Χρονικό του μοναστηριού του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ἔκρυβον εἰς τὰ σπ[ήλαια τὰ μεγάλα] καὶ εἰς τὰς τρ[ύπας τῆς γῆς],

καὶ κατεφυγαδεύοντο οἱ ταλαίπωροι [κα]ὶ ἐδέοντο βοηθείας καὶ οὐχ

εὕρισκον· καὶ ἐγένετο τότε ἐρημία πολλή. Τότε ἠπόρησε καὶ τὸ Μο-

ναστήριον τοῦτο, τὸ ὁποῖον καὶ ποταπὸν, καὶ ἀπὸ τοὺς ἄρχοντας

p. 2

ἐκείνους τοὺς Μονεμβασιώτας καὶ κτητόρους ὀλίγοι ἀπέμειναν ἀκρό-

γενοι καὶ προσήλυτοι, καθὼς φαίνονται καὶ οὐ φαίνονται μέχρι

τὴν σήμερον, ὀνόματι μὲν ψιλῷ καὶ μόνον, πράγματι δὲ οὐδὲν τὸ

παράπαν. Ἀλλ’ ὡς ἐδέοντο | βοηθείας οἱ ταλαί[πωροι,] εὗρον ἐν

τῇ ἀπορίᾳ καὶ τέχνην. Λέγουσι νὰ κτίσουν κάστρον αὐτοὶ οἱ ὀλίγοι

καὶ πτωχοὶ οἱ εὑρισκόμενοι καὶ λεγόμενοι ἄρχοντες, διὰ φύλαξιν

τῶν εὑ[ρισκο]μένων τότε ὀλίγων ἀνθρώπων καὶ αὐτῶν ἐκείνων, ὅτι

[ἐφοβοῦντο] τὸ καθ’ ἡμέραν. [Τότε ἔκτισαν] τὸ κάστρον τοῦ [Καψα-

λίου]….. τῶν Βενέρων, μὴ ἔχοντες ἰσχὺν τὸ παράπαν· καὶ ἤφε-

ρον αὐτοὺς ἀπὸ τὴν Κρήτην, καὶ ἔβαλαν αὐτοὺς εἰς τὸ κάστρον τοῦ

Καψαλίου· καὶ ἐκράτησαν αὐτὸ χρόνους, ὡς εἰκάζω, καὶ αὐτοὶ ὀλί-

γους, κάτω τῶν τεσσαράκοντα, καὶ οὐχὶ ἐπάνω.

     Μετὰ ταῦτα ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ὁ Θεὸς, καὶ ἤγειρεν ἐκ λάκκου

ταλαιπωρίας καὶ ἀπὸ πηλοῦ ἰλύος· καὶ ἐξανέτειλεν ἡ ὑπέρλαμπρος

Αὐθεντία ἡμῶν, ἡ θεοφρούρητος, τὸ Κουμούνιον, λέγω, τῆς Βενε-

p. 3

τίας τοῦ ἁγίου μου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου· καὶ ἐκρά-

τησε τῆς χειρὸς ἡμῶν τῆς δεξιᾶς, καὶ ἔστησεν ἐπὶ πέτραν στερεὰν

τοὺς πόδας ἡμῶν, καὶ κατεύθυνε τὰ διαβήματα ἡμῶν εἰς ὁδὸν

εὐθεῖαν· καὶ ἐδωρήσατο ἡμῖν χάριν καὶ ἔλεος εἰς εὔκαιρον βοήθειαν·

ῥάβδον δυνάμεως ἐξα|ποστελεῖς ὁσημέραι, καὶ κατακυριεύομεν τῶν

ἀθέων Τούρκων, ὥσπερ καὶ πρώην οἱ προγενέστεροι καὶ εὐτυχεῖς

Βασιλεῖς καὶ εὐλαβέστατοι, τῇ χάριτι καὶ βοηθείᾳ τῆς παντοδυνάμου

Τριάδος, μέχρι τοῦ νῦν, ἄμποτε καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀπὸ τότε γὰρ μέχρι τῆς δεῦρο καὶ ἕτερα κάστρα ἐποιήσασιν οἱ πρὸ

ἡμῶν, λαβόντες τὴν ἀνάκλησιν τῆς ἐκλαμπροτάτης ἡμῶν Αὐθεντίας.

Ὁμοίως καὶ ἡμεῖς, κατὰ πάροδον ἐκείνων τῶν προγενεστέρων γο-

νέων ἡμῶν, καὶ οἴκους κτίζομεν καὶ ναοὺς ἁγίους ποιοῦμεν, καὶ πα-

λαιοὺς ἀνανεοῦμεν· ἐξ ὧν παλαιῶν ναῶν ὑπάρχει καὶ εὑρίσκεται

καὶ οὗτος ὁ τοῦ μεγάλου Θεοδώρου Ναὸς ἐπέκεινα τῶν ἑξακοσίων

χρόνων, ἀπάνω [ἢ] κάτω, ὡς εἰκάζω. [Ἀλλὰ καὶ οἱ πρὸ] ἡμῶν [τότε

οἰκήσαντες, εἰ μὴ] ἐπρομηθεύσαντο ἀνάκτησιν καὶ σύστασιν αὐτοῦ,

ἤθελεν ἴστε ἀπὸ πολλοῦ χαλασμένη καὶ ἀφανισμένη τελείως, ὡς

καὶ ἄλλαι πολλαὶ προγενέστεραι καὶ μεταγενέστεραι. Ἀλλ’ ὡς ἔχο-

μεν τοῦτον οἰκιστὴν ἐξ ἀρχῆς καὶ βοηθόν (ἐξ αὐτοῦ γὰρ καὶ δι’

αὐτοῦ ζῶμεν μετὰ Θεὸν, καὶ εἰς αὐτὸν πάντες οἱ τοῦ νησίου του-

p. 4

του | τῶν ἀνιαρῶν ἀπαλλαττόμεθα, καὶ πάντες οἱ τοῦ νησίου τού-

του ἄνθρωποι ἄλλην ἐλπίδα οὐκ ἔχομεν, εἰ μὴ διὰ τῶν εὐχῶν τού-

του ῥυόμεθα παντὸς κινδύνου καὶ πάσης βλάβης)· χρεώστης ἡμῖν

ὑπάρχει οὗτος, ὡς ὅτι αὐτὸς ἐν ταύτῃ τῇ ἐλαχίστῳ νήσῳ εὗρε τὸν

Θεόν· καὶ ἡμεῖς, δι’ αὐτοῦ καὶ μετ’ αὐτὸν θαῤῥοῦντες εἰς τὰς εὐχὰς

αὐτοῦ καὶ πρεσβείαν, καρτεροῦμεν ἐνταῦθα. Ἀλλ’, ὡς εἴπομεν,

ἐπρομηθεύσαντο τούτου τοῦ ναοῦ οἱ πρὸ ἡμῶν· καὶ ἡμεῖς ὁμοίως

κατὰ διαδοχὴν, ὁμοίως ποιοῦμεν πάντες οἱ τούτου τοῦ νησίου ἄν-

θρωποι, μικροί τε καὶ μεγάλοι, ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες, πρεσβύτεροι

καὶ νεανίσκοι, ἱερεῖς καὶ μονάζοντες, ἄρχοντες καὶ ἀρχόμενοι. Ἂν

μόνον ἀκούσωμεν περὶ τοῦ Ἁγίου μας τούτου πρὸς σύστασιν καὶ δια-

κονίαν, ὅλοι καὶ πάντες ὁλοψύχως μετὰ προθυμίας ἀγωνιζόμεθα,

καὶ ὁ εἷς τὸν ἕτερον διεγείρει, τὸ κατὰ δύναμιν καὶ ὑπὲρ τὴν δύ-

ναμιν, ὡς ἡ ὑπόσχεσις· καὶ ὁλοψύχως μετὰ προθυμίας πάντες προς-

πίπτομεν· καὶ ὡς εὐεργεσίαν ἡγούμεθα τούτου τοῦ ναοῦ τὴν προςπά-

p. 5

θειαν, καὶ τὴν ἀνάκτισιν καὶ τὴν σύστασιν, καὶ τὸν κόπον εἷς ἕκα-

στος καὶ | τὴν ἔξοδον εἰς οὐδὲν λογίζεται. Ἀλλὰ μᾶλλον συνεριζό-

μενοι μετὰ χαρᾶς, τοῦτο ποιοῦμεν ἀγωνιζόμενοι καὶ ὑπὲρ τὴν [δύ-

ναμιν], τῇ εὐχῇ καὶ μόνον αὐτοῦ, καὶ [βοηθείᾳ θαῤῥοῦντες τοῦ

Ὑψίστου]. Ἀλλ’ ἐπὶ τὸ προκείμενον ἐπανέλθωμεν, ἵνα ἀποδείξω-

μεν τοῦ Μοναστηρίου τούτου, ὡς τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ τέλος μέχρι τοῦ

νῦν καιροῦ, τοῦ φαινομένου καὶ σφαλλομένου, μᾶλλον δὲ οὐκ ἔχω

πῶς εἰπεῖν, εἰμὴ τοῦ πεπωρωμένου καὶ ἀδικουμένου τὰ πλεῖστα παρὰ

πάντων. Διὰ τὴν αἰτίαν τούτου καὶ ἀπορίαν, ἐλαλήθησαν οἱ πολλοὶ

λόγοι περὶ τούτου, ἵνα δείξωμεν ἐκ τοῦ κρασπέδου τὸ ὕφασμα. Μετὰ

δὲ τὴν ἀνάκλησιν ἐκείνου τοῦ καιροῦ, ἐν ᾗ ἡ Ἀφεντία μας ἡ ἐκλαμ-

προτάτη ἐκράτησε τοῦ νησίου τούτου, καὶ ἐπῆραν ἄνεσιν οἱ ὀλίγοι

ἄνθρωποι ἐκεῖνοι, καὶ ἤρξαντο κατὰ μικρὸν αἰσθάνεσθαι ἀνέσεως,

ἥπλωσαν πάντες καὶ ἐκράτησαν καὶ ἐπίασαν τὸν τόπον τοῦτον, ὡς

προείπομεν· καὶ πάλιν καὶ κάστρα καὶ ναοὺς ἐποίουν· ἡ δὲ Ἐπι-

p. 6

σκοπὴ αὕτη ἔμεινεν ἀργὴ, καὶ [τὸ] Μοναστήριον ἄπορον καὶ ἀνενέρ-

γητον. Οἱ γὰρ ἄνθρωποι τοῦ τόπου [τότε] ἦσαν ὀλιγοστοὶ, καὶ οἱ

ἱε|ρεῖς ὀλιγώτεροι· καὶ ἐξ ἐκείνων τῶν ὀλίγων ἱερέων τότε ἐξελέξαντο,

ὡς γηραιότερον καὶ χηρευόμενον, οἱ ἄνθρωποι τοῦ τότε καιροῦ αὐτὸν

τὸν Πρωτοπαπᾶν, ὃς καὶ Νοταρᾶς ἐνομάζετο· καὶ ἐθάῤῥησαν αὐτοῦ

τὸν ναὸν, καὶ ἔδωκαν αὐτῷ ταύτην τὴν ἐκκλησίαν πάντες, διὰ νὰ

τὴν ψάλλῃ ὡς ἱερεύς. Ἐκράτησε δὲ αὐτὴν χρόνους εἴκοσι. Οὗτος

δὲ ὁ Πρωτοπαπᾶς ἔσχεν υἱὸν ἕνα, καὶ θυγατέρας δύο, ἢ καὶ τρεῖς·

οὐκ οἶδα ἀκριβῶς διὰ τὴν τρίτην. Ἐκεῖ γὰρ, ὄντος αὐτοῦ ἐν τῷ

Μοναστηρίῳ, ἀνεθρέψατο ταῦτα, τὸν υἱὸν καὶ τὰς θυγατέρας, καὶ

ἐπάνθρευεν αὐτά· καὶ πάντα τὰ τέκνα αὐτοῦ, ὁμοίως καὶ οἱ γαμ-

βροὶ αὐτοῦ μετ’ αὐτοῦ συνηθροίζοντο.

[...] Ἀλλ’ ἐπεὶ ἐμελέτησα ἐγὼ νὰ ὑπάγω ἐκεῖ, καὶ

ἀνέφερα τοῦτο [καὶ] πρὸς τὴν Ἀφεντίαν, καὶ πρὸς τοὺς ἄρχοντας

τοὺς Τοπάρχους, [καὶ πρὸς] τοὺς ἀνθρώπους τοῦ τόπου, καὶ «Ὡρί-

σατέ μοι» πρῶτον ἡ Ἀ[φεντία καὶ] οἱ ἄρχοντες, ἔπειτα καὶ ὁ κα-

θόλου λαός, μετὰ ἀγάπης καὶ προθυμίας ἠνάγκασάν με, καὶ ἐφάνη

καλὸν εἰς πάντας. Ἐπῆγα· καὶ ὡς ἐπῆγα ἐκεῖ, ηὗρα τὰς γυναῖκας.

Εἶπα πρὸς αὐτάς· Γυναῖκες, τοῦτο τὸ Μοναστήριον ἀνδρῷον [ἔνε,

καὶ οὐ πρέπει] γυναῖκας νὰ εὐρίσκουνται ἐδῶ· ἐπειδὴ [μελετῶ καὶ

ἐγὼ καὶ] ἄλλοι Μοναχοὶ νὰ ἔλθωμεν ἐδῶ. Αὗται δὲ λέγουν ἀπὸ

[μιᾶς φωνῆς]· Οὐδὲν κάμνωμεν διὰ σέ· ἀλλὰ χωρεῖ καὶ σᾶς καὶ

ἐμᾶς. [Ἐπείρασί με ἀπὸ κακοῦ], ὡς γονικάρχισσες καὶ κτητόρισσες

ψ[εύδουσαι καὶ οἷα γύναια· καὶ ἐπ]ειδὴ γυναῖκες, τί ἄλλο πλέον;

Λέγουσι καὶ τοῦτο· Πάντες βαρβάτοι ἴστε, καὶ διὰ τοῦτο διώκετε

ἡμᾶς. Κακὸν δυνάμεθα [καὶ] ἡμεῖς νὰ ποιήσωμεν πρὸς τοὺς Μονα-

p. 23

χούς. Ἐγὼ [δὲ ὡς] ἤκουσα οὕτως ἀδεῶς ἀναισχυντοῦντας καὶ φλυα-

ροῦντας ταῦτα [τὰ ῥή]ματα, διὰ νὰ γελοῦν ὅσοι τὰ ἤκουον, | εἶπον·

Πάντες καὶ ἡμεῖς οἱ μοναχοὶ καὶ ἐσεῖς οἱ μονάζουσαι βαρβάτοι

τυγχάνομεν· οὐδεὶς εὐνούχισεν ἡμᾶς, οὔτε ἐσᾶς, ὡς ποιοῦσι τοῦς

[χ]οίρους· ἀλλὰ [διὰ] τὴν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν εὐνουχίσθημεν

πάντες οἰκειοθελῶς, καὶ θέ[λετε] ἐσεῖς χώρι… εἰς τὸ Μοναστήριον

κατὰ τὴν τάξιν τὴν παραδοθεῖσαν ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς καὶ διάταξιν τῶν

θεοφόρων Πατέρων; Ὁμοίως καὶ ἡμεῖς· ὅτι οὐ συμφωνεῖ πῦρ μετὰ

ἀχύρων. Ὁμοίως καὶ οἱ υἱοὶ ἐκεῖνοι τοῦ Παπᾶ Βασιλείου μετὰ

ἐνοχλήσεων καὶ φωνῶν λέγουσι καὶ αὐτοὶ τὰ ὅμοια καὶ χείρονα·

Τίς ἡμᾶς ἐξερύσεται ἀπὸ τῶν ἐνταῦθα, τοιοῦτοι καὶ τηλικοῦτοι ὑπάρ-

χοντες μεγάλου καὶ ὑψηλοῦ γεννήτορες καὶ γονικάρχοι, οἷοι εὑρισκό-

μεθα μέχρι τῆς σήμερον; Ἐπεριόρισαν τὰ κηπεῖα τὰ παραμικρὸν

εὑρισκόμενα, καὶ ἔσπειραν αὐτὰ ὡς ἴδια. Ἐκεῖνα τὰ κηπεῖα τὰ ἐξε-

χώνευσαν οἱ γονεῖς μου, καὶ ἡμέρωσαν, ὡς προείπομεν, καὶ ἐφύ-

p. 24

τευσαν, καὶ [ἐναπέμειναν χρόνους] ιβ΄ ἐκεῖ διὰ τὸ Μοναστῆριν,

καὶ διὰ τὴν ἀνάπαυσιν τοῦ Μοναστηρίου. Ἐκεῖνα ἐγένοντο κῆποι,

ὡς αὐτοὶ φλυαροῦν, καὶ ἴ[διον κτῆμα, καὶ | ἐνοικοκύ]ρευσεν ὁ προ-

πάππος αὐτῶν κατὰ πρῶτον [τὰ προαύλια] τοῦ Μοναστηρίου· καὶ

ἐπροίκιζε, καὶ ἐχάριζεν αὐτὰ τῶν παιδίων αὑτοῦ, τῶν υἱῶν καὶ θυ-

γατέρων αὑτοῦ. Οὕτω καὶ αὐτοὶ ἐβουλήθησαν ποιῆσαι τὰ [κηπεῖα·

ἐπὶ δὲ τὸ παρὸν……..] ἀπαθεῖς ἄνθρωποι εὑρίσκεσθε· ἐγὼ

ἠξεύρω σας· [καὶ πάντες] ὅσοι ἔχουν [εἰς] τὸ ἐγκέφαλον νοῦν, πάν-

τες γ[ινώσκουσιν ὅτι σεῖς] ὑπάρχετε καὶ εὑρίσκεσθε καὶ πολιτεύεσθε

πλαστοὶ πλάνοι ἐξ ἀρχῆς εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦτο, καὶ ἐχθροὶ καὶ

ἐπίβουλοι τοῦ ἁγίου τόπου τούτου. Καὶ ταῦτα μὲν ἕως ὧδε τὰ περὶ

τοῦ Μοναστηρίου τούτου γενόμενα καὶ πραττόμενα. Πονῶ δὲ τοῦτο

ὡς οἰκεῖος, καὶ εἷς ἐκ τῶν πολλῶν εὑρισκόμενος· ἀλλ’ οὐ δύναμαι

ἐξ οἰκείου μου δεφεντεῦσαι τὰ τούτου δικαιώματα, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ Θεῷ

ἐπέῤῥιψα τοῦτο καὶ πρὸς τοὺς ἄρχοντας. Τοῦτο δύνουνται καὶ μέλει

p. 25

τους ὡς δεφένστοροι νὰ τὸ δεφεν[τεύουν]. Τοίνυν τὸ Μοναστήριον

τοῦτο [εἰς] τὸν Θεὸν παραδίδω, [τὰ δικαιώματα] τούτου εἰς τὴν

ἐξουσίαν σας, ὡς ὀρ[φανὸν] καὶ ἀδικη[μένον], νὰ φ[ροντίσετε] τὰ

περὶ αὐτοῦ, | καθὼς καὶ ἀπο[φασίσετε] τὴν χάριν, καὶ τὴν [ἕνωσιν],

καὶ τὴν κρίσιν. Ἐγὼ δὲ ἀγαπῶ τοῦτον, [καὶ] ἀπὸ τῆς ἀγάπης ἐπα-

ρακινήθηκα, καὶ εἶπα καὶ ἐγὼ ὅσον ἔδ[ει καθα]ρῶς τὴν ἀλήθειαν

πρὸς ἐσᾶς τοῦς ἐξάρχοντας ἀπὸ μέρους, [ἀγαπῶν] καὶ τὸ νησὶν, καὶ

τὸν Ναὸν τοῦτον [τὸν πτωχὸν]. Ἐνταῦθα [βούλομαι] καταπαῦσαι

τὸν λόγον, ὡς ὅτι οὐ κάμνουν χρείαν λόγοι περισσότεροι, ἐπειδὴ τι-

νὸς ἐναντίωσιν οὐκ ἤκουσα. Ὅταν δὲ θελήσῃ τινὰς νὰ ἐ[ναντιω]θῇ

τοὺς λόγους μου, ἂν μὲ φανῇ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

[εὐ]λογίαν Θεοῦ ἐπὶ …. Δόξα σοι, Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ὁ Θεὸς

ἡμῶν, δόξα σοι· δόξα τῇ μακρο[θυμίᾳ σου]· δόξα τῇ ἀνεξικακίᾳ

σου· δόξα τῇ ἀφάτῳ φιλανθρωπίᾳ [σου]· ὅτι τοιοῦτον καὶ τηλικοῦ-

τον κ[ακὸν ἐ]πὶ τοσούτοις χρόνοις τῇ Μονῇ τοῦ Ἁγίου τούτου ἐν-

p. 26

δυναστεύον[τος] καὶ τολμωμένου ἀφόβως καὶ εὐ[παῤῥη]σιασμένως

ἐνώπιον τῶν ὀφθαλμῶν σου οὐκ ἠγανάκτησας, οὐκ ὠργίσθης ἀξίως,

καὶ ἀφανισμῷ τελείῳ ἡμᾶς παρέδωκας· ἀλλ’ ἔτι ἀνέχεις καὶ μακρο-

θυμεῖς· καὶ νῦν τὸ τῶν Τούρκων ἄθεον καὶ ἀγριώτατον ἔθνος

ἡ|μῖν εἰς παιδείαν ἔστειλας, τὴν τῆς Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως γῆν ληΐ-

ζον καὶ λεηλατοῦν· [ἀλλὰ] μὴν καὶ σεισμοῖς φοβεροῖς, καὶ χαλεποῖς

συμπ[τώμασι], καὶ θανάτοις ἐξαισίοις, καὶ ἐμπρησμοῖς. . . . . . . . . . .