Διήγησις Ιεροθέου Αββατίου

     Ἐρχόμενος καβαλλάρης ἐγὼ Ἱερόθεος Ἀββάτιος ἀπὸ τὰ Σείσσεια

εἰς τὸν Ἐλεῖον, τῇ ἄνωθεν ἡμέρᾳ καὶ ὥρᾳ τοῦ ͵αχλζ΄, ἀντάμα μὲ

ἕνα διάκον, καὶ ἀπερνῶντας τὴν βρύσιν λεγομένην Κανάλην, εἰς

τὸν Ἐλεῖον ἤλθαμεν κοντὰ εἰς τὸ Βαρυκὸν ’ς τὸ στένωμα τῶν

δενδρῶν· καὶ ἐξάφνου ἐκεῖ σεισμὸς ἔγεινε μὲ βοήν, μέγας καὶ

φοβερὸς ὁποῦ ἀπὸ τὸ βουνὸν ἐγκρεμνίζουνταν πέτραις μεγάλαις μὲ

πολλὴν συντριβὴν καὶ χαλασμόν, χαλῶντας σπίτια ὅθεν ἀπερνού-

σανε, καὶ τόπους τῶν ὑποστατικῶν σκοτόνοντας τὰ ζῶα ὁποῦ ἔβοσκαν

εἰς ταῖς πλαγιαῖς. Καὶ εὑρισκόμενος τρομασμένος εἰς τ’ ἄλογον

F. 48b

ἀπάνω μετὰ βίας ἐξαπέζευσα, ὡς ἐδυνήθηκα, παρευθύς.

Καί, ἀφόντης ἐξαπέζευσα (sic), δὲν ἐδυνόμουν νὰ περπατήσω, ἀμ-

πόνοντάς με ἡ γῆ ἀπὸ τὸν σεισμὸν ἀπ’ ἐδῶ κ’ ἐκεῖ, περιπλεκόμενος

ἀπὸ ταῖς πέτραις ὁποῦ ἐγκρεμνίζουνταν ἀπὸ τὰ κλείσματα τῶν

ὑποστατικῶν. Καὶ ἀγκαλιάζοντας ἕνα δένδρον, διὰ νὰ σταθῶ, μὲ

ἐκτυποῦσαν αἱ πέτραι ’ς τὰ ποδάρια ὁποῦ ἐσαλεύουνταν δυνατά·

ὥστε ὁποῦ, ὡς ἠμπόρεσα, ἐκάθισα χαμαί, ἀσηκόνοντας τὴν κεφαλήν

μου νὰ ἰδῶ τὰ σπίτια τοῦ θείου μου, κυρίου Δανιήλου Ἀββατίου,

μὲ τὰ ἄλλα τῶν γειτόνων του, ὅλα τὰ εἶδα γκρεμνισμένα, ἀκούοντας

φωναῖς θλιβεραῖς καὶ θρῆνον τῶν ἀνθρώπων ὁλοῦθεν ὅθεν ἦταν τὰ

F. 49a

χωριά, βλέποντας εἰς τοὺς τόπους ἐκείνους ὡσὰν σύννεφα τὸν

κορνιακτὸν τῶν ἐγκρεμνισμένων σπιτίων. Καί, κατὰ πῶς ἠμπόρεσα,

τότε ἀνέβηκα εἰς τὸ μετόχιον τῶν Στροφάδων, τὸ ὁποῖον

ἐκρατούσαμεν ἀντάμα πακτωμένον μὲ τὸν γέροντα πνευματικὸν

Ἰωάσαφ Ἀγραπιδάκην, λεγόμενον τῆς κυρίας τῆς Θεοτόκου Γοργο-

πάκοης, ὁποὖναι κοντὰ εἰς τὸ σπίτιν μου καὶ ηὗρα τὴν ἐκκλησίαν

ὄλην ῥαγισμένην, καὶ πολλοὺς ἀνθρώπους ἐκεῖ ὁποῦ ἐδράμασιν

ἀπὸ τὰ χωριὰ εἰς τὴν ἐκκλησίαν αὐτήν, καὶ ἐξεπλακόνασι τὸν

γέροντα τοῦτον πνευματικόν, ὁποῦ ἦτον πλακωμένος, ἔχοντας τὴν

κεφαλήν του ἀπάνω ’ς τὸ παραθύρι τοῦ κελλίου του, καὶ ἀπάνω εἰς

F. 49b

τὸν λαιμόν του ἦτον τὸ ἀνώφλι τοῦ παραθυρίου πέτρινον, τὸ ὁποῖον

τὸ ἐκράτειε μία μικρὴ πέτρα καὶ δεν τ’ ἄφινε νὰ καθίσῃ εἰς τὸν λαι-

μόν του, καὶ ἐγλύτωσε τὴν ζωήν του.

     Καὶ παύοντας ὁ σεισμὸς ὀλίγον ἀφόντης ἐσκοτειδίασε,

ἀνέβηκα εἰς τὸ σπίτιν μου τὸ ἀνώγεον καὶ τὸ ηὗρα γκρεμνισμένον

μὲ ζημίαν πολλήν, καὶ ἐγλύτωσα τὰ βιβλία μου ὅλα μὲ ὅ,τι ἄλλο

ἐδυνήθηκα.

     Καὶ πάλιν σεισμὸς φοβερώτατος ἔγεινε, ὁποῦ λαὸς ἐσυμμαζώχθη

πολὺς τριγύρου ’ς τὴν ἐκκλησίαν τῆς ἐνορίας ἐκείνης μὲ τὰ παιδία

τους, κλαίοντες καὶ δεόμενοι μετὰ δακρύων ὅλοι ἐπαρακαλοῦσαν

τὸ ἔλεος τῆς εὐσπλαγχνίας τοῦ θεοῦ νὰ μὴ βυθισθοῦμεν καὶ κατα-

ποντισθοῦμεν μὲ τὸν πικρότατον θάνατον τῆς φοβερᾶς ὥρας ἐκείνης

τῆς ὀργῆς του. Καί, μὴν ἠμπορῶντες εἰς τὴν ἐκκλησίαν νὰ στα-

θοῦμεν, ἐμείναμεν ἔξω τὴν νύκταν ἐκείνην ἀποκάτω εἰς δένδρα,

καὶ ἀπὸ τὴν πολλὴν ψύχραν καὶ τρομάραν μας ἐτρέμαμεν ὅλοι

F. 50a

φοβισμένοι, καὶ ἀνάψαμεν φωτίαν εἰς τὰ χωράφια καὶ μᾶς ἐζέσ-

ταινεν ὀλίγον τὴν νύκταν ὅλην ἐκείνην, συχνοκάμνοντας

ὁ σεισμός.

     Καί, ἀφόντης ἐξημέρωσε, τόσον πολὺν ἔβρεξε δυνατά, μὲ βρον-

ταῖς, ἀστραπαῖς, μὲ χαλάζι, καὶ μὲ δυνατωτάτους ἀνέμους καὶ

σεισμούς, μαυροσυννεφιασμένος καὶ ἀνταρεμμένος ὁ οὐρανὸς ὁποῦ

τότε καὶ τότε ἐλέγαμεν νὰ ἦλθε τὸ τέλος τοῦ κόσμου, καὶ ἐκαρτε-

ρούσαμεν θάνατον καὶ καταποντισμὸν βλέποντες τὴν πλημμύραν

τοῦ τόσου νεροῦ.

     Τότε θρῆνος ἐγίνετον περισσότερος, καὶ δάκρυα ἐχύνουνταν θλιβε-

ρώτερα καὶ ἀπαρηγόρητα, ζητῶντες συγχώρησιν ἀπὸ τὸν θεόν, καὶ

φανερὰ ἐξομολογῶντες ὅλοι ταῖς ἁμαρτίαις μας, καὶ τὰ ὅσα ἐπρά-

ξαμεν κακὰ ἀπὸ νεότητά μας, καὶ ἐφταίσαμεν ἐναντίον τοῦ θεοῦ

καὶ τῶν ἀνθρώπων, τοῦ ἐπαρακαλούσαμεν διὰ τῆς αὐτοῦ εὐ-

σπλαγχνίας τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν μας, καὶ παίρνοντες συγχώ-

F. 50b

ρησιν ἕνας τοῦ ἄλλου ἐμεταλάβαμεν τὰ θεῖα μυστήρια μὲ συντριβὴν

καρδίας καὶ μετανόησιν. Καὶ ἔτζι μὲ φόβον καὶ τρόμον ἀπεράσαμεν

τὴν ἡμέραν ἐκείνην καὶ τὴν νύκταν ὡς νεκροὶ εἰς τὴν

ὄψιν καὶ μισαπαιθαμμένοι. Καὶ ξημερόνοντας τὴν τρίτην ἡμέραν

ἔπαυσεν ὁ κατακλυσμὸς ἐκεῖνος, καὶ ἐγίνετον μόνον ὁ σεισμὸς δια-

φορητικός, ἤγουν πότε μικρός, πότε μεγάλος, πότε ἐκράτειε πολύ,

πότε ὀλίγον. Καὶ τοιούτης λογῆς ἤμαστεν τότε, ὁποῦ δὲν μᾶς

ἔμελε πλέο διὰ τὰ πράγματά μας, ἀμμὴ ὡς ἐδυνόμεσθεν ὅλοι

ἀντάμα ἐκινήσαμεν λιτανεύοντες καὶ δεόμενοι τοῦ θεοῦ, ψάλλοντες

μὲ εὐλάβειαν τοῦ εὐχολογίου τὸν κανόνα, τὸ «ὡς φοβερὰ ἡ ὀργή

F. 51a

σου», μὲ ταῖς εὐχαῖς τοῦ αὐτοῦ εὐχολογίου. Καί, μισσεύοντες ἀπὸ

τὸν Ἐλεῖον, ἀνεβήκαμεν τὰ Μαρκοπουλάτα καὶ ἀπεράσα[μεν], ἐκεῖ-

θεν τὴν Βάλταν, Κορονούς, Σκάλαν, καὶ ἐγυρίσαμεν ἀπὸ τὰ Σολο-

μάτα, συχνοκάμνοντας σεισμός. Καί, φθάνοντες εἰς τὸν

κάμπον ’ς τὰ Σολομάτα, ἔγεινε ἕνας δυνατώτατος σεισμός, τόσος

ὁποῦ ὅλοι ἐπέσαμεν χαμαί, καὶ γονατισμένοι ἔμπροσθεν ’ς τὴν

ἐκκλησίαν, ὁποῦ ἤμαστεν τότε, τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου, ἐπαρακαλέ-

σαμεν τὸν θεὸν μὲ εὐχαῖς τοῦ εὐχολογίου. Εἰς τὸν ὁποῖον τόπον,

ὡς ἐδυνήθηκα, ἐπαρακίνησα τὸν λαὸν εἰς μετάνοιαν, κάμνοντάς

τους μίαν κοντόλογην ὁμιλίαν ἀπάνω εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ λβ΄ κεφα-

λαίου τοῦ Δευτερονομίου, λθ΄ στίχου, τὸ «ἴδετε ἴδετε ὅτι ἐγώ εἰμι

καὶ οὐκ ἔστι θεὸς πλὴν ἐμοῦ ὁ ἀποκτενῶν καὶ ζῆν ποιήσω, πατάξω,

κἀγὼ ἰάσομαι, καὶ οὐκ ἔστιν ὃ ἐξελεῖται ἐκ τῶν χειρῶν μου.»

Καὶ ἀφόντης ἐτελείωσα ἐκεῖθεν ἀπερνῶντες τὰ Σολομάτα ἀνεβή-

καμεν ’ς τὸ βουνὸν ἀπὸ τὰ μέρη τοῦ Ἀρακλείου, καὶ ἐκεῖ ἀπάνω πάλιν

F. 51b

ἔκαμεν σεισμός, ὡσὰν καὶ κάτω φοβερός, ὁποῦ εὑρήκαμεν καὶ κά-

ποιους τόπους ῥαγισμένους καὶ βαθουλούς, ὁποῦ τοὺς ἄνοιξεν ὁ σεισ-

σμός, τοὺς ὁποίους τόπους κτυπῶντες μὲ τὰ ποδάριά

μας, ἐκουφαγροικοῦνταν ὡσὰν σπηλῃαῖς· καὶ σιμὰ εἰς τὸ μονασ-

τήριον τῆς Πηγῆς εἰς τὸ ὁποῖον ἐστάθηκα ἡγούμενος ἐγὼ τὸ ἴδιον

εἶδα εἰς μερικοὺς τόπους. Καὶ περνῶντες τὸ βουνὸν ἐτοῦτο ηὕραμεν

καὶ δένδρα μεγάλα ἐλάτινα ξερριζωμένα ἀπὸ τὸν σεισμόν.

     Τοιούτης λογῆς ἀπέρασε τὸν καιρὸν ἐκεῖνον μὲ παιδευμὸν ἀπὸ

τὸν θεὸν ὅλος ὁ τόπος τῆς Κεφαλληνίας μὲ πλάκωσιν πολλῶν

ἀνθρώπων, ἀνδρῶν τε, λέγω, γυναικῶν καὶ παιδίων, καὶ ἀλόγων

ζώων διαφόρων, μὲ ζημίαν καὶ χαλασμὸν πολλῶν ὑποστατικῶν

καὶ χαϊμὸν πραγμάτων, ἀπερνῶντες ὅλοι στενοχωρημένα ὅλον ἐκεῖ-

νον τὸν χειμῶνα, ὥστε ὁποῦ ἦλθεν ἡ ἄνοιξις, κάμνοντες (sic) πάντα

σεισμόν, καὶ ἀπὸ τὴν ἄνοιξιν, ἀπ’ ὀλίγον ὀλίγον ἐμακροθύμησεν ὁ

θεός, καὶ ἔπαυσεν τῆς μεγάλης του ἐκείνης καὶ φοβερᾶς ὀργῆς του.

     Λέγουσιν ὅτι καράβιν ἀρμένιζε τὴν ὥραν ἐκείνην σιμὰ ’ς τὴν

F. 55b

Κεφαλληνίαν καὶ ἔκαμε ’ς τὴν θάλασσαν τρία φαλάγγια μὲ πο-

λὺν τιναγμὸν καὶ στριφογύρισιν, ὁποῦ ἐκινδύνευσε νὰ χαθῇ, καὶ

ἐγνώρισαν τότε πῶς νὰ ἔγεινε πολὺ κακὸν εἰς τὴν γῆν, καθὼς τὸ

ἐδιηγήθηκαν εἰς τὴν Ζάκυνθον, ὁπόταν ἔφθασαν ἐκεῖ.

Εἰς τὸ ὁποῖον νησὶ τῆς Ζακύνθου ἔκανεν καὶ ἐκεῖ, ἀμμ’ ὄχι ὡσὰν

εἰς τὴν Κεφαλληνίαν καὶ Ἰθάκην. Ὁμοίως καὶ εἰς τὰ νησόπουλα τῶν

Στροφάδων ἔκαμε, καὶ ἐρράγισεν ὁ πύργος τοῦ μοναστηρίου καὶ

τῆς ἐκκλησίας, ὁποῦ ἐχρειάσθη βοήθειαν ἀπὸ τὴν αὐθεντίαν μας

καὶ ἔστοντας νὰ ἔλθῃ ’ς τὴν Ζάκυνθον ὁ ἐκλαμπρότατος καὶ ἐξοχώ-

τατος αὐθέντης Ἰωάννης Καπέλος, ὁποῦ ἦτον στελμένος ἰγκουϊζι-

τῶρος, σύντυχος καὶ ἀβογαδῶρος εἰς τὸ Λεβάντε, ’ς τὰ τρία νησία,

Κορφούς, Κεφαλληνίαν καὶ Ζάκυνθον, εἰς τοὺς αχλθ΄, ἐτοῦτος

ἐστάθη μπάϊλος εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν· τὸν ὁποῖον οἱ πατέρες

τῶν Στροφάδων ἐπαρακαλέσανε, καὶ ἔβαλεν ἄνθρωπον πιστὸν τῆς

αὐθεντίας καὶ ἐπῆγεν εἰς τὰ Στροφάδια καὶ εἶδε τὰ ὅσα ἐχρειά-

F. 55a

ζετον εἰς φτειάσιν τοῦ μοναστηρίου, παιρνοντές τα ἐγγράφως, διὰ

νὰ δώσῃ εἴδησιν ὁ ἄνωθεν αὐθέντης τοῦ γαληνοτάτου πριγκίπου,

τὴν ὁποίαν εἴδησιν ἐδόθη μου ἐμένα ἐπιτροπικῶς ὡς ἀδελφὸς καὶ

μέτοχος τοῦ μοναστηρίου ἐτούτου.

     Καὶ ἐδιάβηκα ’τὴν Βενετίαν εἰς τὸ ἐξοχώτατον Σενᾶτον καὶ

ἐγύρευσα τὰ ὅσα ἦταν χρείαν (sic) ὡς ἐδίδετον ἡ εἴδησις· καὶ

μοῦ ἔδωσεν ἡ αὐθεντία ξυλὶν καὶ σίδερα, ἤγουν πατερά, τάβλαις,

μαδέρια, σιδηροδεσίαις καὶ καρφία· καὶ τὰ ἤφερα τοῦ μοναστη-

ρίου· τοῦ ὁποίου μοναστηρίου ἔχω ἕως ζωῆς μου εἰς πάκτον τὸ

μετόχιον τῆς κυρίας τῆς Γοργοπάκοης εἰς τὰ Παβιελάτα μὲ τὸ πε-

ριβόλιν καὶ μὲ ὅλα του τὰ ὑποστατικά, τοῦ ὁποίου μοναστηρίου

ἄφησα, ἂν ἀποθάνω, ὅλα μου τὰ βιβλία καὶ ἱερὰ καθὼς τὰ ἔχω

γραμμένα ἐξ ἰδίας μου χειρὸς τῷ ͵αχμγ΄, εἰς τὴν Κεφαλληνίαν,

ὁπόταν ἐμίσσευσα ἐκεῖθεν καὶ ἦλθα εἰς τὴν Βενετίαν, ὁποῦ ἐζη-

μιώθηκα.

     Τὰ ἄνωθεν ἔγραψα ἀπ’ ὅσα ἐνθυμήθηκα περὶ τοῦ σεισμοῦ τού-

του καὶ μερικὰ τῶν συμβεβηκότων μου πραγμάτων.

     Ἐν Λουγδούνῳ τῶν Βαταβῶν, τῷ ͵αχμη΄ μαρτίου α΄, κατὰ τὸ

παλαιόν.