαμηλούτσικα καὶ μὴ συχνοκτενίζου,

ἀπέσω τὰ μανίκια σου, ἀπέσω ἡ τραχηλεά σου,

ἐξάφες τὸ νὰ κάθεσαι ποσῶς εἰς τὸν πυλῶνα,

60

ἐξάφες τὰ προγεύματα καὶ τὰ διπλοσφουγγάτα,

καὶ τὸ νὰ τρώγῃς σύντομα, να πίνῃς μὲ τὸ μέγαν,

καὶ σύνασε τὸ βήσαλον καὶ θές το εἰς τὴν γωνίαν,

μὴ βλέπῃς τὸ τρανότερον τὸ μερτικὸν ἐκεῖνο,

ἐκεῖνος ἐνι πρωτοπαπὰς καὶ σὺ παρεκκλησιάρχης,

65

ἐκεῖνος ἐνι δομέστικος καὶ σύ ’σαι κανονάρχος,

ἐκεῖνος ἐνι λογαριαστὴς καὶ σύ ’σαι θερμοδότης,

ἐκεῖνος ἐνι παλατιανὸς καὶ σύ ’σαι λεβετάρης,

ἐκεῖνος ἐνι ὁρριάριος καὶ σύ ’σαι σκυβαλοφύλαξ,

ἐκεῖνος οἰκονόμος ἐν καὶ σύ ’σαι κοπροξύστης,

70

ἐκεῖνος ἐν γραμματικός, τεχνίτης ἀναγνώστης,

κ’ ἐσὺ οὐδὲ τὸν ἀλφάβητον ἐξεύρεις συλλαβίσαι,

ἐκεῖνος ἔχει εἰς τὴν μονὴν κὰν δεκαπέντε χρόνους,

κ’ ἐσὺ ἀκόμη οὐκ ἐπλήρωσες ἑξάμηνον ὅτ’ ἦλθες,

αὐτὸς δὲ καβαλάριος διηνεκῶς ὁδεύει,

75

καὶ βουτλωμένας δὲ φορεῖ αὐτὸς τὰς πτερνιστῆρας,

κ’ ἐσὺ ἀνατρέχεις τὰς ὁδοὺς πεζὸς μὲ τὰ τσαγγία,

ἐκεῖνος διηκόνησεν εἰς τὴν μονὴν πολλάκις,

κ’ ἐσὺ ἔβοσκες τὰ πρόβατα καὶ ἐδίωκες τὰς κουρούνας,

ἐκεῖνος πάντα ἐσέβαινεν σειστὸς εἰς τὸ παλάτιν,

80

κ’ ἐσὺ ἐκαθέζου καὶ ἔβλεπες πῶς τρέχουν αἱ καροῦχαι,

285

Λοιπὸν εὐθυδρομήσωμεν ἐπὶ τὰς διοικήσεις,

ἵνα καὶ τούτων ἀκριβῶς τὰ πάντα καταμάθῃς.

Οὐκ ἔνι τοῦτο δαίμονος, οὐκ ἔνι τοῦτο πταῖσμα,

οὐκ ἔνι τοῦτο τῶν ἐμῶν ἁμαρτημάτων ἔργον,

οὐκ ἔνι λύπη ἀφόρητος και συμφορὰ μεγάλη,

290

οὐκ ἔνι παραπόνεσις εἰς τὸν ἠδικημένον,

ἐκεῖνοι νὰ λαμιώνουσιν, καὶ ἐγὼ νὰ μὴ χορταίνω,

ἐκεῖνοι νὰ σταβλίζωνται τρώγοντες το καθ’ ὥραν,

καὶ ἐγὼ νὰ ὁμοιάζω πάντοτε τὸν λιμοταγισμένον,

καὶ πάντες νὰ μὲ λέγουσιν «ὦ σπαταλοκρομμύδη»,

295

ἐκεῖνοι νὰ χορταίνωσιν τοὺς πρώτους τῶν ἰχθύων,

ἐμὲ δὲ νὰ μὴ δίδωσι κὰν θύνναν νὰ χορτάσω,

καὶ τρυφηλὸν μὲ λέγουσιν, ἀδήφαγον γουλάρην,

ἐκεῖνοι νὰ κοτσώνουσιν τὸ χιωτικὸν εἰς κόρον,

ὁ δὲ ἰδικὸς μου ὁ στόμαχος νὰ πάσχῃ ἀπὸ τὸ ὀξίδιν;

300

Καὶ κἂν ἂς μὲ ἐγεμίζασιν τὸ ἐμποτόπουλόν μου,

ἀμὴ λαλῶ καὶ λέγουν με «περιπάτει εἰς τὸ πηγάδιν»,

καὶ φακρασὴν μὲ λέγουσιν, καὶ ἐγὼ οὐ μυρίζομαί το,

καὶ μεθυστὴν τὸν ἐκ νεροῦ, νῦν ὑδρωπικιασμένον,

ἐκεῖνοι νὰ χορταίνουσιν τὸν ὕπνον καθ’ ἑκάστην,

305

ἐγὼ δὲ ἂν λείψω ἀντίφωνον, αὐτίκα νὰ ἀποθνήσκω,

ἐκεῖνοι καβαλάριοι διαβαίνουσιν τὴν πόλιν

καὶ μὲ τοὺς ὀψικάτορας καὶ τὸ πολὺν τὸ ὀψίκιν

καὶ λόγου μου νὰ λέγουσιν «ρωμάνισε τὴν πόρταν»,

νὰ μὴ μὲ ἀφήνουν κὰν πεζὸν νὰ ἐκβαίνω τῶν ἐκεῖσε,

310

ὅτι, φασὶ, τὸ τυπικὸν οὐ λέγει τὸ νὰ ἐκβαίνουν,

εἰ δὲ καὶ ἀφήσουν με ποτὲ νὰ ἔκβω πρὸς ὀλίγον,

ὡς μυλωνὰς ἐξέρχομαι καὶ παίζω τὴν πεζάλαν,

καὶ οὐ φθάσω εἰς τὸν ἀπόστολον καὶ οὐκ εἶμαι εἰς τὸ εὐαγγέλιον,

ἀφήνουσίν με νηστικὸν τὴν ὅλην τὴν ἡμέραν,

315

καὶ πόσα μυξοκλαήματα καὶ παρακαλεσίας

ὁ ταπεινὸς παρακαλῶ, νάμως μὲ βάλουν ἔσω.

Τετράδα καὶ Παρασκευὴ ξηροφαγοῦντες ὅλως,

ἰχθὺν γὰρ οὐκ ἐσθίομεν, ἄναξ, ποσῶς ἐν τούτοις,

ἀμὴ ψωμίτσια ἀστακοὺς, ἀληθινὰ παγούρια,

320

ὀκταποδίτσια καὶ σηπιὰς καὶ τὰ καλαμαρίτσια

καὶ καριδίτσας ἐκζεστὰς ἢ καὶ τηγάνου ἐκ τούτων

καὶ λαχανίτσιν ὡς φουκὶν μὲ τὰ ὀστρειδομυδίτσια,

μετὰ τῶν ἄλλων, δέσποτα, κτένια καὶ τὰς σωλήνας

καὶ φαβατίτσιν ἀλεστόν, ὀρύζιν μὲ τὸ μέλι,

325

φασούλιν ἐξοφθαλμιστόν, ἐλαΐτσας καὶ χαβιάριν

καὶ πωρινὰ αβγοτάριχα διὰ τὴν ἀνορεξίαν,

μηλίτσια τε καὶ φοίνικας, ἰσχάδας καὶ καρύδια

καὶ σταπιδίτσας χιώτικας καὶ ἀπὸ τὸ διακιτρίου

καὶ καρυδάτον ὀλιγὸν καὶ κυδωνάτον χύτραν,

330

γρανάτα σαχαράτα τε καὶ τὸ ἀπαλοδάτον,

ἵνα καί τι χωνεύσωσιν ἐκ τῆς ξηροφαγίας,

κρασὶν γλυκὺν γανίτικον καὶ κρητικὸν καὶ ἐκ Σάμου,

ἵνα χυμοὺς ἐκβάλωσιν ἐκ τῆς γλυκοποσίας.

Ἡμᾶς δὲ προτιθέασιν κυάμους βεβρεγμένους,

335

ἀκρώμους, αναλάτους τε καὶ μελανοὺς εἰς κόρον

καὶ τὸν ἀτμὸν ἐκπέμπουσι δυσώδη τῇ ὀσφρήσει,

τὴν δέ γε δίψαν παύουσι μὲ τὸ κυμινοθέρμιν.