Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου

Ὀμορφάδες τοῦ Μπερτόλδου

     Ὁ Μισέρ Μπερτόλδος ἦτον τέτοιος, μικροπρόσωπος,

χοντροκέφαλος, ὁλοστρόγγυλος σάν φούσκα, τό μέτωπόν του

ζαρωμένον, τά μάτια του κόκκινα σάν φωτία, τά φρύδια του μα-

κρά καί ἄγρια σάν γουρουνότριχες, τά αὐτιά του γαϊδουρινά, με-

γαλόστομος, στραβόστομος, μέ τά χείλη κρεμασμένα κάτω σάν

τοῦ ἀλόγου, τά γένεια του συχνά καί πολλά ἀποκάτω εἰς τό πη-

γούνι του, καί ἔπεφταν σάν ἐκεῖνα τοῦ τράγου· ἡ μύτη του στρα-

βή καί ἀσηκωμένη ἀπάνω μέ τές τρύπες τῆς μύτης πλατεῖες, τά

δόντια του ὄξω σάν τῶν καπρίων μέ τρία ἤ τέσσαρα χοντρά ἀπο-

κάτω εἰς τόν λαιμόν, τά ὁποῖα ὁπόταν ἐμίλουνε, ἐφαινόντησαν

σάν τόσα τσουκάλια ὁπού νά ἔβραζαν. Εἶχε τά ποδάρια του τρα-

γίτικα, μακρά καί πλατέα σάν τοῦ σατύρου καί ὅλον του τό κορ-

μίον μαλλιαρόν· τά καλτσούνια του ἦτον ἀπό χοντρόν μπαπά-

κιον, ὅλα μπαλωμένα· τά παπούτσια του ὑψηλά καί στολισμένα

μέ χοντρά κομμάτια.  

     Εἰς κοντολογίαν ἐτοῦτος ἦτον ὅλως διόλου τό ἐνάντιον τοῦ

Ναρκίσσου.

Ἀποκοτία τοῦ Μπερτόλδου

     Ἀπέρασε τό λοιπόν ὁ μισέρ Μπερτόλδος ἀπό τήν μέσην

ὅλων ἐκείνων τῶν αὐθεντάδων καί μπαρόνων, ὁπού ἦταν

ἔμπροσθεν τοῦ Βασιλέως, χωρίς νά ἐβγάλει τό καπέλλο του καί

νά προσκυνήσει τίποτες, ἀλλά ἐπῆγεν πάραυτα καί ἐκάθησεν σι-

μά εἰς τόν Βασιλέα. Ὁ ὁποῖος Βασιλεύς, ὄντας φύσεως φι-

λανθρώπου, καί εὐφραίνοτουν ἀπό τά μετωρίσματα, ἐλόγιασεν

ὅτι αὐτίνος νά ἦτον κανενός διεστραμένου χυμοῦ καί πεπλανη-

μένης γνώμης, ἐπειδή καί ἡ φύσις ἔχει συνήθειαν πολλές βολές

νά χύνει κάποια χαρίσματα, ὁπού κοινῶς δέν τά δίδει τοῦ καθε-

νός. Ὅθεν χωρίς νά μεταλλάξει τίποτες, ἄρχισεν ἔτσι γλυκά καί

ὄμορφα νά τόν ἐρωτᾶ λέγοντάς του:

Διάλεξις ἀνάμεσα τοῦ Βασιλέως
καί Μπερτόλδου

Προλογίζει ὁ Βασιλεύς

Βασιλεύς

     Ποῖος εἶσαι ἐσύ, πότε ἐγεννήθης καί ἀπό τί τόπον εἶσαι;

Μπερτόλδος

     Ἐγώ εἶμαι ἕνας ἄνθρωπος, ἐγεννήθηκα ὅταν μέ ἔκαμεν

ἡ μάνα μου καί ὁ τόπος μου εἶναι εἰς τοῦτον τόν κόσμον.

Βασιλεύς

     Ποῖοι εἶναι ἀναβαίνοντες, ἤγουν οἱ πρόγονοί σου καί οἱ

καταβαίνοντες ἀπό ἐσέναν, ἤγουν οἱ ἐκγόνοι σου;

Μπερτόλδος

     Τά φασούλια, τά ὁποῖα ὁπόταν βράζουσι εἰς τήν στίαν,

ἀναβαίνουν καί καταβαίνουν ἀπάνω καί κάτω πί τό τσουκάλιον.

Βασιλεύς

     Ἔχεις ἐσύ πατέρα, μάνα, ἀδελφούς καί ἀδελφάς;

Μπερτόλδος

    Ἔχω πατέρα, μάνα, ἀδελφούς καί ἀδελφάς, ἀμή ἀπεθά-

νασιν ὅλοι.

Βασιλεύς

     Πῶς λοιπόν τούς ἔχεις ἐσύ, ἀνίσως καί ὅλοι ἀπεθάνανε;

Μπερτόλδος

     Ὁπόταν ἐγώ ἐμίσευσα ἀπό τό σπίτιον, τούς ἄφησα

ὅλους ὁπού ἐκοιμώντησαν καί διά τοῦτο λέγω σου πώς ὅλοι ἀπέ-

θαναν: διατί ἀπό ἕναν ὁπού κοιμᾶται σέ ἕναν ὁπού ἀπέθανεν ἐγώ

κάνω ὀλίγην διαφοράν, ἐπειδή καί ὁ ὕπνος κράζεται ἀδελφός

τοῦ θανάτου.

Βασιλεύς

     Ποῖον εἶναι τό ὀγληγορότερον πράγμα;

Μπερτόλδος

     Ὁ νοῦς.

Βασιλεύς

     Ποῖον εἶναι τό καλύτερον κρασίον ὁπού νά εἶναι;

Μπερτόλδος

     Ἐκεῖνο ὁπού πίνεται εἰς τό σπίτιον τοῦ ἄλλου.

Βασιλεύς

     Ποία εἶναι ἐκείνη ἡ θάλασσα ὁπού δέν χορταίνει ποτέ;

Μπερτόλδος

     Ἡ ἀχορτασία τοῦ ἀκριβοῦ καί φιλαργύρου ἀνθρώπου.

Βασιλεύς

     Ποῖον εἶναι τό ἀσχημότερον πράγμα σέ ἕναν νέον;

Μπερτόλδος

     Ἡ ἀνυποταγή καί παρακοή.

Βασιλεύς

     Ποῖον εἶναι τό ἀσχημότερον πράγμα σέ ἕναν γέροντα;

Μπερτόλδος

     Ἡ πορνεία.

Βασιλεύς

     Ποῖον εἶναι τό ἀσχημότερον πράγμα σέ ἕναν πραγματευτήν;

Μπερτόλδος

     Τό ψεῦμα.

Βασιλεύς

     Ποία εἶναι ἐκείνη ἡ γάτα, ἡ ὁποία ἀπό μπροσθά σέ γλύφει

καί ἀπό πίσω σέ γρατζουνίζει;

Μπερτόλδος

     Ἡ πουτάνα καί πόρνη.

Βασιλεύς

     Ποία εἶναι ἡ μεγαλύτερη φωτία ὁπού νά εἶναι εἰς τό

σπίτιον;

Μπερτόλδος

     Ἡ κακή γυναίκα καί ἡ κακή γλώσσα τῶν δουλευτάδων.

Βασιλεύς

     Ποῖαι εἶναι αἱ ἀσθένειαι ἀνιάτρευται;

Μπερτόλδος

     Ἡ ζουρλάδα, ὁ καρκίνος καί τά χρέη.

Βασιλεύς

     Ποῖον εἶναι ἐκεῖνον τό παιδίον ὁπού καίει τήν γλώσσαν

τῆς μάνας του;

Μπερτόλδος

     Τό φυτίλιον τοῦ λύχνου.

Βασιλεύς

     Πῶς ἤθελες κάμει νά μοῦ φέρεις νερόν σέ ἕνα κόσκινον

καί νά μήν τό χύσεις;

Μπερτόλδος

     Ἤθελα ἀκαρταρέσει τόν καιρόν τοῦ πάγους καί τότε

σοῦ τό ἤθελα φέρει.

Βασιλεύς

     Ποῖα εἶναι ἐκεῖνα τά πράγματα, τά ὁποῖα οἱ ἄνθρωποι γυ-

ρεύουσιν, ἀμή δέν ἤθελαν νά τά εὕρουσιν;

Μπερτόλδος

     Τές ψεῖρες εἰς τό ποκάμισον, τές χαλασμένες φτέρνες

καί τό χεζουριόν τό ἄσχημον.

Βασιλεύς

     Πῶς ἤθελες κάμει νά πιάσεις ἕναν λαγόν χωρίς νά τρέξεις;

Μπερτόλδος

     Ἀκαρτέρουνα νά ἦτον βρασμένος, ἀπέκει τόν ἔπιανα.

Βασιλεύς

     Ἐσύ ἕνα καλόν μυαλόν ἔχεις, ἀνίσως καί ἐφαινότουν.

Μπερτόλδος

     Καί ἐσύ ἤθελες εἶσαι ἕνας καλός χυμός, ἄν δέν ἔτρωγες.

Βασιλεύς

     Ἔλα γύρευσέ μου ἐκεῖνο ὁπού θέλεις, ὅτι ἐγώ εἶμαι ἐδῶ

πρόθυμος νά σοῦ δώσω ἐκεῖνο ὁπού μοῦ ζητήξεις.

Μπερτόλδος

     Ὅποιος δέν ἔχει ἀπό ἐδικόν του, δέν ἠμπορεί νά δώσει

τῶν ἀλλονῶν.

Βασιλεύς

     Διατί δέν ἠμπορῶ νά σοῦ δώσω ἐγώ ὅλο ἐκεῖνο ὁπού ἐσύ

ἐπιθυμᾶς;

Μπερτόλδος

     Ἐγώ ὑπάγω γυρεύοντας εὐτυχίαν, τήν ὁποίαν ἐσύ δέν

τήν ἔχεις, καί διά τοῦτο δέν ἠμπορεῖς νά μοῦ τήν ἐδώσεις.

Βασιλεύς

     Τό λοιπόν δέν εἶμαι ἐγώ εὐτυχής, καθούμενος ἀπάνω εἰς

τοῦτον τόν θρόνον, σάν ἐγώ κάνω;

Μπερτόλδος

     Ἐκεῖνος ὁπού κάθεται σέ ὑψηλότερον θρονίον κινδυ-

νεύει νά πέσει κάτω καί νά ξεκουμπιστεῖ.

Βασιλεύς

     Ἴδες πόσοι αὐθεντάδες καί μπαροῦνοι κάθονται ὁλοτρογυ-

ρά μου, διά νά μοῦ ὑπακούσουν καί νά μέ τιμήσουν.

Μπερτόλδος

     Ἀκόμη καί τά μεγάλα μυρμήγκια στέκονται ὁλόγυρα

τῆς ἀγριαπιδίας καί ροκανίζουσιν τήν φλούδαν της.

Βασιλεύς

     Ἐγώ λάμπω σέ τούτην τήν αὐλήν καθολικά, σάν λάμπει ὁ

ἤλιος ἀνάμεσα τῶν μικρῶν ἀστέρων.

Μπερτόλδος

     Ἐσύ λέγεις τήν ἀλήθειαν, ἀμή ἐγώ βλέπω πολλά σκο-

τεινά ἄστρα ἀπό τήν κολακείαν.

Βασιλεύς

     Ἔλα, θέλεις νά γένεις ἄνθρωπος τῆς Αὐλῆς;

Μπερτόλδος

     Ὁ ἐλεύθερος δέν γυρεύει νά γίνει δεμένος.

Βασιλεύς

     Τί τό λοιπόν σέ ἐπαρεκίνησε νά ’λθεις ἐδῶ;

Μπερτόλδος

     Τό νά πιστεύω ὅτι ἕνας βασιλεύς εἶναι μεγαλύτερος ἀπό

τούς ἄλλους ἀνθρώπους, δέκα ἤ δώδεκα ποδάρια, καί ὅτι αὐτός

νά ὑπερβαίνει τούς ἄλλους ἀνθρώπους, καθώς τά καμπαναρία

ὑπερβαίνουν τά σπίτια· ὅμως ἐγώ βλέπω πώς ἐσύ εἶσαι ἕνας

ἄνθρωπος ὀρδινάριος, σάν εἶναι καί οἱ ἄλλοι, ἄν καλά καί εἶσαι

βασιλεύς.

Βασιλεύς

     Εἶμαι καλά ὀρδινάριος ἄνθρωπος σάν τούς ἄλλους ὅσον

εἰς τό σχῆμα, ἀμή ὅσον εἰς τήν δύναμιν καί πλοῦτον ὑπερβαίνω

τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ὄχι μόνον δέκα ποδάρια, ἀλλ’ ἑκατόν

καί χίλια μπράτσα. Ὅμως τίς σέ διδασκαλεύει νά κάμνεις τοιού-

τας διαλέξεις;

Μπερτόλδος

     Ὁ γάιδαρος τοῦ φαττόρου σου, ἤγουν ἐκείνου ὁπού σοῦ

κάμνει τά θελήματα.

Βασιλεύς

     Τί ἔχει νά κάμει ὁ γάιδαρος τοῦ φαττόρου μου μέ τήν

μεγαλοσύνην τῆς Αὐλῆς μου;

Μπερτόλδος

     Πρίν νά εἶσαι ἐσύ, ἀκόμη καί ἡ Αὐλή σου, ὁ γάιδαρος

εἶχεν γκαρίξει τέσσερες χιλιάδες χρόνους πρωτύτερα.

Βασιλεύς

     Ἄχ, ἄχ, ἄχ, ὤ ναί, καί τοῦτο εἶναι νά γελάσει τινάς!

Μπερτόλδος

     Τό γέλασμα πάντας περισσεύει εἰς τά στόματα τῶν

λωλῶν.

Βασιλεύς

     Ἐσύ εἶσαι ἕνας πονηρός χωριάτης.

Μπερτόλδος

     Ἡ φύσις μου εἶναι τέτοιας λογῆς.

Βασιλεύς

     Ἔλα, ἐγώ σέ προστάσσω ὅτι εὐθύς, εὐθύς νά μισεύσεις

ἀπό μπροσθά μου· ἀλλέως τρόπου ἐγώ κάνω καί μισεύγεις ἀπ’

ἐδῶ μέ ζημίαν σου καί ἐντροπήν σου.

Μπερτόλδος

     Ἐγώ μισεύγω, ὅμως ἤξευρες πώς οἱ μύγες ἔχουσι τοιαύ-

την φύσιν, ὅτι ἀγκαλά καί διωχθοῦσιν, γυρίζουσιν πάλιν: διά το

ὁποῖον, ἀνίσως καί κάμεις νά μέ διώξουσιν, ἐγώ γυρίζω πάλιν νά

σέ πειράξω.

Βασιλεύς

     Τώρα σύρε· καί ἄν ἐσύ δέν γυρίσεις σέ ἐμέναν σάν κάνουν

οἱ μύγες, ἐγώ κάνω καί σέ κουτσοκεφαλίζουν.

Πανουργία τοῦ Μπερτόλδου διά νά
φανισθεῖ ὀμπροσθά εἰς τόν Βασιλέα κατά
τόν ἄνωθεν τρόπον

     Τήν ἐρχομένην ἡμέραν ὁ Μπερτόλδος ἔκαμε νά τοῦ κάμει ἡ

μάνα του μίαν κουλούραν ἀπό σεῦκλα καλά μέ τό βούτυρον καί

μέ τό τυρί καί πολλήν τυροκουλούραν. Ὕστερα ἔπιασεν ἕνα κό-

σκινον καί τό ἔβαλεν ὀμπροσθά του καί ἔτσι μέ ἐκεῖνον καί με

τήν κουλούραν ἐγύρισεν εἰς τόν Βασιλέα, ὁ ὁποῖος βλέποντάς

τον νά φανισθεῖ εἰς τέτοιας λογῆς γελώντας λέγει:

Βασιλεύς

     Τί σημαδεύει αὐτό τό κόσκινον, ὁπού τό ἔχεις ὀμπροσθά

εἰς τά μάτια σου;

Μπερτόλδος

     Δέν μέ ἐπρόσταξες ἀτός σου, ὅτι νά γυρίσω σέ σέναν

τοιουτοτρόπως, ὅτι νά μέ βλέπεις καί νά μήν μέ βλέπεις;

Βασιλεύς

     Ναί, σέ ἐπρόσταξα.

Μπερτόλδος

     Νά με τό λοιπόν μέσα ἀπό τές τρύπες ἐτούτου τοῦ κό-

σκινου, ὅπου ἐσύ ἠμπορεῖς νά μέ ἰδεῖς καί δέν ἠμπορεῖς νά μέ

ἰδεῖς.

Βασιλεύς  

     Ἐσύ εἶσαι ἐπιτήδειος ἄνθρωπος· ἀμή ποῦ εἶναι ὁ κῆπος, ὁ

σταῦλος, καί ὁ μύλος, ὁπού σοῦ εἶπα νά φέρεις;

Μπερτόλδος

     Νά ἐδῶ, ἐτούτη ἡ κουλούρα, εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκονται

χυμένα καί τά τρία πράγματα, ἤγουν σεῦκλα, ὁπού δείχνει τόν

κῆπον, τό τυρί, τό βούτυρον καί ἡ τυροκουλούρα, ὁπού σημα-

δεύει τόν σταῦλον, καί τό ἀλεύριον, ὁπού ἄλλον δέν σημαδεύει

παρά τόν μύλον.

Βασιλεύς

     Ἐγώ δέν εἶδα ποτέ μου, μήτε ἔπραξα τόν πλέον ζωντανόν

νοῦν ἀπό τόν ἐδικόν σου· διά τοῦτο δουλεύουσουν ἀπό τήν Αὐ-

λήν μου σέ κάθε σου χρείαν.

Θάνατος τοῦ Μπερτόλδου
καί θάψιμόν του

     Οἱ ἰατροί μήν ἐγνωρίζοντες τήν κράσιν του, ἔκανάν του τά

γιατρικά ὁπού κάνουν τῶν ἀρχόντων καί καβαλιέρων τῆς Αὐ-

λῆς. Ἀμή ἐκεῖνος, ὁπού ἐγνώριζεν τήν φύσιν του, ἐρώτησέν

τους νά τοῦ φέρουν ἕνα τσουκάλι φασούλια μέ τό κρεμύδιον και

ράβες ψημένες ἀποκάτω εἰς τήν στάχτην, διατί ἐκεῖνος ἤξευρεν

πώς μέ τοιαῦτα φαγητά ἐγιατρευότουν. Ἀμή οἱ ἄνωθεν ἰατροί

δέν ἠθέλησαν ποτέ νά τόν εὐχαριστήσουν. Ἔτσι ἐτελείωσε τήν

ζωήν του μέ τούτην τήν θέλησιν, ἐκεῖνος ὁπού ἐστάθη ἄλλος

ἕνας Αἴσωπος σιμά εἰς ὅλους, ὄντας ἕνα ὁράκολον, καί τον

ἔκλαυσεν ὅλη ἡ Αὐλή καί ὁ Βασιλεύς ἔκαμε καί τόν ἔθαψαν μέ

μεγάλην τιμήν· καί ἐκεῖνοι οἱ ἰατροί ἐμετενόησαν πώς δέν τοῦ

ἔδωσαν εἰς τό ὕστερον ὅ,τι καί ἄν τούς ἐγύρευσε, καί ἐγνώρισαν

πώς ἐκεῖνος ἀπέθανεν διά νά μήν τόν εὐχαριστήσουν ἐκεῖνοι.

Καί ὁ Βασιλεύς, διά αἰωνίαν μνήμην ἐτούτου τοῦ μεγάλου

ἀνθρώπου, ἔκαμε νά γλύψουν εἰς τό μνῆμα του μέ χρυσά γράμ-

ματα τά ἀκόλουθα ἔπη, εἰς εἶδος ἐπιταφίου, κάνοντας νά ἐνδύ-

σουν ὅλην τήν Αὐλήν του μαῦρα, σάν νά εἶχεν ἀποθάνει ὁ πρῶ-

τος ἐκείνης.