Ριμάδα κόρης και νιου

Κόρη καὶ νιὸς δικάζεται ἀπό ’να παραθύρι

μιὰ νύκτα, ὅσα πὤδωσεν αὐγῆς τὸ σημαντήρι.

Ὁ νιώτερος ζητᾷ φιλὶ κ’ ἡ κόρη δακτυλίδι·

ὁ νιὸς τὸ δακτυλίδιν του τῆς κόρης δὲν τὸ δίδει,

5

μὰ μὲ κρυφὰ κομπώματα δώσει το θέλει λέγει·

καὶ πῶς καὶ τί καὶ ποταπῶς, μὲ τί τρόπον τὸ λέγει:

«Ὅνταν ὁ σκύλος καὶ ὁ λαγὸς κάμουν ἀδελφοσύνη,

κ’ ἡ κάτα μὲ τὸ ποντικὸν κάμνουν συντεκνοσύνη,

ὅντεν ὁ κόρακας γενῇ ἄσπρος σὰν περιστέρι,

10

ὅντας ἰδῇς ἀσπούργιτα νὰ διώχνῃ τὸ ξυφτέρι,

ὅντεν ἡ θάλασσα σπαρθῇ σιτάρι καὶ κριθάρι,

ὅντεν ἰδῇς εἰς τὸ βουνὶ νὰ περπατῇ τὸ ψάρι,

ὅντεν ἰδῇς τὸ πέλαγος ν’ ἀρχίσῃ ν’ ἀποφρίσσῃ,

τότες ἐμὲν καὶ σέν, κυρά, θέλουσιν εὐλογήσει».

15

Ἡ κόρη ὡς ἦτον φρόνιμη, μὲ γνῶσιν ἐγροικήθη,

καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν νιώτερον ἤτις ἐπιλογήθη:

«Ὅντεν ὁ μέγας οὐρανὸς πέσῃ κάτω ’ς τὸ χῶμα,

καὶ ἡ ἀλήθεια, νιώτερε, φανερωθῇ γιὰ ψῶμα,

ὅντεν ἰδῇς τὴν θάλασσαν καὶ ἀρχίσῃ νὰ γλυκάνῃ,

20

ὅντε βρεθῇ γιὰ τοὺς νεκροὺς ἀνάστασης βοτάνι,

ὅντεν ὁ γάϊδαρος γενῇ ἄγγελος νὰ πετάξῃ,

ὅντεν ὁ ἥλιος τ’ οὐρανοῦ τὴ στράτα του ν’ ἀλλάξῃ,

ὅντεν ἰδῇς τζ’ ἀσπάλαθους καὶ νὰ γενοῦν μυρσίνη,

ὅντεν γενοῦν οἱ μέλισσες τοῦ λαγκαδίου σκῖνοι

25

ὅντε τὸ φέγγος τ’ οὐρανοῦ πέσῃ ’ς τὴ γῆ νὰ σβήσῃ,

τότες ἐσέν, ἀφέντη μου, θέλω γλυκοφιλήσει».

Καὶ μέσα ’ς τ’ ὄχι κ’ εἰς τὸ ναί, μέρωμα κ’ εἰς ἀγριάδα,

ἔσωνε καὶ κατάντανε τῆς μέρας ἡ ἀσπράδα,

κ’ ἐκίνα ὁ κὺρ ἥλιος τοῦ δρόμου νὰ φουσκώνῃ,

30

τῆς νύκτας τὲς κουρφόβλεψες νὰ τὲς ξεφανερώνῃ.

Τότες ὁ νιὸς ἐμίσσεψε ἀπὸ τὴν κορασίδα,

καὶ σὲ καμμιὰ συνήβασιν δὲν ἤλθασιν, ὡς εἶδα.

35 

Δεύτερη νύκτα ’ς ὧρες τρεῖς ἐκάτζε τὸ φεγγάρι,

ὁ νιὸς ἐγύρεψε νὰ μπῇ ’ς τῆς λυγερῆς τὴν χάρι.

Καὶ ἀπείτις ἀναπάηκε ἡ στράτα τῶν ἀνθρώπων,

ὁ νιὸς αὐτεῖνος ἔσωσε ’ς τὸ μαθημένον τόπον.

Κ’ ἡ κόρη, ὡς ἦτον πρὸς αὐτὸν καμπόσο βαρεμένη,

ἐκάθετο καὶ ’νίμενε, κ’ ἦτον ἐγνοιασμένη,

ὅτ’ ἤτονε ’ς τὸν ἔρωτα τοῦ πόθου πλανεμένη,

40

καὶ ’ς τῆς ἀγάπης τὰ φιλιὰ ἦτον πεδουκλωμένη.

Ὅντεν ὁ νιὸς ἀπέσωσεν ἔξω ’ς τὸ παραθύρι,

ἡ λυγερὴ ἀπὸ ραθυμιᾶς ἤτονε χρειὰ νὰ γύρῃ,

καὶ μὲ τοῦ δρόμου τὴ φιλιὰ ’ς τὸ παραθύρι σώνει,

ἔφτασεν καὶ ἀκκούμπησε, κ’ ἔλαμψε σὰν τὸ χιόνι.

45

Καὶ ἀπῆν τὴν εἶδε ὁ νιώτερος, γλυκιὰ ἐχαιρέτισέ την,

καὶ ἀπὸ τὴν πίκραν τὴν πολλὴ ἐπαρηγόρησέ την·

κ’ εἶπε της: «Τάχα, μάτια μου, κρατεῖς μου κακοσύνη

’ς τὰ λόγια, ’ς τὴν ὑπόθεσιν τὴν ψεσινὴν ἐκείνη!»

«Ἂ σοῦ ’χα θέλει κάκητα, δὲν ἤθελα προβάλει·

50

δοσμένον ἔν ’ς τὸν ἄνθρωπον ἐσὲν καὶ ἀλλοῦ νὰ σφάλῃ.

Καὶ ἂν ἤσφαλες ἐκ τὰς ἀρχὰς τὰ σύντυχες μετά σου,

δύνεσαι τώρα ἡ γνώμη σου ν’ ἀλλάξῃ τὴν καρδιά σου·

καί, ἄν ἔν’ καὶ θέλεις μου καλόν, μηδὲ μὲ πεισματώνῃς,

γιατὶ τὸν πόνο τῆς ἱστιᾶς τὴ φλόγα μὲ γεμώνεις.

55

Εἶτα καὶ θέλεις μου κακόν, κ’ ἔχεις με ὁγιὰ ’χθρό σου,

ν’ ἀπέχῃς καὶ νὰ μ’ ἀγαπᾷς ἔναι ’ς τὸν ὁρισμό σου·

ἂν ἔν’ καὶ ξεύρεις με γιὰ ’χθρὸν ’ς τὴν ἐδική σου κρίσι,

ἔπρεπε νὰ μ’ ἀπαρνηθῇς ὡσὰν τὸ θέλει ἡ φύσι».

«Ὦ γλυκοπεριστέρα μου, πῶς μοῦ μιλεῖς, κυρά μου,

60

ὦ δρόσος τῆς ἀγάπης μου καὶ γλύκα τῆς καρδιᾶς μου,

δὲν εἶσαι παρηγόρημα τῆς πίκρας μου τῆς τόσης,

θέλημα ἔχεις νὰ μὲ ζῇς καὶ ’ξιὰ νὰ μὲ σκοτώσῃς.

Ἐσὺ κρατεῖς ’ς τὰ χέρια μου τὸ πνεῦμα τῆς ζωῆς μου,

κ’ εἶσ’ ἄγγελος μὲ τὸ σπαθὶ νὰ πάρῃς τὴν ψυχήν μου·

65

κ’ ἤθελα νά ’το μπορετὸ νά ’στεκες πάντα μπρός μου

ἀλήθεια ’ς τὴν ἐπιθυμιά, ’ς τὸν πόθον εἶσ’ ἐχθρός μου,

διατὶ τέτοια καμώματα μάχην οὐδὲ κρατοῦσι,

οὐδὲ γιὰ μάχην τά ’χουσι αὐτεῖνοι ὁποὺ ποθοῦσι.

Λοιπὸν γιὰ γλυκοποθητὴν σ’ ἔχω καὶ γιὰ κυρά μου,

70

γιατὶ γιὰ σέν’ ὁ ἔρωτας ἔσφαξε τὴν καρδιά μου·

καὶ ’ς ὅ,τι θέλεις μ’ ὥρισε νά ’μαι κ’ ἐγώ, τρυγόνα,

μὴ μοῦ ζητήξῃς μοναχά, ἀφέντρα μου, ἀρραβῶνα,

διατὶ γυρίζω ἐλεύθερος καὶ θὲ νὰ μὲ σκλαβώσῃς,

ἔχω καλλιὰ συζώντανον τοῦ Χάρου νὰ μὲ δώσῃς».

75

«Τὸ λοιπονὶς δὲ μ’ ἀγαπᾷς στεριὰ καὶ μπιστεμένα,

ἢ τίποτες κακὸ γροικᾷς, ὡσὰ θωρῶ, γιὰ μένα.»

«Ἴντα κακὸ θὲς νὰ γροικῶ, κυρά, ’ς τὴν εὐγενειά σου;

καὶ τί κακὸ μπορῶ νὰ πῶ μπρὸς τὰ συγγενικά σου;

Ὁ κύρις σου ἔναι εὐγενικός, μᾶλλον καὶ ἡ μητέρα,

80

καὶ σύ ’σαι ἀστέρας λαμπιρὸς νύκτα καὶ τὴν ἡμέρα·

εἶσαι ’ς τὰ πλούτη θησαυρός, τῆς ἐμορφιᾶς ἡ χάρι,

καὶ πᾶσα νιὸς ὀρέγεται τέτοιαν κόρην νὰ πάρῃ».

«Ἀμμ’ ἂ γνωρίζῃς καὶ θωρῇς ’ς ἐμένα τέτοια εἴδη,

γιατὶ περηφανεύγεσαι νὰ δώσῃς δακτυλίδι;»

85

«Διατὶ ποτὲ τ’ ἀντρόγυνα δὲν πέφτου ’ς μιὰν καρδίαν,

μά, σὰν ἀπομακρύνουσι, χάνουν τὴν ἐρωτίαν.

Σὰν κάμουν ἕνα δυὸ παιδιὰ τὸν πόθον ἀπαρνοῦνται,

καὶ τὴν ἀγάπην συχαίνονται, τὸν ἔρωτα λησμονοῦνται,

καὶ ὁπὦναι νιὸς καὶ δὲν πατεῖ ’ς τὸν ἔρωταν ἀπάνω,

90

’ς τὴν συντροφιὰ τῶν ζωντανῶν ἐγὼ δὲν τὸν ἐβάνω.

Ὡσὰν λαρδὶ κουρουπιαστὸ ὀκτὼ χρονῶν ἢ δέκα,

ἐδέτζι ἔναι ’ς τὸν ἄνθρωπον βλογητικὴ γυναῖκα·

εὐλόγησεν ὁ Ἔρωτας τὸν κουρσεμένον πόθο,

πῶς θὲς ν’ ἀλλάξω τὸ λοιπὸν ἐκεῖνον ὅπου γνώθω;

95

Λοιπόν, μαλαματένη μου, τοῦτον ὁ νοῦς σου σφάνει

καὶ ἂς φᾶμεν τὴν ἀγάπη μας μὲ διχωστὰ στεφάνι·

καὶ ἂς πιοῦμεν ἀπὸ τῆς φιλιᾶς τὸ δροσισμένο μέλι,

καὶ αὐτὰ τ’ ἀρρεβωνιάσματα ὁ νοῦς σου μὴ τὰ θέλῃ.

Νέα κοροῦλα βρίσκεσαι ἐρωτοπλουμισμένη,

100

σκόπισε ὅτι ὁ καιρὸς τὰ κάλλη σου μαραίνει,

ψύγει καὶ συζαρώνει σε, σὲ γερατειὰ σὲ φέρνει,

ὁ θάνατος πλακώνει σε, καὶ τότε τί κερδαίνεις;

Προδώσου τὸ λοιπονιθὲς καὶ ἄφες τὸ δακτυλίδι,

καὶ ἂς φᾶμε μὲ συνήβασι βασιλικὸν ἀπίδι,

105

καὶ ἂς στέκωμε τὴν νιότη μας ἀλλήλως μας ὁμάδι,

καὶ ἂς ἤμεστεν ἐλεύθεροι ’ς τοῦ πόθου τὸ λιβάδι,

ὁπού ’ν’ τὰ ρόδα τὰ πολλά, τὰ λούλουδα καὶ τ’ ἄθη·

κ’ εἴτις ἐμπῇ ’ς τέτοιαν ὁδόν, κ’ εἰς τέτοιαν στράτα νά ’ρθῃ,

γἡ ἀγάπη ἔναι ζάχαρι, μέλι καὶ γλυκορρίζι,

110

καὶ τὰ παιδιὰ ἐκ τὲς μάννες τως ὁ ἔρωτας χωρίζει.

Καὶ πάντις μή ’μαι χρυσοχὸς νὰ κάμνω δακτυλίδια,

νὰ τὰ χαρίζω ἐδῶ κ’ ἐκεῖ σὰ μυρισμέν’ ἀπίδια;

Ἡ νιότη μου ’ς τὰ χέρια σου μαζὶ μὲ τὸ κορμί μου,

ἴντα θέλεις καλλιώτερο τὸ λοιπονίς, ψυχή μου;

115

«Ὦ Παναγία, ποῦ τά ’μαθες καὶ ’ς ποιὸ σκολειὸν ἐμπῆκες

καὶ ξόμπιασες καὶ πῆρες τα; τίβοτες δὲν ἀφῆκες

ὡς νά ’θελες νὰ τό ’καμνες νά ’παιρνες τέτοιαν κόρη,

καὶ μίλησες ἔτζι χοντρά, σὰ νά ’σουν ἐκ τὰ ὄρη.

Καὶ ἂν ἤμουν πάλι τούρκισσα ἢ σκλάβας θυγατέρα,

120

ἔτζι δὲ μοῦ ’θελες εἰπεῖ ἐτούτη τὴν ἡμέρα,

ὁπού ’σαι ἀπὸ τοὺς ἄρχοντες καὶ ἀπὸ τοὺς τιμημένους,

καὶ ἀπὸ καλοὺς κ’ εὐγενικοὺς τοὺς τόπους γεννημένους,

ἔπρεπεν τοῦτον εἰς ἐσὲν ἐμένα νὰ διατάσῃς,

ἂν ἔβλεπες νὰ πρόδιδα νὰ μὲ καταδικάσῃς.

125

Μὰ σὺ δὲ ’μολογᾷς Θεόν, μὰ θὲ νὰ μὲ ’ντροπιάσῃς·

σύρε καλῶς καὶ μὴ θαρρῇς τότε νὰ μὲ γελάσῃς».

Καὶ μὲ τοὺς ἀναστεναγμοὺς σφαλᾷ τὸ παραθύρι,

καὶ ὀμπρὸς ὀπίσω ἐγύρισε τοῦ πόθου τὸ ζαφείρι.

Καὶ ὁ ἄγουρος ἐγέλασε καί ’μοσε νὰ ξεδράμῃ,

130

εἴτι πεισματικὸν μπορεῖ τῆς λυγερῆς νὰ κάμῃ.

Ἐμίσσεψε κ’ ἐφῆκε την, ὥστε νὰ λησμονήσῃ,

καὶ μὲ καιρὸν νὰ θυμηθῇ ὀπίσω νὰ γυρίσῃ·

διατ’ ἤτονε πολυπαθὴς τῆς ἐρωτιᾶς κουρσιάρης,

εἰς τούτην ἔκαμνε κανεὶς εἰς τὴν φιλιὰν τῆς χάρης·

135

τεχνίτης εἰς τὴν συντυχιά, δάσκαλος εἰς τὴν πρᾶξι,

καὶ μοναχὴ τὴν ἄφηκεν ὁγιὰ νὰ μὴν πλατάξῃ.

Καὶ δὲν ἀπέρασε ἀπὸ κεῖ τρακόσιες μιὰ ἡμέρα

κ’ ἦρθε καὶ ’πολησμόνησεν ἡ ἄσπρη περιστέρα.

Καὶ τότες εὐγωδώθηκεν ὁ νιὸς ἀρματωμένος,

140

τὸν πόθον ἐδικάζετον καὶ τὴν φιλιὰν καημένος.

Ἄρχιζε καὶ δικάζετον καὶ τὴν φιλιὰν ἐρώτα·

ὁ ἔρωτας τὸν ἔσωσεν ’ς τῆς λυγερῆς τὴν πόρτα.

Τὴν πρώτην πόρταν ἤνοιξε, τὴν δεύτερην ραγίζει,

οὐδ’ ἄνθρωπος τὸ γροίκησε, οὐδὲ σκυλὶ γαυγίζει.

145

Κι’ ηὗρε τὴν κόρην καὶ κοίτετον ’ς τ’ ὡριόν της τὸ κρεββάτι,

προσκεφαλάδι ὁλάργυρο ’ς τὸ στῆθος της ἐκράτει.

Ὁ ἄγουρος σβήνει τὸ κερί, καὶ τ’ ἄρματά του βγάνει,

κ’ εἶπεν· «Ὁπ’ ἐγεννήθηκε σήμερον ἂς ποθάνῃ!»

Εἰς τὴν κασσέλα ἐκάθισε, ἀτός του ἐξυπολήθη,

150

καὶ βγαίνει τὸ προσκέφαλο ’κ τῆς λυγερῆς τὰ στήθη.

Ἄβουλά της ἐσήκωσε, ’ς τὰ χέρια της ἐμπῆκε,

καὶ τὸ ’πεθύμαν εἰς καιρούς, εἰς μιὰν ὥραν τὸ ποῖκε.

Καὶ ξύπνησεν ἡ λυγερὴ ’ς τὰ κανακίσματά της,

καὶ γνώρισε ὅτι ἔχασε εἰς μιὸν τὴν παρθενιά της.

155

Καὶ ὁ νιώτερος πεισματικὰ ἄρχισε νὰ τῆς λέγῃ,

θωρῶντα πῶς ἐμάνισε εἰς αὔτονε νὰ κλαίγῃ:

«Ἐσύ ’σαι κείνη πὤλεγες νὰ βάλῃς δακτυλίδι;

βάλε ἀρραβῶνα χάμαρη, καὶ βλόγησι σφαγίδι!»

Καὶ μέσα ’ς τὲς ἀγκάλες της τὸν ἄγουρον ἐτήρα,

160

κ’ ἔκλαιγεν καὶ βαραίνετον ’ς τὴν δολερήν της μοῖραν.

Ὡς πέρδικα μοιρολογᾷ, ὡσὰν τρυγόνα κλαίγει,

καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν νιώτερον τοῦτα τὰ λόγια λέγει:

«Ἂ βουληθῇς νὰ μ’ ἀρνηθῇς καὶ νὰ μ’ ἀλησμονήσῃς,

εἰς τὴν Τουρκιὰ ’ς τὰ σίδηρα πολλὰ ν’ ἀγανακτήσῃς·

165

σὲ τούρκικα σπαθιὰ βρεθῇς, σὲ Κατελάνου χέρια,

τὰ κριάτα σου νὰ κόψουσι μὲ δίστομα μαχαίρια,

Ἀράπηδες νὰ σ’ εὕρουσι καὶ Μῶροι νὰ σὲ σώσου,

καὶ σ’ ὄχλον σαρακήνικον τρεῖς μαχαιρὲς σοῦ δώσου·

οἱ δυὸ νὰ ’γγίζου ’ς τὴν καρδιὰ κ’ ἡ ἄλλη ’ς τὰ μυαλά σου,

170

κ’ εἰς τὸν ἀφρὸν τῆς θάλασσας νὰ βροῦσι τὰ μαλλιά σου·

τὰ πόδια καὶ τὰ χέρια σου νὰ βροῦν εἰς παραγιάλι,

καὶ τὰ μουσούδια τὰ βαστᾷς ’ς τὴν ἄμμον νὰ τὰ βγάλῃ

νὰ δράμου νά ’ρθουν νὰ σὲ ’δοῦ ἐκ τὰ συγγενικά σου,

ἡ μάννα σου νὰ κουρευτῇ θωρῶντα τὰ μαλλιά σου.

175

Καὶ τότες νά ’ρθω νὰ σὲ ’δῶ γιὰ παρηγόρημά μου,

’ς τὸ ξόδι σου νὰ ’γδικιωθῶ, νὰ δροσιστῇ ἡ καρδιά μου!»

Καὶ πάλι κλαίει, θλίβεται, πάλι μοιρολογᾶται,

καὶ μετὰ τὶς γειτόνισσες ἄκου τὸ τί δηγᾶται:

«Ἀκούσετε, γειτόνισσες καὶ συνανάθροφές μου,

180

καὶ σεῖς, κοράσια, ξεύρετε, οἱ ξένες καὶ δικές μου·

ἀμέριμνα μὴ κάθεστε, τὸν ὕπνον μὴ ἀγαπᾶτε,

τὰ μεσημέρια κοίτεστε, τὲς νύκτες ἀγρυπνᾶτε.

Διατάσσω σας καὶ λέγω σας γιὰ τὸ δικό μου βάρος,

γιατὶ ὁ ὕπνος εἰς ἐμὲ ἦτον μεγάλος Χάρος.

185

Τὸν πόθον εἶχα μέσα μου ὡσὰν ἕνα παιγνίδι,

τινὸς οὐδὲν ἐπρόδιδα χωρὶς τὸ δακτυλίδι.

Μὰ στανικῶς, δυναστικῶς ἦλθε καὶ ἔπαρέ με,

κι’ εἴτ’ ἤθελ’ ἔκαμε ’ς ἐμέ, κ’ ὕστερα ἐνέμπαιζέ με.

Λοιπὸν ὁπὦναι φρόνιμη ἂς σφικτομανταλώνῃ,

190

διατὶ ὁ ἄνδρας τὴν γυνὴ πάντα τήνε κομπώνει.

Βρύσι, νερὸ τρεχάμενο, ’ς τὰ λόγια ’ν’ ἡ γυναῖκα·

πιστεύγω το σὰν τὸ γροικῶ φράγκικα καὶ ρωμαῖκα.

Ἀπὸ πολλοὺς νὰ ’βρῇς τινα νὰ τὴν εὐλογηθοῦσι,

μὰ πλέα εἶναι πίβουλος, ὁποὺ τὴ συγγελοῦσι·

195

ἀρνοῦσι καὶ τοὺς ὅρκους των, τὸ θέλουσι νὰ κάμου,

μὸν νὰ χαροῦν λίγον καιρὸν ’ς τὰ ψώματα τοῦ γάμου.

Μὴ μὲ κατηγορήσετε γιατὶ σᾶς τ’ ὁρμηνεύγω,

ἀφῆν ἐμπῆκα ’ς τὸ χορό, χρειὰ μὦναι νὰ χορεύγω.