Φυσιολόγος
Συγγραφέας: Ανώνυμος
Ο Φυσιολόγος έλκει την καταγωγή του από τα αρχαία χρόνια, ωστόσο το παρόν κείμενο ανάγεται στον 15ο αιώνα. Είναι συνθεμένο σε ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, με κάποιες παρεμβολές πεζού κειμένου, και χωρίζεται σε 48 μικρά «κεφάλαια», καθένα από τα οποία είναι αφιερωμένο σε συγκεκριμένο πραγματικό ή μυθικό ζώο.
Émile Legrand (επιμ.), Le Physiologus. Poeme sur la nature des animaux en grec vulgaire et en vers politiques, Maisonneuve, Παρίσι 1873.
Εισαγωγή
Ο Φυσιολόγος συγκεντρώνει, σε μικρά κεφάλαια, τις τόσο προσφιλείς στο μεσαιωνικό αναγνωστικό/ακροαματικό κοινό ιστορίες ζώων. «Φυσιολόγος» είναι ο ερευνητής της φύσης, αυτός που παραθέτει το αρχικό φυσιογνωστικό υλικό πάνω στο οποίο δομείται το έργο (Beck 1999, 74), όμως η λέξη σημαίνει και το σύγγραμμα που περιέχει τις ιστορίες αυτές.
Η δική μας εκδοχή αποτελείται από ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, με κάποιες παρεμβολές πεζού κειμένου, και χωρίζεται σε 48 μικρά "κεφάλαια". Το καθένα από αυτά είναι αφιερωμένο σε κάποιο ζώο, είτε πραγματικό είτε μυθικό, και περιλαμβάνει την παρουσίαση-περιγραφή του ζώου και την «αναγωγή», δηλαδή τον συμβολισμό που φέρει το καθένα, καθώς και τη σύνδεσή του με τη θρησκεία και τον ανθρώπινο βίο. Το ζωικό βασίλειο αποτελεί εδώ μια πλούσια πηγή έμπνευσης ηθικών διδαγμάτων, θρησκευτικών συμβόλων αλλά και θεολογικών ερμηνειών της συμπεριφοράς των ζώων (Mango 1988, 212-213). Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν υπάρχει κάποιο είδος ταξινόμησης, ούτε κάποια σειρά στην παρουσίασή τους: ο ελέφαντας, το λιοντάρι, η αρκούδα, η οχιά, η χελώνα, το περιστέρι, ο κένταυρος, ο μονόκερως, παρουσιάζονται χωρίς διάκριση (Μητσάκης 1973, 142).
Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να επισημανθεί το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειχνε ο άνθρωπος του Μεσαίωνα, σε Ανατολή και Δύση, για ζώα τα οποία δεν υπήρχαν στο περιβάλλον του. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν πολλές αναφορές στη μεσαιωνική γραμματεία σε ζώα υπαρκτά, όπως ο ελέφαντας, η ζέβρα, τα εξωτικά πτηνά, αλλά και σε ζώα μυθικά, όπως ο μονόκερως, ο δράκος και ο φοίνικας, ιδωμένα υπό το πρίσμα της φαντασίας και του μυστηρίου (Mango 1988, 212-213). Έτσι, και ο κατάλογος των ζώων του Φυσιολόγου είναι πλούσιος και πολυποίκιλος· εκτός από τους προαναφερθέντες, πραγματικούς και μυθολογικούς, εκπροσώπους του ζωικού βασιλείου, δίπλα σε οικεία για τους κατοίκους του ελληνικού χώρου πλάσματα, περιλαμβάνει και περισσότερο εξωτικά ζώα, όπως η στρουθοκάμηλος, η μαγκούστα («ιχνεύμων»), ο πάνθηρας κλπ., αριθμώντας συνολικά 48 καταγραφές, όπως ήδη ειπώθηκε.
Ο Φυσιολόγος έλκει την καταγωγή του από τα αρχαία χρόνια· το αρχικό κείμενο πρέπει να γράφτηκε τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες στην Αλεξάνδρεια, σε ένα περιβάλλον ώσμωσης μεταξύ του ανατολικού μυστικισμού και του ελληνικού ορθολογισμού, του αρχαίου κόσμου και του χριστιανισμού (Μητσάκης 1973, 141). Έτσι, εκτός από τις γνώσεις και τις πληροφορίες που προσφέρει, συγχέει την αρχαία επιστημονική γνώση με τις λαϊκές δεισιδαιμονίες και τη θρησκευτική πίστη. Από την αρχαιότητα υπήρξε εξαιρετικά αγαπητό ανάγνωσμα, ωστόσο στη διάρκεια του Μεσαίωνα απέκτησε «παγκοσμιότητα» (Beck 1999, 74), όπως φαίνεται από το πλήθος των χειρογράφων και των μεταφράσεων.
Πρόκειται για ένα έργο που γνώρισε πολλές διασκευές, ακριβώς λόγω του ότι αποτελούσε κοινό πνευματικό κτήμα για ένα μακρό χρονικό διάστημα και ο κάθε αντιγραφέας άδραχνε την ευκαιρία να το διαμορφώσει εκ νέου και να το διαφοροποιήσει (Beck 1999, 75). Στην πρώτη του μορφή, η οποία ίσως διατηρεί σχέσεις με ένα έργο του 3ου π.Χ. αιώνα, τα Φυσικά κάποιου Βώλου από τη Μένδη της Αιγύπτου, του οποίου το κείμενο επενδύθηκε αρχικά με στοιχεία από εβραϊκές και στη συνέχεια από χριστιανικές πηγές, παρουσιάζονται πενήντα πραγματικά ή μυθικά ζώα, φυτά ή είδη λίθων με όλες τους ιδιότητες, πότε επιστημονικά αδιάβλητες πότε μυθώδεις, και ερμηνεύονται με έναν τρόπο χαρακτηριστικά αλληγορικό, σε συνάφεια με τον Χριστό και τους χριστιανούς, τον διάβολο και τη χριστιανική ζωή.
Η χριστιανική αυτή διασκευή του έργου (Ι) γράφτηκε κατά το β΄ μισό του 4ου μ.Χ. αιώνα (κάποιοι υποστηρίζουν και μια πρωιμότερη χρονολόγηση στον 2ο αι.) και σώζεται σε πάνω από εικοσιπέντε χειρόγραφα με σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ τους· σημαντικότερο από όλα θεωρείται ο κώδικας Pierpont Morgan 397 της Νέας Υόρκης, ο οποίος αποτελεί συνάμα και τον παλαιότερο μάρτυρα του κειμένου, με αναγωγή στα τέλη του 10ου ή τις αρχές του 11ου αιώνα. Κατά τον αιώνα αυτό πιστεύεται ότι εμφανίζεται και η βυζαντινή παραλλαγή (ΙΙ), που μπορεί και να ανάγει τα πρώτα ίχνη της στον 5ο-6ο αιώνα. Από το κείμενο αυτό παραλείπονται πλέον τα φυτά και οι πέτρες, ενώ άλλα, καινούρια, είδη ζώων εισάγονται. Εξάλλου, γίνεται προσπάθεια για εναρμόνιση της γλώσσας με την κοινή της εποχής και, επιπλέον, εμφανίζονται κάποια δημοτικιστικά στοιχεία (Beck 1999, 75).
Ανάμεσα στις υπόλοιπες διασκευές του Φυσιολόγου συγκαταλέγεται και η ομάδα του Ψευδο-Βασιλείου (ΙΙΙ), η οποία απαρτίζεται από έντεκα χειρόγραφα του 17ου αιώνα που βρίσκονται στο Άγιο Όρος· είναι λίγο μεταγενέστερη από τη βυζαντινή παραλλαγή και γραμμένη σε πιο καλλιεργημένη γλώσσα, επηρεασμένη από το εκκλησιαστικό ιδίωμα της εποχής. Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε και την ιταλική ομάδα, με σπουδαιότερο τον κώδικα Vat. Chris. R IV11 του 13ου αιώνα (Beck 1999, 76).
Γενικά, η διάδοση και απήχηση του έργου υπήρξε τεράστια, τόσο εντός όσο και εκτός των ορίων της ελληνικής γλώσσας. Για παράδειγμα, από τον Φυσιολόγο επηρεάζονται και αντλούν πληροφορίες και υλικό έργα, όπως η Διήγησις παιδιόφραστος των τετραπόδων ζώων του 14ου αιώνα, άγνωστου συγγραφέα, και η Συνάθροιση από τα βιβλία των παλαιών φιλοσόφων, γραμμένη γύρω στα 1568 από τον Δαμασκηνό Στουδίτη, επίσκοπο Λιτής και Ρενδίνης (βλ. Moennig 2005, 271-273), ενώ, ως συνέχεια της Συνάθροισης, κυκλοφόρησε ενοποιημένος στα τέλη του 16ου και στις αρχές του 17ου αιώνα ένας Φυσιολόγος με το όνομα του Επιφανίου Σαλαμίνας (Moennig 2007, 2321). Άλλωστε, το αρχικό κείμενο, αυτό της χριστιανικής, προβυζαντινής παραλλαγής (Ι), στάθηκε ο προκάτοχος ενός νέου λογοτεχνικού είδους, των ιδιαίτερα δημοφιλών «Φυσιολόγων» ή, σωστότερα, των «βιβλίων για τα ζώα» (Bestiaria) του δυτικού Μεσαίωνα, ενώ γνώρισε αλλεπάλληλες μεταφράσεις και διασκευές σε ένα αξιοσημείωτο εύρος γλωσσών, από την Ανατολή έως τη Δύση (Beck 1999, 76).
Κατά καιρούς έχουν εκδοθεί διάφορες παραλλαγές του κειμένου, ήδη από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, όταν και η δημώδης γραμματεία άρχισε να απασχολεί συστηματικά τους φιλολόγους. Από τις πρώτες εκδόσεις, ξεχωρίζει εκείνη του γάλλου βιβλιογράφου και νεοελληνιστή Legrand (1873), η οποία είναι η πηγή της δικής μας ανθολόγησης και αποτελεί, όπως ήδη ειπώθηκε, μια ποιητική παραλλαγή. Από τις υπόλοιπες, αναφέρουμε την έκδοση του Sbordone (1936), που πραγματοποιεί ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα εκδίδοντας συνολικά πάνω από εβδομήντα χειρόγραφα, καθώς και την παρουσίαση του Καϊμάκη (Kaimakis 1974) ως μία από τις πιο πρόσφατες.
Αποσπάσματα
Ο πετεινός (στ. 176-199)
Λήμμα για τον πετεινό.
| Ὁ πετεινὸς γὰρ τὸ πουλὶν, τὸ ἥμερον τὸ ζῶον, ὅταν γηράσῃ εἰς ἑπτὰ [ἢ ὀκτὼ] χρόνους νὰ ζήση, τότε γεννᾷ δύο αὐγά· εἰς τὴν κοπριὰν τὰ χώνει· ’ς ἡμέρας τεσσαράκοντα εὐθὺς ἐξηπουλιάζουν· |
|
180 | γεννοῦνται πετεινάρια καθὼς ἔχει ὁ γόνος, ἔχουν τὰ ὄρνεα αὐτὰ δεινὸν, πικρὸν φαρμάκιν· εἴ τιναν τύχῃ νὰ ἰδοῦν, εὐθὺς ἐξεψυχίζει, ἢ ἄνθρωπον ἢ θηριὸν, εἴτε ἄλλον [τι] κτῆνος, εἰ δὲ καὶ βλέποντα ἡμεῖς προτῄτερον ἐκεῖνα, |
|
185 | οὐδὲν μᾶς βλάπτει τὸ πικρὸν φαρμάκιν ὁποῦ ἔχουν. Ὁ βασιλεὺς Ἀλέξανδρος ποῖκεν αὐτὰ τὰ ζῶα, ἐποῖκεν κάτω εἰς τὴν γῆν ἕναν μεγάλον θόλον, καὶ ἔβανεν καὶ τρέφουνταν ἀντάμα καὶ τὰ δύο, χρόνους τρεῖς τ’ ἀπεκράτησεν, ἦσαν φυλακισμένα, |
|
190 | καὶ πρόβιον κρέας τἄτρεφεν ἕνα ζῶ τὴν ἡμέραν, καὶ μετὰ ταῦτα σφάζει τα καὶ τὰ ’ξύγγια των βγάλλει, καὶ, μὲ τῶν ζώων τὴν χολὴν, τὴν χυμίαν ἐποῖκεν, χρυσὰ τὰ ὅλα ἔκαμνεν μὲ τέχνην καὶ σοφίαν. Καὶ ἐσὺ τοίνυν, ἄνθρωπε, βλέπε μηδὲν γηράσῃς |
|
195 | ἐν ἀτοπίοις πράξεσιν πορνείας καὶ μοιχείας, καὶ ἔχῃς ἰὸν φαρμακερὸν, καὶ ἄλλους θανατώσῃς, καὶ γενήσῃ ςτὸ γῆράς σου πορνοβοσκὸς εἰς ἄλλους, ἀλλὰ ἀπόθου τὸ κακὸν, βλέπε μηδὲν χρονίσῃς, καὶ πάγῃς εἰς τὴν κόλασιν εἰς ὅσα καὶ ἂν ζῄσης. |
|
- «Περήφανος πετεινός», από αγγλικό χειρόγραφο του 1225-1250, γραμμένο στα λατινικά, που βρίσκεται στη Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Ένας περήφανος πετεινός με λυρί που μοιάζει με στέμμα, μικρογραφία από το χειρόγραφο Der Naturen Bloeme (περ. 1350) του Jakob van Maerlant. Βιβλιοθήκη Koninklijke, Χάγη, Ολλανδία.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο ιχνεύμων (στ. 271-288)
Λήμμα για τον ιχνεύμονα.
| Ἐχθρὸς πάνυ τοῦ δράκοντος ὑπάρχει ὁ ἰχνεύμων· ζῶον ὑπάρχει γὰρ αὐτὸν παρόμοιον ἀνθρώπου, τὸ στῆθι καὶ τὴν κεφαλὴν ὅμοιον ὡς ἀνθρώπου, τὸ δὲ λοιπόν του τὸ κορμὶν ὡς φίδιν καὶ θηρίον |
|
275 | οἱ πόδες του παρόμοιοι καθὼς καὶ οἱ ἀσπίδες· ἔχει πτερὰ ὡς ἀετοῦ, καὶ κέρατα γὰρ δύο· ὅταν νὰ εὕρη δράκοντα, θέλει νὰ πολεμήσῃ, ὑπάγει εἰς βρύσιν θολερὴν, ἐκεῖ ἐμπαίνει μέσα, καὶ χρίεται ἐκ τοῦ πηλοῦ, ὡς διὰ τὸ φαρμάκιν |
|
280 | τοῦ δράκοντος τοῦ θηριοῦ μήποτε ἀποθάνῃ, καὶ τότε πᾷ ςτὸν δράκονταν, καὶ, μὲ τὰ κέρατά του, εἰς τὰ ῥουθούνια του κτυπᾷ, ἕως νὰ τὸν σκοτώσῃ. Οὕτω καὶ ὁ σωτὴρ ἡμῶν, ὁ κτίστης τῶν ἁπάντων, λαβὼν τὴν σάρκαν ἐξ ἡμῶν, τὴν χοϊκὴν δὲ λέγω, |
|
285 | ἀπέκτεινεν τὸν δράκοντα, τὸν ἄρχοντα τοῦ σκότους· εἰ γὰρ ἐφάνη ὁ Χριστὸς ἀσώματος ἐν κόσμῳ, πρόφασιν εἶχεν [τὸ] λοιπὸν ὁ ἄρχοντας τοῦ σκότους, ἀλλ’ ὥσπερ ἂν ἠπάτησεν αὐτὸς κατηπατήθην. |
|
- Ο αιγυπτιακός ιχνεύμων, εικόνα από το βιβλίο Γενική Ζωολογία ή Συστηματική Φυσική Ιστορία του άγγλου βοτανολόγου και ζωολόγου George Shaw.
Πηγή: Wikimedia Commons - Ο «ιχνεύμων» ή αλλιώς η κοινή μαγκούστα.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Οι Σειρήνες (στ. 456-466)
Λήμμα για τις σειρήνες.
| Ὑπάρχουν θανατήσιμα ζῶα ἐν τῇ θαλάσσῃ· μούσαις φωναῖς γὰρ ἔχουσιν γλυκέα ν’ ἀγκαρίζουν, δι’ ὃ σειρῆναι κράζονται κῂ ὤμορφα τραγουδοῦσιν. Τὸ στῆθος, καὶ ἡ κεφαλὴ, ὁμοῦ τε καὶ αἱ χεῖραι, |
|
460 | ὁμοῖα ὡς ἀνθρώπου τε καὶ εἶδός τε καὶ κάλλος, τὰ ὄπισθεν ὡς ὄνου τε ἀπὸ τὸν ὀφαλόν των. Αὐτὰ παρομοιάζονται ςτὸν Ἄρειον τὸν ἄφρων, καὶ ςτοὺς ἑξῆς αἱρετικοὺς, λύκους τῆς ἐκκλησίας· διὰ τὴν ξυλοσοφίαν [των] πολλοὺς ἐξηπατῆσαν, |
|
465 | ὡς ἄνθρωποι μὲν τῇ μορφῇ ἐφαίνοντο τοῖς πᾶσιν, τὴν πίστιν ὡς ἀπάνθρωποι, ὡς ὄνοι δὲ τὴν γνῶσιν. |
|
- Σειρήνα προσπαθεί να σαγηνεύσει ναυτικούς –ο ένας από αυτούς κλείνει τα αυτιά του– με το τραγούδι της. Μικρογραφία από χειρόγραφο «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary), μεταξύ 1230-1240, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο.
Πηγή: Wikimedia Commons - Απεικόνιση σειρήνας σε μικρογραφία διαφορετικού χειρογράφου, που επίσης βρίσκεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη του Λονδίνου.
Πηγή: Wikimedia Commons - John William Waterhouse, Η Σειρήνα (περ. 1900). Η σειρήνα, καθισμένη σε βράχο, με μια λύρα στο χέρι, κοιτάει έναν ναυαγό που επιπλέει στα νερά.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο πάνθηρας (στ. 481-498)
Λήμμα για τον πάνθηρα
| Ποικίλον ζῶον γὰρ ἐστὶν, καὶ ἥσυχον, καὶ πρᾷον, ὡραῖόν τε καὶ ἔμμορφον ὁ πάνθηρος ὁ μέγας· ἐχθρὸς μόνον τοῦ δράκοντος ὑπάρχει ὁ πανθήρης, καὶ, ὅταν φᾷ καὶ κορεστῇ, κοιμᾶται τρεῖς ἡμέρας· |
|
485 | χωνεύουσιν τὰ βρώματα ἀπέσω ςτὴν κοιλιάν του, ἐβγάλλει ξένην μυρωδιὰν ἐκ τὴν κοιλιά του μέσα, βάλλει φωνὰς μεγάλας τε ὅσον νὰ ἠμπορήσῃ, ἡ εὐωδία τρέχει δὲ ἀπάνω τε καὶ κάτω, ἐβγαίνει ἀπὸ τὸ στόμαν του μετὰ [τὰς] τρεῖς ἡμέρας |
|
490 | καὶ, παίρνοντες τὴν μυρωδιὰν, ἔρχονται τὰ θηρία, καὶ τὰ ἐγγὺς καὶ τὰ μακρὰν, καὶ παίζουν μετ’ ἐκείνην. Οὕτω καὶ ὁ Χριστὸς ἡμῶν τριήμερος ἀνέστη, τὴν εὐωδίαν γὰρ αὐτοῦ προσήγαγεν τοῖς πᾶσιν, καὶ τοῖς μακρὰν καὶ τοῖς ἐγγὺς τὴν εἰρήνην πληρώσας, |
|
495 | τὸ εὐαγγέλιον αὐτοῦ τὸ ποικίλον διδάξας, τὴν πίστιν, τὴν ἐγκράτειαν, ὁμοῦ τὴν παρθενίαν· τοῦτα γὰρ κτῆσαι, ἄνθρωπε, τὰ τοῦ εὐαγγελίου, ἵνα ἐχθρὸς ἀναφανῇς τοῦ νοητοῦ θηρίου. |
|
- Σελίδα με το κείμενο και τη συνοδευτική μικρογραφία για τον πάνθηρα, από το «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Aberdeen (12oς αι.), Βιβλιοθήκη Μοναστηριού του Aberdeen.
Πηγή: Wikimedia Commons - Λεπτομέρεια από τη μικρογραφία της προηγούμενης εικόνας. Τα ζώα ακολουθούν τον πάνθηρα, καθώς σαγηνεύονται από την αναπνοή του, εκτός από τον δράκο, «Bιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Aberdeen (12oς αι.), Βιβλιοθήκη Μοναστηριού του Aberdeen.
Πηγή: Wikimedia Commons - Λήμμα για τον πάνθηρα με συνοδευτική μικρογραφία. Aπό τον Φυσιολόγο της Βέρνης, μια λατινική μετάφραση του ελληνικού Φυσιολόγου και συνάμα το παλιότερο εικονογραφημένο χειρόγραφο του είδους (μεταξύ 825-850 μ.Χ.).
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η ασπιδοχελώνα (στ. 499-518)
Λήμμα για την ασπιδοχελώνα.
| Ἡ ἀσπιδοχελώνη γὰρ κέκληται αὐτὸν κῆτος, |
|
500 | ἔναι μεγάλον, φοβερὸν, ὡσὰν νησὶν ὁμοιάζει· πολλάκις φενακίζονται οἱ ναῦται εἰς τὸ κῆτος, ὑπᾶν καὶ ῥάσσουσιν ἐκεῖ, ῥίπτουσιν τὰς ἀγκύρας, καὶ τοῦς πασσάλους τῶν πλοιῶν ἀπάνω πρὸς ἐκεῖνον· πυρὰν ἐξάφτουσιν εὐθὺς, βρώματα θέλουν ψήσειν, |
|
505 | ἐκεῖνο γοῦν θερμαίνεται, καὶ ςτὸν βυθὸν βυθίζει· πολλάκις συμβυθίζεται τὸ πλοῖον μετ’ ἐκεῖνον. Ἔχει αὐτὸν καὶ φυσικόν· ἄκουε πῶς ἀγρεύει· ὅταν πεινάσῃ, στέκεται τὸ στόμα [του] ἀνοῖκτον, εἶθ’ οὕτως γὰρ ἐξέρχεται ἐκ τῶν αὐτοῦ τε σπλάχνων |
|
510 | τῶν ἀρωμάτων εὐωδιὰ, ὁ τόπος ἐκπληροῦται, τὰ ψάρια τοίνυν τὰ μικρὰ τρέχουσιν αὐτομάτως, κ’ ἐμπαίνουσιν ςτὸ στόμα του, καὶ τρώγει καὶ χορταίνει, τὰ δὲ μεγάλα φεύγουσιν διατί ἠξεύρουν τρόπον. Αὐτὸν τὸ κῆτος γὰρ ἐστὶν ὁ διάβολος ὁ μέγας, |
|
515 | καὶ οἱ ἰχθύες οἱ μικροὶ, οἱ ἄνθρωποι· ἡ φύσις ποῦ ἔναι κατακυλιστὴ καὶ τρέχει πάντα κάτω εἰς ἡδοναῖς τοῦ σώματος, εἰς πάθη ἀτιμίας· ἀλλ’ ἀποφύγωμεν τἄργα του, ὡς τὰ μεγάλα ψάρια. |
|
- Η ασπιδοχελώνα, από ένα χειρόγραφο (1633) του «βιβλίου για τα ζώα» (bestiary) της Anne Walsh, Βασιλική Βιβλιοθήκη Δανίας.
Πηγή: Wikimedia Commons - Το πλοίο του Αγίου Βρενδανού μεταφέρεται στην πλάτη ενός τεράστιου θαλάσσιου κήτους που παραπέμπει στην ασπιδοχελώνα. Μικρογραφία από γερμανικό χφ. του 15ου αι., Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη Augsburg, Γερμανία.
Πηγή: Wikimedia Commons - Ξυλογραφία (15ος αι.) που απεικονίζει τον Άγιο Βρενδανό τον Αναχωρητή να πραγματοποιεί την καθολική λειτουργία της Θείας Ευχαριστίας στην πλάτη ενός θαλάσσιου τέρατος-νησιού.
Πηγή: Wikimedia Commons - Ψαράς ετοιμάζει φαγητό πάνω στην πλάτη θαλάσσιου κήτους (πρβλ. τους στ. 504-505), ίσως μιας ασπιδοχελώνας. Μικρογραφία χειρογράφου από το τελευταίο τέταρτο του 13ου αι. (μετά το 1277), Μουσείο Getty, Καλιφόρνια-ΗΠΑ.
Πηγή: Wikimedia Commons - Η ασπιδοχελώνα ετοιμάζεται να παγιδεύσει ένα πλοίο, μικρογραφία από το βιβλίο Fischbuch (περ. 1598) του ελβετού βιβλιογράφου, βοτανολόγου και μελετητή της φυσικής ιστορίας Konrad Gessner.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Η αλεπού (στ. 519-533)
Λήμμα για την αλεπού.
| Δόλιον ζῶον γὰρ ἐστὶν ἡ ἀλουποῦ ἡ κλέπτρια· |
|
520 | ἐὰν πεινάσῃ τὸ λοιπὸν κοὐκ ἔχῃ τί νὰ φάγῃ, ὑπάγει εἰς ἀχυρόκοπρον ὅπου νὰ ἔχῃ ἥλιον, καὶ πίπτει ἐκεῖ ἀνάσκελα ὡσὰν ἀποθαμμένη· οὔτε πνοὴ ἢ ἀναστεναγμὸς δεικνύων ὅτι ἔχει, νομίζουσιν τὰ πετεινὰ ὅτι ἔναι ψοφισμένη, |
|
525 | συνάγονται κ’ ὑπάγουσιν, θέλουν διὰ νὰ τὴν φᾶσιν, καὶ, ὅταν τὴν πλακώσουσιν, ἐκείνη γὰρ ἐξαίφνης ἐγέρνεται καὶ πιάνει [τα], καὶ τρώγει ὅσα νὰ δράξη. Οὕτω καὶ ὁ διάβολος δόλιος πάνυ ἔσται, καὶ πάντα πολεμίζει γὰρ τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, |
|
530 | καὶ ὅσοι θέλουν ἅψονται τὰς σάρκας τοῦ διαβόλου, εὐθὺς ἀναπληρόνονται πρὸς φόνους, πρὸς πορνείας, καὶ πρὸς φιλαργυρίας τε καὶ πρὸς [τὰς] φιλαρχίας· φεύγωμεν τοίνυν καὶ ἡμεῖς τὸ δολερὸν θηρίον. |
|
- Απεικόνιση του τρόπου με τον οποίο η αλεπού υποκρίνεται την πεθαμένη και αρπάζει τα πουλιά, λεπτομέρεια μικρογραφίας από το «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Rochester, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο.
Πηγή: Wikimedia Commons - Μια χαρούμενη αλεπού, από χειρόγραφο που βρίσκεται στη Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Μια αλεπού το σκάει με έναν κόκορα στο στόμα της ενώ μια γυναίκα εκφράζει τη δυσαρέσκειά της. Από αγγλικό Ψαλτήριο (στα λατινικά), Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο σάτυρος (στ. 549-573)
Λήμμα για τον σάτυρο.
| Ἄλλον θηρίον σάτυρον ὀνόματι τὸ λέγουν· |
|
550 | αὐτὸ καὶ ὁ πατὴρ ἡμῶν, Ἀντώνιος ὁ μέγας, ηὗρεν αὐτὸ ςτὴν ἔρημον ὅτε ὑπῆγεν [πάλαι] ςτὸν μέγαν ἀναχωρητὴν, [τὸν] Παῦλον τὸν Θηβαῖον. Ἀπὸ τὰ ὑπογάστρια ἕως τὴν κεφαλήν του ὑπάρχει ἀνθρωποειδὴς καὶ κεφαλὴ καὶ τ’ ἄλλα, |
|
555 | πλὴν δύο κέρατά ἐχει ςτὴν κεφαλὴν ἀπάνω· ἔχει πτερὰ ὡς ἀετοῦ, κ’ οἱ πόδες του ὡς αἴγας. Αὐτὸς, ὅταν ηὑρέθηκε μὲ τὸν ἅγιον Ἀντώνιον, σκύπτει, φιλεῖ τοὺς πόδας του, παρακαλεῖ καὶ λέγει· «Ἐγὼ, νὰ ξεύρῃς, ἅγιε τοῦ θεοῦ, ζῶ ὑπάρχω, |
|
560 | «ὥσπερ τὰ ζῶα ἄπαντα ὅλα τῆς οἰκουμένης· «οἱ τῆς Αἰγύπτου ἄνθρωποι, κακῶς ἐπλανηθέντες «ἐκ τοῦ ἐχθροῦ τοῦ Σατανᾶ, τιμὴν γὰρ δίδουσίν [μοι], «καὶ ὡς θεὸν μᾶς προσκυνοῦν, καὶ τὸν θεὸν ἀρνοῦνται· «εὔξου [λοιπὸν], ὦ ἅγιε, πρὸς τὸν θεὸν τῶν ὅλων |
|
565 | «δι’ ἐμὲ καὶ τὴν ἀγέλην μου, κῂ ὅλην τὴν συντροφιάν μου.» Ταῦτα εἰπὼν ἀπέφυγε, ςτὴν ἔρημον ἐδιάβην. Ἀκούσατε καὶ φρίξατε, ὦ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, πῶς τὰ θηριὰ ὁμολογοῦν [καὶ] τὸν θεὸν τῶν ὅλων, καὶ σὺ ἀρνεῖσαι τὸν Χριστὸν καὶ τὴν κυρὰν τοῦ κόσμου· |
|
570 | καὶ πάντα εἰς τὰ ψέματα καὶ εἰς παρανομίας τὸ ὄνομα γὰρ τοῦ θεοῦ εἰς τὰ χείλη σου στέκει· οὐκ ἤκουσας γὰρ τῆς γραφῆς, ὅλως μηδὲν ὀμώσῃς· ἄλλον εἰ μὴ τὸ ναὶ, ναὶ, καὶ τὸ οὐ, οὐ [ἴνα λέγῃς.] |
|
- Σάτυρος, λεπτομέρεια μικρογραφίας από το «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Aberdeen (12ος αι.), Βιβλιοθήκη Μοναστηριού του Aberdeen.
Πηγή: Wikimedia Commons - Μια διαφορετική αναπαράσταση ενός σάτυρου, λεπτομέρεια από το «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Rochester (13ος αι.), Βρετανική Βιβλιοθήκη.
Πηγή: Wikimedia Commons - Jakob Jordaens, Σάτυρος παίζει φλογέρα (Η παιδική ηλικία του Δία), ελαιογραφία σε καμβά, περ. 1639, Μουσείο Καλών Τεχνών Μπιλμπάο, Ισπανία.
Πηγή: Wikimedia Commons - Πίνακας ανώνυμου με τον τίτλο Ο θρύλος του Αγίου Αντωνίου του Ερημίτη (μεταξύ 1410-1440), που εκτίθεται στην Πινακοθήκη Alte, στο Μόναχο της Γερμανίας. Το έργο αναπαριστά τη συνάντηση του αγίου με τον σάτυρο.
Πηγή: Wikimedia Commons - Ο Μέγας Αντώνιος και ο σάτυρος, λεπτομέρεια από νωπογραφία (fresco) της Σκήτης του Αγίου Δημητρίου στο Άγιο Όρος.
Πηγή: artion news - Δάσκαλος της Osservanza (πιθανόν ο Sano di Pietro), Η συνάντηση του Αγίου Αντωνίου και του Αγίου Παύλου (περ. 1430-1435). Στο έργο απεικονίζεται και ο Κένταυρος, τον οποίο ο άγιος συνάντησε και αντιμετώπισε μαζί με τον σάτυρο, Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης, Ουάσινγκτον, ΗΠΑ.
Πηγή: Wikimedia Commons - Girolamo Savoldo, Άγιος Αντώνιος ο Αββάς και Άγιος Παύλος (περ. 1515), ελαιογραφία σε καμβά, Ακαδημία της Βενετίας.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο πελαργός (στ. 614-636)
Λήμμα για τον πελαργό.
| Ὁ πελαργὸς φιλότεκνον ὄρνεον ἐστὶν [πάνυ,] |
|
615 | πορεύονται ἀμφότεροι καὶ ποιοῦσιν τοὺς νεοσσούς των· κ’ εὐθὺς ἡ θήλη ἀπέρχεται καὶ [τοῖς] κομίζει βρῶσιν, ὁ δὲ ἄῤῥην καθέζεται, τοὺς νεοσσοὺς φυλάττει· καὶ ἀλλήλοις ἀλλάσσουσιν καὶ τὴν αὐτῶν καλίαν ........................ ἔχουν δὲ συνήθειαν ἐδικά τους, |
|
620 | ὅτ’ ἐννοήσουν τὸν καιρὸν ὅτι ἔρχεται χειμῶνας, περνοῦσιν εἰς τὴν ἔρημον, ἐκεῖ ἐξηχειμωνιάζουν· πάλιν ςτὸ ἔαρ στρέφονται, ςτὸν τόπον τους ὑπᾶσιν· ὅταν γηράσῃ ὁ πελαργὸς καὶ πέτεται ςτὰ ὕψη, πάντοτε συντροφιάζουν τον τριὰ ἢ δυὸ ἀπὸ τὰ νέα, |
|
625 | ἂν ἔναι ὅτι κουραστῇ, εὐθὺς νὰ τὸν δεχθοῦσιν. Ἀκούσατε, ὦ ἄνθρωποι, [τοῦ πελαργοῦ τὴν πίστιν,] τὴν πίστιν σας φυλάττετε καὶ τὴν εὐσέβειά σας, ὡς πελαργὸς τὴν καλιὰν τὴν ἑαυτοῦ φυλάττει· ἑσπέρας [τε] καὶ τὸ πρωΐ, ὄρθρον καὶ λειτουργίαν, |
|
630 | τὴν ἐκκλησίαν σύντρεχε· πικροῦ χειμῶνος φύγε· (καὶ τοῦ μεγάλου κλύδωνος ἡμεῖς νὰ λυτρωθῶμεν, καὶ ἔαρ ἀνατείλαντος πάντας ἡμᾶς εὐφραίνῃ!) καὶ ἀνεπίστρεψον εὐθὺς εἰς τοὺς ἰδίους τόπους, ςτὴν ἄνω Ἱερουσαλὴμ, ςτὸν τόπον τῶν δικαίων. |
|
635 | Οὕτω καὶ σὺ, ὦ ἄνθρωπε, γηρόβοσκε πατέρας, καὶ γένου βακτηρία [των], ποῦ νἄχῃς τὴν εὐχήν τους. |
|
- Πελαργός με σηκωμένα τα φτερά, μικρογραφία από γαλλικό χειρόγραφο του 15ου αι., που βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη Huntington, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Πελαργός τρώει έναν βάτραχο, από αγγλικό χειρόγραφο (στα λατινικά) μεταξύ 1225-1250, Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Η φιλοτεκνία του πελαργού απεικονίζεται στη γκραβούρα του 16ου αι. του Pieter van der Borcht. Από βελγική έκδοση του Φυσιολόγου (Αντβέρπη 1588).
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο Φοίνικας (στ. 753-788)
Λήμμα για τον Φοίνικα.
| Ὁ φοίνιξ πετεινὸν ἐστὶν πάνυ λίαν ὡραῖον, ὑπάρχουν αἱ πτερούγαις του ὡς ὑακίνθου λίθος, |
|
755 | ἐπὶ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ στέφανον ἐπιφέρει, καὶ εἰς τὰς χεῖρας σφαίρας τε ὥσπερ βασίλισσά τε· αὐτὸς πλησίον κατοικεῖ Ἴνδων τοῦ βασιλέως, ἐγγὺς Ἡλιουπόλεως, ςτὰς κέδρους τοῦ Λιβάνου. Ὑπάρχει ἡ ζωὴ αὐτοῦ χρόνους πεντακοσίους, |
|
760 | καὶ τρέφεται ἐκ χάριτος Πνεύματος παναγίου. Ὅταν περάσουν τὸ λοιπὸν χρόνοι πεντακοσίοι, τὸν μῆναν τὸν ἀπρίλιον ὑπάγει εἰς τὰς κέδρους, μίζει τὰς πτέρυγας αὐτοῦ ἐκ τῶν ἐκεῖ ἀρωμάτων, καὶ κάθεται κ’ ἐκδέχεται τὸ πότε νὰ σημάνῃ· |
|
765 | ὁ ἱερεὺς τῆς πόλεως εἰς τὸν βωμὸν ὑπάγει, ἐκεῖνος ἅπτει κλήματα ἔσω ςτὴν ἐκκλησίαν· τότε ὁ φοίνιξ εἰσελθὼν εἰς τὸν βωμὸν ἐμπαίνει, εὐθὺς ἐξάφτει ὁ βωμὸς, αὐτὸς πυρπολειοῦται, καὶ ἐκ τῶν ἀρωμάτων τε μυρίζει ἡ ἐκκλησία· |
|
770 | καὶ, τὸ πρωῒ, ὁ ἱερεὺς Ἡλιουπόλεώς τε ὑπᾷ, θωρεῖ ἐν τῇ σποδῷ εἰς τὸν βωμὸν ἀπέσω, εὑρίσκει σκώληκα μικρὸν ςτὸ ἄνθος κεχωσμένον, καὶ τῇ δευτέρᾳ θεωρεῖ καὶ νεοσσὸν εὑρίσκει· ςτὰς τρεῖς ἡμέρας βλέπει τον τέλειον ὡς τὸ πρῶτον· |
|
775 | ἀσπάζεται τῷ ἱερεῖ, πετᾷ καὶ πάλιν πάγει ςτὸν τόπον του τὸν ἴδιον, ὅθεν ἐξῆλθεν πρῶτα. Ἀνάγεται πρὸς τὸν Χριστὸν ὁ θαυμαστὸς ὁ φοίνιξ· καθὼς αὐτὸς, ὁ φοίνικας ἔχει τὴν ἐξουσίαν τοῦ ἀποκτεῖναι ἑαυτὸν καὶ τοῦ ζωοποιῆσαι, |
|
780 | οὕτω τοίνυν καὶ ὁ Χριστὸς, ὡς ἐξουσίαν ἔχων, πρὸς τοὺς δεινοὺς ἀγνώμονας ἔλεγεν Ἰουδαίους· «Τὴν ἐξουσίαν ἔχω γὰρ τοῦ θεῖναι τὴν ψυχήν μου, καὶ πάλιν τοῦ λαβεῖν αὐτὴν ἔχω τὴν ἐξουσίαν.» Ὡς φοίνιξ γὰρ τριήμερος πάλιν ἀνεζοώθη, |
|
785 | οὕτω τοίνυν καὶ ὁ Χριστὸς τριήμερος ἀνέστη· ὡς λέγει καὶ ὁ ψαλμῳδὸς καὶ γράφει περὶ τούτων· «Ὡς φοίνιξ τε ὁ δίκαιος θέλει γὰρ ἐξανθήσει, καὶ πληθυνθήσεται ὡσὰν τὴν κέδρον τοῦ Λιβάνου.» |
|
- Ο Φοίνικας, λεπτομέρεια από μικρογραφία του «βιβλίου για τα ζώα» (bestiary) του Aberdeen (12ος αι.), Βιβλιοθήκη Μοναστηριού του Aberdeen.
Πηγή: Wikimedia Commons - Ο Φοίνικας αναγεννάται από τις στάχτες του. Το μυθικό πτηνό απεικονίζεται στο κέντρο, ανάμεσα σε δύο δέντρα, με απλωμένα τα φτερά θυμίζοντας τον Χριστό πάνω στον Σταυρό. Λεπτομέρεια από το χειρόγραφο «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Aberdeen (12ος αι.), Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του Aberdeen.
Πηγή: Wikimedia Commons - Απεικόνιση του Φοίνικα να καίγεται στις φλόγες. Από το βιβλίο του F. J. Bertuch για τα μυθικά πλάσματα (1806).
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Το χελιδόνι (στ. 823-841)
Λήμμα για το χελιδόνι.
| Τὸ χελιδόνιν τὸ πουλὶν μαυρόπτερον ὑπάρχει, καὶ κάτω ἡ κοιλία του ἄσπρη ὡς περιστέρας. |
|
825 | Καὶ ὅταν θέλῃ κηλᾳδεῖ τὴν γλῶσσάν του φωνεῖται, καὶ μὲ τὰ χείλη κηλᾳδεῖ καὶ χειλιδὼν ἀκούει· τὸν χρόνον ἥμισον αὐτὸν ςτὴν ἔρημον τὸν κάμνει, καὶ τὸν ἑξῆς τὸν ἥμισον ςτὰς στράτας καὶ ςτὰ σπίτια· ςτοὺς οἴκους κάμνει ταῖς φωλιαῖς, καρπογονίας γόνους· |
|
830 | πορεύονται ἀμφότερα, κομίζουσιν τὴν βρῶσιν, καὶ τρέφουσιν τοὺς νεοσσοὺς ὁ ἄῤῥην καὶ ἡ θήλη· καὶ, ἐὰν τύχῃ ἐξ αὐτῶν ὅτι νὰ τυφλωθῇ γὰρ, εὐθὺς ἡ θήλη πέτεται, ςτὴν ἔρημον ὑπάγει, βοτάνιν φέρνει κ’ ἔρχεται, ςτοὺς ὀφθαλμοὺς τὸ βάλλει |
|
835 | τοῦ πυρωθέντος νεοσσοῦ, εὐθὺς κἀκεῖνος βλέπει. Καὶ σὺ τοίνυν, ὦ ἄνθρωπε, αὐλήσου ἐν ἐρήμῳ, καὶ, κρυβηθεὶς ςτὸν οἶκόν σου, κλαῦσον τὰς ἁμαρτιάς σου, τὴν τυφλωμένην σου ψυχὴν θεράπευσον, ὦ τάλας, βοτάνιν βάζε καὶ ἐσὺ ἀρχὴν τῆς μετανοίας, |
|
840 | καρποὺς ἀφέσεως ποιῶν τῶν σῶν ἁμαρτιῶν τε, ἵνα βασιλειᾶς τοῦ θεοῦ ἀεὶ κληρονομήσῃς. |
|
- Χελιδόνια χτίζουν φωλιά, ενώ άλλα φωλιάζουν στη δική τους. Από αγγλικό χειρόγραφο (στα λατινικά) μεταξύ 1230-1240. Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Χελιδόνι ταΐζει τα μικρά του, μικρογραφία από το γαλλικό Bestiaire d’Amour του Richard de Fournival (14ος αι.), Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Ο λαγός (στ. 923-941)
Λήμμα για τον λαγό.
| Δρομεὺς ἐστὶν ὁ λαγωός· ὅταν ἰδῇ τοὺς κύνας, πάντα τρέχει ςτὰ ὑψηλὰ ἀπάνω εἰς τὰ ὄρη. |
|
925 | διότι γνώθει ὁ λαγὼς ὅτι οἱ ἄνθρωποι κ’ οἱ κύνες πολλὰ γοργὸν κουράζονται, ὅταν τὰ ὄρη τρέχουν, καὶ χάνουσιν τὸν λαγωὸν ἀφ’ τὸν πολὺν τὸν κόπον· εἰ δὲ ἐξηκαμπίσῃ τον ἐκεῖ οὐδὲν λυτροῦται. Ὡς λέγουσιν, ὁ λαγωὸς δύο γὰρ φύσεις ἔχει, |
|
930 | τὸν ἕνα χρόνον θηλυκὴν, τὸν ἄλλον ἀῤῥενίζει, καὶ ὅταν ἔλθῃ εἰς αὐτὸν νύκτα οὐδὲν κοιμᾶται, ἐξ οὗ καὶ μῦθον λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου· τὴν νύκτα εὕδει κῂ ὁ λαγὼς καὶ δαίμων καὶ ἀγάπη, τὰ τέσσαρα δαιμονικὰ τὴν νύκταν οὐ κοιμοῦνται· |
|
935 | ὅταν κοιμᾶται, ἀνοικτοὺς ἔχει τοὺς ὀφθαλμούς του. Βλέπε καὶ σὺ, ὦ ἄνθρωπε, μὴ σὲ πατήσῃ ἔρως, καὶ σκύψῃς εἰς τὰ γήϊνα θηλομανὴς ὡς ὄνος, καὶ πότε μὲν ὡς ἄῤῥενας, [καὶ] πότε δὲ ὡς θήλη· ἀλλὰ ςτὰ ὕψη ἀνάτρεχε τῶν ἀρετῶν, καὶ [βλέπε] |
|
940 | μὴ εἰς τοὺς κάμπους περπατῇς, εἰς τὴν πλατεῖαν στράταν, καὶ λάβῃ σε ὁ κυνηγὸς, φθορέας τῶν ἀνθρώπων. |
|
- O «δρομεύς» λαγός, από λατ. χφ. (περ. 900-1000 μ.Χ.), που απεικονίζει το ζώο με μακριά, κοφτερά νύχια, Μουσείο Meermanno, Χάγη, Ολλανδία.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Τέσσερις χρυσοί λαγοί, σχεδιασμένοι συμμετρικά μέσα σε διακοσμητικό πλαίσιο, μοιράζονται τα ίδια αυτιά. Μικρογραφία αγγλικού χειρογράφου, γραμμένου στα λατινικά (1225-1250), που βρίσκεται στη Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Το λεοντάρι (στ. 942-989)
Λήμμα για το λιοντάρι.
| Ὁ λέων ἔναι βασιλεὺς ἁπάντων τῶν θηρίων, ἔχει καὶ ἰδιώματα βασιλικῶν χαρίτων· τὸ πρῶτόν του τὸ φυσικὸν οὕτως γὰρ ἔχει· ὅταν |
|
945 | εἰς τὰ ὄρη περιπατῇ διὰ νὰ κυνηγήσῃ, φοβεῖται γὰρ τοὺς κυνηγοὺς μήπως, αὐτοῦ τὰ ἴχνη ἀκολουθοῦντες, εὕρουσιν τὴν μάνδραν [ποῦ μονάζει], μὲ τὴν οὐρὰν καλύπτει [τα] τὰ ἴχνη τῶν ποδῶν του· καὶ πάλιν, ὅταν βουληθῇ θέλῃ νὰ κυνηγήσῃ, |
|
950 | ὑπᾷ εἰς δάσος καὶ βουνὶν, σαρόνει το τριγύρου, καὶ κάμνει το ὡς ἅλωνα τριγύρου ὅλον τὸ δάσος, κῂ ὀμπρὸς ςτὴν πόρταν κάθεται ὁ λέων κῂ ἀναμένει, τὰ ζῶα ὅλα γέρνονται, ἐβγαίνουν ἐκ τὸ δάσος, εὑρίσκουσιν τὸ σάλον του, γυρεύουν ναὕρουν πόρτα, |
|
955 | νὰ διασκελίσουν δὲν τορμοῦν τοῦ βασιλεῶς τὸ σάλον· ἄκων καὶ μὴ βουλόμενοι ἔρχονται εἰς τὴν πόρταν, καὶ γέρνεται ὁ λέοντας, ποιεῖ [καὶ] τὸ κυνῆγιν. Ἡ λέαινα ἡ θηλυκὴ, ὅταν γεννᾷ τὸν σκύμνον, ἡ μήτρα της σπαράττεται, ἄλλην γένναν οὐ κάμνει· |
|
960 | μὲ ὄνυχας ὁ λέοντας γεννᾶται ἐκ κοιλίας, ἐξ οὗ ἡ μήτρα φθείρεται, πλέον οὐ συλλαμβάνει. Ὅταν καθίζῃ ὁ λέοντας ἔσω εἰς τὸ σπηλαῖον, οἱ ὀφθαλμοί του πάντοτε ἀνεῳγμένοι εἶναι. Καὶ, ὅταν δὲ ἡ θηλυκὴ γεννήσῃ [τον] τὸν σκύμνον, |
|
965 | νεκρὸς κείτεται εἰς τὴν γῆν καὶ ἄφωνος καὶ ἄπνους, καὶ τρεῖς ἡμέραις κάθηται ἡ θήλη καὶ τὸν βλέπει, τότ’ ἔρχεται ὁ ἀρσενικὸς, στέκεται καὶ φυσᾷ τον ὡς τρεῖς φοραῖς ςτὸ στόμα του· εὐθὺς πνοὴν λαμβάνει, ἐγέρνεται ἀναζητῶν μαστὸν ἀπὸ τῆς θήλης. |
|
970 | Ἀνάγεται ὁ λέοντας ςτὸν βασιλεὰ τῶν πάντων, ςτὸν ἐπουράνιον θεὸν, θεοῦ λόγον τοῦ ζῶντος. Ἀποσταλεὶς ἀπὸ πατρὸς, θεοῦ τοῦ ἀθανάτου, ἐκάλυψεν τὰ νοερὰ θανάτου τε τὰ ἴχνη· μετὰ ἀγγέλων ἄγγελος καὶ μετὰ ἀρχαγγέλων, |
|
975 | καὶ μὲ ἀνθρώπων ἄνθρωπος τέλειος ἐγεγόνη, ἕως εἰς μήτραν ᾤκησεν Μαρίας θεοτόκου, καὶ σὰρξ ὁ Λόγος γέγονεν, σκηνώσας μεθ' ἡμῶν τε. Ὥσπερ ὁ σκύμνος κείτεται ἄφωνος τρεῖς ἡμέρας, καὶ μετὰ ταῦτα ὁ πατὴρ φυσεῖ αὐτὸν ἐκ τρίτου, |
|
980 | καὶ τότε ἀνεγείρεται, τὴν λέαιναν γυρεύει· οὑτωσὶ τοίνυν ὁ Χριστὸς τριήμερος ἐν τάφῳ πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν ἐκ τοῦ πατρὸς ἀνέστη· πρῶτον ἐφάνη τῇ μητρὶ αὐτοῦ τῇ θεοτόκῳ· μετέπειτα καὶ τοὺς ἑξῆς ἁγίους ἀποστόλους |
|
985 | ἐκ τρίτου γὰρ ἐφύσησεν κ’ ἔλαβον τ’ ἅγιον Πνεῦμα. Καλῶς τοίνυν ὁ Ἰακὼβ εὐλογῶν τὸν Ἰούδα· «Σκύμνος ἐκ σοῦ γὰρ, ἔλεγεν, ὡς λέων ἐκβλαστήσει· ἀναπεσὼν κεκοίμηται, τίς γὰρ αὐτὸν ἐγείρει; Αὐτὸς γὰρ μόνος ὁ πατὴρ, ὁ ποιητὴς τῶν ὅλων.» |
|
- Δύο λιοντάρια δίνουν ζωή σε νεογέννητο λιονταράκι (σκύμνο). Σελίδα από εικονογραφημένο χειρόγραφο του τελευταίου τέταρτου του 13ου αι. (μετά το 1277) που εκτίθεται στο Μουσείο Getty της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ.
Πηγή: Wikimedia Commons - Γύρω από τη φύση των λιονταριών, μικρογραφία από αγγλικό χειρόγραφο «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) της δεκαετίας του 1190, Βοδλεϊανή (Bodleian) Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Πηγή: Wikimedia Commons - Ο Ιησούς ευλογεί το λιοντάρι, μικρογραφία από τον Φυσιολόγο της Βέρνης, μια λατινική μετάφραση του ελληνικού Φυσιολόγου και συνάμα το παλιότερο εικονογραφημένο κείμενο του είδους (μεταξύ 825-850 μ.Χ.), Βιβλιοθήκη Burger, Βέρνη της Ελβετίας.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Το φίδι (στ. 1044-1071)
Λήμμα για το φίδι.
| Δεινὸν, φαρμακερὸν ἐστὶν ὁ ὄφις τὸ θηρίον· |
|
1045 | ὅταν εἰς γῆρας γὰρ ἐλθῇ, τυφλοῦται καὶ ἐκεῖνος, ἀμβλυωπεῖ τοὺς ὀφθαλμοὺς, ’μποδίζεται βαδίζειν, ὑπᾷ εἰς πέτραν στενωπὴν κἀκεῖ στενοκοπᾶται, πρῶτον νηστεύει καὶ αὐτὸς σαράκοντα ἡμέρας, τὸ δέρμαν του χαυνόνεται καὶ τότε πᾷ ςτὴν τρῦπαν· |
|
1050 | στενοκοπεῖται δυνατὰ, τὸ δέρμαν του ἔξω βάλλει, ἀνοίγει δὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς, εὐθὺς ἀνακαινοῦνται, καὶ πάλιν νέος γίνεται ὡσὰν [καὶ] ἦτον πρῶτα· ἀλλ’, ὅταν πᾷ νὰ πιῇ νερὸν, πρῶτον ὑπᾷ κ’ εὑρίσκει πέτραν νὰ ἔχῃ λάκκωμα, κ’ ἐκεῖ ξερνᾷ φαρμάκιν, |
|
1055 | ἀφίνει το ....................καὶ τότε ὑπᾷ καὶ πίνει· εἶθ’ οὗτος πάλιν στρέφεται καὶ πίνει τὸ φαρμάκι. Καὶ, ὅταν ἄνθρωπον γυμνὸν ἰδῇ αὐτὸς ὁ ὄφις, φοβεῖται, ἀποστρέφεται καὶ φεύγει ἐξ ἐκείνου, καὶ, ὅταν πολεμίζεται ὑπό τινος ἀνθρώπου, |
|
1060 | ἢ μὲ θηρίον ἕτερον ὅμοιον ὡς ἐκεῖνον, ὅλον τὸ σῶμα γὰρ αὐτοῦ εἰς θάνατον τὸ δίδει, τὸ δὲ κεφάλιν ἑαυτοῦ πάντα τηρεῖ καὶ βλέπει Καλῶς τοίνυν ὁ κύριος εἶπεν καὶ περὶ τούτου τὸ «φρόνιμοι γὰρ γίνεσθε ὥσπερ αὐτὸς ὁ ὄφις· |
|
1065 | τὴν πίστιν σας φυλάττετε, τὸ πρῶτον τὸ κεφάλιν·» γυμνώσου τῆς παρακοῆς, ἐνδύσου ἀφθαρσίαν, καὶ λάβε τὸν οὐράνιον ἅρτον διὰ νηστείας, νήστευσον τοίνυν καὶ ἐσὺ καὶ τῆξέ σου τὸ σῶμα, καὶ ἐκδύσου τὸ παλαιὸν [τὸ] φύραμα τῆς ζύμης, |
|
1070 | καὶ πρόσδραμε εἰς τὴν στενὴν πύλην καὶ τεθλιμμένην, νὰ εὕρῃς τὴν εὐρύχωρον ὁδὸν τῆς βασιλείας. |
|
- Μικρογραφία φιδιού από το «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) της Anne Walsh (περ. 1400-1425), Βασιλική Βιβλιοθήκη της Δανίας, Κοπεγχάγη.
Πηγή: Wikimedia Commons - Gherardo del fora, Το φίδι και ο κάβουρας, εικονογράφηση του αισωπικού μύθου από το χειρόγραφο των Μεδίκων (Φλωρεντία, 1470-1480), Δημόσια Βιβλιοθήκη Νέας Υόρκης, Ψηφιακές συλλογές.
Πηγή: Wikimedia Commons
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Το μελίσσι (στ. 1109-1131)
Λήμμα για το μελίσσι.
| Καὶ τὸ μελίσσιν τὸ σοφὸν γλυκεῖαν βρῶσιν κάμνει, |
|
1110 | καὶ ὁ καρπός της ποθεινὸς ὑπάρχει γὰρ τοῖς πᾶσιν, οὐ μόνον ἰδιώτας τε ἀλλὰ καὶ βασιλεῖς τε, καὶ ποθεινὴ γὰρ ὑπάρχει ἡ μέλισσα τοῖς πᾶσιν, ἐπισυνάγει ἅπαντα τὰ ἄνθη τε καὶ κρῖνα, καὶ τὸν καρπόν της ἐκτελεὶ καὶ ἀρεστὸν τοῖς πᾶσιν |
|
1115 | καὶ βρῶσιν ἐκ θεοῦ ...... καὶ πάντα περιτρέχει· οὐκ ἔχει ἀναγκάζοντα ἵνα ἐπιμελῆται· ἀεὶ καὶ διαμένουσα πάντοτε κοπιάζει, οὐ μόνον τὰς ἡμέρας τε, ἀλλὰ [δὲ] καὶ τὰς νύκτας· καὶ ἄκουσον τὰς ῥήσεις [τε] τοῦ σοφοῦ Σολομῶντος, |
|
1120 | πῶς γὰρ κελεύει δι’ αὐτὴν τὴν μέλισσαν καὶ λέγει· «Μιμήθητι, ὦ ὀκνηρὲ, τὸ σποῦδος τῆς μελίσσας, πῶς κοπιᾷ διὰ παντὸς, ἕως τέλους ζωῆς της.» Καὶ σὺ, ὦ ἄνθρωπε ὀκνηρὲ, ῥᾴθυμε καὶ ὑπνώδη, ἕως πότε κατάκεισαι βορβορωμένῃ κλίνη; |
|
1125 | Καὶ τάχυσον καὶ σπούδασον ἐν τῷ ναῷ κυρίου, ἄκουσον λόγους ἐκ θεοῦ καὶ γλύκανε τὸν νοῦν σου, καθὼς καὶ ὁ πρᾳότατος Δαβὶδ βοᾷ καὶ λέγει· «Ὡς γλυκεὰ τῷ μου λάρυγγι τὰ λόγια σου ὑπὲρ μέλι.» Μιμήθητι, ὦ ἄνθρωπε, τὴν βρῶσιν τῆς μελίσσης, |
|
1130 | πῶς κοπιᾷ διὰ παντὸς, θεοῦ τοῦ συνεργοῦντος, καθὼς γὰρ ἄνω εἴπαμεν· πλείων ἀναγωγή τε. |
|
- Μελίσσι, από χειρόγραφο του 14ου αι. του έργου Tacuinum Sanitatis.
Πηγή: Wikimedia Commons - Μέλισσες πετούν σε σχηματισμό προς τα μελίσσια τους, μικρογραφία από το «βιβλίο για τα ζώα» (bestiary) του Ashmole, Βοδλεϊανή Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages - Ένας άντρας πιάνει μέλισσες μέσα σε έναν σάκο, λεπτομέρεια από χειρόγραφο Βιβλίο των ωρών (Book of hours), Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο.
Πηγή: The Medieval Bestiary. Animals in the Middle Ages
- Δεν βρέθηκαν βίντεο
- Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου
Σύνδεσμοι
Λεξικά
- Λεξικά Νεοελληνικής
- Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
- Λεξικό Εμ. Κριαρά
- Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
- TLG
- Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
- Liddell-Scott
- Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)
Μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες
- Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά
Σύνδεσμοι
Βιβλιογραφία
- Beck 1999
- Hans-Georg Beck, Ιστορία της βυζαντινής δημώδους λογοτεχνίας, μτφρ. Νίκη Eideneier, ΜΙΕΤ, Αθήνα 31999, σ. 74-77.
- Kaimakis 1974
- D. Kaimakis (επιμ.), Der Physiologus nach der ersten Redaktion, A. Hain, Meisenheim am Glan 1974.
- Legrand 1873
- Émile Legrand (επιμ.), Le Physiologus. Poeme sur la nature des animaux en grec vulgaire et en vers politiques, Maisonneuve, Παρίσι 1873.
- Mango 1988
- Cyril A. Mango, Βυζάντιο: η Αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1988.
- Μητσάκης 1973
- Κάρολος Μητσάκης, Εισαγωγή στη νέα ελληνική λογοτεχνία: πρωτονεοελληνικοί χρόνοι. Πανεπιστημιακές παραδόσεις, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 1973.
- Moennig 2005
- Ulrich Moennig, «Η συνύπαρξη κειμένων σε σύμμεικτους κώδικες, τα περικείμενά τους και η πρόσληψη: η περίπτωση της Συνάθροισης του Δαμασκηνού Στουδίτη», Κωδικογράφοι, συλλέκτες, διασκευαστές, και εκδότες: χειρόγραφα και εκδόσεις της όψιμης βυζαντινής και πρώιμης νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρακτικά Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα, 23-26 Μαΐου 2002, προς τιμήν των Hans Eideneier και Arnold van Gemert, επιμ. David Holton & Τίνα Λεντάρη & Ulrich Moennig & Peter Vejleskov, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2005, σ. 251-273.
- Moennig 2007
- Ulrich Moennig, «Φυσιολόγος», Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι, Πατάκης, Αθήνα 2007, σ. 2321-2322.
- Sbordone 1936
- Francesco Sbordone (επιμ.), Physiologus, Società Anonima Editrice “Dante Alighieri”, Μιλάνο 1936.
Δικτυογραφία
«Φυσιολόγος», Academic Dictionaries and Encyclopedias.
«Πηγές του Αναλυτικού Λεξικού Κριαρά: Φυσιολόγος», στην «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη διδασκαλία της», Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
«Physiologus. Byzantine Recension», Physiologus: Ana Stoykova (έκδοση των σλαβικών παραλλαγών του βυζαντινού Φυσιολόγου).
«Επιφανίου Επισκόπου Κωνσταντείας Κύπρου «Ο Φυσιολόγος»», sapikas (ιστολόγιο).
* Τελευταία πρόσβαση στη δικτυογραφία: Δεκέμβριος 2017.
Ετικετες Αναζητησης
Λογοτεχνικό Είδος
Αφήγηση ηθικοδιδακτική Ποιήματα και πεζά με πρωταγωνιστές ζώα και φυτά Ποίηση αλληγορικήΛογοτεχνικό Γένος
ΠοίησηΕποχές - Περίοδοι
Ο αιώνας της Άλωσης (15ος αι.)
Κατάλογος Έργων
- Αισώπου Μύθοι
- Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης
- Άνθη ευλαβείας
- Άνθος των χαρίτων
- Απόκοπος
- Αφήγησις Λιβίστρου και Ροδάμνης
- Αφήγησις παράξενος του ταπεινού Σαχλίκη
- Βαρλαάμ και Ιωάσαφ
- Βασιλεύς ο Ροδολίνος
- Βίοι αγίων
- Διγενής Ακρίτης
- Διήγησις Βελισαρίου
- Διήγησις εξαίρετος Βελθάνδρου του Ρωμαίου
- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη του Ιμπερίου θαυμαστού και κόρης Μαργαρώνης
- Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης
- Διήγησις Ιεροθέου Αββατίου
- Διήγησις και οπτασία ωφέλιμος ορθοδόξου τινός Δημητρίου
- Διήγησις του Αχιλλέως
- Διήγησις του Πωρικολόγου
- Διήγησις του Ρεμπελιού των Ποπολάρων
- Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, η ποία λέγεται Κρόνικα, τουτέστιν Χρονικόν
- Ερωτικόν ενύπνιον
- Ερωτόκριτος
- Ερωτοπαίγνια
- Ερωφίλη
- Η Βοσκοπούλα
- Η Θυσία του Αβραάμ
- Η Καινή Διαθήκη
- Η Κοσμογέννησις
- Η Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου
- Θησαυρός
- Θρήνος εις τα Πάθη και την Σταύρωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού
- Θρήνος της Θεοτόκου
- Θρήνος της Κρήτης
- Θρήνος της Κωνσταντινούπολης
- Ιατροσόφια
- Ιστορία και όνειρο
- Ιστορία του Ταγιαπιέρα
- Κατζούρμπος
- Κλίνη Σολομώντος
- Λαϊκές αφηγήσεις
- Λεηλασία της Παροικιάς της Πάρου
- Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν
- Λόγος παρηγορητικός περί Δυστυχίας και Ευτυχίας
- Μεγάλον θανατικόν από πανόκλα
- Ο Βίος του Αισώπου
- Ο Έπαινος των γυναικών
- Ο Κρητικός Πόλεμος
- Ο Οψαρολόγος
- Ο Χρονογράφος
- Παιδιόφραστος διήγησις των ζώων των τετραπόδων
- Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη
- Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου
- Πανώρια
- Πένθος θανάτου, ζωής μάταιον και προς Θεόν επιστροφή
- Περί ηρώων, στρατηγών, φιλοσόφων, αγίων και άλλων ονομαστών ανθρώπων, οπού εβγήκασιν από το νησί της Κύπρου
- Περί της ξενιτείας
- Πόλεμος της Τρωάδος
- Πτωχοπρόδρομος
- Ριμάδα κόρης και νιου
- Ρίμες αγάπης (Κυπριακά ερωτικά)
- Σιντίπας
- Σπανέας
- Σπανός
- Στάθης
- Στεφανίτης και Ιχνηλάτης
- Στίχοι γραμματικού Μιχαήλ του Γλυκά ούς έγραψε καθ΄ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός
- Συναξάριον του τιμημένου γαδάρου
- Το κατά Καλλίμαχον και Χρυσορρόην ερωτικόν διήγημα
- Το Χρονικόν του Μορέως
- Φορτουνάτος
- Φυσιολόγος
- Χρονικό του Γαλαξειδιού
- Χρονικό του μοναστηριού του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων
- Χρονικό των Σερρών
- Χρονικόν