Ερωφίλη

Πρὸς τὸν ἐκλαμπρότατον

καὶ ὑψηλότατον κύριον

Ἰωάννη τὸ Μούρμουρη ρήτορα

ἀξιότατο

Γεώργιος ὁ Χορτάτσης

Καθὼς στολίζου μ’ ὄμορφο καὶ λαμπυρὸ χρουσάφι,

σὰν ἀποξετελειώσουσι τσ’ εἰκόνες οἱ ζωγράφοι,

καὶ τότε σ’ τόπο φανερὸ τσὶ πᾶσι καὶ κρεμοῦσι,

κι ὅλοι ποὺ τσὶ θωρούσινε θαμάζου καὶ παινοῦσι,

5

τέτοιας λογῆς πάσα καιρὸ κι’ ἐκεῖνοι ὁποὺ τελειώσου

τοῦ νοῦ τως κόπο τίβοτας, πρὶν ὄξω τονὲ δώσου,

μεγάλου ἀθρώπου κιανενὸς κι ἄξου τονὲ χαρίζου,

καὶ τόσα μὲ τὴ χάρη του πλῆσα τονὲ στολίζου,

π’ ὅλοι ἁποὺ τὸ γροικήσουσι, ποθοῦ νὰ τὸν ἀνοίξου,

10

τσὶ στίχους του νὰ δούσινε, τὰ λέσι νὰ γροικήξου.

Γιὰ τοῦτο, ἀπεὶς τὰ πάθη μου κ’ οἱ πόνοι μου οἱ περίσσοι

τούτη κ’ ἐμένα ἐκάμασι τὸ νοῦ μου νὰ γεννήσει

τὴν τραγωδιά, τὸ ποίημα τσῆ τύχης μου, ν’ ἀφήσω

νά ’βγει ὄξω δὲν ἠθέλησα, πρίχου νὰ τὴ στολίσω

15

μ’ ὄνομα εὐγενικότατο κι ἄξο, καθὼς τυχαίνει,

πάσα καιρὸ ἀπὸ λόγου του νὰ στέκει βλεπημένη,

κ’ ἡ εὐγενειὰ κ’ ἡ χάρη του νὰ προσκαλοῦ πάσ’ ἕνα

νὰ τὴ θωρεῖ μετὰ χαρᾶς καὶ νὰ κρατεῖ δεμένα

τὰ χείλη τῶν κακόγλωσσω, τὰ σφάνω νὰ σωποῦσι,

20

κι οὐδέναν εἰσὲ ψέγωση λόγο ποτὲ νὰ ποῦσι.

Κ’ ἔτσι ἀπὸ χίλια ξακουστὰ κορμιὰ χαριτωμένα

μὲ γράμματα καὶ μ’ ἀρετὲς καὶ πλούτη στολισμένα,

ποὺ λάμπου ὡς τ’ ἄστρα τ’ οὐρανοῦ σὲ μιὰ μερὰ κ’ εἰς ἄλλη

τσῆ Κρήτης, καὶ τσὶ δόξες τση τσὶ πρωτινές τση πάλι

25

τσῆ δίδου μὲ τσὶ χάρες τως, κι ὡς τὸν καιρὸν ἐκεῖνο

τιμᾶται, ἁπού ’χε ἀφέντη τση τὸ βασιλιὸ τὸ Μίνω,

σ’ ἐδιάλεξα, εὐγενέστατε Μούρμουρη ὑψηλοτάτε,

ρήτορα ἀπ’ ὅλες τσ’ ἀρετὲς καὶ τσὶ τιμὲς γεμάτε,

μὲ τ’ ὄνομά σου τοῦτο μου τὸν κόπο νὰ στολίσω

30

καὶ χάρη ἀποὺ τσὶ χάρες σου πλήσα νὰ τοῦ χαρίσω.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ὁ Χάρος κάνει τὸν πρόλογο βγαίνοντας

ἀποὺ τὸν Ἅδη μὲ ἀστραπὲς καὶ βροντὲς καὶ ταραχὴ μεγάλη

ΧΑΡΟΣ

Ἡ ἄγρια κι ἀνελύπητη καὶ σκοτεινὴ θωριά μου

καὶ τὸ δραπάνι ὁποὺ βαστῶ, καὶ τοῦτα τὰ γδυμνά μου

κόκκαλα, κ’ οἱ πολλὲς βροντὲς κ’ οἱ ἀστραπὲς ὁμάδι

ὁποὺ τὴ γῆν ἀνοίξασι κ’ ἐβγῆκα ἀποὺ τὸν Ἅδη,

5

ποιός εἶμαι μοναχά τωνε, δίχως μιλιά, μποροῦσι

νὰ φανερώσου σήμερο σ’ ὅσους μὲ συντηροῦσι.

Μ’ ὅλον ἐτοῦτο πεθυμῶ γιὰ πλιὰ θαράπεψή μου,

ποιός εἶμαι νὰ σᾶς δηγηθῶ καὶ ποιά ’ναι ἡ μπόρεσή μου.

Ἐγώ ’μαι ἐκεῖνος τὸ λοιπὸ ἁπ’ ὅλοι μὲ μισοῦσι

10

καὶ σκυλοκάρδη καὶ τυφλὸ κι ἄπονο μὲ λαλοῦσι·

ἐγώ ’μαι ἁποὺ τσὶ βασιλιοὺς τσὶ μπορεμένους οὕλους,

τσὶ πλούσους καὶ τσ’ ἀνήμπορους, τσ’ ἀφέντες καὶ τσὶ δούλους,

τσὶ νέους καὶ τσὶ γέροντες, μικροὺς καὶ τσὶ μεγάλους,

τσὶ φρόνιμους καὶ τσὶ λολοὺς κι ὅλους τσ’ ἀθρώπους τσ’ ἄλλους,

15

γιαμιὰ γιαμιά, ὅντε μοῦ φανεῖ, ρίχνω καὶ θανατώνω,

κ’ εἰς τὸν ἀθὸ τσῆ νιότης τως τσὶ χρόνους τως τελειώνω.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μ’ ὅλον ἐτοῦτο σήμερο μηδὲ μὲ φοβηθῆτε,

ὅσους σᾶς ἔκαμεν ἐδῶ ἡ τύχη σας νὰ ’ρθῆτε,

95

γιατὶ δὲ μ’ ἔστειλεν ὁ Ζεὺς τώρα συναφορμά σας,

μηδὲ γιὰ τοὺς γονέους σας, μηδὲ γιὰ τὰ παιδιά σας·

γραμμένον εἶναι σ’ τσ’ οὐρανοὺς χρόνους πολλοὺς νὰ ζῆτε,

τιμὲς καὶ πλούτη νά ’χετε, χαρὲς πολλὲς νὰ δῆτε·

μά ’ρθα σὲ τοῦτο τὸ ψηλὸ κ’ εὐγενικὸ παλάτι,

100

ποὺ ὁ κόσμος καλορίζικο τόσα περίσσα ἐκράτει,

γιὰ νὰ σκοτώσω, ὡς θέλετε δεῖ, πρὶν περάσει ἡ μέρα,

τὸ βασιλιὸ ὁποὺ στέκει ἐδῶ, μὲ μιά του θυγατέρα,

νὰ πάψουσιν οἱ δόξες του, κ’ ἡ ἐπαρχιά του ἡ τόση

γιὰ τὰ πολλά του κρίματα σὲ χέρια ἀλλοῦ νὰ δώσει·

105

κ’ ἕνα στρατιώτην ἀκομή, μόνο κ’ αὐτὸς κλωνάρι

ξεριζωμένης βασιλειᾶς, στὸν κόσμο ἀπομονάρι,

καθὼς νὰ κάμω μ’ ἔστειλε τοῦ Ζεὺ ἡ δικιοσύνη,

ποὺ κάμωμαν ἀπλέρωτο στὸν κόσμο δὲν ἀφήνει.

Λύπη ἀνιμένετε λοιπὸ νὰ πάρετε ὅλοι τώρα,

110

μὲ δάκρυα νὰ γυρίσετε στὴν ἐδική σας χώρα.

Λέγω στὴ χώρα σας, γιατὶ δὲν εἶστε, σὰ θαρρεῖτε,

στὴν Κρήτη πλιό, μὰ τσ’ Αἴγυπτος τώρα τὴ γῆ πατεῖτε.

Τούτή ’ναι ἡ Μέμφη ἡ ξακουστή, τόσα ’νοματισμένη

γιὰ τσ’ ἄξες τση πυράμιδες σ’ ὅλη τὴν οἰκουμένη,

ΠΡΑΞΙΣ ΠΡΩΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Χίλια καλῶς ἀπόσωσε, φίλε μου, ἡ εὐγενειά σου.

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ

Πανάρετε, ἂν ἡ ὄψη σου, μ’ ἀλήθεια, κ’ ἡ θωριά σου

τῶν ἀμματιῶ μου δείχνουσι τὸ βάρος τσῆ καρδιᾶς σου,

75

κρίνω τὸ πὼς νὰ βρίσκεσαι σὲ σκότιση μεγάλη,

κ’ εἰσὲ περίσσα ταραχὴ παρὰ φορὰ κιαμιὰ ἄλλη.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Σὲ σκότισην ἀμέτρητη, σὲ βάσανο περίσσο,

καθὼς μὲ βλέπεις βρίσκομαι, ἁποὺ νὰ τὸ μετρήσω

δὲ μοῦ ’ναι μπορεζάμενο, κι ἀληθινὰ φοβοῦμαι

80

μὲ τὸν πρικὺ μου θάνατο μὴν ἀποχωριστοῦμε.

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ

Τόσο κακὸ μακρὰ ἀπὸ μᾶς, Πανάρετε ἀδερφέ μου,

τόσο κακὸ μὴ δούσινε τὰ μάτια μου ποτέ μου!

Μ’ ἀπεὶς γιὰ καλοσύνη σου καὶ χάρην ἐδική σου

(καλὰ κ’ ἡ τύχη μου ποτὲ μὲ τὴ βασιλική σου

85

τύχη δὲν ἔμοιασε) ἀδερφὸ καὶ φίλον ἔκαμές με,

καὶ μπιστεμένον ὣς ἐδά, λογιάζω, ἐγνώρισές με,

μὲ θάρρος, μὴν τὸ βαρεθεῖς, ἂν ἔν’ κι ἀποκοτήσω,

τὴν ἀφορμὴ ποὺ σὲ κρατεῖ σὲ βάρος, νὰ ρωτήσω,

γιὰ νὰ μπορέσω σὰν καλὸς φίλος νὰ σοῦ σηκώσω

90

ὅσο μπορῶ ἐκ τὰ πάθη σου, νὰ σὲ παραλαφρώσω.

ΠΡΑΞΙΣ ΠΡΩΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Συχνιὰ πολλὰ ἀναστέναζα, καὶ μὲ περίσσα ζάλη

τοῦτα τὰ λόγια ἡ γλώσσα μου τὰ πρικαμένα ἐλάλει:

«Ἐλπίδα κάνει τσὶ γιωργοὺς κι ὁλημερνὶς δουλεύγου,

καρποὺς νὰ σπέρνουσι στὴ γῆ, καὶ δέντρη νὰ φυτεύγου·

285

ἐλπίδα βάνει στὸ γιαλὸ τσὶ ναῦτες καὶ κοπιοῦσι,

καὶ κιντυνεύγουσι συχνιὰ μὲ φόβο νὰ πνιγοῦσι·

ἐλπίδα καὶ τὸ δουλευτὴ κάνει καὶ παραδέρνει,

κ’ ἐλπίδα καὶ τὸ στρατηγὸ στὴ μάχη τονὲ φέρνει·

ἐλπίδα κάνει καὶ τσὶ νιοὺς τὲς κόρες ν’ ἀγαποῦσι,

290

πιστὰ νὰ τῶς δουλεύγουσι, καὶ νὰ τὲς προσκυνοῦσι·

κ’ ἐμὲ ποιά ἐλπίδα μὲ κρατεῖ, ποιό θάρρος σ’ τέτοια κρίση,

καὶ δὲν ἀφήνει τὴ φωτιὰ τοῦ πόθου μου νὰ σβήσει;»

Καὶ τότες βρύση ἐγίνουντα τὰ μάτια τὰ καημένα,

καὶ ζωντανὰ τὰ μέλη μου στὸν Ἅδη ἐκατεβαῖνα.

295

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ

Πόσους καημοὺς καὶ βάσανα χαρίζεις τῶν ἀθρώπω,

πίβουλε πόθε, ὁλημερνὶς μ’ ἕνα καὶ μ’ ἄλλο τρόπο!

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Μ’ ἀπεὶς ἡ μάχη ἐσκόλασε, καὶ μὲ χαρὰ μεγάλη

στὴ χώρα μας ἐστρέψαμε, καὶ τσῆ κερᾶς μου πάλι

τὸ πρόσωπό ’δα τ’ ὄμορφο, κ’ ἡ σπλαχνικὴ θωριά τση

300

μοῦ ’δειχνε πὼς ἐστέρευγε τὸν πόθον ἡ καρδιά τση,

πόσα περίσσα ἐχάρηκα νὰ γνώσουσι μποροῦσι

ὅσοι στὰ φυλλοκάρδια τως πόθου φωτιὰ βαστοῦσι.

Μὰ θέλοντας νὰ μπῶ κ’ ἐγὼ τότες στὴ γκιόστρα κείνη,

ἁπ’ ὅρισεν ὁ βασιλιὸς στὴ χώρα μας κ’ ἐγίνη

305

γιατὶ μὲ νίκην ἤρθαμε καὶ μὲ τιμὴ μεγάλη

καὶ δοξασμένον ὄνομα στὸν κόσμον εἶχε βγάλει,

στὴν κάμερά τση ἐδιάβηκα κι ὀμπρός τση γονατίζω,

καὶ ταπεινὰ νὰ τσῆ μιλῶ τοῦτα τὰ λόγια ἀρχίζω:

«Βασιλιοπούλα μου ἀκριβὴ κι ὀμορφοκαμωμένη

310

καὶ πλιὰ ἀποὺ τσ’ ἄλλες κορασὲς τοῦ κόσμου τιμημένη,

καθὼς πάντά ’μου σκλάβος σου καὶ δοῦλος μπιστικός σου

κι οὐδένα πράμαν ἔκαμα δίχως τὸν ὁρισμό σου,

δὲν εἶν’ πρεπό, μοῦ φαίνεται, καὶ τώρα νὰ θελήσω

νὰ μπῶ στὴ γκιόστρα, θέλημα δίχως νὰ σοῦ ζητήσω.

315

Ἔτσι, βασιλιοπούλα μου, πολλὰ παρακαλῶ σε,

θέλημα καὶ τὴ χάρη σου τὴν ἀκριβὴ μοῦ δῶσε,

γιατὶ μὲ δίχως τση ἐκεινῆς δὲ μοῦ ’ναι μπορεμένο

πράμα κιανένα, ὥστε νὰ ζῶ, νὰ κάμω τιμημένο».

Σ’ τοῦτα τὰ λόγια συντηρῶ δυὸ τρεῖς φορὲς κι ἀλλάσσει

320

τὸ πρόσωπό τση τ’ ὄμορφο, κι ἂν εἶδες τὸ θαλάσσι

τὸ πῶς κτυπᾶ κιαμιὰ φορὰ κάτω στὸ περιγιάλι,

ὅντά ’ναι δίχως ταραχὴ καὶ δίχως πείραξη ἄλλη,

τέτοιας λογῆς τὸ στῆθος τση τὸ μοσκομυρισμένο

δυὸ τρεῖς φορὲς ἐκτύπησε τοῦ πόθου πληγωμένο.

325

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ

Καθὼς τὴ θάλασσα ἄνεμος δύνεται καὶ φουσκώνει

καὶ θυμωμένα κύματα γιαμιὰ γιαμιὰ σηκώνει,

τέτοιας λογῆς καὶ τσὶ καρδιές, τὰ λόγια ποὺ γροικοῦσι

μὲ τάξη ἀποὺ τσ’ ἀγαφτικοὺς οἱ κορασές, κινοῦσι

στὸν πόθο πλιὰ παρὰ ποτέ, περιτοπλιὰς πωμένα

330

νά ’ναι μὲ τέχνη κι ὄμορφα περίσσα σοθεμένα.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Τέχνη δὲν ἔβανα κιαμιά, μὰ κεῖνο ἐλάλει ἡ γλώσσα

ποὺ τσ’ ἀρμηνεῦγα μοναχὰς τὰ πάθη μου τὰ τόσα.

Καὶ τότες ἀναστέναξε καὶ λέγει: «Δὲν τυχαίνει

τὴ χάρην ὁποὺ μιὰ φορά, σὰν ξεύρεις, χαρισμένη

335

σὄχω ἀποστὰ σ’ ἐγνώρισα, νὰ σοῦ ξαναχαρίσω,

γιατ’ ἤθελ’ εἶσταιν ἄπρεπο κάμωμα καὶ περίσσο·

μὰ ἂ μ’ ἀγαπᾶς, Πανάρετε, σ’ τούτη τὴ γκιόστραν ἄμε

καὶ κατὰ τὸ συνήθι σου νά ’βγεις μὲ νίκη κάμε».

Καὶ λέγοντάς το ἐσίμωσε κ’ ἐκ τὸ λαιμό τση βγάνει

340

τοῦτο τὸ γκόλφι ὁποὺ βαστῶ κι ἀπάνω μου τὸ βάνει.

ΠΡΑΞΙΣ ΠΡΩΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ

Ὅποιος γνωρίζει, μιὰ καρδιὰ τοῦ πόθου πληγωμένη

πόσες φωτιὲς τὴν καίγουσι, πόσά ’ν τυραννισμένη,

λογιάζω, ἂν ἔχει διάκριση, δὲ θέλει ἀποκοτήσει

470

λόγο μηδένα σὲ κακὸ γιὰ σένα νὰ μιλήσει.

Ἔτσι μηδὲν πρικαίνεσαι γιὰ πράμα καμωμένο,

μὰ κάτεχε νὰ τὸ κρατεῖς, ὅσο μπορεῖς, χωσμένο.

Ἄφησε, σὰν εὑρίσκεται, τὸ πράμα νὰ περάσει,

γιατὶ ὁ καιρὸς τὰ πράματα καθημερνὸν ἀλλάσσει.

475

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Ἐγὼ στὰ φύλλα τσῆ καρδιᾶς πάντα τὸ θέλω χώνει,

ἀμ’ ὁ καιρὸς κάθε κουρφὸ εἶν’ ἁποὺ φανερώνει·

μ’ ἀπείτις εἶναι ἀσύστατο τὸ ριζικό, φοβοῦμαι

νὰ μὴ ζηλέψει στὴν πολλὴ καλομοιριὰν ἁπού ’μαι,

καὶ ρίξει με σὲ βάσανο τόσον, ἁποὺ ποτέ μου

480

νὰ μὴ μπορέσω νὰ γερθῶ, Καρπόφορε ἀδερφέ μου.

Ὤ, πόσα καλορίζικος νὰ κράζεται τυχαίνει

γεῖς ἁποὺ μιὰ καλομοιριὰ δὲν ἔχει γνωρισμένη,

γιατὶ γνωρίζοντάς τηνε, στό ’στερο, σὰν τοῦ λείψει,

νὰ στέκει πλιό του δὲ μπορεῖ δίχως καημὸ καὶ θλίψη.

485

ΚΑΡΠΟΦΟΡΟΣ

Πέ μου, νὰ ζεῖς, Πανάρετε, μπορεῖς νὰ τὴν ἀφήσεις;

Μπορεῖς ποτέ σου δίχως τση μιὰν ὥρα πλιὸ νὰ ζήσεις;

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Πῶς εἶναι μπορεζάμενο κορμὶ νὰ ξεχωρίσει

ἀποὺ τὴν ἴδια του ψυχὴ καὶ νὰ μπορεῖ νὰ ζήσει;

Δίχως ἀέρα τὸ πουλί, χωρὶς νερὸ τὸ ψάρι

490

πῶς εἶναι δυνατό τωνε νά ’χουσι ζήσης χάρη,

κ’ ἐμὲ πῶς εἶναι μπορετὸ μὲ δίχως τὴν κερά μου

νὰ ζῶ στὸν κόσμο γὴ ποτὲ νά ’χω τὴ λευτεριά μου;

Χίλια κομμάτια πλιὰ καλλιὰ τὰ μέλη μου ἂς γενοῦσι

κι ὄχι ποτὲ τ’ ἀμμάτια μου νὰ τηνὲ στερευτοῦσι.

585

ΧΟΡΟΣ

Ἔρωτα, ποὺ συχνιὰ σ’ τσὶ πλιὰ μεγάλους

κι ὄμορφους λογισμοὺς κατοικημένος

βρίσκεσαι, τσὶ μικροὺς μισώντας τσ’ ἄλλους·

590

κ’ ἔτσί ’σαι δυνατὸς καὶ μπορεμένος,

καὶ τόση χάρην ἔχου τ’ ἄρματά σου,

ποὺ βγαίνεις πάντα μ’ ὅλους κερδεμένος·

μᾶλλιος τόσά ’ν’ τὰ βρόχια τὰ δικά σου

γλυκιά, καὶ μετ’ αὐτὸ τόση ἔχου χάρη,

π’ ὅποιο κι ἂν ἐμπερδέσα εὐχαριστᾶ σου.

595

Κι ἄγριος ὡς θέλει νά ’ναι καὶ λιοντάρι

πάσα κιανείς, συμπέφτει μετὰ σένα

καὶ πεθυμᾶ πληγὴ ἀπὸ σὲ νὰ πάρει.

Κι ὄχι οἱ ἀθρῶποι μόνο γνωρισμένα

σ’ ἔχουσι τί μπορεῖς καὶ πόσα ξάζεις,

μὰ τὰ βερτόνια αὐτὰ τ’ ἀκονισμένα

600

στὸν οὐρανό, ὅντα θέλεις, ἀνεβάζεις

μ’ ἀποκοτιὰ καὶ δύναμη μεγάλη,

καὶ τὴν καρδιὰ τοῦ Ζεὺ τὴν ἴδια σφάζεις·

605

καὶ τόση παιδωμὴ καὶ τόση ζάλη

τοῦ δίδεις, ἁπ’ ἀφήνει τὸ θρονί του

κ’ ἔρχεται ἐδῶ στὴ γῆ μὲ πρόσοψη ἄλλη.

ΠΡΑΞΙΣ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΝΕΝΑ ΚΑΙ ΕΡΩΦΙΛΗ

ΝΕΝΑ

Βασιλιοπούλα μου ἀκριβή , καλά ’χεις γροικημένο

τὸ πράμα ποὺ σοῦ μίλησα, γιὰ κεῖνο δὲν ἐμπαίνω

25

τώρα σὲ λόγια πλιότερα, μόνο, παρακαλῶ σε,

τέλος, τὸ γληγορύτερο, τοῦ λογισμοῦ σου δῶσε.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Νένα, δὲν εἶναι μπορετὸ νὰ ξαναρχίσω, κρίνω,

νὰ δηγηθῶ ποιές ἀφορμὲς καλλιὰ νὰ πάρω ἐκεῖνο

γιὰ ταίρι μου μ’ ἐκάμασι παρὰ ἄθρωπο κιανένα,

30

γιατὶ καλὰ τσ’ ἐγροίκησες σήμερον ἀπὸ μένα·

κι ἂν τσ’ ἄκουσες καὶ ξεύρεις τσι, πολλὰ παρακαλῶ σε,

γὴ θάνατο πρικότατο γὴ ἄλλη βουλὴ μοῦ δῶσε.

ΝΕΝΑ

Βουλὴ σοῦ δίδω, ἀφέντρα μου, πρὶ ὁ κόσμος τὸ γροικήσει,

σὰ σπίθα δίχως δύναμη ν’ ἀφήσετε νὰ σβήσει,

35

γιατὶ ἂν τὸ μάθει ὁ βασιλιός, ξεῦρε, πὼς δὲ μποροῦσι

μηδ’ ὅσοι στέκου σ’ τσ’ οὐρανοὺς βοηθοί σας νὰ γενοῦσι.

Ὅλοι οἱ ἀθρῶποι σφαίνουσι , μὰ ὁ φρόνιμος , σὰ σφάλει,

τὸ σφάλμα μὲ τὴ γνώση του θωρεῖ νὰ σάσει πάλι.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Σφάλμα ποτὲ δὲν ἔκαμα μὲ τέτοιο νιὸν ἀντάμι

40

παντρειὰ νὰ κάμω, νένα μου, μὰ σφάλμα θέλω κάμει

τὸ πράμα κεῖνο ὁπού ’ταξα, μιὰν ὥρα, νὰ χαρίσω,

σὰν πελελὴ κι ἀσύστατη πάλι νὰ πάρω πίσω.

ΝΕΝΑ

Τὸ πράμα κεῖνο πού ’ταξες δὲν ἤτονε τσ’ ἐξᾶς σου,

γιατὶ σ’ ὁρίζει ὁ κύρης σου κι ὄχι τὸ θέλημά σου·

45

κ’ ἔτσι, κερά μου, νὰ συρθεῖς μπορεῖς μὲ τὴν τιμή σου,

γιατὶ δὲν εἶσαι κατὰ πῶς τὸ θάρρειες ἀπατή σου ,

κι ἄδικον εἶναι καὶ κακὰ περίσσα καμωμένο

νὰ τάξεις καὶ νὰ θὲς ἀλλοῦ νὰ δώσεις πράμα ξένο.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Ὤφου, κακό μου ριζικό, κ’ ἴντά ’θελα τὰ πλούτη,

50

κ’ ἴντά ’θελα νὰ γεννηθῶ στὴν ἀφεντιὰν ἐτούτη!

Τί μὲ φελοῦνε οἱ ὀμορφιές, τί μὲ φελοῦν τὰ κάλλη,

καὶ τσ’ ὄρεξής μου τὰ κλειδιὰ νὰ τὰ κρατοῦσιν ἄλλοι;

Χῶρες νὰ ρίζω ἀρίφνητες , τόπους πολλοὺς καὶ δούλους,

καὶ νὰ τιμοῦμαι σὰ θεὰ ἀποὺ τσ’ ἀθρώπους οὕλους,

55

ποιάν ὀγιὰ τοῦτο δύνεται χαρὰ νὰ δεῖ ἡ καρδιά μου,

δίχως σὰ θέλω μετὰ μὲ νά ’χω τὴ λευτεριά μου;

Πάσα φτωχὴ κι ἀνήμπορη, καθὼς θωρῶ, τυχαίνει

νά ’ναι ἀπὸ μένα σήμερο περίσσα ζηλεμένη,

γιατὶ ἀνισῶς κι ὁρίζουσιν ἄλλοι τὴν ἐμαυτή μου,

60

τὴ βασιλειὰ σκλαβιὰ κρατῶ , τὴν ἀφεντιὰ φλακή μου.

ΠΡΑΞΙΣ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΝΕΝΑ ΚΑΙ ΕΡΩΦΙΛΗ

ΝΕΝΑ

Ποιά ἄλλη ἀφορμὴ τὸ λοιπονὶς σὲ κάνει τώρα νά ’σαι

110

τόσα κλιτὴ καὶ ταπεινὴ καὶ τόσα νὰ φοβᾶσαι;

ΕΡΩΦΙΛΗ

Φοβοῦμαι ἀσκιές, τρέμω ὄνειρα, δειλιῶ σημάδια πλῆσα,

χίλιες φοβέρες τ’ οὐρανοῦ μὲ τυραννοῦσιν ἴσα·

χίλια παρατηρήματα παλιὰ καὶ νιὰ στὸν Ἅδη

μὲ βασανίζου, κι ἄμετρα πάθη μοῦ δίδου ὁμάδι·

115

τοῦ ριζικοῦ ἀπονέματα χίλια μὲ φοβερίζου

καὶ πάθη κι ἀναστεναμοὺς τὸ στῆθος μου γεμίζου·

κι ἄγρια τὴ νύκτα μὲ ξυπνοῦ χίλιες θωριὲς κ’ ἐτούτη

τὴ δοξεμένη μου καρδιὰ σκίζου καὶ σφάζου μού τη.

Πὼς παίρνουσι τὸ ταίρι μου μέσ’ ἀποὺ τὴν ἀγκάλη

120

τούτη, συχνιὰ μοῦ φαίνεται, καὶ μ’ ἀπονιὰ μεγάλη

τὸ ρίχνουσι τῶ λιονταριῶ, πὼς σ’ μιὰ σκοτεινιασμένη

στράτα θωρῶ κ’ εὑρίσκομαι μόνια μου σφαλισμένη,

σὲ δέντρη, δάση πυκνερά, κι ἄγρια μὲ τριγυρίζου

θεριὰ καὶ πὼς μὲ τρώσινε τάχα μὲ φοβερίζου.

ΠΡΑΞΙΣ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΝΕΝΑ ΚΑΙ ΕΡΩΦΙΛΗ

ΕΡΩΦΙΛΗ

Καὶ τὰ ὄνειρα πολλὲς φορές, σ’ ἕναν ἁποὺ παιδεύγου

πρίκες καὶ πάθη, τά ’χουσι νὰ τὄρθου σημαδεύγου·

145

καὶ γροίκησε ἕνα πού ’χα δεῖ τούτη τὴν περασμένη

νύκτα, νὰ μείνεις μετὰ μὲ περίσσα πρικαμένη.

Δυὸ περιστέρια πλουμιστὰ μοῦ φαίνετονε, νένα,

σ’ ἕνα ψηλότατο δεντρὸ κ’ ἐθώρου φωλεμένα,

κ’ ἐσμίγασι κανακιστὰ καὶ σπλαχνικὰ ἐφιλοῦσα,

150

κ’ ἕνα τ’ ἀλλοῦ τὰ πάθη τως, σοῦ φαίνετο, ἐμιλοῦσα,

μ’ ἀπάνω σ’ τσὶ χαρές τωνε γεῖς λούπης πεινασμένος

σώνει στὴ μέση καὶ τῶ δυὸ περίσσα θυμωμένος,

κι ἅρπαξε τό ’να ξαφνικὰ τ’ ἀλλοῦ ἀποὺ τὴν ἀγκάλη,

κ’ ἐξέσκισέ το κ’ ἔφα το μ’ ἀχορταγιὰ μεγάλη.

155

Καὶ τ’ ἄλλον ἁποὺ πόμεινε τόσα πολλὰ λυπήθη,

ἁποὺ κ’ ἐκεῖνο νὰ μὴ ζεῖ μιὰν ὥραν ἐβουλήθη,

καὶ τὸ ζιμιὸ τὴ μούρη του πρὸς τσῆ καρδιᾶς τὰ μέρη

μπήχνει κι αὐτὸ καὶ σφάζεται γιὰ τ’ ἀκριβό του ταίρι.

Κι ἀλύπητα μ’ ἐξύπνησε περίσσα ξαγριεμένη

160

κι ὁλημερνὶς νὰ στέκομαι μὲ κάνει πρικαμένη·

λούπης μὴν εἶν’ ὁ κύρης μου τρομάσσω καὶ φοβοῦμαι,

κ’ ἐμεῖς τὰ περιστέρια αὐτὰ κι ὁμάδι σκοτωθοῦμε.

305

ΠΡΑΞΙΣ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΣΚΗΝΗ ΠΕΜΠΤΗ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ μοναχός

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Γεῖς ἁποὺ τὴν πλουσότητα δὲν ἔχει γνωρισμένη,

μὲ τὴ φτωχειὰ περνᾶ ζωὴ καλὴ κι ἀναπαημένη.

Γεῖς ἁποὺ γεννηθεῖ τυφλός, δὲν ἔχει χρειὰ στὸν ἥλιο

τὸ λαμπυρὸ νὰ κάθεται γὴ σ’ μαυρισμένο σπήλιο.

310

δὲν τὸ ζητᾶ στὴ δίψα του μηδὲ ποσῶς τὸ χρήζει·

καὶ γεῖς ἁποὺ δὲν εἶχε μπεῖ σ’ μιᾶς κορασίδας χάρη,

πρίκα νὰ πιάσει δὲ μπορεῖ, νιὸν ἄλλο ἂν ἔν’ καὶ πάρει.

Μὰ ποιός νὰ πέσει σὲ φτωχειά, στὰ πλούτη μαθημένος,

καὶ νὰ μὴν ἔχει βάσανα πάσα καιρὸ ὁ καημένος;

315

Ποιός μὲ τὸ φῶς τῶν ἀμματιῶ στὴ γῆ ποτὲ γεννᾶται,

κι ὥστε νὰ ζεῖ, σὰν τυφλωθεῖ, νὰ μὴν παραπονᾶται;

Ποιός μὲ γλυκὺ καὶ κρύο νερὸ τὴ δίψα του νὰ σβήσει,

καὶ νὰ τοῦ λείψει στό ’στερο, καὶ νὰ μπορεῖ νὰ ζήσει;

Γὴ ποιός μιᾶς κόρης ὄμορφης φιλιὰ κι ἀγάπη χάνει.

320

καὶ νὰ μὴν ἔχει πεθυμιὰ πάραυτας ν’ ἀποθάνει;

Πλοῦσος, φραμένος στὴ δροσιὰ καὶ χορτασμένος ἤμου

καὶ πλῆσα καλορίζικον ἐκράτου τὸ κορμί μου·

βρύση χιονάτη κρυότατο νερὸν ἐπότιζέ με,

τὰ σωθικά μου ἐγιάτρευγε κι ὅλον ἐδρόσιζέ με.

325

Δυὸ ἥλιοι σ’ ἕνα κούτελο βαλμένοι φῶς μοῦ δίδα,

καὶ φωτερὲς τσὶ νύκτες μου σὰ μεσημέριν εἶδα.

Μιὰ κορασίδα εὐγενικὴ παρὰ γυναίκαν ἄλλη,

μὲ δίχως ταίρι σ’ τσ’ ὀμορφιὲς κ’ εἰς τὰ περίσσα κάλλη,

τσ’ ἐλπίδες τση εἶχεν εἰς ἐμὲ κι ὅλη τση τὴν ἀγάπη,

330

κι ὁλημερνὶς πασίχαρο μ’ ἐκράτειε τὸν ἀζάπη.

Κ’ ἐδὰ σὲ πόσο κίντυνο στέκομαι καὶ τρομάσσω

νὰ μὴ γυρίσει ἡ τύχη μου κι ὅλα γιαμιὰ τὰ χάσω,

φτωχὸς νὰ μείνω τὸ ζιμιό, τυφλὸς καὶ διψασμένος,

καὶ διχωστὰς τὴν κόρη μου τὴν ὄμορφη ὁ καημένος.

ΠΡΑΞΙΣ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΣΚΗΝΗ ΕΚΤΗ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ, ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Τοῦτα λοιπὸ τὰ βάσανα κ’ οἱ ἔχθρητες νὰ πάψου

400

γλήγορα ἐλπίζω μέσα μας, μὲ δίχως πλιὸ νὰ ξάψου,

γιατὶ κ’ οἱ δυό, συβαστικοί, ξεῦρε, ἐμηνύσασί μου

τοῦ ’νοὺς ἀποὺ τσὶ δυό τωνε νὰ δώσω τὸ παιδί μου

γυναίκα του καὶ ταίρι του, καθὼς οἱ νόμοι ὁρίζου,

καὶ τότες φίλο κ’ ἐδικὸ καλὸ νὰ μὲ γνωρίζου.

405

Κ’ ἔτσι οἱ προξενητάδες τως σ’ ἐτούτη μας τὴ χώρα

στέκου γιὰ τὴν ἀπόκριση τὴν ἐδική μου τώρα,

κι ἀλλιῶς νὰ κάμω δὲ μπορῶ, παρὰ νὰ τηνε δώσω

τοῦ ’νούς τωνε ν’ ἀλαφρωθῶ στὰ γέρα μου καμπόσο.

Ἔτσι τσῆ τό ’πα σήμερο κι αὐτὴ ἄρχισε νὰ κλαίγει

410

κι ἀποὺ τὸ πλάγι μου ποτὲ δὲ θέλει νά ’βγει, λέγει,

γιὰ νά ’ναι σὰν παιδὶ καλὸ πάντα στὴ δούλεψή μου,

ὥστε νὰ στέκει ζωντανὸ στὸν κόσμο τὸ κορμί μου.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Κάνει σὰν εἶναι τὰ παιδιὰ νὰ κάνου κρατημένα,

περιτοπλιὰς γιατὶ ποτὲ δὲν ἔχει γνωρισμένα

415

μάνα, καὶ τὴν ἀγάπη τση μόνο σ’ ἐσέναν ἔχει,

καὶ φαίνεταί τση βαρετὸ μακρὰ ἀπὸ σὲ ν’ ἀπέχει.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Ναῖσκε, μὰ νά ’χει ἀπομονὴ κι αὐτὴ ὡς ἐγὼ τυχαίνει,

γιατὶ μὲ τέτοιους βασιλιοὺς καλά ’ναι παντρεμένη.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Δὲ βλέπω χρειὰ μηδὲ κιαμιὰ νὰ σφίγγει, τὸ παιδί σου

420

ν’ ἀφήσεις νὰ τὸ κάμουσι ταίρι τως οἱ ἐχθροί σου.

Μικρότεροί ’ναι παρὰ σέ, φοβοῦνται, τρέμουσί σε,

γιὰ κεῖνο, ἀφέντη, γιὰ δικό, ξεῦρε, γυρεύγουσί σε.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Σώνει! Δὲ σ’ ἔκραξα ἐδεπὰ γιὰ νά ’χω τὴ βουλή σου,

μὰ θέλω μόνο σήμερο σ’ τοῦτο τὴ δούλεψή σου:

425

τὴ θυγατέρα μου ἄγωμε νὰ βρεῖς, νὰ τσῆ μιλήσεις,

κι ὅσο μπορέσεις γύρεψε νὰ τηνὲ σιργουλίσεις

νὰ συβαστεῖ νὰ παντρευτεῖ μ’ ὅποιο ἀπ’ αὐτοὺς θελήσει

καὶ στανικῶς τση νὰ γενεῖ τὸ πράμα μὴν ἀφήσει.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Χρειά ’ναι τ’ ὁρίζεις νὰ γενεῖ μ’ ἕνα καὶ μ’ ἄλλο τρόπο.

430

(Ὢ κακοριζικότατες ἐλπίδες τῶν ἀθρώπω!)

ΠΡΑΞΙΣ ΤΡΙΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ, ΕΡΩΦΙΛΗ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Ὅντεν ἀστράφτει καὶ βροντᾶ κι ἀνεμικὲς φυσοῦσι,

κ’ εἰς τὸ γιαλὸ τὰ κύματα τὰ θυμωμένα σκοῦσι,

καὶ τὸ καράβι ἀμπώθουσι σὲ μιὰ μερὰ κ’ εἰς ἄλλη

50

τσῆ φουσκωμένης θάλασσας, μὲ ταραχὴ μεγάλη,

τότες γνωρίζεται ὁ καλὸς ναύκλερος, μόνο τότες

τιμοῦνται οἱ κατεχάμενοι κι ἀδυνατοὶ ποδότες,

γιατὶ μὲ τέχνη κι ὁ γιαλὸς πολλὲς φορὲς νικᾶται,

κ’ ἐκεῖνος ἁποὺ κυβερνᾶ ψηλώνει καὶ τιμᾶται.

55

Γιαῦτος κ’ ἐγὼ σ’ τσῆ τύχης μου τὴν ταραχὴ τὴν τόση,

ἁποὺ ἔτσι ξάφνου μ’ εὕρηκε γιὰ νὰ μὲ θανατώσει,

δὲ θὲ ν’ ἀφήσω νὰ χαθῶ δίχως νὰ δοκιμάσω

στὸ δύνομαι νὰ βουηθηθῶ, πρὶν τὴ ζωή μου χάσω.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Ὀϊμένα κ’ ἴντα τοῦ γροικῶ; Τάχα καινούργια πάλι

60

κακομοιριὰ ν’ ἀπόσωσε νὰ σμίξει μὲ τὴν ἄλλη;

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Μὰ τὴν κερά μου συντηρῶ κ’ ἔρχεται πρὸς ἐμένα,

κ’ ἔχει τὸ πρόσωπο κλιτό, τ’ ἀμμάτια θαμπωμένα.

Ἔρωτα, μ’ ὅσα βάσανα μὲ κάνεις νὰ γροικήσω,

τσῆ δύναμής σου δὲ μπορῶ παρὰ νὰ φχαριστήσω,

65

γιατὶ μὲ μιὰ γλυκειὰ θωριὰ πλερώνει πάσα κρίση

τούτη ἁπ’ ὡς ἥλιος δύνεται τὸν κόσμο νὰ στολίσει.

Τὰ περιστέρια ὅντε νερὸ καὶ ταραχὴ γροικοῦσι,

ἀποὺ τσὶ κάμπους μὲ σπουδὴ πρὸς τσὶ φωλιὲς πετοῦσι·

κ’ ἐσύ, κερά, στὴν ταραχὴ τσῆ τόσης κακοσύνης

70

τσῆ τύχη μας, γιὰ ποιά ἀφορμὴ τὴν κάμερά σου ἀφήνεις

κ’ ἔρχεσαι σ’ τούτη τὴ μερά, κ’ ἡ θαμπωμένη σου ὄψη

δύνεται τὴν καημένη μου καρδιὰ σὲ δυὸ νὰ κόψει;

ΕΡΩΦΙΛΗ

Σ’ πάσα πολύ μου βάσανο καὶ πρίκα μου μεγάλη,

παρηγοριά, Πανάρετε, ποτὲ δὲν ηὕρηκα ἄλλη,

75

παρὰ τὸ βγενικότατο πρόσωπο τὸ δικό σου,

καθώς, θαρρῶ, πολλὰ καλὰ τὸ ξεύρεις ἀπατός σου.

Γιὰ τοῦτον ἦρθα ὡς ἐδεπὰ μονάχας νὰ σὲ δοῦσι

τ’ ἀμμάτια μου τσῆ ταπεινῆς, νὰ παραλαφρωθοῦσι.

ΠΡΑΞΙΣ ΤΡΙΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ, ΕΡΩΦΙΛΗ

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Τοῦτα τ’ ἀμμάτια, ἀφέντρα μου, καλὰ καὶ δὲ θωροῦσι

130

πὼς στὴν καρδιά σου βρίσκομαι, τοῦ νοῦ τὸ συντηροῦσι

τ’ ἀμμάτια, ἁπ’ ἔχου νὰ θωροῦ χάρη σγουραφισμένο

τὸ πράμαν ἁποὺ βρίσκεται στὸν ὀφθαλμὸ χωσμένο.

Μὰ δὲ μπορεῖ ἡ καημένη μου καρδιὰ νὰ μὴν τρομάσσει

τὸ πράμα κεῖνο ποὺ ἀγαπᾶ τόσα πολλά, μὴ χάσει,

135

κ’ είμαι σαν έναν ακριβό πόχει τσι θησαυρούς του

χωσμένους σ’ τόπο ἀδυνατό, μ’ ὅλον ἐτοῦτο ὁ νοῦς του

στέκει μὲ χίλιους λογισμούς, μ’ ἔγνοια πολλὰ μεγάλη

μὴ λάχει νὰ τσὶ βρούσινε καὶ πάρουσί του τσι ἄλλοι.

Ὀϊμέ, κι ἂν ἄλλος δὲ μπορεῖ, γι’ αψήφιστο λογάρι,

140

σωστὴ στὸν κόσμο ἀνάπαψη ποτὲ κιαμιὰ νὰ πάρει,

πῶς θὲς νὰ μὴ φοβοῦμαι ἐγώ, πῶς θὲς νὰ μὴν τρομάσσω,

τὰ κάλλη σου τ’ ἀρίφνητα κιαμιὰ φορὰ μὴ χάσω;

Στὸν ἥλιον ἔχω ντήρηση κ’ εἰς τ’ ἄστρα ποὺ περνοῦσι

καὶ τσ’ ὀμορφιές σου, ἀφέντρα μου, κάτω στὴ γῆ θωροῦσι,

145

μηδὲ χυθοῦ κι ἁρπάξου σε, κ’ ἐμένα τὸν καημένο

παρ’ ἄλλον ἄθρωπο στὴ γῆ ν’ ἀφήσου πρικαμένο.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Τόσες δὲν εἶναι οἱ ὀμορφιές, τόσα δὲν εἶν’ τὰ κάλλη,

μά τοῦτο ἐκ τὴν ἀγάπη σου γεννᾶται τὴ μεγάλη.

Μὰ γὴ ὄμορφή ’μαι γὴ ἄσκημη, Πανάρετε ψυχή μου,

150

γιὰ σέναν ἐγεννήθηκε στὸν κόσμο τὸ κορμί μου.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Νερὸ δὲν ἔσβησε φωτιὰ ποτέ, βασίλισσα μου,

καθὼς τὰ λόγια τὰ γροικῶ σβήνουσι τὴν πρικιά μου.

Μ’ ὅλον ἐτοῦτο, ἀφέντρα μου, μὰ τὴν ἀγάπη ἐκείνη

ποὺ μᾶς ἀνάθρεψε μικρὰ καὶ πλιὰ παρ’ ἄλλη ἐγίνη

155

πιστὴ καὶ δυνατότατη σ’ ἐμένα κ’ εἰς ἐσένα

καὶ τὰ κορμιά μας σ’ ἄμετρο πόθο κρατεῖ δεμένα,

περίσσα σὲ παρακαλῶ ποτὲ νὰ μὴν ἀφήσεις

νὰ σὲ νικήσει ὁ βασιλιός, νὰ μ’ ἀπολησμονήσεις.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Ὀϊμένα, νά ’βρω δὲ μπορῶ ποιάν ἀφορμὴ ποτὲ μου

160

σοῦ ’δωκα, στὴν ἀγάπη μου φόβο, Πανάρετέ μου,

νὰ πιάνεις τόσα δυνατό, σὰ νὰ μηδὲ γνωρίζεις

τὸ πὼς τὸ νοῦ καὶ τὴν ψυχὴ καὶ τὴν καρδιά μου ὁρίζεις.

Ἔρωτα, ἀπεὶς τ’ ἀφέντη μου τ’ ἀμμάτια δὲ μποροῦσι

πόσα πιστὰ καὶ σπλαχνικὰ τὸν ἀγαπῶ νὰ δοῦσι,

165

μιὰν ἀποὺ τσὶ σαΐτες σου φαρμάκεψε καὶ ρίξε

μέσα στὰ φυλλοκάρδια μου καὶ φανερὰ τοῦ δεῖξε

μὲ τὸν πρικύ μου θάνατο πὼς ταίρι του ἀπομένω,

καὶ μόνο πὼς γιὰ λόγου του στὸν Ἅδη κατεβαίνω.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Τοῦτο ἂς γενεῖ σ’ ἐμένα ὀμπρός, φόβο κιανένα ἂν ἔχω

170

στὸν πόθο σου, νεράϊδα μου, γὴ ἂν ἔν’ καὶ δὲν κατέχω

πὼς μηδὲ ὁ θάνατος μπορεῖ νὰ κάμει νὰ σηκώσεις

τὸν πόθο σου ἀπὸ λόγου μου κι ἀλλοῦ νὰ τονὲ δώσεις.

Μὰ δὲν κατέχω ποιά ἀφορμὴ μὲ κάνει καὶ τρομάσσω,

τὸ πράμα ποὺ στὸ χέρι μου κρατῶ σφικτὰ μὴ χάσω,

175

κ’ ἐκεῖνο ἁποὺ παρηγοριὰ πρέπει νὰ μοῦ χαρίζει,

τσ’ ἐλπίδες μου τσ’ ἀμέτρητες σὲ φόβο μοῦ γυρίζει.

ΣΚΗΝΗ ΠΕΜΠΤΗ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ, ΑΣΚΙΑ ΤΟΥ ΑΔΕΡΦΟΥ ΤΟΥ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Ἀπ’ ὅσες χάρες οὐρανὸς γὴ ἡ μπορεμένη φύση

γιὰ στόλισην ἐβάλθηκε τ’ ἀθρώπου νὰ χαρίσει,

335

πλιὰ ἄξα καὶ πλιὰ καλύτερη δὲν εἶναι σὰν ἐκείνη

τσ’ ἀδύνατῆς ἀποκοτιᾶς, κρίνω σ’ ἀληθοσύνη,

γιατὶ δὲν εἶναι μηδεμιὰ σὰν τούτη, νὰ ψηλώνει

τσ’ ἀθρώπους γληγορύτερα καὶ νὰ τσὶ μεγαλώνει.

Τούτη ἔκοψε κ’ ἐμάζωξε τὰ δέντρη κ’ ἔκαμέ τα

340

καράβια, κ’ εἰς τσῆ θάλασσας τσὶ στράτες ἔβαλέ τα,

τούτη τσὶ ποταμοὺς περνᾶ καὶ τὰ βουνιὰ ἀνεβαίνει,

τούτη μὲ πλήσα δύναμη σ’ τσὶ ξένους τόπους μπαίνει,

τούτη τὰ κάστρη πολεμᾶ, τούτη νικᾶ, καὶ τούτη

μόνια τση δίδει τσὶ τιμὲς καὶ τὰ μεγάλα πλούτη.

345

Τούτη τὸ φόβο δὲν ψηφᾶ, τὸν Ἅδη δὲ φοβᾶται

κι ὅποιος τὴν ἔχει ζωντανός, μόνο, στὴ γῆ λογᾶται.

Τούτη κ’ ἐμένα βασιλιὸ μ’ ἔκαμε, τούτη μόνο

μ’ ἄξωσε κ’ εἰς τὴν κεφαλὴ στέμμα χρουσὸ σηκώνω,

καὶ μὲ μεγάλη μου χαρὰ τὴν Αἴγυπτον ὁρίζω,

350

κ’ ἴσα μου καλορίζικο κιανένα δὲ γνωρίζω.

Νίκες καὶ πλούτη καὶ τιμὲς πάσ’ ὥρα μοῦ πληθαίνου,

χαρὲς πολλὲς στὸ σπίτι μου κ’ εἰς τὴν καρδιά μου μπαίνου.

Μιὰ μόνο μοῦ βασάνιζεν ἔγνοια τὸ λογισμό μου,

τσῆ θυγατέρας μου ἡ παντρειά· τώρα τὸ ριζικό μου

355

τηνὲ τελειώνει, σὰ θωρῶ, κ’ ἐτούτη πλιὰ ἀπὸ κεῖνο

παρὰ ποὺ λόγιαζα καλλιά, γιὰ τοῦτο δίκια κρίνω

πὼς οὐδεμιὰ καλομοιριὰ μὲ τὴ δική μου μοιάζει,

μηδὲ τσῆ μπόρεσής μου πλιὸ μπόρεση δὲν ταιριάζει.

Μὰ πάγω σ’ τσ’ Ἐρωφίλης μου, τ’ ἀμμάτια καὶ τὸ φῶς μου,

360

γι’ αὐτὴ τὴν ἄξα τση παντρειὰ νὰ ξαναπῶ ἀπατός μου.

ΑΣΚΙΑ

Ζεῦ, ἁποὺ στέκεις σ’ τσ’ οὐρανοὺς κ’ ἐδῶ στὸν κόσμο κάτω

τσ’ ἀθρώπους ὅλους συντηρᾶς, τὰ λόγια ποὺ καυχᾶτο

καλὰ περίσσα ἐγροίκησες, καὶ κάμε δικιοσύνη

γλήγορα· μὲ τὴν ἄργητα χειρότερος ἐγίνη!

365

Καὶ πρίκες ἀποδὰ κι ὀμπρὸς τοῦ δῶσε τοῦ θανάτου,

κι ἂς εἶν’ αὐτὲς οἱ προξενιὲς ἡ ὕστερη χαρά του.

Κ’ ἐσὺ ἐκ τὸν Ἅδη, Πλούτωνα, πέψε φωτιὰ μεγάλη,

σὰ μοῦ ’ταξες, κι ἂς ἅψουσι σὲ μιὰ μερὰ κ’ εἰς ἄλλη

μάνητες, πρίκες, βάσανα, κλάηματα καὶ θανάτοι,

370

κ’ ἔρημο ἂς μείνει σήμερον ἐτοῦτο τὸ παλάτι!

375

ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΚΟΡΑΣΙΔΩ

ἀποὺ τσὶ ὁποῖες ἡ μιὰ λέγει τοῦτα τὰ βέρσα.

ΧΟΡΟΣ

Τοῦ πλούτου ἀχορταγιά, τσῆ δόξας πείνα,

τοῦ χρουσαφιοῦ ἀκριβειὰ καταραμένη,

πόσα γιὰ σᾶς κορμιὰ νεκρὰ ἀπομεῖνα,

πόσοι ἄδικοι πόλεμοι σηκωμένοι,

πόσες συχνιὲς μαλιὲς συναφορμά σας

γροικοῦνται ὁλημερνὶς στὴν οἰκουμένη!

380

Στὸν Ἅδην ἂς βουλήσει τ’ ὄνομά σας

κι ὅξω στὴ γῆ μὴν ἔβγει νὰ παιδέψει

νοῦ πλιὸν ἀθρωπινὸν ἡ ἀτυχιά σας.

Γιατὶ, ὡς θωρῶ, ἀπὸ κεῖ σᾶς εἶχε πέψει

κιανεὶς στὸν κόσμο δαίμονας νὰ ’ρθῆτε,

τσ’ ἀθρώπους μετὰ σᾶς νὰ φαρμακέψει.

385

Τὴ λύπηση μισᾶτε, καὶ κρατεῖτε

μακρὰ τὴ δικιοσύνη ξορισμένη,

κι οὐδὲ πρεπὸ μήδ’ ὄμορφο θωρεῖτε.

390

Γιὰ σᾶς οἱ οὐρανοί ’ναι σφαλισμένοι

κ’ ἐδῶ στὸν κόσμο κάτω δὲ μποροῦσι

νὰ στέκουν οἱ ἀθρῶποι ἀναπαημένοι·

μὲ τσ’ ἀδερφοὺς τ’ ἀδέρφια πολεμοῦσι

κι οἱ φίλοι τσὶ φιλιές τωνε ἀπαρνοῦνται

καὶ τὰ παιδιὰ τὸν κύρη τως μισοῦσι.

395

Τοῦ πόθου τὰ χαρίσματα χαλοῦνται

συχνιὰ συναφορμά σας, γιαῦτος τόσοι

γροικοῦνται στεναγμοὶ σ’ δυὸ π’ ἀγαποῦνται.

ΠΡΑΞΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΠΡΩΤΗ

ΝΕΝΑ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Γιὰ ποιά ἀφορμή, Χρυσόνομη, κλαίγεις κι ἀναστενάζεις

καὶ τσ’ Ἐρωφίλης τ’ ὄνομα στὰ κλαήματά σου κράζεις;

ΝΕΝΑ

Δὲν ξεύρεις ἴντα γίνηκε σ’ τοῦτο τὸ βουλισμένο

σπίτι, μ’ ἀποὺ τὸ στόμα μου θέλεις τὸ πρικαμένο

25

νὰ τὸ γροικήσεις, σύμβουλε, πάλι γιὰ νὰ καγοῦσι

τὰ χείλη μου χειρότερα, ὅντε σοῦ τὸ μιλοῦσι;

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Δυὸ βασιλιάδω προξενιὲς πλούσω καὶ μπορεμένω

πὼς μᾶς ἐφέρα σήμερο μόνο ἔχω γροικημένο

γιὰ τσ’ Ἐρωφίλης τὴν παντρειά· μὰ τοῦτο νὰ σοῦ δώσει

30

χαρά ’πρεπε κι ὄχι ποτὲ καημὸ καὶ πρίκα τόση.

ΝΕΝΑ

Πράμα ἄλλο μεγαλύτερο μὲ κάνει νὰ θρηνοῦμαι,

καὶ τσ’ Ἐρωφίλης, σύμβουλε, τὸ θάνατο φοβοῦμαι.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Σὲ χίλια μέρη μ’ ἔκαμες τὸ νοῦ μου νὰ σκορπίσω,

μὰ τὴν ἀλήθεια δὲ μπορῶ νὰ βρῶ καὶ νὰ γροικήσω,

35

γιὰ τοῦτο σὲ παρακαλῶ, νὰ ζήσει τὸ κορμί σου,

τὸ πράμα σὲ κοντολογιά, σὰ στέκει, μοῦ δηγήσου.

ΝΕΝΑ

Τὸ πράμα, ἁπού ’ναι φανερὸ στὸν κόσμον ἀπατό του,

κουρφὸ νὰ τὸ κρατεῖ κιανεὶς δὲν πρέπει τῶ φιλῶ του.

Πόθος μεγάλος καὶ πολὺς τὴν Ἐρωφίλη ἀντάμι

40

μὲ τὸν Πανάρετο χωστὰ νὰ παντρευτεῖ εἶχε κάμει,

καὶ σήμερον ὁ βασιλιός, δὲν ξεύρω σ’ ἴντα τρόπο,

τὸ γροίκησε κ’ ἐκ τὸ θυμὸ μηδ’ εἰς κιανένα τόπο

χωρεῖ, μὰ ὡς λιόντας πορπατεῖ καὶ μοναχὰς μουγκᾶται,

καὶ θάνατο πολλὰ πρικὺ καὶ τῶν ἰδυὸ ἀπονᾶται.

45

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Ὀϊμένα, κ’ ἴντα σοῦ γροικῶ! Χρυσόνομη, ἔσφαξές μου

μὲ τὸ μαντάτο τὴν καρδιάν, ἁπού ’ρθες κ’ ἔδωκές μου.

ΠΡΑΞΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΕΡΩΦΙΛΗ, ΧΟΡΟΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, ΒΑΣΙΛΕΑΣ

ΕΡΩΦΙΛΗ

Σ’ ἴντά ’σφαλα τὸ λοιπονίς, ἂν ἔναι καὶ παρμένο

ἔχω ἕνα νιὸν ὀγι’ ἄντρα μου τόσα χαριτωμένο;

Γιατὶ δὲν εἶναι βασιλιός; Καὶ ποιός μᾶς ἀμποδίζει

νὰ κάμομε ζιμιὸ ζιμιὸ τόπους πολλοὺς νὰ ρίζει;

305

Κύρη, καλλιά ’ναι, κάτεχε, γεῖς χαμηλοβγαλμένος,

μὲ πλῆσες διάξες κι ἀρετὲς καὶ χάρες στολισμένος,

παρὰ πάσ’ ἕνα βασιλιὸ πλουσότατο ἀπὸ τόπους,

κι ἀπ’ ἀρετὲς φτωχότερο παρὰ μικροὺς ἀθρώπους.

Καλύτερά ’ναι, ἀφέντη μου, καλύτερά ’ναι τοῦτος

310

ὁ νιὸς ἁπού ’καμα ἄντρα μου νά ’χει ἀστενειὰ ἀπὸ πλοῦτος,

παρὰ τὰ πλούτη πὄχομε νὰ μείνου ἀστοχισμένα

ἀπ’ ἄθρωπον ἁπού ’θελε μοῦ δώσει ἡ τύχης ἕνα

μὲ τ’ ὄνομα τοῦ βασιλιοῦ μονάχας στολισμένο

κι ἀπ’ ἀρετὲς καὶ φρόνεψη γδυμνὸ καὶ ρημασμένο,

315

πράμα ποὺ πλιὸ νὰ φτιάσομε δὲν ἤτονε τσ’ ἐξᾶ μας,

μὰ τ’ ἄλλο νὰ τὸ σάσομε στέκει στὸ θέλημά μας.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Πέ μου, δὲν ἦτο πλιὰ καλλιὰ ἄντρα σου νά ’χες κάμει

ἕναν ἁπὄχει κι ἀρετὲς καὶ βασιλειὰν ἀντάμι;

Τοῦτοι ποὺ πέψαν προξενιὲς οἱ βασιλιοὶ γιὰ σένα,

320

πὼς εἶναι δίχως ἀρετὲς τοὺς ἔχεις γροικημένα;

[444]

[444]

ΠΡΑΞΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΠΕΜΠΤΗ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΒΑΣIΛΕΑΣ

Σύμβουλε, πῶς σοῦ φαίνεται; Εἶδες ποτέ σου τόση

σ’ ἄλλη γυναίκα ἀποκοτιά;

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

                                            Τόση δὲν εἶδα γνώση,

445

λεύτερα θέλω νὰ τὸ πῶ, κι ἂς μοῦ τὸ συμπαθήσει

ἡ ἀφεντιά σου· κι ἂ σταθεῖ λίγο νὰ μοῦ γροικήσει,

θέλω τὴν κάμει νὰ τὸ πεῖ κ’ ἐκείνη μοναχή τση

καὶ νὰ μὴν κάμει τίβοτας κακὸ τοῦ δουλευτῆ τση

μηδὲ τσῆ θυγατέρας τση, μὰ νὰ θελήσει, κρίνω,

450

νὰ συγκλιθεῖ τὴ σήμερο σ’ ὅλο τὸ πράμα κεῖνο

ἁποὺ θελῆσαν οἱ θεοὶ κ’ ἐκάμασι στανιό τση,

κι ὄχι γιὰ πλιὰ χειρότερο, μὰ γιὰ καλύτερό τση.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Μηδὲ μὲ κάμεις, σύμβουλε, μὲ λόγια ψοματένια

νὰ χάσω τὴν ἀπομονὴ τώρα καὶ μετὰ σένα.

455

Τὴ νύκτα μέρα βούλεσαι, σὰ νά ’μου τυφλωμένος

γὴ μονοτάρου δίχως νοῦ, λολὸς καὶ ξεπεσμένος,

πὼς εἶναι νὰ μοῦ πεῖς κ’ ἐσύ.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

                                                Τὴ φρόνεση τὴν τόση

τῆς ἀφεντιᾶς σου ξεύρω τη καὶ τὴν περίσσα γνώση,

κ’ ἐκείνη πάλι ξεύρει ἐμὲ περίσσα μπιστεμένο

460

καὶ λόγον ὣς τὴ σήμερο, λογιάζω, ψοματένιο

νὰ μὴ μοῦ γροίκησε ποτέ, κ’ ἔτσι νὰ χαλινώσει

τὴ μάνητα καὶ τὸ θυμὸ κ’ εἰς τὸ θὰ πῶ νὰ δώσει

τ’ ἀφτιὰ τηνὲ παρακαλῶ, γιατὶ ὁ θυμὸς τυφλώνει

τὸ νοῦ κι ὡς ἄγρια θάλασσα χοχλάζει καὶ φουσκώνει.

465

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Θυμὸ καὶ πλιότερην ὀργὴ καὶ μάνητα ἄλλη τόση

τὸν οὐρανὸ παρακαλῶ σήμερο νὰ μοῦ δώσει,

γιὰ νὰ μπορέσω, καταπῶς ζητᾶ τὸ θέλημά μου,

γδίκια νὰ κάμω κ’ εἰς τσὶ δυο, ν’ ἀλαφρωθεῖ ἡ καρδιά μου.

ΠΡΑΞΙΣ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΕΒΔΟΜΗ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ, ΧΟΡΟΣ, ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ ΚΑΔΕΝΩΜΕΝΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Καλῶς τὸν ἄξο μου γαμπρό, καλῶς τονε, νὰ κάμω

καθὼς τυχαίνει σήμερο τὸν ὄμορφό του γάμο.

Γιὰ ποιά ἀφορμὴ τ’ ἀμμάτια σου κρατεῖς χαμηλωμένα;

650

Νὰ τὰ γυρίσεις ντρέπεσαι μὲ θάρρος πρὸς ἐμένα;

Ἀνέγνωρε κι ἀδιάκριτε κι ἄτυχε, τὸ ψευτό σου

σκῆμα κ’ ἡ ταπεινότητα δὲν εἶναι σ’ ὄφελός σου.

Πέ μου· παιδὶ μικρότατο κι ἀπὸ μικροὺς ἀθρώπους

σ’ ἀνάθρεψα στὸ σπίτι μου, κ’ εἰς ὅλους μου τσὶ τόπους

655

σ’ ἔκαμα μεγαλύτερο παρὰ ἄθρωπο κιανένα

γιὰ νά ’χω τὴν ἀντίμεψην ἐτούτην ἀπὸ σένα;

ΧΟΡΟΣ

Ζεῦ, δός του χάρη, ἀπόκριση φρόνιμη νὰ τοῦ δώσει,

τὴν ἀγριεμένη του καρδιὰ ἂν τύχει νὰ μερώσει.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Στὰ χέρια σου μ’ ἀνάθρεψες, μεγάλον ἔκαμές με,

660

πολλὲς κι ἀρίφνητες τιμές, ἀφέντη μου, ἄξωσές με,

καὶ πάντα μου τὸ γνώριζα, πάντα εὐχαρίστησά σου

καὶ μπιστικὰ στὸ δύνομαι πάντα μου ἐδούλεψά σου.

Μά ’σφαλα, μολογῶ σου το, κ’ ἔμεινα νικημένος

ἀποὺ τὸν πόθο καταπῶς πάντα συνηθισμένος

665

εἶναι τσ’ ἀθρώπους νὰ νικᾶ· δὲν ἤμου μὲ τσ’ ἐχθρούς σου

προδότης σου, δὲν ἔδωκα τσὶ τόπους τσ’ ἐδικούς σου

τ’ ὀχθροῦ σου· νιότη κι ὀμορφιά, σπλάχνος καὶ καλοσύνη

μοῦ κάμασίνε τὴν καρδιὰ στὸν πόθο νὰ συγκλίνει.

Μ’ ἀπεὶς σ’ ἐτοῦτο μ’ ἔφερεν ἡ τύχη ἡ ἐδική μου,

670

θὲ νὰ σοῦ πῶ τὴ σήμερο τίνος κυροῦ παιδί ’μου,

γιὰ νὰ γνωρίσεις πὼς πολὺ δὲν ἤτονε ν’ ἀφήσει

τὸν πόθο βασιλιοῦ παιδὶ τὸ νοῦ του νὰ νικήσει

μ’ ἄλλο παιδὶ ’νοὺς βασιλιοῦ, στέκοντας πάντα ὁμάδι

σ’ μιὰ κατοικιά, τόσους καιρούς, ἀπὸ ταχὺ ὣς τὸ βράδυ.

675

Ξεῦρε λοιπὸ πὼς εἶμαι γιὸς τοῦ βασιλιοῦ τοῦ πλούσου

τσῆ Τσέρτας, τοῦ Θρασύμαχου, τοῦ φίλου τοῦ δικοῦ σου.

Μ’ ἀπεὶς ἡ τύχη ἠθέλησε κ’ ἔμεινε νικημένος

ἀποὺ τσ’ ὀχθρούς σας καὶ τῶ δυὸ κ’ ὕστερα σκοτωμένος,

μ’ ἔφερ’ ἐμὲ στὸ σπίτι σου κ’ εἰς τὴ δική σου χέρα,

680

γιὰ ν’ ἀποθάνω, σὰ θωρῶ, τὴ σημερνὴ νἡμέρα.

Μ’ ἀνίσως κ’ εἶσαι βασιλιός, σὰ σ’ ἔχω γνωρισμένο,

καὶ τ’ ὄνομά σου βρίσκεται στὸν κόσμο ξαπλωμένο,

κάμε ὅλο κεῖνο ἀπάνω μου ἁπού ’θελες θελήσει

κ’ εἰς τὸ παιδί σου νὰ γενεῖ, ἂ σ’ εἴχασι νικήσει

685

στὴ μάχη σὰν τὸν κύρη μου κ’ ἐσένα οἱ ὀχουθροί σου,

κι ὡσὰν ἐμὲ σὲ χέρια ἀλλοῦ νὰ λάχει τὸ παιδί σου.

ΧΟΡΟΣ

Μεγάλο πράμα ἀκούγομε κι ἀλήθεια τὸ κρατοῦμε,

γιατὶ πολλὰ βασιλικὲς τσὶ πράξες του θωροῦμε.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Τοῦτον ὅσες φορὲς τὸ πεῖς, τὸ λέγεις ψόματά σου,

690

μὰ σὲ ποτὲ δὲν ἤτονε βασιλικὴ ἡ γενιά σου.

Μὰ μετ’ αὐτὰ τὰ ψόματα θὲς ἔχει κομπωμένη

τὴν Ἐρωφίλην ἀκομή, τὴν τρισκαταραμένη.

Μᾶλλιος λογιάζω πὼς παιδὶ θὲ νά ’σαι ’νοὺς ὀχθροῦ μου,

’νοὺς κακοθελητῆ πολλὰ κ’ ἐμὲ καὶ τοῦ παιδιοῦ μου,

695

κι ὄφη μικρὸ σ’ ἀνάθρεψα, γιὰ νὰ μὲ φαρμακέψεις,

καὶ πὼς ὀχθρὸς δὲ γίνεται φίλος νὰ μ’ ἀρμηνέψεις.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Τοῦτό ’ναι ἀλήθεια, βασιλιέ, κι ἂν ἔν’ καὶ θὲς σημάδι

πὼς εἶμαι τοῦ Θρασύμαχου, καὶ μαρτυριὲς ὁμάδι,

τό ’να καὶ τ’ ἄλλο σήμερο σοῦ τάσσω νὰ πλερώσω.

700

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Καιρὸ στὴν τόση σου ἀτυχιὰ μιὰν ὥρα δὲ θὰ δώσω.

ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Θυμήσου κιάς, ἀφέντη μου, πὼς μοναχός μου ἐμπῆκα

σ’ τόσους σου ὀχθροὺς πολλὲς φορὲς καὶ νικητὴς ἐβγῆκα.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Πάσα σου δούλεψη καλὰ νὰ μείνει πλερωμένη

σοῦ τάσσω, δίχως ἄργητα τώρα, καθὼς τυχαίνει.

705

Κρατεῖτε τονε, στρατηγοί, κ’ ἐλᾶτε μετὰ μένα,

διπλοῦ νὰ τοῦ ἀντιμέψομε τὰ μὄχει καμωμένα.

ΧΟΡΟΣ

Μὲ μάνηταν ἐμίσεψε καὶ μὲ θυμὸ μεγάλο,

γιαῦτος, λογιάζω, τὴ ζωὴ τοῦ παίρνει δίχως ἄλλο.

Θεέ μου, βούηθησέ του ἐσύ, γιατὶ ἄλλοι δὲ μποροῦσι,

710

στὰ χέρια ἁποὺ τον ὲκρατοῦ, βουηθοί του νὰ γενοῦσι.

ΤΕΛΟΣ ΤΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

ΠΡΑΞΙΣ ΠΕΜΠΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΠΡΩΤΗ

Μαντατοφόρος ἁποὺ δηγᾶται τὸ θάνατο

τοῦ Πανάρετου καὶ χορὸς τῶν κορασίδω

ΧΟΡΟΣ

Ὤφου, καρδιὰ σκληρότατη, κι ἄπονη, πῶς ἐμπόρειε

140

τόση περίσσα παιδωμὴ σ’ τέτοιο κορμὶ κ’ ἐθώρειε;

ΜΑΝΤΑΤΟΦΟΡΟΣ

Μὰ κεῖνος ἁποὺ ὁλοτενιὰς δὲν ἦτο ἀποθαμένος,

μὰ ἀπὸ τσὶ πόνους τσὶ πολλούς, σὰν εἶπα, λιγωμένος,

σ’ λιγάκιν ἐσυνήφερε καὶ λέγει: «Μὴν ἀφήσεις

παρὰ νὰ δώσεις μετὰ μὲ τσ’ ἀλύπητής σου φύσης

145

θροφή, καθὼς τὴν πεθυμᾶ· μ’ ἂν ἔναι δικιοσύνη

στοὺς οὐρανούς, τὴ γδίκια μου κιὰς θέλου κάμει ἐκεῖνοι».

Σ’ τοῦτο φωνιάζει ὁ βασιλιὸς μὲ πλιὰ θυμό, κι ἁρποῦσι

τὴ γλώσσα του καὶ βγάνου τη καὶ χάμαι τὴν πατοῦσι·

καὶ μετὰ τοῦτα τσ’ ἄκουσα τ’ ἀφτιὰ νὰ πεῖ «Ἐρωφίλη»,

150

τὴν ὥρα ποὺ τὴ ρίξασι στὴ γῆν ἐκεῖνοι οἱ σκύλοι·

καὶ τότες καὶ τ’ ἀμμάτια του τοὺς ὅρισε κ’ ἐβγάλα

κ’ εἰσὲ μιὰ κούπα ὁλόχρουση μέσα ζιμιὸ τὰ βάλα,

καὶ μὲ μεγάλη του χαρὰ τὰ πιάνει καὶ θωρεῖ τα

κι ἀπόκεις χάμαι τά ’ριξε στὸ χῶμα καὶ πατεῖ τα·

155

καὶ πλιὰ ἄγριος μέσα στὴ χαρὰ τῶν ἔδειξε σημάδι

καὶ τὰ καημένα χέρια του τοῦ κόψασιν ὁμάδι,

κι ὡσὰν τὸν ἔκαμε καθὼς γροικᾶτε, τοῦ σιμώνει

κι ὅσον ἐμπόρειε πλιὰ ψηλὰ τὰ χέρια του σηκώνει,

καὶ τὸ μαχαίρι τ’ ἄπονο στὰ σωθικὰ τοῦ βάνει

160

κι ἀλύπητα τὸν ἔσφαξε· μὰ πρίχου ν’ ἀποθάνει,

σὰ λιόντας ἐμουγκίστηκε καὶ τὰ πρικιά του χείλη

δυὸ τρεῖς φορὲς ἀνοίξασι νὰ ποῦσιν «Ἐρωφίλη»

σ’ τσ’ ὕστερους ἀναστεναμούς, μὰ λείποντας ἡ γλώσσα

τ’ ὄνομα μόνο τὸ γλυκὺ δίχως λαλιὰν ἐδῶσα·

165

κι ὅσοί ’χα πόνο στὴν καρδιὰ κι ἀγάπην ἐγνωρίσα,

πὼς «Ἐρωφίλη» ἐλέγασι καλότατα ἐγροικῆσα.

ΧΟΡΟΣ

Πέτρινην ἔχει τὴν καρδιὰ τὰ λόγια αὐτὰ ποὺ ἀκούσει

καὶ τὸ ζιμιὸ τ’ ἀμμάτια του βρύσες νὰ μὴ γενοῦσι.

ΠΡΑΞΙΣ ΠΕΜΠΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΤΡΙΤΗ

ΕΡΩΦΙΛΗ, ΝΕΝΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΑΣ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Καλῶς τὴ θυγατέρα μου τὴν πολυαγαπημένη,

ὁποὺ ποτὲ ἐκ τὸν ὁρισμὸ τ’ ἀφέντη τση δὲ βγαίνει.

Τόπο μᾶς δός, Χρυσόνομη, κ’ ἔλα σ’ λιγάκι πάλι,

330

γιατὶ δὲ θέλω, τὸ θὰ πῶ, νὰ τὸ γροικήσουν ἄλλοι.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Μισεύγει ἡ νένα μου ἀπὸ δῶ καὶ πλιότερα τρομάσσω,

παρὰ νὰ σκοτεινιάζουμου μόνια μου σ’ ἄγριο δάσο.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Καλὰ καὶ ταραχὴ πολλὴ μὄδωκε, θυγατέρα,

τὸ σφάλμα σου τ’ ἀμέτρητο τὴ σημερνὴν ἡμέρα,

335

κι ὁ νοῦς μου νὰ σκοτείνιασε καὶ ν’ ἅψεν ἡ καρδιά μου,

καὶ νά ’λεγα τὸ πὼς ποτὲ δὲν παύτει ἡ μάνητά μου,

μ’ ὅλον ἐτοῦτο, βάνοντας στὸ λογισμό μου πάλι

τὸν πόνο τὸν ἀξείκαστο, τὴν πρίκα τὴ μεγάλη

ἁπού ’χα πάρει στό ’στερο, ἂ σ’ εἶχα θανατώσει,

340

σὲ καλοσύνην ἔστρεψα τὴ μάνητα τὴν τόση,

κι ἀγδίκιωτο ἀποφάσισα ν’ ἀφήσω τὸ θυμό μου,

κ’ ἐκεῖνον ὁποὺ μοῦ ’φταιξε, νὰ κάμω καὶ γαμπρό μου·

ἔτσι, ἐδεκεῖ ποὺ βρίσκετο κι ἀνίμενε νὰ σώσω,

τυραννισμένο θάνατο κι ἄπονο νὰ τοῦ δώσω,

345

ἐπῆγα κ’ ηὕρηκά τονε κ’ ἔκαμα νὰ γροικήσει,

μὲ σπλάχνος μεγαλότατο πὼς τοῦ ’χα συμπαθήσει·

κ’ ἐκεῖνο ποὺ δὲν ἤξευρα μηδ’ ἄκουσά το πλέα,

πὼς εἶναι τοῦ Θρασύμαχου παιδὶ τοῦ βασιλέα,

μοῦ ’πε, τὸ ποιό πρωτύτερας ἂν ἤθελα γροικήσει,

350

τόσα περίσσα καὶ πολλὰ δὲν ἤθελα μανίσει.

ΕΡΩΦΙΛΗ

Μά τὴν ἀλήθεια, ἀφέντη μου, ποτέ του τέτοιο πράμα

δὲ μοῦ ’πε, καὶ γροικώντας το τό ’χω μεγάλο θάμα,

κι ὄχι γιατ’ εἶναι βασιλιοῦ παιδί, γιατὶ ἔτοια χάρη

νά ’χει δὲν ἠμπορεῖ παρὰ βασιλικὸ κλωνάρι,

355

μὰ μοναχὰς γιατὶ κουρφὸ τόσο καιρὸ τὸ κράτειε

καὶ μὲ διχῶς περηφανειὰ στὸν κόσμον ἐπορπάτειε!

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Ἔτσ’ εἶναι, θυγατέρα μου, κ’ εὐχαριστῶ τὴ μοίρα,

κιὰς ἁποὺ μ’ ἔκαμε παιδὶ ’νοὺς βασιλιοῦ κ’ ἐπῆρα.

Γιὰ κεῖνον ἔκραξα κ’ ἐσέ, γιὰ νὰ σοῦ συμπαθήσω,

360

σὰν κ’ ἐκεινοῦ ἐσυμπάθησα στὸ σφάλμα του τὸ πλῆσο.

Τὸ πράμα ἁπού ’καμες λοιπὸ στανιῶς μου, συχωρῶ σου,

κι ἄντρας ἂς εἶ ὁ Πανάρετος, σὰν τονὲ θές, δικός σου,

κι ἂς εἶναι τ’ ὄχι θέλημα, κι ὄρεξη τὸ στανιό μου,

προξενητὴς ὁ πόθος σας, βουηθὸς τὸ ριζικό μου.

365

Κι ὀγιὰ νὰ γνώσεις πλιὰ καλλιὰ πὼς ἐσυμπάθησά σου,

θέλω γι’ ἀγάπη μου ἀκομὴ νὰ πάρεις χάρισμά σου

τὰ πράματα ἁποὺ βρίσκονται σ’ ἐτοῦτο τὸ βατσέλι·

σίμωσε, δέ τα· χάρισμα πλῆσο φανῆ σου θέλει.

435

ΠΡΑΞΙΣ ΠΕΜΠΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

ΕΡΩΦΙΛΗ μοναχὴ

ΕΡΩΦΙΛΗ

Ὢ κύρη μου, μὰ κύρη πλιὸ γιάντα νὰ σ’ ὀνομάζω

κι ὄχι θεριὸν ἀλύπητο κι ἄπονο νὰ σὲ κράζω,

πειδὴ περνᾶς στὴν ὄρεξη πάσα θεριὸ τοῦ δάσου,

καὶ πλιὰ ἄγρια παρὰ λιονταριοῦ μοῦ ’δειξες τὴν καρδιά σου.

Θεριὸ λοιπὸ ἀνελύπητο παρὰ θεριὸ κιανένα,

440

γιὰ ποιά ἀφορμὴ δὲν ἔσφαξες τὴν ταπεινὴ κ’ ἐμένα;

Μὰ κεῖνο ποὺ δὲν ἔκαμε τὸ χέρι τ’ ἄπονό σου

θέλω τὸ κάμει μόνια μου κιὰς μὲ τὸ στανικό σου,

γιατὶ δὲ μοῦ ’ναι μπορετό, μηδὲ ποτὲ τυχαίνει,

μιὰν ὥρα ἀποὺ τὸ ταίρι μου νὰ ζῶ ξεχωρισμένη.

445

Ταίρι ἀκριβό μου καὶ γλυκύ, φῶς καὶ παρηγοριά μου,

καὶ πῶς σὲ βλέπου τσῆ φτωχῆς τὰ μάτια τὰ δικά μου,

καὶ μ’ ὅλο τοῦτο δύνουνται τὰ μέλη μου καὶ ζιοῦσι,

τ’ ἀμμάτια μου καὶ βλέπουσι, τὰ χείλη καὶ μιλοῦσι;

Πάντα, ἀκριβέ μου, ταίρι μου, μ’ ἔθρεφεν ἡ θωριά σου·

450

τώρα στὸν Ἅδη τὴ φτωχὴ μὲ βάνει ἡ ἀσκημιά σου,

κι ἀλλοῦ τ’ ἀμμάτια μου, ὢχ ὀϊμέ, στανιό τως συντηροῦσι,

γιατὶ ἔτσι σὰ σ’ ἐκάμασι τρέμου νὰ σὲ θωροῦσι.

Πανάρετέ μου ἀφέντη μου, ποῦ ’ν’ τὰ πολλά σου κάλλη,

ποῦ κείνη ἡ νόστιμη θωριὰ καὶ πάσα χάρη σου ἄλλη;

455

Ποῦ ’ναι τὰ μάτια τὰ γλυκιά, ποιόν ἄπονο μαχαίρι

σοῦ τά ’βγαλε κ’ ἐτύφλωσεν ἐμέ, ἀκριβό μου ταίρι;

Στόμα μου νοστιμότατο καὶ μοσκομυρισμένο,

βρύση ὁλωνῶ τῶν ἀρετῶ, ζαχαροζυμωμένο,

γιάντα τὰ πλουμισμένα σου καὶ τὰ γλυκιά σου χείλη

460

τὴ δούλη σου δὲν κράζουσιν, ὀϊμέ, τὴν Ἐρωφίλη;

Γιάντα σωπᾶς στὸν πόνο μου, γιάντα στὰ κλαήματά μου

δὲ συντυχαίνεις δυὸ μικρὰ λόγια σ’ παρηγοριά μου;

Μὰ δίχως γλώσσα ἀπόμεινες καὶ πῶς νὰ μοῦ μιλήσεις,

πῶς τὴν πολλὰ βαρόμοιρη νὰ μὲ παρηγορήσεις;

465

Πῶς νὰ μοῦ παραπονεθεῖς, πῶς νὰ μοῦ πεῖς «ψυχή μου,

γιὰ σένα μόνο θάνατον ἐπῆρε τὸ κορμί μου;»

Κ’ ἐσᾶς, χεράκια μου ἀκριβά, ποιά χέρια ἀποκοτῆσα

κι ἄπονα ἀποὺ τὸ δόλιο σας κορμὶ σᾶς ἐχωρίσα;

Χέρια, ποὺ σᾶς ἐτύχαινε σκῆπτρο νὰ σᾶς βαραίνει

470

καὶ μοναχὰ νὰ δίδετε νόμο στὴν οἰκουμένη!

Γιὰ ποιά ἀφορμὴ δὲν πιάνετε τὰ χέρια τὰ δικά μου,

γιάντα στὸ στῆθος σπλαχνικὰ κι ἀπάνω στὴν καρδιά μου

δὲν γγίζετε, ν’ ἀλαφρωθεῖ, τσὶ πόνους τση νὰ χάσει,

κ’ ἐτούτη τὴν τρομάρα τση τὴν τόση νὰ σκολάσει;

475

Καὶ σύ, καρδιὰ ἀντρωμένη μου, τοῦ πόθου φυλαχτάρι,

ποιόν ἦτο κεῖνο τ’ ἄπονο κι ἀγριότατο λιοντάρι

ποὺ σ’ ἔβγαλε ἐκ τὸν τόπο σου κ’ αἱματοκυλισμένη

τ’ ἀμμάτια μου νὰ σὲ θωροῦ μ’ ἔκαμε τὴν καημένη;

Καρδιά μου ἀγαπημένη μου, γλυκότατη καρδιά μου,

480

πόσα τοῦ πόθου βάσανα εἶχες γιὰ ὄνομά μου!

Πάντά ’ζιες μ’ ἀναστεναμοὺς κ’ ἐθρέφουσου μὲ πρίκες,

κ’ εἰς τό ’στερο ἀνασπάστηκες κ’ ἐκ τὸ κορμί σου βγῆκες,

γιὰ νὰ μπορῶ τριγύρου σου νὰ δῶ πὼς εἶν’ γραμμένο

τ’ ὄνομα τσ’ Ἐρωφίλης σου τὸ πολυαγαπημένο.

485

Ὤφου, πρικύ μου ριζικὸ κι ἀντίδική μου μοίρα,

πόσα γοργὸ μ’ ἐκάμετε νύφη γιαμιὰ καὶ χήρα!

Μοίρα κακὴ γιὰ λόγου μου, κομπώτρα κι ὀχθρεμένη,

σ’ ποιό τέλος μ’ ἐκατάφερες τὴν πολυπρικαμένη!

Ποιό πράμα μ’ ἄξωσες νὰ δῶ, ποιά πρίκα νὰ γνωρίσω,

490

ποιά παιδωμή, ποιό βάσανο, ποιόν πόνο νὰ γροικήσω!

Ποῦ κεῖνα πού ’λεγες τοῦ νοῦ, ποῦ κεῖνα ποὺ ἀπὸ σένα

τ’ ἀμμάτια μου ἀνιμένασι νὰ δοῦσι τὰ καημένα;

Χαρὲς περίσσες μοῦ ’τασσες, καὶ πρίκες μὲ γεμώνεις·

ζήση κι ἀνάπαψη πολλή, καὶ θάνατο μ’ ἀξώνεις.

495

Λαμπρὸ τὸν ἥλιο μοῦ ’δειξες κ’ ἔλπιζα καλοσύνη,

μὰ τὸ ζιμιὸ θαμπώθηκε κι ἄγριος καιρὸς ἐγίνη.

Χρουσὸ στεφάνιν ἔβαλες ἀπάνω στὴν κορφή μου,

κι ὄφης ἐγίνηκε ζιμιὸ κ’ ἐπῆρε τὴ ζωή μου·

πολλὴ δροσὰ μ’ ἐπότισες, μά ’το φαρμακεμένη

500

κι ὀλπίζοντας πὼς θρέφομαι, μένω θανατωμένη.

Τὴν πόρτα τσῆ Παράδεισος μ’ ἄνοιξες, κι ἀπὸ κείνη

στὴν Κόλαση μ’ ἐπέρασες κι ἀλύπητα μὲ κρίνει.

Ψευτὸ καλὸ μοῦ χάρισες κι ὡς ὄνειρον ἐχάθη,

σὰ χόρτον ἐξεράθηκε, σὰ ρόδον ἐμαράθη·

505

σὰν ἀστραπὴ ἧψε κ’ ἔσβησε κ’ ἔλυσε σὰν τὸ χιόνι,

σὰ νέφαλον ἐσκόρπισε στὸν ἄνεμο, σὰ σκόνη.

Μὰ δὲ φυρᾶς τὰ πάθη μου, δὲ μοῦ λιγαίνεις πρίκα,

κ’ οἱ κρίσες μου κ’ οἱ πόνοι μου παντοτινοὶ ἐγενῆκα·

καὶ πλιότερη τὴν παιδωμὴ γιὰ νά ’χω καὶ τὰ βάρη,

510

τὰ πάθη μου δὲν ἔχουσι νὰ μὲ σκοτώσου χάρη.

Μὰ κεῖνο ποὺ δὲ δύνεται τόσος καημὸς νὰ κάμει,

θέλει τὸ κάμει ἡ χέρα μου καὶ τὸ μαχαίρι ἀντάμι·

στὸν Ἅδην ἂς μὲ πέψουσι, κι ὁ κύρης ἄπονός μου,

τὴ βασιλειά του ἂς χαίρεται καὶ τσὶ χαρὲς τοῦ κόσμου.

515

Στῆθος μου κακορίζικο, καρδιά μου πρικαμένη,

πόσά ’τονε καλύτερο ποτέ μου γεννημένη

στὸν κόσμο νὰ μὴν εἶχα ’σται, πόσά ’τονε καλλιά μου,

λάμψη ἥλιου νὰ μὴ δούσινε τ’ ἀμμάτια τὰ δικά μου.

Τὸ πνέμα σου, Πανάρετε, ταίρι γλυκότατό μου,

520

παρακαλῶ σε νὰ δεχτεῖ τὸ πνέμα τὸ δικό μου,

σ’ ἕνα νὰ στέκομέστανε τόπο, καὶ μιὰν ὁμάδι

Κόλαση γὴ Παράδεισο νὰ γνώθομε στὸν Ἅδη.

Πανάρετε, Πανάρετε, Πανάρετε, ψυχή μου,

βούηθα μου τσῆ βαρόμοιρης καὶ δέξου τὸ κορμί μου.

Ἐδῶ πιάνει τὸ μαχαίρι ὁποὺ ἤτονε στὸ βατσέλι καὶ

σφάζεται καὶ πέφτει σκοτωμένη καὶ εἰς λιγάκιν ἔρχουνται

οἱ κορασίδες τση γυρεύοντάς τηνε.

[609]

[609]

ΠΡΑΞΙΣ ΠΕΜΠΤΗ

ΣΚΗΝΗ ΕΚΤΗ

ΒΑΣΙΛΕΑΣ, ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ, ΝΕΝΑ, ΧΟΡΟΣ

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

Ἀφέντη, τὴν καημένη μας κερὰ τὴν πρικαμένη

σὰν ἤθελεν ἡ μοίρα μας, βλέπομε σκοτωμένη

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Καὶ τίς τὴν ἐθανάτωσε;

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

                                        Τοῦτα καὶ τὸ μαχαίρι

610

[611]

[611]

[612]

[612]

τὴ θανατῶσα, ἀφέντη μου, μὲ τὸ δικό τση χέρι.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Κι ὀμπρός σας ἐσκοτώθηκε;

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

                                                 Χάμαι ξεψυχημένη

τὴν ηὕραμε, ὅντεν ἤρθαμε.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

                                               Δὲν πρέπει ν’ ἀνιμένει

γεῖς ἁπ’ ἐργάζεται κακά, παρὰ τὸ τέλος νά ’χει

κακὸ περίσσσα κι ἄτυχο σ’ ὅποια μερὰ κι ἂ λάχει.

615

Θλίβομαι καὶ πρικαίνομαι πὼς χάνω τὸ παιδί μου,

μὰ πὼς τελειώνει μετ’ αὐτὴ σήμερο ἡ ἐντροπή μου

χαίρομαι τόσο, ἁποὺ ποσῶς τὴν πρίκα αὐτὴ δὲ χρήζω,

μάλλιοστας πλιὰ πασίχαρος παρὰ ποτὲ γυρίζω·

γιατὶ μὲ διχωστὰς τιμὴ τὰ πλούτη δὲ φελοῦσι,

620

[621]

[621]

κι ὅποιοι ἀπομένου μ’ ἐντροπὴ δὲν ἠμπορὰ κραχτοῦσι

σ’ τοῦτο τὸν κόσμο ζωντανοί.

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

                                                   Τὸ πράμαν ἁποὺ κρίνει

τῆς ἀφεντιᾶς σου ἡ φρόνεψη, μηδένας τ’ ἀντιτείνει·

μηδὲ τυχαίνει, οὐδὲ μπορεῖ· μ’ ἄλλοι παρὰ παιδί σου

τόση μεγάλη βασιλειὰ νὰ θὰ κλερονομήσου

625

κρίμα πολὺ μοῦ φαίνεται, κ’ ἔχω καὶ γροικημένο

πὼς τὸ συμπάθιο μοναχὰς στὸν κόσμο γεννημένο

βρίσκεται ἀποὺ τὸ φταίσιμο, κι ἀλύπητους καλοῦσι

τσ’ ἀθρώπους ἁποὺ φταίσιμο δὲ θὲ νὰ συμπαθοῦσι.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Τοῦτο μπορέσειν ἤθελε νὰ λέγεται γιὰ τσ’ ἄλλους

630

κι ὄχι ποτὲ γιὰ βασιλιοὺς τόσα στὴ γῆ μεγάλους.

Μ’ ἂν ἔν’ καὶ κλερονόμος μου δὲ βρίσκεται παιδί μου,

τ’ ὄνομα κλερονόμος μου θέλ’ εἶσται κ’ ἡ τιμή μου,

καὶ σώπασε τὰ λόγια σου, γὴ τάσσω σου κ’ ἐσένα,

γιατὶ ἦρθες τὴ δασκάλισσα νὰ κάμεις μετὰ μένα,

635

πὼς τσῆ κερᾶς σου συντροφιὰ στὸν Ἅδη νὰ σὲ πέψω,

κι ἄλλα νὰ λέγεις φρόνιμα λόγια νὰ σ’ ἀρμηνέψω.

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

Κλιτή, ὅσο μοῦ ’ναι μπορετό, στὰ πόδια τσ’ ἀφεντιᾶς σου

πέφτω ἡ φτωχή, καὶ ταπεινὰ τὴν ὑψηλότητά σου

παρακαλῶ στὰ μίλησα συμπάθιο νὰ μοῦ δώσει,

640

γιατὶ σὲ τοῦτο μ’ ἔφερε μόνον ἡ πρίκα ἡ τόση.

Εἰς τοῦτο γονατίζοντας κάμνει ἀτή τση πὼς ἀγκαλιάζει

τὰ πόδια του νὰ τὰ φιλήσει κ’ ἐκείνη τὰ σφίγγει καὶ ρίχτει

τονε χάμαι· ἀπέκεις κράζει ὅλες νὰ ράξουν γιὰ νὰ τονὲ

σκοτώσουσι.

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

Γυναῖκες μου, ὅλες τρέξετε νὰ κάμομεν ὁμάδι

τοῦτο τὸν ἀπονότατο νὰ κατεβεῖ στὸν Ἅδη.

Ἐδῶ ράσσουσιν ὅλες καὶ κολοῦσι του.

ΒΑΣΙΛΕΑΣ

Βουηθήσετέ μου, δοῦλοι μου, τρέξετε, στρατηγοί μου,

κι ἄπονα μὲ πληγώνουσι καὶ παίρνου τὴ ζωή μου.

Ἐδῶ τονὲ σκοτώνουσι κ’ εἰς τοῦτο βγαίνει ἡ ἀσκιὰ τοῦ

ἀδερφοῦ του καὶ στένεται ἀπὸ πάνω του καὶ λέγει:

645

ΑΣΚΙΑ

Τοῦτον ἐστέκουμου νὰ δῶ τὸ τέλος στὸ κορμί σου·

τώρα ἂς κατέβει μετὰ μὲ στὸν Ἅδην ἡ ψυχή σου,

νά ’χει κ’ ἐκεῖ τσὶ παιδωμὲς πάντα, καθὼς τυχαίνει,

τόση μεγάλη σου ἀτυχιὰ νὰ μείνει πλερωμένη.

ΝΕΝΑ

Γυναῖκες μου, τὴν ἀπονιὰ σκολάσετε τὴν τόση,

650

τὸ θάνατο μὲ θάνατο σώνει σας νὰ πλερώσει.

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

Ἄπονος κι ἀνελύπητος εἶν’ ὅποιος τὸ κατέχει

κ’ εἰς τοῦτον ἁποὺ κάμαμε λύπηση λίγην ἔχει.

ΝΕΝΑ

Ὢ βασιλιὲ κακότυχε, ὢ πλῆσα κακομοίρη,

Παρὰ κιανέναν ἄθρωπο, παρὰ κιανένα κύρη·

655

σήμερο ἐπέτας σ’ τσ’ οὐρανοὺς κ’ ἔβανες εἰς τὸ νοῦ σου

χαρὲς καὶ καλοριζικιὲς ἐσὲ καὶ τοῦ παιδιοῦ σου,

κ’ ἐσένα πρίκες σ’ ηὕρασι, θάνατοι σ’ ἐπλακῶσα

καὶ τ’ ὄνομά σου ἐλειώσασι, τσὶ δόξες σου ἐτελειῶσα.

ΚΟΡΑΣΙΔΕΣ

Τί στέκομέστα πλιὸν ἐδῶ, τί καρτεροῦμε πλιά μας;

660

Στὴν κάμερά τση ἂς πάγομε τὴ δόλια τὴν κερά μας,

τὸ ξόδι τση νὰ κάμομε μὲ πόνο καὶ μὲ θλίψη,

κι οὐδὲ κιαμιὰ ἀπὸ λόγου μας τιμὴ μηδὲ τσῆ λείψει·

κ’ ἐτοῦτον ἂς ἀφήσομε τὸν ἄπονο, νὰ βγοῦσι

σκύλοι, σὰν εἶναι τὸ πρεπό, νὰ τονὲ μοιραστοῦσι.

665

Πιάστε τη, κορασίδες μου, πιδέξα ὅσο μπορεῖτε·

μάτια μου κακορίζικα, κ’ἴντά ’ναι τὰ θωρεῖτε!

Εἰς τοῦτο τὴ σηκώνουσιν οἱ κορασίδες τση καὶ πᾶσι μέσα

μὲ τὴν νένα καὶ ὁ χορὸς τῶν γυναικῶν, ἀπομένοντας καὶ

λέγοντας τὰ κατωγεγραμμένα βέρσα, σέρνου καὶ τὸ βασιλιὰ

μέσα καὶ χάνεται.

ΧΟΡΙΚΟ

ΧΟΡΟΣ

Ὤ, πόσα κακορίζικους, πόσα λολοὺς νὰ κράζου

τυχαίνει κείνους ἁποὺ ἐδῶ κάτω στὴ γῆ λογιάζου

πὼς εἶναι καλορίζικοι κ’ εἰς τ’ ἄστρη πὼς πετοῦσι

670

γιὰ πλοῦτος, δόξες καὶ τιμὲς ἁποὺ σ’ αὐτοὺς θωροῦσι!

Γιατὶ ὅλες οἱ καλομοιριὲς τοῦ κόσμου καὶ τὰ πλούτη

μιὰ μόνο ἀσκιά ’ναι στὴ ζωὴ τὴν πρικαμένη τούτη,

μιὰ φουσκαλίδα τοῦ νεροῦ, μιὰ λάβρα ποὺ τελειώνει

τόσα γοργὸ ὅσο πλιὰ ψηλὰ τσὶ λόχες τση σηκώνει.

ΤΕΛΟΣ ΤΣΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ