Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης

Συγγραφέας: Ανώνυμος

Η Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης ανήκει στην κατηγορία των έμμετρων ερωτικών-ιπποτικών μυθιστορημάτων της παλαιολόγειας περιόδου. Πιο συγκεκριμένα, η σύνθεσή της τοποθετείται ανάμεσα στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα. Το έργο, γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο και σε δημώδη γλώσσα, διασκευάζει ένα ξένο πρότυπο και μας παραδίδεται ανώνυμο.

Εμμανουήλ Κριαράς (επιμ.), Βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα [Βασική Βιβλιοθήκη, 2], Αετός, Αθήνα 1955, σ. 131-196.

Σύνταξη ενότητας

Εισαγωγή

Κατεβάστε το κείμενο της εισαγωγής

Το έργο Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης ανήκει στα έμμετρα ερωτικά-ιπποτικά μυθιστορήματα της παλαιολόγειας περιόδου (13ος-15ος αι.). Είναι γραμμένο στη δημώδη γλώσσα και το μέτρο του είναι ο ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος στίχος. Χαρακτηριστικά στοιχεία της υπόθεσης των μυθιστορημάτων αυτών είναι η σταθερή και σφοδρή αγάπη που αναπτύσσεται ανάμεσα σε ένα ζευγάρι νέων, ο χωρισμός τους, ο οποίος οφείλεται στην ενέργεια άλλων προσώπων, και η επανένωσή τους στο τέλος, αφού περάσουν διάφορες περιπέτειες.

Στο εν λόγω μυθιστόρημα κεντρικό ζευγάρι είναι ο Φλώριος και η Πλατζιαφλώρα. Η μητέρα της κόρης, ύστερα από μια περιπέτεια που είχε και κατά την οποία σκοτώθηκε ο σύζυγός της, βρίσκεται αιχμάλωτη στο παλάτι των γονιών του Φλώριου, βασιλέων της Ισπανίας, όπου γεννά την κοπέλα. Η ίδια πεθαίνει κατά τη γέννα. Την ίδια ημέρα γεννιέται και ο Φλώριος και τα δύο παιδιά μεγαλώνουν μαζί, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί ένα έντονο ερωτικό συναίσθημα. Οι γονείς του νέου, όμως, δεν επιθυμούν την ένωσή τους και αποφασίζουν να απομακρύνουν τον έναν από τον άλλο. Αρχικά, ο πατέρας στέλνει τον Φλώριο στο Μοντόριο για σπουδές, όπως αρμόζει σε έναν ευγενή νέο, ελπίζοντας ότι η απόσταση θα εξαλείψει το ερωτικό συναίσθημα, κάτι που δεν συμβαίνει. Στη συνέχεια, λοιπόν, μηχανεύεται μια σκευωρία για την εξόντωση της κόρης, στην οποία συμμετέχει και ο οικονόμος του παλατιού. Κατηγορεί τη νέα ότι επιχείρησε να τον δηλητηριάσει και έτσι την καταδικάζει σε θάνατο στην πυρά. Ο Φλώριος πληροφορείται το συμβάν από ένα δαχτυλίδι που του έδωσε η Πλατζιαφλώρα και του οποίου ο λίθος θολώνει, όποτε αυτή βρίσκεται σε κίνδυνο. Έτσι, καταφθάνει στην πατρίδα του και προκαλεί τον οικονόμο σε μονομαχία, ώστε από την έκβασή της να κριθεί αν είναι δίκαιη η κατηγορία ή όχι. Ο οικονόμος σκοτώνεται και αποκαλύπτεται η πλεκτάνη. Εφόσον αυτό το σχέδιο αποτυγχάνει, ο βασιλιάς αποφασίζει να πουλήσει την κοπέλα σε πραματευτάδες (εμπόρους), οι οποίοι την παίρνουν και πλέουν προς τη Συρία. Ο Φλώριος, πάλι με τον ίδιο τρόπο, μαθαίνει το συμβάν και ξενιτεύεται σε αναζήτηση της κόρης. Κατευθύνεται σε μέρη της Ανατολής, αντλεί πληροφορίες από ξενοδόχους για την Πλατζιαφλώρα και, τέλος, τη βρίσκει στο παλάτι του εμίρη στη Βαβυλώνα. Ύστερα από μια περιπέτεια εκεί, το ζευγάρι ενώνεται με γάμο, επιστρέφει στην Ισπανία και οι περιπέτειές του οδηγούνται στο τέρμα.

Η φιλολογική έρευνα ασχολήθηκε με διάφορα ζητήματα που αφορούν στο συγκεκριμένο έργο. Η αναζήτηση των πηγών του, η ανίχνευση των επιδράσεων που άσκησε αλλά και δέχτηκε, η χρονολογική και γεωγραφική του τοποθέτηση και ο προσδιορισμός του συγγραφέα απασχόλησαν τους μελετητές. Τέλος, η χειρόγραφη παράδοσή του αποτελεί ένα ακανθώδες πρόβλημα, εφόσον τα δύο χειρόγραφα στα οποία διασώζεται το έργο, του Λονδίνου (L) και της Βιέννης (V), παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ τους αλλά και πολλά λάθη.

Αρχικά, το θέμα των επιδράσεων που έχει δεχτεί το εν λόγω έργο είναι αρκετά περίπλοκο λόγω της ποικιλομορφίας των στοιχείων που εντοπίζονται. Πρόκειται για ένα έργο στο οποίο, όπως και στα άλλα ερωτικά μυθιστορήματα της περιόδου, διασταυρώνονται τάσεις τόσο ανατολικής όσο και δυτικής προέλευσης, αφού αναπτύσσεται σε γεωγραφικό χώρο στον οποίο συνυπάρχουν στοιχεία και των δύο πολιτισμών. Έχουν, λοιπόν, διατυπωθεί διάφορες απόψεις για τις επιδράσεις που ανιχνεύονται στο συγκεκριμένο έργο, χωρίς όμως να είναι εφικτό να προσδιοριστεί ο βαθμός διείσδυσης ανατολικών ή δυτικών στοιχείων. Καταρχάς, διαπιστώνεται μια συγγένεια με την ιστορία του Flore και της Blanchefleur (Κρουμπάχερ 1900 [1974], 163-166), που ήταν γνωστή στην Προβηγκία κατά τον 12ο αιώνα και πρώτη ποιητική διασκευή αυτής είναι το γαλλικό μυθιστόρημα Floire et Blancefleur. Όμως, αυτά τα έργα δεν φαίνεται να αποτελούν την άμεση πηγή του έλληνα διασκευαστή. Έχει γίνει γενικά δεκτό από τους μελετητές ότι άμεση πηγή του ελληνικού έργου αποτελεί η ιταλική (τοσκανική) διασκευή Il Cantare di Fiorio e Biancifiore , έργο του 14ου αιώνα, για το οποίο εκφράζεται η υπόθεση ότι το έφερε στην Ελλάδα ο Nicola Acciaiulo κατά τα χρόνια 1338-1341. Το ελληνικό κείμενο διαφοροποιείται από το ιταλικό στα σημεία όπου υπάρχουν ρητορικές εκφράσεις και ηθικοδιδακτικές παραινέσεις.

Από κάποιους έχει υποστηριχθεί και η ελληνική-βυζαντινή καταγωγή του μυθιστορήματος, με το επιχείρημα πως πρόκειται για λογοτεχνικό αντιδάνειο (Βλ. σχετικά Κριαράς 1955, 135). Την άποψη αυτή τη στηρίζουν στο γεγονός ότι το γαλλικό μυθιστόρημα που θεωρείται πρότυπό του περιλαμβάνει πλήθος αρχαίων ελληνικών στοιχείων. Επιπλέον, η έρευνα έχει επισημάνει ομοιότητες με τον βυζαντινό Σπανέα, έργο που θεωρείται δευτερεύουσα πηγή του εξεταζόμενου μυθιστορήματος. Ωστόσο, για την υποστήριξη της ελληνικής του προέλευσης δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία.

Αξιοσημείωτη είναι και η ομοιότητά του με το μυθιστόρημα Ιμπέριος και Μαργαρώνα, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να μελετηθεί η σχέση των δύο έργων. Σύμφωνα με τον Κριαρά (1955, 212), ο Φλώριος προηγείται και φαίνεται να έχει ασκήσει επίδραση στο μυθιστόρημα του Ιμπέριου.

Σχετικά με τη χρονολογική του τοποθέτηση προαναφέρθηκε ότι ο Φλώριος ανήκει στην εποχή των Παλαιολόγων. Ωστόσο, ο ακριβέστερος προσδιορισμός του είναι δυσχερής, καθώς τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επαρκούν για την εξαγωγή πιο συγκεκριμένων συμπερασμάτων. Ο Κριαράς (1955, 139), στηριζόμενος στις έρευνες του Crescini, ο οποίος τοποθετεί το αρχαιότερο χειρόγραφο του ιταλικού προτύπου του στα 1343, ενώ το νεότερο του Φλώριου στη δεύτερη πεντηκονταετία του 15ου αιώνα, καταλήγει να το τοποθετεί χρονολογικά στο τέλος του 14ου ή τις αρχές του 15ου αιώνα, άποψη που φαίνεται ότι έχει απήχηση ανάμεσα στους μελετητές. Ωστόσο, προτείνεται και μια πρωιμότερη, επίσης κάπως αόριστη, χρονολόγησή του στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα (Αγαπητός 2004, 152). Όπως και να ’χει, η γλώσσα του κειμένου δεν μπορεί να χρησιμεύσει για την άντληση περαιτέρω πληροφοριών σχετικά με τη χρονολόγηση.

Μια ασάφεια επικρατεί και ως προς τη γεωγραφική του τοποθέτηση αλλά και ως προς τον προσδιορισμό του συγγραφέα του. Ο Στεργέλλης (1967, 423) εκφράζει την άποψη ότι ο συγγραφέας του έργου έχει ανατραφεί σε χώρα στην οποία έχει εισδύσει η Φραγκοκρατία. Επικρατέστερη άποψη είναι ότι η περιοχή στην οποία συντάχτηκε το έργο είναι η Πελοπόννησος, όπου ο Acciaiuoli μετέφερε το ιταλικό του πρότυπο Il Cantare di Fiorio e Biancifiore, ενώ ριζοσπαστικότερη φαντάζει η εικασία ότι ο Φλώριος έχει συντεθεί στην Κρήτη, συνδυασμένη μάλιστα και με την υψηλότερη χρονολόγησή του (Αγαπητός 2004, 152).

Όσον αφορά στον συγγραφέα, ο Κρουμπάχερ (1900 [1974], 164) αναφέρει με βεβαιότητα ότι έζησε κατά το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα ή κατά την αρχή του 15ου αιώνα. Σχετικά με την καταγωγή του, ο γερμανός μελετητής αναφέρει ότι δεν ήταν γνήσιος Έλληνας αλλά γασμούλος ή εξελληνισμένος Φράγκος. Την άποψη αυτή τη στηρίζει στο γεγονός ότι διατήρησε πολλά στοιχεία που, κατά την κρίση του, δύσκολα θα διατηρούσε ένας ορθόδοξος Έλληνας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο στίχος 1841, όπου αναφέρεται ότι οι γονείς του Φλώριου ασπάζονται την καθολική πίστη των ορθόδοξων Ρωμαίων. Βέβαια, η διατήρηση αυτών των στοιχείων μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι ο συγγραφέας αφηγείται μια ιστορία που συνέβη «εν παλαιοίς τοις χρόνοις» (Hesseling 1917, 13). Έτσι, δεν θεώρησε σκόπιμο να διαφοροποιηθεί από το πρότυπό του. Σε αντίθεση με τον Κρουμπάχερ, ο Hesseling (1917, 13), στηριζόμενος σε κάποιες εκκλησιαστικές εκφράσεις του κειμένου, πιστεύει ότι πρόκειται για εκκλησιαστικό και, κατά πάσα πιθανότητα, καλόγερο. Ο Κριαράς (1955, 139) θεωρεί απλώς ότι πρόκειται για έναν χριστιανό συγγραφέα ο οποίος χρησιμοποιεί χριστιανικές εκφράσεις. Άλλη άποψη υποστηρίζει ότι ο συγγραφέας ήταν Έλληνας που έζησε ή ζούσε στη Δύση και γι’ αυτό είχε επηρεαστεί από την ιταλική και γαλλική λογοτεχνία (Παπανικολάου 1939, 79). Ο Beaton (1996, 182) αναφέρει ότι μάλλον ο συγγραφέας του έργου και οι πρώτοι αναγνώστες ή το πρώτο ακροατήριο ανήκαν στην εξέχουσα τάξη των καθολικών της Πελοποννήσου.

Όσον αφορά στην παράδοσή του, το έργο διασώζεται σε δύο χειρόγραφα που παρουσιάζουν αρκετές αποκλίσεις μεταξύ τους. Πρόκειται για τον κώδικα του Λονδίνου, ο οποίος χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, και για το χειρόγραφο της Βιέννης, που χρονολογείται γύρω στα 1550. Για μια κριτική έκδοση του έργου είναι χρήσιμη η συνεξέταση των δύο κωδίκων, καθώς σε πολλά σημεία αλληλοσυμπληρώνονται. Βέβαια, κοινό χαρακτηριστικό και των δύο χειρογράφων είναι κάποια δυσνόητα χωρία, επαναλήψεις, κενά και άστοχες συμπληρώσεις. Ορισμένα κενά που συναντώνται και στους δύο κώδικες επιτρέπουν να υποτεθεί ότι υπάρχει κάποια μακρινή συγγένεια. Σύμφωνα με τον Hesseling (1917, 20), το κείμενο πρέπει να αλλοιώθηκε σε κάποιο προγενέστερο χειρόγραφο, από το οποίο προέρχονται τα δύο σωζόμενα. Εξαιτίας αυτών των δυσκολιών, είναι δυσχερής η πραγματοποίηση μιας κριτικής έκδοσής του.

Μια πρώτη απόπειρα έκδοσης του μυθιστορήματος επιχειρήθηκε από τον Bekker, που δημοσίευσε το κείμενο του κώδικα της Βιέννης στα Πρακτικά της Ακαδημίας του Βερολίνου (Abhandlungen der Berliner Akademischer, 1845). Σε αυτή την έκδοση βασίστηκε ο Δημήτριος Μαυροφρύδης, προβαίνοντας μόνο σε αναγκαίες διορθώσεις, όπως δηλώνει ο ίδιος (1886, ια΄). Η έκδοσή του είναι καλύτερη από την έκδοση του Bekker, αλλά και αυτή παρουσιάζει αδυναμίες. O Mullach, στα Conjectaneorum byzantinorum libri duo (Βερολίνο 1862), επιχείρησε να εκδώσει τους στίχους 1-103 με κριτικές και ερμηνευτικές παρατηρήσεις. Καλύτερη είναι η έκδοση του Wagner στο Medieval Greek Texts (1870). Το 1917 ο Hesseling επιχείρησε κριτική έκδοση του κειμένου. Άλλες εκδόσεις είναι του Παπανικολάου στα 1939, του Κριαρά στα 1955, έκδοση που συμβουλεύεται και τους δύο κώδικες (L και V) και προτιμήθηκε για τη δική μας ανθολόγηση, καθώς και του Ortolá Francisco Javier το 1997. Η Cupane, βασιζόμενη στην έκδοση του Hesseling, παρουσιάζει το κείμενο του χειρογράφου του Λονδίνου (1995).

Αποσπάσματα

Γέννηση του έρωτα των δύο πρωταγωνιστών (στ. 126-209)

Η μητέρα της Πλατζιαφλώρας, που είναι αιχμάλωτη στο παλάτι του πατέρα του Φλώριου στην Ισπανία, γεννά την κόρη της Μάιο μήνα. Την ίδια μέρα στο παλάτι η σαρακήνισσα βασίλισσα γεννά τον Φλώριο.

[126]

Ἐγέννησεν ἡ χριστιανὴ ἔμορφην θυγατέρα,

γεννᾷ καὶ ἡ Σαρακήνισσα υἱὸν ἐξαιρημένον.

Καὶ τί λοιπὸν ἐγένετο εἰς τὴν ὡραίαν ἐκείνην,

τὴν ἔμορφην χριστιανήν, τὴν πλήρης θεωρίαν;

130

Ἅμα τὸ βρέφος ἔπεσεν ἐκ τὴν αὐτῆς γαστέρα,/

ἀπέθανεν ἡ εὐγενικὴ καὶ ἐκ τὴν ζωὴν τὴν ὦδε

ἐδιέβην, στὴν αἰώνιον ζωὴν ἀντεκατέστην,

διὰ δὲ τὰ γενέθλια καὶ τὴν χαρὰν ἐκείνην

οἱ πάντες μεγιστᾶνοί τε μετὰ τὸν βασιλέα

135

καὶ πάντες, πλούσιοι καὶ πτωχοί, μικροί τε καὶ μεγάλοι

καὶ οἱ βάγιες τοῦ παλατιοῦ μετὰ καὶ τοὺς ἀγώρους

χαρὰν ἐκαταστήσασιν διὰ παραδιαβασμόν των

καὶ τὴν χαρὰν ἐχαίρονταν ἑξάμηνον καὶ πλέον,

τὲς βάγιες δὲ ὁ βασιλεὺς παρακαλεῖ, προστάζει

140

τὰ δύο βρέφη ἐ/ξακριβῶς θηλάζειν καὶ φυλάττειν

στερεῶς διὰ νὰ τ’ ἀποκρατοῦν μὲ προσοχὴν μεγάλην,

νὰ τὰ φυλάττουν πάντοτε, καλῶς νὰ τὰ προσέχουν/

καὶ μίας κοπῆς καὶ φορεσιᾶς ροῦχα νὰ τὰ ἐνδύουν.

Τὰ δύο ἐνεθράφησαν, τὸ ἀρσενικὸν καὶ ἡ κόρη

145

καὶ ὁ βασιλεὺς ὡς ἀγαπῶν ἀμφότερα τὰ βρέφη

ὀνόματα τὰ ἔθηκεν τὰ πρέπουν κατ’ ἀξίαν·

ὄνομα μὲν τὸ ἀρσενικὸν Φλώριον ὀνομάζει,

τὴν κόρην τὴν ἐξαίρετον ἐκάλει Πλάτζια—Φλῶρε,

διατὶ ἦταν ἀνθόμοια τοῦ δροσεροῦ/τοῦ κρίνου·

150

καὶ τὸ καθὲν τὴν θεωριὰν εἶχεν ἀπὸ τὴν ὄψιν.

Ὥσπερ τὸ ρόδον ἄσπρον ἔν’ καὶ κόκκινον καὶ ὡραῖον,

οὕτως τὸ κάλλος ἔπλασεν ἡ φύσις καὶ τῶν δύο·

κρινοτριανταφυλλόρροδα, ἐρωτοαναθρεμμένα,

ἀναθρεμμένα σύντομα, ἐρωτοηγαπημένα.

155

Μετὰ δὲ τὴν ἀναθροφὴν τῶν δύο ἐκείνων παίδων

ὁ βασιλεὺς πρὸς τὸν υἱὸν ἐφθέγξατο τοιάδε:

«Δεῦρο, υἱὲ παμφίλτατε, ἄκουσον τοῦ πατρός σου·

τὴν ἐντολήν, τὸ θέλημα καὶ τὴν βουλὴν τὴν λέγω./

Πατέρων παῖδες εὐγενῶν εἰς τὴν γραφὴν σχολάζουν,

160

τὰ γράμματα σπουδάζουσι ν’ ἀπέλθουν νὰ τὰ μάθουν,

νά ’ναι εἰς λόγον φρόνιμοι καὶ εἰς ἀξίαν μεγάλοι

καὶ εὐτυχεῖς εἰς τὰς βουλάς, μᾶλλον καὶ ἂν βασιλεύσουν,

τὰ πρέποντα τῆς βασιλειᾶς φρονίμως νὰ ξηγοῦνται,

τοὺς εὐγενεῖς καὶ ἔνδοξους ἀξίως νὰ δεξιοῦνται,

165

τοὺς εὐτελεῖς καὶ ταπεινοὺς πάλιν νὰ ἀγαποῦσιν».

Καὶ ὁ Φλώριος ἀπάντησεν πρὸς τὸν αὑτοῦ πατέρα:

«Ἐμὸς πατὴρ γλυκύτατε, εἴτι ἐμὲν προστάττεις,

ἂν ἔν’ τὸ πρᾶγμα δίκαιον, ἂν ἔναι καὶ τυγχάνει,/

πληρώνω, πράττω, οἰκονομῶ, θέλω το, δέχομαί το.

170

Τοῦτο καὶ μόνον γίνωσκε: ὅτι εἰς τὸ σχολεῖον

μόνος μου οὐκ ἀπέρχομαι δίχα τὴν Πλάτζια—Φλῶρε.

Ἐὰν μετ’ αὐτὴν ἀπέρχωμαι, ἔχω καλῶς ποιῆσαι

καὶ πράξω καὶ τοὺς ὁρισμοὺς καὶ τὰ προστάγματά σου

καὶ ὅλα σου τὰ βουλεύματα ἑτοίμως νὰ πληρώσω,

175

μᾶλλον καὶ εἰς τὰ μαθήματα ν’ ἀπέρχωμαι σπουδαίως».

Πάλιν δὲ τοῦτον ὁ πατὴρ οὕτως ἀπιλογᾶται:

«Τὸ αἴτημαν, τὸ θέλημαν, τὸ ζήτημάν σου, υἱέ μου,

πράττω, ποιῶ, ἀποδέχομαι τέτοιον ὥσπερ λέγεις»./

Ὁμοῦ οἱ δυὸ ἐπορεύθησαν, ὁ Φλώριος καὶ ἡ κόρη,

180

ἡ Πλάτζια—Φλώρια ἡ εὐγενική, τὰ γράμματα μανθάνουν.

Συντόμως γοῦν ὁ Φλώριος καὶ εἰς καιρὸν ὀλίγον

ἀνέγνωσεν, κατέμαθεν, βίβλους πολλοὺς διῆλθεν,

διῆλθε δὲ καὶ ἕτερον βιβλίον τῆς ἀγάπης,

ὅπερ ἐκατεφλόγισεν τὸν νοῦν του καὶ καρδίαν.

185

Ὁ βασιλεὺς δὲ θεωρῶν τὸ γεγονὸς ἐκεῖνον

βέλος δεινὸν κατέτρωσεν τὴν ἑαυτοῦ καρδίαν·

σχεδόν τι οὐκ ἀναπαύετον, οὐδὲ ἐπαρηγορᾶτον./

Ὁ Φλώριος δ’ ἀπόβλεπε πάντα τὴν Πλάτζια—Φλῶρε,

ἐκείνην τὴν ἀγλαόμορφον τὴν εἶχεν ἐν καρδίᾳ,

190

τὴν κρουσταλλίδαν τοῦ νεροῦ, τὴν παχνοχιονάτην,

τὴν δενδροηλιόμορφην, μαυροπλουμιστομάταν,

τὴν νεραντζοερωτοάκουστον, κρινοτριανταφυλλάτην,

τραχηλομαρμαρόμνοστην, ροδοκοκκινοχείλαν,

τὴν συντυχογλυκόλαλον, ἐρωτοεπαινεμένην,

195

ἐκείνην τὴν ἐκόσμησεν ἡ χάρις τῶν ἐρώτων,

ἐκείνην ἐστοχάζετον ὁ συνανάθροφός της·

σ’ αὐτὴν τὸν νοῦν του ἔβαλεν καὶ σαλεμὸν οὐκ εἶχεν

καὶ πάντα τὰ λεγόμενα εἶχέν τα ὡς ἀράχνην./

Ὁ δὲ διδάσκαλος αὐτοῦ πρὸς Φίλιππον ἀπῆλθεν,

200

τὸν πόθον του τὸν ἔμνοστον τὸν βασιλέαν εἶπε:

«Ἐγνώρισε, κατάμαθε τὰ κατὰ τοῦ υἱοῦ σου.

Ὁ γὰρ υἱός σου ἐμοὶ δοκεῖ ὅτι ἐρωτοετρώθην

εἰς Πλάτζια—Φλώρην τὴν ὡριάν, τὴν κόρην τὴν νεᾶνιν

καὶ ἀπὸ τὸν τόσον ἔρωταν τὸν ἔχει εἰς τὴν φουδούλαν

205

βίβλους οὐδὲν διέρχεται, οὐδὲ ἀναγινώσκει.

Τούτων καὶ μόνο ἡ συντυχιὰ ἔνι διὰ ἀγάπην.

Πλαταίνει λόγους δι’ αὐτήν, λέγει/διὰ τὸν πόθον

καὶ ἂν εἰς ἐκείνους χωρισμὸν μὴν ποίσῃς, ἤξευρέ το,

συχνάκις θέλει φλέγεσθαι εἰς πόθον τῆς ὀδύνης».

- Το μεσαιωνικό κάστρο του Loarre στην Ισπανία, xτισμένο τον 11ο αιώνα.
  Πηγή: Wikimedia Commons
- Αλκάθαρ της Σεγόβια, μεσαιωνικό κάστρο της Ισπανίας.
  Πηγή: Wikimedia Commons
Δεν βρέθηκαν βίντεο
1. «E, Dame Jolie», μεσαιωνικό γαλλικό τραγούδι (Virelai) του 13ου αι., άγνωστου συνθέτη, 2. «Douce Dame Jolie», μεσαιωνικό γαλλικό τραγούδι (Virelai) του 14ου αι., σύνθεση του Guillaume de Machaut, και τα δύο σε εκτέλεση από γερμανούς μουσικούς.
Πηγή: YouTube

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Μονομαχία Φλώριου και σινισκάλκου (στ. 663-708)

Ο πατέρας του Φλώριου, με τη βοήθεια του επικεφαλής των υπηρετών, κατασκευάζει σκευωρία σε βάρος της κόρης, ότι δήθεν επιχείρησε να τον δηλητηριάσει, και την καταδικάζει σε θάνατο. Ο Φλώριος πληροφορείται το συμβάν, καταφθάνει μεταμφιεσμένος και προκαλεί τον οικονόμο σε μονομαχία, για να σώσει την Πλατζιαφλώρα.

[663]

Ὁμοῦ οἱ δύο ἐκίνησαν ὁ εἶς κατὰ τοῦ ἑτέρου,

ὥσπερ θηρία ἀνήμερα, ὡς λέοντες νὰ βρυχοῦνται,

665

ὁ εἶς τὸν ἕτερον θεωρεῖ ἐντάμα νὰ συγκρούσουν.

Ἴσασαν τὰ κονδάρια τους οἱ δύο πρὸς τὴν μάχην

καὶ πιλαλοῦν /τὰ ἱππάρια των νὰ δώσουν κονδαρέας.

Ὁ Φλώριος εἶχεν ριζικὸν καὶ ἦτον ἐπιδέξιος·

εἰς τὸ σκουτάριν δέχεται, ρίπτει του κονδαρέαν

670

καὶ ἀποπατεῖ εἰς τὲς σκάλες του, κρούει τὸν σινισκάλκον.

Ἐδῶκέν τον εἰς τὸν λαιμὸν καὶ παραυτίκα πίπτει·

θανάσιμος καὶ δυνατὴ ἦτον ἡ κονδαρέα,

ἡμιθανὴς ἐκείτετον χαμόθεν ἡπλωμένος

ἀπὸ τὴν τόλμην τοῦ ἀνδρὸς καὶ τὸ στερρὸν τοῦ κόλπου.

675

Καὶ ὁ Φλώριος ἐβλέποντα ἐκεῖνον ξαπλωμένον

οὐδὲ καθόλου ἠθέλησε διὰ νὰ τὸν δευτερώσῃ·/

στέκει, θωρεῖ τον, βλέπει τον ὡς ὅπου νὰ συμφέρῃ.

Καὶ ἀπὴν τὸν νοῦν του ἐσύφερεν, ὅλον τὸν λογισμόν του,

σφογγίζει, δένει τὴν πληγήν, θέλει νὰ πολεμήσῃ,

680

ὡς δῆθεν κἂν τὸν δεύτερον πόλεμον νὰ νικήσῃ,

νὰ μὴν φανῇ ὡς κατάκριτος ἀπὲ τὴν πρώτην νίκην.

Πάλιν καβαλλικεύουσιν, γυμνώνουσιν τὰ ξίφη,

κρατοῦν καὶ χειροσκούταρα καὶ σφικτοπολεμοῦσι.

Μικρὸν θάρρος ὁ Φλώριος δίδει τοῦ ἐπιτραπέζη,

685

ὁ ἐπιτραπέζης κρούει τον σπαθέαν εἰς τὸ σκουτάριν

καὶ ὅσον τὸ ξίφος/ἔκρουσεν, ἔπεσεν παραυτίκα.

Καὶ ὁ πόλεμος ηὐξάνετο καὶ ἐπλήθυνεν ἡ μάχη.

Καὶ ἡ κόρη ἡ εὐγενική, ὡς εἶδεν τὸ νὰ κρούσῃ

ὁ ἐπιτραπέζης ὁ δεινὸς σπαθέαν εἰς τὸ σκουτάριν,

690

ἐνόμιζεν μὴ νικηθῇ ὁ Φλώριος τῆς μάχης,

κλίνει τὰ γόνατα εἰς τὴν γῆν, τὸν Θεὸν ἐξιλεοῦτο:

«Θεέ, πατέρων κύριε, ἄναρχε, παντεπόπτα,

πανάγαθε, παμβασιλεῦ, παντάναξ, παντοκράτορ,

ὁ τῶν ἀγγέλων βασιλεύς, ὁ τῶν ἀνθρώπων πλάστης,

695

ὁ ἐμφανίζων τὰ κρυφά, ὁ τῶν κρυφίων γνώστης,

μόνος γινώσκεις τὸ ἀληθές, τὴν/μηχανὴν τοῦ δόλου,

ὅτι οὐκ ἔχω πταίσιμον, ποσῶς οὐκ ἐγνωρίζω·

ἐμφάνισον τὸ ἀληθές, βοήθει μοι τὴν ξένην,

βοήθει τὸ ξενούτσικον ὁποὺ δι’ ἐμέναν πάσχει,

700

δικαιοκρίτα ἀληθή, ὁ πάντων κυριεύων».

Καὶ ὁ Φλώριος μαχόμενος μὲ τὸν ἐπιτραπέζην

ὁπότε μίαν ἐδέχετον, ἔκρουν ἐκεῖνος πέντε./

Σπαθέαν τοῦ κρούει εἰς τὸν λαιμόν, ὅπου εἶχεν καὶ τὴν πρώτην

καὶ παρευθὺς ἐκ τὸ ἄλογον πίπτει ἀπονεκρωμένος.

705

Γοργὸν πεζεύει ὁ Φλώριος, κόπτει τὴν κεφαλήν του

καὶ πα/ρευθὺς ἐκρότησαν οἱ πάντες καὶ ἐφωνάξαν

«Πολλὰ τὰ ἔτη, λέγοντες, τοῦ ξένου καβαλλάρη!

Διὰ λόγου του ἐγλύτωσεν ἡ κόρη τοῦ θανάτου».

- Δύο ιππότες κονταροκτυπιούνται σε αγώνα που διεξάγεται στην Κωνσταντινούπολη, λεπτομέρεια από χφ. που περιέχει το έργο The Travels of Sir John Mandeville, Βρετανική Βιβλιοθήκη, Λονδίνο.
  Πηγή: Saint Louis University Libraries
Δεν βρέθηκαν βίντεο
«Rόkatánc», μεσαιωνικό τραγούδι ερμηνευμένο από το συγκρότημα Vox Vulgaris, από το άλμπουμ The Shape of Medieval Music to Come, το οποίο κυκλοφόρησε από τους ίδιους τους μουσικούς, Σουηδία 2003.
Πηγή: YouTube

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Η πώληση της κόρης (στ. 960-1037)

Ο πατέρας του Φλώριου αποφασίζει να πουλήσει την κόρη σε πραματευτάδες. Δίνει εντολή στις υπηρέτριες να τη στολίσουν, λέγοντάς της ότι δήθεν έρχεται ο Φλώριος από το Μοντόριο.

960

Καὶ παρευθὺς ὁ βασιλεὺς κελεύει τὰς βαγίτσας:

«Ὑπᾶτε καὶ στολίζετε τὴν κόρην Πλάτζια—Φλώραν

εὐγενικὴν τὴν φορεσιὰν μετὰ λιθομαργάρων./

Ἂς εὐτρεπίσῃ τὴν μορφήν, τὸ κάλλος τοῦ προσώπου,

ὅτι ἔφθασεν ἡ ἀγάπη της, ἦλθεν ἐκ τὸ Μοντόριν∙

965

ὁ Φλώριος ἐπέσωσεν, ἦλθεν εἰς τὸ παλάτιν,

ὀρέγεται νὰ τὴν ἰδῇ, γοργὸν τὴν πῆτε νά ’λθη».

Καὶ παρευθὺς οἱ βάγιες ὑπᾶν εἰς τὴν ὡραίαν.

Ἐφάνηκεν τὴν λυγερὴν ἀλήθειαν τὴν λέγουν

καὶ παρευθὺς στολίζεται εὐγενικὰ ἡ φουδούλα∙

970

ἠγάλλεντο κ’ ἐχαίρετον, ἐσκίρταν ἡ ψυχή της.

Λάμπει ὡς σελήνη τὴν αὐγήν, ὡς ἥλιος τὴν ἡμέραν,

ὡς ἄστρον τὸ μεσάνυκτον τὸ κάλλος τῆς ὡραίας.

Ὡς ἥλιος ἀντηύγαζεν μέσον εἰς τὸ παλάτιν,

ὡς κρύσταλλος ἀντέφεγγεν τῆς κόρης τὸ τραχήλιν,/

975

ὡς δένδρον ἐμνοστούτσικον στήκεται εἰς τὸ μέσον

ὥσπερ νὰ γέμῃ τὸν καρπόν, νά ’ναι ὡραιωμένον.

Ἔτσι ἐστήκετο ἡ ταπεινὴ καὶ τίποτα οὐκ ἐξεύρει.

Βλέπουν, θεωροῦν τὸ κάλλος της, θαυμάζουν καὶ ἀποροῦσιν

τὴν σύνθεσιν, τὴν θεωριάν, τὸ ἐξαίρετον καὶ ὡραῖον

980

καὶ πλοῦτον δίδουν ἄμετρον, οὐ βλέπουσιν τὸ πρᾶγμαν.

Τριάντα μουλάρια ἔδωκαν μάλαμαν καὶ χρυσάφιν,

χίλια σκουτάρια ἐξαίρετα, χρυσοζωγραφισμένα,

ἀετούς, γεράκια πάντερπνα, λεοντάρια ἡμερωμένα,/

ζαγάρια καὶ ἐξεπτέρια ἕτοιμα στὸ κυνήγιν,

985

κούπαν ὀρθὴν ὁλόχρυσην μετὰ λιθομαργάρων

γύρωθεν νὰ ἔχῃ ἐξόμπλισες νὰ πρέπουν κατ’ ἀξίαν.

Δίδουν ἐκεῖνοι παρευθὺς τὸν βασιλέαν τὸ πρᾶγμαν

καὶ ἐπαραλάβαν παρευθὺς τὸ ἐξῃρημένον κάλλος.

Στήκεται, βλέπει, θεωρεῖ τὴν πουλησιὰν ἡ κόρη

990

καὶ ἅμα ἐπληροφορέθηκεν ὅτι ἐπουλήσασίν την,

πίπτει εἰς τὴν γῆν, νεκρώνεται, σπαράσσεται ἐκ τὴν λύπην,

τρέμει ὡς τὸ φύλλον τοῦ δενδροῦ, κλονίζεται ὡς καλάμιν,

θρηνεῖται θρῆνον ἄμετρον, καρδιοδιχοτομᾶται ∙

τρέχουν τὰ μάτια θλιβερὰ / τὰ δάκρυα ὡς τὸ ποτάμιν∙

995

στριγγίζει ἐκ τὴν καρδίαν της, λιγοθυμᾷ καὶ πίπτει.

Φέρνουν νερόν, δροσίζουν την, ἐσύφερεν τὸν νοῦν της

καὶ μετὰ δάκρυα ἤρχισεν νὰ κλαίῃ καὶ νὰ λέγῃ:

«Πάλιν σ’ ἐμέναν ἔφτασεν τῆς ἀτυχίας ἡ μοῖρα,

πάλιν σ’ ἐμέναν ἔφτασεν ἡ φλόγα τῆς καμίνου,

1000

πάλιν τοῦ χρόνου ὁ τροχὸς δι’ ἐμέναν ἐγυρίσθην,

πάλιν ἡ κλώστρα ἡ μοῖρά μου κατ’ ἐδικοῦ μου ἐγέρθην

καὶ ἤγειρεν θλῖψιν ἄμετρον, χειρότερην τῆς πρώτης,

πρῶτα εἰς καμίνου συμφορὰν ἐμένα διὰ νὰ καύσουν

καὶ ἐδὰ /καμίνου φλογισμὸς νὰ φλέγῃ καὶ τοὺς δυό μας,

1005

νὰ φλέγῃ σῶμα καὶ ψυχήν, νὰ φλέγῃ τὰς αἰσθήσεις,

ὥστε νὰ ζῶ, νὰ περπατῶ νά ’μαι πάντα θλιμμένη.

Πρῶτον ψυχὴν ἐχώριζον μόνον ἀπὲ τὸ σῶμα

μὲ τῆς πυρᾶς τὴν συμφοράν, μὲ τῆς ἱστίας τὴν καῦσιν

καὶ ἀπεθανοῦσα ἀνάπαυσιν ἐπήγαινα νὰ ἐφτάσω

1010

καὶ νῦν ἐμὲ χωρίζουσιν ἐκ τὸν ἐμὸν τὸν πόθον,

ζωὴν νὰ ζῶ ἐπώδυνον, πάντοτε πονεμένην,

νύκτες νὰ κλαίω, νὰ θλίβωμαι, ἡμέρες νὰ λυποῦμαι,

τὸ τρώγω νὰ ἔνι ὀδυνηρόν, τὸ πίνω νὰ ἔναι πόνος,

δεῖπνος/νὰ ἔναι συμφορά, ὀδύνη νὰ μὲ σφάζῃ,

1015

ποτὲ νὰ μὴ ἔχω ἀνάπαυσιν, ἀλλὰ πικριὲς μεγάλες.

Πόθε μου, ἀγάπη μου καλή, ψυχή μου, ἐνθύμησίς μου,

ἐπιθυμιά μου, Φλώριε, καρδιά μου, ψύχωσίς μου,

παρηγοριὰ τῶν πόνων μου, γδίκη τῶν πειρασμῶν μου,

πάλιν κινδύνοι ἐφτάσασιν στὴν ἄτυχον καὶ ξένην

1020

καὶ σὺ οὐκ ἠξεύρεις τίποτας καὶ χάνεις με ἀπὲ τώρα∙

ὡς σκλάβαν μὲ ἐπουλήσασιν διὰ νὰ μὲ ξενώσουν

καθόλου ἀπὲ τὸν πόθον σου καὶ ἀπ’ τὴν ἀσχόλησίν σου.

Τὴν που/λησιὰν οὐκ ἤξευρα καὶ θέλημά μου οὐκ ἦτον.

Μὲ ἐπιβουλιὰν τὸ ποίκασιν, ὁ Θεὸς αὐτοὺς νὰ κρίνῃ.

1025

Ἐπαίρνουν με, ξενώνουν με καὶ πλέον οὐδὲν μὲ βλέπεις.

Ἀγάπη, πόθε μου καλέ, δι’ ἐμένα τί νὰ ποίσῃς

νὰ βγῇς εἰς ἀναγυρευμὸν τῆς ταπεινῆς ἐμένα,/

νὰ ψηλαφήσῃς νὰ μ’ εὑρῇς καὶ ποῦ νὰ μὲ ἐφτάσῃς.

Καὶ τί ἐγίνετο εἰς ἐμὲν τὴν ταπεινήν, τὴν ξένην

1030

νὰ ἐνθυμῆσαι πόθον μας, τὸν εἴχαμεν ἀντάμα

καὶ τῆς ἀγάπης τὸ στερρόν, τὸ ὁλοεγκάρδιόν μας.

Πιστεύω, αὐθέντη μου εὐγενή, νὰ μὴ ἔβγω ἀπὸ τὸν νοῦν σου

καὶ ἀλλοῦ νὰ ρίξῃς πόθον σου κ’ ἐμὲν νὰ λησμονήσῃς.

Πιστεύω εἰς ὅλην τὴν ζωὴν ποτὲ νὰ μὴν τὸ ποίσῃς.

1035

Ἔδε ἀνομιὰ/ὅτι χάνεις με καὶ ἐγὼ νὰ χάσω ἐσένα!

Ἔδε ἀδικιά! ξενώνουν με διὰ τὴν ἀσχόλησίν σου!

Ἔδε πικριὰ καὶ συμφορά, πῶς νὰ τὸ ὑπομένω!»

Δεν βρέθηκαν εικόνες
Δεν βρέθηκαν βίντεο
Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Παραινέσεις προς Φλώριο (στ. 1116-1162)

Ο Φλώριος πληροφορείται ότι η κόρη έχει πουληθεί και αποφασίζει να ξενιτευτεί για να τη φέρει πίσω. Η στάση του πατέρα του μεταστρέφεται και τον συμβουλεύει πριν από την αναχώρησή του.

[1116]

Υἱέ μου, υἱέ μου, τέκνον μου, γλυκύτατε υἱέ μου,

ὅταν εἰς οἴκους τοὺς ἐμοὺς κ’ εἰς τὰ ἐμὰ βασίλεια

μήτηρ αὐτὴν ἐγέννησεν κόρην τὴν/Πλάτζια—Φλώρα,

νὰ εἶχεν σχισθῆν καὶ διχασθῆν ἡ γῆς εἰς Ἅδην κάτω,

1120

νὰ μὲ εἶχε ἐπάρει ζωντανὸν παρὰ νὰ ζῶ διχώς σου

καὶ νὰ εἶχεν βρέξει ὁ οὐρανὸς ἱστιὰν νὰ μὲ εἶχεν καύσειν

παρὰ ὅτι ἀτός μου ἐνέθρεψα, υἱέ, τὸν ξενισμόν σου.

Λοιπόν, υἱέ μου, ἐγνώριζε, μάθε ὅτι ἐπουλήθην

εἰς ξένους τόπους ἄδηλους, εἰς ἄρχοντας πλουσίους.

1125

Καὶ ἐπὴν εἰς ἀναγυρευμὸν ἐβγαίνεις τῆς ὠραίας,

ἄπελθε, υἱέ μου, ἄπελθε, τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου,

καὶ ἐκεῖ ὁποὺ θέλεις περπατεῖ, υἱέ, εἰς τὴν ξενιτείαν/

φίλος ἂς εἶσαι τῶν πλουσιῶν καὶ τῶν πενήτων πάντων.

Τοὺς πάντας τίμα, πρόσεχε ὅλοι νὰ σ’ ἀγαποῦσιν,

1130

τοὺς ἀγαθοὺς ἀγάπα τους καὶ τοὺς κακοὺς μὴ θλίβῃς·

διὰ γὰρ τῆς ταπεινότητος δύνασαι τούτους φίλους

ἐργάσαι καὶ εἰς ὑποταγὴν νὰ ἔν’ τὴν ἐδικήν σου.

Τοὺς βασιλεῖς βασιλικὰς ἀνταμοιβὰς πολέμα,

τοὺς ἄρχοντας ὡς ἄρχοντας, πλούσιους ὡς ἔν’ τὸ πρέπον.

1135

Τὴν συντροφιάν σου πόθει την, τινὰν ποτὲ μὴ θλίβῃς.

Ὅλα σου ἂς ἔναι σύμμετρα καὶ βλάβην νὰ μὴν ἔχῃς.

Κενοδοξίαν μὴ ποθῇς,/μηδὲ ἀλαζονείαν,

ὅτι πολλοὺς ἀπώλεσεν τὸ ἀλαζονικόν των.

Σιγὰ περπάτιε, ταπεινά, τὴν δόξαν παραιτήσου

1140

καὶ ἂν σ’ ἔλθῃ ξενοδόχημαν, υἱέ, στὴν ξενιτείαν,

μὴ θέλῃς τοῦ νὰ φαίνεσαι τίνος καὶ πόθεν εἶσαι,

νὰ θέλῃς ἔπαρσες πολλὲς καὶ παρρησίες μεγάλες·

φθόνον καὶ ζῆλον φέρνει σε, υἱέ, τὸ μεγαλεῖον.

Θέλε μικρὰς ἀποδοχὰς νὰ μὴν σὲ ἐγνωρίζουν

1145

ὅτι εἶσαι βασιλέως υἱὸς καὶ στέμμαν σὲ ἀναμένει,

ὅτι πολλάκις ἔσφαλαν παῖδες τῶν μεγιστάνων

καὶ θάνατον ἐδέχθησαν διὰ τὸν/τοῦ φθόνου τρόπον.

Εἰ δὲ ἀπὸ προαιρέσεως ἀποδοχὴν σὲ κάμουν,

δέξου την ἀπὸ ἄρχοντας, παιδία μεγιστάνων

1150

καὶ ἐσὺ διπλὴν ἀνταμοιβὴν χάρισε πρὸς ἐκείνους,

ἐκείνους τοὺς τιμήσαντας, υἱέ, τὸν ξενισμόν σου.

Έχε προαίρεσιν καλήν πάντα στοὺς ξενοδόχους,

χάριν ἂς ἔχουν ἀπὸ σὲν καὶ σὺ νὰ ἐπαινῆσαι,

μὴ ἀφήσῃς ὄνομα κακὸν, υἱέ, εἰς ξενοδοχεῖον.

1155

Καὶ ὅταν ἐκ τόπου εἰς ἕτερον θέλῃς περιπατῆσαι,

ἀγάπην ἄφηνε παντοῦ, μὴ σὲ ἀκλουθήσῃ φθόνος.

Ἄπελθε /τοίνυν, ἄπελθε, υἱέ, μὲ τὴν εὐχήν μου

καὶ ὁ Μαχουμέτης μετὰ σὲν νὰ ἔναι πάντα, υἱέ μου,

νὰ σὲ βοηθῇ εἰς τὸν δρόμον σου, νὰ σὲ κατευοδώνῃ·

1160

τὸ κατευόδιον νὰ εὑρῇς, τὸ πεθυμᾶς, υἱέ μου,

καὶ νὰ στραφῇς στὰ ἴδια σου, μετ’ αὔτην νὰ συνζήσης

καὶ νὰ διαβοῦν τὰ δύσκολα, νὰ εὕρῃς εὐκολίαν».

Δεν βρέθηκαν εικόνες
Δεν βρέθηκαν βίντεο
Δεν βρέθηκαν αρχεία ήχου

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Η ένωση του ζευγαριού (στ. 1747-1843)

Ο Φλώριος βρίσκει την κόρη σε ένα παλάτι στη Βαβυλώνα. Εισέρχεται σε αυτό για να τη συναντήσει, αλλά ο αμιράς τούς ανακαλύπτει και τους καταδικάζει σε θάνατο στην πυρά.

[1747]

Πάλιν αὐτὴν ὁ Φλώριος οὕτως ἀπιλογεῖται:

«Ὡς ρόδον πυργοφύλακτον, καστελλοκυκλωμένον,

τετηρημένον ὡς δι’ ἐμέν, ἀδολοφυλαγμένον·

1750

δι’ ἐσὲν φοβοῦμαι, δειλιῶ, δι’ ἐσὲν πονῶ καὶ κλαίω·

καὶ ἂν ἐγλυτώσῃς θάνατον, καλή, γλυκειά μου ἀγάπη,

διὰ τὸν ἐμὸν τὸν θάνατον ἔννοιαν ποσῶς μὴ ἔχῃς·

ἔχε τὸ δακτυλίδιον μὲ ἀτίμητον λιθάριν

καὶ κράτει το εἰς τὸ χέρι σου, τίποτες μὴ φοβᾶσαι».

1755

Καὶ ἡ Πλάτζια—Φλώρα θλιβερὰ τὸν Φλώριον ἐλάλει:

«Αὐθέντη μου ἀνδρειωμένε μου, εὐγενικέ μου αὐθέντη,

ἂν ἀποθάνῃς, ἤξευρε οὐ θέλω νὰ ἐκφύγω

μόνη μου ἐγὼ τὸν θάνατον, νὰ ζῶ χωρὶς ἐσένα·

ποτὲ χαρὰν οὐ μὴ νὰ ἰδῶ, πάντα θλιμμένη νά ’μαι.

1760

Καὶ κάλλιον τὸν θάνατον νὰ ὑποδεκτῶ μετά σου

καὶ κἂν ἂς ἔχω ἀφύρωσιν ὅτι ἐν τῷ παραδείσῳ

ὡς καὶ καθάρια χριστιανὴ θέλω ἀποκαταντήσει

παρὰ/νὰ ζῶ εἰς ἀσωτιὰν τῶν μὴ ὁμολογούντων

τὸ τοῦ Χριστοῦ μου ὄνομα καὶ τὸ τῆς Θεοτόκου».

1765

Ἀκούει ταῦτα ὁ Φλώριος, σπαράσσεται ἡ καρδιά του·

περιλαμβάνει την σφικτά, κρατοῦν τὸ δακτυλίδιν,

ἔσω εἰς τὴν φλόγαν ρίπτονται ὑπὸ τῶν ὑπηρέτων·

καὶ ἐκεῖ ἐφάν’ ἡ ἐνέργεια ἡ τοῦ δακτυλιδίου·

φεύγει τὸ πῦρ, ἐσβέστηκεν, ἄνεργον ἀπομένει·

1770

ἡ φλόγα δρόσος δείκνυται ὑπὸ τοῦ Παντουργέτου

καὶ σῶοι καὶ ἀκέραιοι στέκουνται ἀνυμνοῦντες

Θεὸν τὸν παντοδύναμον καὶ πλάστην τῶν ἁπάντων.

Καὶ μέσον τῆσδε τῆς φλογὸς ἔστραπτον ὡς ὁ ἥλιος.

Τὸ ἰδεῖ τὸ πλῆθος ἔκραζον μετὰ φωνῆς μεγάλης:

1775

«Συχώρησε, συμπάθησε, φεῖσαι τῶν ἀναιτίων·

κἂν δι’ ἡμᾶς ἂς ἔχουσιν ἔλεον σωτηρίας».

Καὶ εἰς καβαλλάρης εὐγενής, καλός, πεπληρωμένος,

ὃς καὶ ἅπαντας εἰς φρόνεσιν καὶ εἶδος ὑπερεῖχεν,

ὀρθὸς ἐστάθην παρευθύς, τὸν ἀμιρᾶν ἐλάλει:

1780

«Σουλτάνε, αὐθέντη θαυμαστὲ καὶ αὐθέντα Βαβυλῶνος,

ἐμέναν ὡς μὲ φαίνεται εἰς τὴν συνείδησίν μου,

αὐτοὶ οὐκ ἔχουν πταίσιμον, μᾶλλον ὁ Θεὸς τὸ δείχθει

ὅτι ἔναι ρίζης εὐγενῶν ἐκφυλλισμένοι κλάδοι

ἢ βασιλέως ἢ ρηγῶν ἢ τέκνα μεγιστάνων./

1785

Καταλεπτῶς σαφήνισον πόθεν καὶ τίνες εἶναι

καὶ πόθεν ἐγεννήθησαν καὶ ποταπῆς θρησκείας·

τὴν κόρην καὶ τὸν νεώτερον ἐρώτησε τοὺς δύο».

Ἀκούει ταῦτα ὁ ἀμιρᾶς, ἀρέσκει τον ὁ λόγος·/

ὁρίζει ἀπὸ τὴν κάμινον νὰ ἐβγοῦν οἱ δεσμωμένοι·

1790

ὁρίζει λύουσιν τὰ δεσμά, στέκει καὶ ἐρωτᾷ τους·

καὶ λέγει πρὸς τὸν Φλώριον : «Ἄκου τὸ τί σὲ λέγω·

ἂν θέλῃς θάνατον φυγεῖν καὶ τὴν ζωὴν κερδαίσῃς,

εἰπέ μοι τὴν ἀλήθειαν, μηδὲν μὲ κρύψῃς λόγον·

εἰπέ μοι πόθεν καὶ τὸ τίς καὶ ποίας χώρας εἶσαι

1795

καὶ τί καὶ πῶς ἐσέβηκες ἐδῶ στὸν πύργον τοῦτον».

Ὁ Φλώριος ἀποκρίνεται εὔτολμα πρὸς ἐκεῖνον:

«Οὐ κρύβω τὴν ἀλήθειαν, μάθε την ἀπὲ τώρα·

ἐμὴ πατρίδα γέγονεν ἡ χώρα τῆς Σπανίας·

πατὴρ ἐμὸς ὁ Φίλιππος ὁ βασιλεὺς ὑπάρχει·

1800

ή μήτηρ μου, φιλόσοφος ὑπάρχει γὰρ τὴν τέχνην,

τὴν τέχνην τὴν ἑπτάσοφον γινώσκει καὶ κατέχει∙

καὶ μετὰ τέχνης καὶ σοφιᾶς μητρὸς τῆς ἐδικῆς μου/

ἦλθα καὶ ἐπεσώθηκα ἐδῶ ’ς τούτην τὴν χώραν

διὰ πόθον τῆς παράξενης κόρης τῆς Πλάτζια—Φλώρας.

1805

Τῆς εἱμαρμένης τὸ ἄστατον ἐδίωκεν ὁ νοῦς μου

μὴ χάσω τὴν ἐρωτικὴν κόρην τὴν Πλάτζια—Φλῶρε·

καὶ κάλλιον ἠθέλησα νὰ χάσω τὴν ζωήν μου.

Ὅμως ὁ παντοδύναμος Θεὸς ὁ παντουργέτης

τὸ πῦρ ἐσβένει, δροσωδὲς τὴν κάμινον δεικνύει».

1810

Ἀκούει ταῦτα ὁ ἀμιρᾶς, δράσσει ὡς πρὸς ἐκείνους·

περιλαμβάνει καὶ τοὺς δυὸ μετὰ φιλοστοργίας·

ὁρίζει καὶ ἐνδύνουν τους μετὰ δορυφορίας·

τιμᾷ καὶ ἀξιώνει τους σεβαστοκρατορίας,

καθίζει τους εἰς θρόνον δὲ τῆς αὐτοκρατορίας,

1815

διατὶ ὑπῆρχεν συγγενὴς μετὰ πατρὸς Φλωρίου·

ὁ Φίλιππος κι’ ὁ ἀμιρᾶς οἱ δυό ’ταν ἐξαδέλφοι·

δι’ αὖτον ἐγνώραν ἔδειξεν αὐτῆς τῆς συγγενείας.

Ἐκεῖ στεφανωθήκασιν ὁ Φλώριος κ’ ἡ κόρη·

ὁ ἀμιρᾶς ὁ συγγενὴς ἐπιάσεν τὰ στεφάνια.

1820

Γάμους ποιεῖ βασιλικούς, συνάγει μεγιστάνους,

δουκάδας, πάντας ἄρχοντας,/πένητας καὶ πλουσίους·

ποιεῖ τοὺς γάμους, ἐκπληροῖ ὡς ἔπρεπεν ἀξίως,

σὺν τούτων δὲ χαρίσματα χαρίζει ἀμφοτέρους

χρυσά, ἀσημομάργαρα, παντίμητα δουκᾶτα.

1825

Καὶ τοῦ Φλωρίου τοὺς ἄρχοντας ὅλους δωροφορεῖ τους·

ὅλους χαρίσματά ’δωκεν, ἐξακουστά, μεγάλα.

Καβαλλικεύει ὁ ἀμιρᾶς μ’ ὅλους τοὺς ἄρχοντάς του·

τὸν Φλώριον ἐξέβαλεν εἰς συνοδείαν τῆς στράτας.

Ἐπέζευσεν ὁ ἀμιρᾶς καὶ ὁ Φλώριος ἀντάμα

1830

καὶ ἀπεχαιρετηθήκασιν ὡς ἔπρεπεν ἀξίως.

Καβαλλικεύει ὁ Φλώριος ὁμάδι μὲ τὴν κόρην,

μὲ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους του καὶ μὲ τοὺς ἄρχοντάς του∙

πορεύεται εἰς τὰ ἴδια του, ὑπάγει στοὺς γονεῖς του.

Ὁ δὲ πατὴρ τοῦτον ἰδὼν μετὰ καὶ τῆς μητρός του

1835

λαμπρὰ τοὺς ὑποδέχονται, ἀξίας μεγάλας κάμνουν.

Ἑτέρους γάμους ἐκπληροῖ βασιλικῆς ἀξίας.

Ἀνάμεσα δὲ τῆς χαρᾶς, τῆς ἡδονῆς ἐκείνης

τούτου πατὴρ ὁ βασιλεὺς μετὰ καὶ τῆς μητρός του

βαπτίζονται, χριστιανοὶ γίνονται παραυτίκα

1840

καὶ πᾶς λαὸς τῆς χώρας των, μικροί τε καὶ μεγάλοι,

εἰς πίστιν τὴν καθολικὴν Ρωμαίων ὀρθοδόξων·

καὶ ἡ Ρώμη διαλέγει τὸν Ρωμαίων βασιλέα·

καὶ ἐβασίλευσε εὐσεβῶς στὴν πρεσβυτέραν Ρώμην.

- Καύση αιρετικών από την ισπανική Ιερά Εξέταση στο Άμστερνταμ, 1571.
  Πηγή: Το Ιστολόγιο του Ρογήρου
- Edmund Leighton, God Speed, 1900, λάδι σε καμβά, ιδιωτική συλλογή.
  Πηγή: Wikimedia Commons
Δεν βρέθηκαν βίντεο
«Rosa das Rosas», μεσαιωνικό cantiga (μονοφωνικό αφηγηματικό τραγούδι ή ύμνος, συνήθως αφιερωμένα στην Παναγία), ερμηνεία: Σαβίνα Γιαννάτου, μουσική εκτέλεση: Primavera en Salonico, από το άλμπουμ Παναγιές του Κόσμου, Lyra 1999.
Πηγή: YouTube

Σύνδεσμοι

Λεξικά

Λεξικά Νεοελληνικής: Ηλεκτρονικά Λεξικά της Νεοελληνικής Γλώσσας
Λεξικό Εμ. Κριαρά: Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), τόμοι Α-ΙΣΤ
TLG: Thesaurus Linguae Graecae (TLG)
Liddell-Scott: Λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (Liddell – Scott)

Μελέτες

Μεσαιωνικές μελέτες: Μεσαιωνικές μελέτες του Εμ. Κριαρά

Σύνδεσμοι

Σύνδεσμοι για την έρευνα και μελέτη της Μεσαιωνικής Ελληνικής

Βιβλιογραφία

Αγαπητός 2004: Παναγιώτης Α. Αγαπητός, «Από την Περσία στην Προβηγγία: ερωτικές διηγήσεις στο ύστερο Βυζάντιο», Το Βυζάντιο και οι απαρχές της Ευρώπης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2004, σ. 119-153.
Beaton 1996: Roderick Beaton, Η ερωτική μυθιστορία του ελληνικού Μεσαίωνα, μτφρ. Νίκη Τσιρώνη, Ινστιτούτο του Βιβλίου-Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1996.
Beck 1993: Hans-Georg Beck, Ιστορία της βυζαντινής δημώδους λογοτεχνίας, μτφρ. Νίκη Eideneier, ΜΙΕΤ, Αθήνα ²1993, σ. 225-229.
Δανιήλ 2007: Χρήστος Δανιήλ, «Φλώριος και Πλατζιαφλώρα (Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλώριου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης)», Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας. Πρόσωπα, έργα, ρεύματα, όροι, Πατάκης, Αθήνα 2007, σ. 2299-2300.
Δημαράς 1968: Κ. Θ. Δημαράς, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από τις πρώτες ρίζες ώς την εποχή μας, Ίκαρος, Αθήνα ⁴1968, σ. 26-30.
Hesseling 1917: D. C. Hesseling (επιμ.), Le roman de Phlorios et Platzia Phlore, Johannes Müller, Amsterdam 1917.
Καμπάνης 1948: Άριστος Καμπάνης, Ιστορία της νέας ελληνικής λογοτεχνίας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα ⁵1948, σ. 44-46.
Κασίνης 2006: Κωνσταντίνος Γ. Κασίνης (επιμ.), Νεοελληνική λογοτεχνία από τις αρχές έως την επανάσταση. Συγχρονική ανθολογία κειμένων: ποίηση – πεζογραφία – θέατρο – διάλογος – επιστολή, Πορεία, Αθήνα 2006, σ. 124-129.
Κουμαριανού 1984: Αικατερίνη Κουμαριανού, «διηγήσεις», Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τ. 21ος, Πάπυρος, Αθήνα 1997, σ. 45-46.
Κριαράς 1955: Εμμανουήλ Κριαράς (επιμ.), Βυζαντινά ιπποτικά μυθιστορήματα [Βασική Βιβλιοθήκη, 2], Αετός, Αθήνα 1955, σ. 131-196.
Κριαράς 1960: Εμμανουήλ Κριαράς, «Die zeitliche Einreihung des Florios und Platzia-Phlora –Romans im Hinblick auf den Imberios und Margarona Roman», Akten des XI Internationales Byzantinisches Kongresses, χ.ε.ο., Μόναχο 1960, σ. 269-272.
Κρουμπάχερ 1900 (1974): Καρλ Κρουμπάχερ, Ιστορία της βυζαντηνής λογοτεχνίας, μεταφρασθείσα υπό Γεωργίου Σωτηριάδου, τ. 3, Τύποις Π. Δ. Σακελλαρίου, Αθήνα 1900, σ. 163-166 [και φωτομηχανική ανατύπωση το 1974].
Μαστροδημήτρης 2005: Παναγιώτης Δ. Μαστροδημήτρης, Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία, Δόμος, Αθήνα ⁷2005, σ. 53-54.
Μαυροφρύδης 1866: Δημήτριος Μαυροφρύδης (επιμ.), Εκλογή μνημείων της νεωτέρας ελληνικής γλώσσης, Τύπ. Χ. Ν. Φιλαδελφέως, Αθήνα 1866, σ. 257-323.
Μητσάκης 1989: Κάρολος Μητσάκης, Εισαγωγή στη νέα ελληνική λογοτεχνία: πρωτονεοελληνικοί χρόνοι. Μέρος πρώτο. Από τα τραγούδια του ακριτικού κύκλου έως τους θρήνους για το πάρσιμο της Πόλης, Καρδαμίτσας, Αθήνα 1989, σ. 239-242.
Μιρασγέζη 1978: Μαρία Δ. Μιρασγέζη, Νεοελληνική λογοτεχνία, Επιλογή, Αθήνα 1978, σ. 159-163.
Παπανικολάου 1939: Κώστας Ι. Παπανικολάου (επιμ.), Φλώριος και Πλατζιαφλώρα [Βυζαντινή Βιβλιοθήκη Ιστορικών και Εκκλησιαστικών Συγγραφέων], Βυζαντινός Πολιτισμός, Αθήνα 1939.
Στεργέλλης 1967: Αριστείδης Στεργέλλης, «Το δημοτικό τραγούδι στο ιπποτικόν μυθιστόρημα Φλώριος και Πλατζια Φλώρα», Παρνασσός, τ. 9, τχ. 3 (Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1967), σ. 413-423.
Vitti 1994: Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Οδυσσέας, Αθήνα ³1994, σ. 34-35.
Wagner 1870: Wilhelm Wagner (επιμ.), Medieval greek texts. Being a collection of the earliest compositions in vulgar greek prior to the year 1500, Asher, Λονδίνο 1870, σ. 1-56.

Δικτυογραφία

«Ιπποτικά μυθιστορήματα, στα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (Α΄ Γενικού Λυκείου)-Βιβλίο Μαθητή (Εμπλουτισμένο), στο «Ψηφιακό Σχολείο, Διαδραστικά Σχολικά Βιβλία», Διόφαντος (ΙΤΥΕ).

«Α΄ περίοδος, 1204-1453: Ερωτικά ιπποτικά μυθιστορήματα» στην «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», e-logotexnia.

«Πηγές του Αναλυτικού Λεξικού Κριαρά: Φλώριος και Πλατζιαφλώρα», στην «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη διδασκαλία της», Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

«Add MS 8241 (ψηφιοποιημένος χειρόγραφος κώδικας που, μεταξύ άλλων, περιέχει και τον Φλώριο)», στο «Digitised Manuscripts», The British Library.

* Τελευταία πρόσβαση στη δικτυογραφία: Δεκέμβριος 2017.

Ετικετες Αναζητησης

Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης

Αποσπάσματα

Ετικετες Αναζητησης

Λογοτεχνικό Είδος

Λογοτεχνικό Γένος

Εποχές - Περίοδοι

Θέματα

Τύπος Λόγου

Φύση Προσώπων

Κατάλογος Έργων