71.jpg

Αισώπου Μύθοι

Οι «αισώπειοι μύθοι» εισάγουν στην κλασική αρχαιότητα (6ος-5ος αι. π.Χ.) ένα νέο είδος με μεγάλη επίδραση στη μεταγενέστερη λογοτεχνία, τον διδακτικό μύθο. Αυτές οι σύντομες, αλληγορικές/διδακτικές και διασκεδαστικές ιστορίες με πρωταγωνιστές, συνήθως, ζώα με ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά αρχικά διαδόθηκαν προφορικά, όμως από την ελληνιστική εποχή (4ος αι. π.Χ.) και μετά γνώρισαν αλλεπάλληλες γραπτές επεξεργασίες και πλούσια μεταφραστική τύχη σε άλλες γλώσσες. Οι πρώτες δημώδεις μεταφράσεις εμφανίζονται στον 16ο αι. με μικρή χρονική απόσταση μεταξύ τους. Η πεζή, του Ανδρόνικου Νούκιου, σηματοδοτεί την απαρχή της έντυπης σταδιοδρομίας των νεοελληνικών Μύθων και η έμμετρη, του Γεώργιου Αιτωλού, φανερώνει τις μεγάλες δυνατότητες του δημώδους ποιητικού λόγου.
42.jpg

Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης

Το Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης είναι ένας θρήνος για την άλωση της Πόλης. Διασώθηκε ανώνυμο, ενώ ο χρόνος της συγγραφής του τοποθετείται μετά το 1453. Είναι γραμμένο σε 118 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους και σε γλώσσα απλή, όμως με κάποιους αρχαϊσμούς και ιδιωματικά στοιχεία.
1.jpg

Απόκοπος

Γραμμένος είτε στο πρώτο είτε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, αλλά τυπωμένος για πρώτη φορά στη Βενετία το 1509, γνώρισε αλλεπάλληλες ανατυπώσεις και έγινε ένα από τα δημοφιλέστερα αναγνώσματα του νέου ελληνισμού, τουλάχιστον για τους επόμενους τρεις αιώνες. Ο Απόκοπος του Μπεργαδή περιγράφει μια ονειρική κάθοδο στον άλλο κόσμο και αποτελεί το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της πρώιμης Αναγέννησης στην κρητική λογοτεχνία. Είναι συνθεμένος σε βυζαντινή δημώδη γλώσσα με πολλά στοιχεία του κρητικού ιδιώματος και στις βενετικές εκδόσεις αποτελείται από 556 ζευγαρωτά ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, ωστόσο το τελευταίο τμήμα του γενικά θεωρείται νόθο.
34.jpg

Αφήγησις Λιβίστρου και Ροδάμνης

Πρόκειται για την εκτενέστερη, δομικά πολυπλοκότερη και τεχνικά αρτιότερη από τις πέντε βυζαντινές ερωτικές μυθιστορίες της παλαιολόγειας περιόδου (13ος-15ος αι.), ίσως και την παλαιότερη χρονολογικά. Η πλούσια χειρόγραφη παράδοσή της (σε πέντε κώδικες) περιλαμβάνει τρεις διαφορετικές διασκευές, αποτελώντας αδιάψευστο μάρτυρα της δημοφιλίας ενός κειμένου που σε μεγάλο βαθμό συνεχίζει και παράλληλα ανανεώνει, με πρωτοποριακές αφηγηματικές τεχνικές, καθώς και με άλλα στοιχεία, τη μακραίωνη μυθιστορ(ηματ)ική παραγωγή σε ελληνική γλώσσα.
60.jpg

Βαρλαάμ και Ιωάσαφ

Αγιολογικό μυθιστόρημα που αποτελεί μετάφραση/διασκευή σε ελληνική γλώσσα του βίου του Βούδα. Το κείμενο αφηγείται την ιστορία του ινδού και ειδωλολάτρη βασιλιά Αβενήρ και του υιού του Ιωάσαφ, ο οποίος, με τη μεσολάβηση του ασκητή Βαρλαάμ, ασπάστηκε το χριστιανικό δόγμα. Η δημιουργία της πρώτης παραλλαγής σε ελληνική λόγια γλώσσα χρονολογείται στον 7ο-8ο αιώνα, ενώ η εμφάνιση των δημωδών παραλλαγών αρχίζει από τον 16ο αιώνα και εξής.
8.jpg

Βασιλεύς ο Ροδολίνος

Ο Βασιλεύς ο Ροδολίνος είναι τραγωδία που γράφτηκε στο Ρέθυμνο από τον Ιωάννη Ανδρέα Τρώιλο κατά τον 17ο αιώνα και εκδόθηκε στη Βενετία το 1647. Το πρότυπο της τραγωδίας αυτής είναι το έργο Il Re Torrismondo του Torquato Tasso, με σημαντικές ωστόσο τροποποιήσεις στη δομή και στο περιεχόμενο. Ο Ροδολίνος χαρακτηρίζεται από υψηλή αισθητική ποιότητα, περίτεχνο και σύνθετο ύφος και εκφραστική γλώσσα.
64.jpg

Διήγησις Βελισαρίου

Η Ιστορία του Βελισαρίου είναι μία έμμετρη ηθικοδιδακτική μυθιστορία του 14ου αιώνα. Η υπόθεση του έργου αφορά τον θρυλικό στρατηγό του Ιουστινιανού, Βελισάριο, ο οποίος πέφτει θύμα του φθόνου της αριστοκρατίας εξαιτίας των λαμπρών κατορθωμάτων του και της αγάπης που του δείχνει ο λαός.
33.jpg

Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη του Ιμπερίου θαυμαστού και κόρης Μαργαρώνης

Έρωτική μυθιστορία της παλαιολόγειας περιόδου που διασκευάζει το δημοφιλές γαλλικό ιπποτικό μυθιστόρημα Pierre de Provence et la Belle Marguelonne. Η αρχική της σύνθεση τοποθετείται κάπως αόριστα στον 15ο αιώνα και αποτελεί το μοναδικό έργο του είδους του που σώζεται τόσο σε ανομοιοκατάληκτη όσο και σε μεταγενέστερη ομοιοκατάληκτη μορφή. Το κείμενο γνώρισε πλούσια διάδοση, χειρόγραφη και προπαντός έντυπη, καθώς με τη μορφή της ριμάδας αποτέλεσε ένα από τα διαχρονικότερα ψυχαγωγικά αναγνώσματα του νέου ελληνισμού.
49.jpg

Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης

Η Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης ανήκει στην κατηγορία των έμμετρων ερωτικών-ιπποτικών μυθιστορημάτων της παλαιολόγειας περιόδου. Πιο συγκεκριμένα, η σύνθεσή της τοποθετείται ανάμεσα στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα. Το έργο, γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο και σε δημώδη γλώσσα, διασκευάζει ένα ξένο πρότυπο και μας παραδίδεται ανώνυμο.
62.jpg

Διήγησις του Αχιλλέως

Έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα (ή μυθιστορία) του 14ου-15ου αιώνα, που παραδίδεται ανώνυμα σε τρεις παραλλαγές και παρουσιάζει ως κεντρικό ήρωα τον Αχιλλέα, του οποίου –όπως φαίνεται– μόνο το όνομα σχετίζεται με το γνωστό μυθικό πρόσωπο. Όλο το έργο δείχνει μια σχέση επιρροής από το έπος ή από τα πρότυπα του έπους του Διγενή Ακρίτη, ενώ, ταυτοχρόνως, παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με τα βυζαντινά ερωτικά-ιπποτικά μυθιστορήματα.
73.jpg

Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, η ποία λέγεται Κρόνικα, τουτέστιν Χρονικόν

Ο Λεόντιος Μαχαιράς έζησε πιθανότατα μεταξύ του β΄ μισού του 14ου και του α΄ μισού του 15ου αι. Το έργο του καλύπτει μια μακρά περίοδο της κυπριακής ιστορίας, δίνεται όμως ιδιαίτερη έμφαση στην αυτοκρατορική δυναστεία των Φράγκων Λουζινιάν. Το εγκωμιασμένο κείμενό του κατέχει δύο σημαντικά πρωτεία στο ευρύτερο πλαίσιο της δημώδους γραμματείας: είναι το πρώτο πεζό και συνάμα το πρώτο γραμμένο σε ιδιωματική (κυπριακή) γλώσσα χρονικό, που ανανεώνει με αυτόν τον τρόπο τη μακραίωνη ελληνική ιστοριογραφική/χρονικογραφική παράδοση.
39.jpg

Ερωτόκριτος

Ερωτική μυθιστορία του Βιτσέντζου Κορνάρου, γραμμένη στις αρχές του 17ου αιώνα, δομημένη σε πέντε μέρη και αποτελούμενη από περίπου 10.000 στίχους. Πρόκειται για την πολύ δημοφιλή στον τουρκοκρατούμενο ελληνισμό, και μέχρι σήμερα, ιστορία της βασιλοπούλας Αρετούσας που αγαπήθηκε με τον γιο ενός συμβούλου του πατέρα της και υπέμειναν τέσσερα χρόνια εκείνος την εξορία και αυτή τη φυλακή, μέχρι ο βασιλιάς να αποδεχτεί τον Ρωτόκριτο αναγνωρίζοντας την ανδρεία και τη φρόνησή του.
20.jpg

Ερωτοπαίγνια

Αξιόλογη συλλογή 112 σύντομων ερωτικών ποιημάτων του 15ου αιώνα που περιλαμβάνει την «Ερωτική αλφάβητο», τα «Εκατόλογα της αγάπης», ερωτικά δίστιχα και άσματα κ.ά. Μολονότι κάποιοι μελετητές έχουν υποστηρίξει τη ροδιακή προέλευση των ποιημάτων, τα τελευταία πιθανότατα προέρχονται από τον ευρύτερο νησιωτικό, ενδεχομένως τον δωδεκανησιακό, χώρο. Είναι έργο άγνωστου/ων ποιητή/ών και αποτελεί εξαίρετο δείγμα της πρώιμης λαϊκής και λαϊκότροπης νεοελληνικής ποίησης.
36.jpg

Ερωφίλη

Πρόκειται για έμμετρη τραγωδία του Γεώργιου Χορτάτση, γραμμένη στα τέλη του 16ου αιώνα, η οποία διαδραματίζεται στην Αίγυπτο της προχριστιανικής εποχής. Ο κρυφός γάμος της βασιλοπούλας Ερωφίλης με έναν στρατηγό του πατέρα της πυροδοτεί την οργή του τελευταίου και το έργο τελειώνει με τον θάνατο των τριών κύριων προσώπων. Το έργο αποτελείται από πρόλογο, 5 πράξεις, 4 ιντερμέδια και 4 χορικά.
21.jpg

Η Βοσκοπούλα

Ποιμενικό ειδύλλιο, έργο ανώνυμου συγγραφέα, αποτελούμενο από 476 ενδεκασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους, εξαίρετο δείγμα της ποιμενικής ποίησης στον ελληνικό χώρο. Αφηγείται την τυχαία συνάντηση και τον κεραυνοβόλο έρωτα ενός βοσκού και μιας πολύ όμορφης βοσκοπούλας. Τοποθετείται χρονικά στην εποχή ακμής της κρητικής λογοτεχνίας (περ. 1580-1669), είναι γραμμένο στην κρητική διάλεκτο και αγαπήθηκε πολύ τόσο από τους λογίους όσο και από τον απλό λαό.
22.jpg

Η Θυσία του Αβραάμ

Θρησκευτικό δράμα, αποτελούμενο στην παρούσα έκδοση από 1.144 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του κρητικού θεάτρου. Γράφτηκε πιθανότατα στις αρχές του 17ου αιώνα, ενώ πολλοί μελετητές το αποδίδουν στον Βιτσέντζο Κορνάρο, ποιητή του Ερωτόκριτου. Η υπόθεση του δράματος είναι το γνωστό επεισόδιο της Παλαιάς Διαθήκης, όπου ο Θεός, θέλοντας να δοκιμάσει την πίστη του Αβραάμ, του ζητά να θυσιάσει τον μονάκριβο γιο του.
74.jpg

Η Καινή Διαθήκη

Πρόκειται για δίτομη έκδοση του κειμένου της Καινής Διαθήκης. Ο συγγραφέας θέλησε να μεταφράσει το έργο αυτό, που είναι ένα από τα σημαντικότερα κειμήλια του χριστιανισμού, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να το διαβάσουν όλοι και, κυρίως, ο απλός λαός. Η μετάφραση έγινε στη δημώδη νεοελληνική γλώσσα το 1629-1630 και στην αρχή υπάρχει ένας επαινετικός πρόλογος που έχει γραφτεί από τον πατριάρχη Κύριλλο Λούκαρι. Το έργο, ωστόσο, πολεμήθηκε ως αιρετικό και εντέλει απαγορεύτηκε η ανάγνωσή του με συνοδικές επιστολές.
54.jpg

Η Κοσμογέννησις

Η Κοσμογέννησις του Κρητικού Γεώργιου Χούμνου αποτελεί έμμετρη παράφραση των δύο πρώτων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης (Γένεσις και Έξοδος), όπως αυτά παρουσιάζονται στη βυζαντινή Ιστορία του Παλαιού. Χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, αποτελείται από 2.832 ομοιοκατάληκτους, ζευγαρωτούς, δεκαπεντασύλλαβους στίχους και είναι γραμμένη σε γλώσσα δημώδη, εμπλουτισμένη με στοιχεία της κρητικής διαλέκτου και της εκκλησιαστικής ρητορικής.
13.jpg

Θρήνος εις τα Πάθη και την Σταύρωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού

Το ποίημα (404 στίχοι) είναι ένας δραματικά ανεπτυγμένος θρήνος της Παναγίας, τελευταίο έργο του Μαρίνου Φαλιέρου, γραμμένο στις πρώτες δεκαετίες του 15ου αιώνα. Εντάσσεται αφηγηματικά σε μια συζήτηση ανάμεσα σε δύο άτομα (τον ποιητή/αφηγητή και τον Εβραίο Τζαδόκ) που παρατηρούν μια ζωγραφική απεικόνιση της Σταύρωσης. Τα πρόσωπα του πίνακα (Θεοτόκος, Ιωάννης, Μαρία η Μαγδαληνή, Μάρθα, Χριστός) διαλέγονται στα εβραϊκά και ο Τζαδόκ μεταφράζει τα λόγια τους στον αφηγητή. Πυρήνας του έργου είναι η σπαραχτική έκφραση ψυχικού πόνου από τη Θεοτόκο, που θρηνεί και δέχεται παρηγορητικά λόγια.
44_a.jpg

Θρήνος της Κωνσταντινούπολης

Ο Θρήνος της Κωνσταντινούπολης είναι ένα πεζό κείμενο το οποίο παραδίδεται ανώνυμο. O χρόνος της συγγραφής του τοποθετείται μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Η γλώσσα του είναι ένας συνδυασμός από δημώδη και αρχαΐζοντα στοιχεία.
67.jpg

Ιατροσόφια

Αποτέλεσμα συνδυασμού της λαϊκής σοφίας με ποικίλα παραϊατρικά και παραθρησκευτικά κείμενα φαίνεται να είναι τα ευφάνταστα, κατά τα άλλα, δημώδη, κατά βάση, Ιατροσόφια κάποιου Ιωάννη Σταφιδά, συγγραφέα ή απλώς αντιγραφέα τους στα 1384 και οπωσδήποτε φορέα και συνεχιστή μιας μακρότατης παράδοσης, η οποία, διαμέσου (και) της (υστερο)βυζαντινής γραμματείας, επέζησε στον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα.
14_b.jpg

Ιστορία και όνειρο

Το ποίημα (758 στίχοι) χρονολογείται γύρω στα 1418, και είναι η αφήγηση ενός ονείρου του ήρωα/αφηγητή. Πρόκειται για δραματοποιημένη διήγηση, αποτελούμενη από θεατρικούς διαλόγους που τους συνδέει μεταξύ τους ο αφηγητής. Ο ήρωας ονειρεύεται μια ερωτική συνάντηση με την αγαπημένη του και πυρήνας του έργου είναι ο διάλογος των δύο ερωτευμένων στο παράθυρο. Τα κύρια (αφηγητής, Αθούσα) και τα δευτερεύοντα (Μοίρα, Ποθούλα) πρόσωπα του έργου διαλέγονται, μέχρι να διακοπεί το όνειρο την αυγή από το τσίμπημα ενός ψύλλου.
37.jpg

Κατζούρμπος

Είναι ένα από τα τρία σωζόμενα θεατρικά έργα του Χορτάτση (τέλη του 16ου αιώνα), επίσης έμμετρο, και ανήκει στο είδος της κωμωδίας, που αντλεί τα μοτίβα της πλοκής του και την πλούσια πινακοθήκη των ηρώων του από την ιταλική commedia erudita. Το ερωτευμένο ζευγάρι αντιμετωπίζει το εμπόδιο του γέρου Αρμένη που θέλει να απολαύσει ερωτικά την κοπέλα, αλλά στο τέλος αποδεικνύεται πατέρας της και το έργο τελειώνει μέσα σε γενική χαρά.
31.jpg

Λαϊκές αφηγήσεις

Με τον συμβατικό τίτλο «Λαϊκές αφηγήσεις» αναφερόμαστε σε δύο σύντομα πεζά κείμενα που εντοπίστηκαν στον κώδικα Neap. gr. III B 27. Τα κείμενα παραδίδονται άτιτλα και ανώνυμα, ενώ βάσει παλαιογραφικών ενδείξεων χρονολογούνται στο β΄ μισό του 16ου-αρχές 17ου αιώνα. Μολονότι περιέχουν κάποια σποραδικά κρητικά ιδιωματικά στοιχεία, η έρευνα τα τοποθετεί στον ευρύτερο βενετοκρατούμενο/δυτικοκρατούμενο χώρο. Οι σύντομες αυτές ιστορίες φαίνεται ότι ανήκουν στην παράδοση των λαϊκών αφηγήσεων/ανεκδότων που ενίοτε καταγράφονταν· η πρώτη εκφράζει περισσότερο το άσεμνο πνεύμα των φλωρεντινικών «νοβελιστικών» διηγήσεων (14ος αι.), ενώ στη χιουμοριστική δεύτερη είναι περισσότερο ευδιάκριτα τα ίχνη της παράδοσης των παραμυθιών.
69.jpg

Λεηλασία της Παροικιάς της Πάρου

Έμμετρη ιστορική αφήγηση με θέμα την εισβολή του τουρκικού στόλου στο κυκλαδίτικο νησί. Παραδίδεται ανώνυμα και χρονολογείται λίγο μετά τα αναπαριστώμενα γεγονότα που συνέβησαν στις 19 Μαΐου 1668, κατά την τελική φάση του Κρητικού Πολέμου. Στους 672 σωζόμενους στίχους ο ανώνυμος ποιητής παρουσιάζει, στην καθομιλουμένη κρητική διάλεκτο της εποχής και σε ιαμβικό ενδεκασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο, τα τραγικά συμβάντα που κορυφώνονται με τον θρήνο των αιχμαλώτων για την απώλεια της πατρίδας τους.
30.jpg

Λόγος παρηγορητικός περί Δυστυχίας και Ευτυχίας

Ανώνυμο αφηγηματικό ποίημα του 14ου αιώνα, γραμμένο πιθανότατα στο νησί της Κρήτης. Πρόκειται για αλληγορικό και ηθικολογικό κείμενο στο οποίο συγχωνεύονται παραμυθικά και κυρίως μυθιστορ(ηματ)ικά μοτίβα. Παραδίδεται σε δύο χειρόγραφα/παραλλαγές και πραγματεύεται το αγαπητό εκείνη την εποχή θέμα της μεταστροφής της τύχης και, κατ’ επέκταση, το απρόβλεπτο της ανθρώπινης κατάστασης.
40.jpg

Ο Κρητικός Πόλεμος

Έμμετρο χρονικό του εικοσιπενταετούς πολέμου για την κατάληψη της Κρήτης από τους Οθωμανούς Τούρκους, το οποίο ολοκληρώθηκε στο διάστημα 1669-1677. Ο ποιητής, σε περίπου 12.000 στίχους, αφηγείται την κατάληψη των Χανιών και του Ρεθύμνου, της ιδιαίτερης πατρίδας του, αναφέρεται σε εχθροπραξίες στο Αιγαίο πέλαγος, και επικεντρώνεται στην εικοσαετή πολιορκία της πρωτεύουσας του νησιού, του Κάστρου, το οποίο προσωποποιείται και συμμετέχει στα δρώμενα με εκτενείς μονολόγους.
75.jpg

Ο Χρονογράφος

Χρονογραφία που περιγράφει γεγονότα από κτίσεως κόσμου έως και το 1589. Η επιλογή των αποσπασμάτων δεν φαίνεται να έχει γίνει με κριτήριο τη σπουδαιότητα των περιγραφόμενων γεγονότων, αλλά με βάση προσωπικά κριτήρια του συγγραφέα. Παρατίθενται συμβάντα και πληροφορίες που, εκτός από τη βυζαντινή, σχετίζονται και με τη ρωμαϊκή, οθωμανική και βενετική ιστορία. Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1631 και σώζεται σε περισσότερα από 40 χειρόγραφα τα οποία παραδίδουν διαφορετικές παραλλαγές.
18.JPG

Παιδιόφραστος διήγησις των ζώων των τετραπόδων

Το έργο αποτελείται από 1082 ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και παρουσιάζει τη σύναξη όλων των φυτοφάγων και σαρκοφάγων ζώων ύστερα από το κάλεσμα-προτροπή του βασιλιά λέοντα. Η συγκέντρωση εντέλει καταλήγει σε σύρραξη. Το κείμενο εντάσσεται στην παράδοση των διηγήσεων για τα ζώα, γράφτηκε στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα και ο χαρακτήρας του είναι ψυχαγωγικός, ευτράπελος αλλά και διδακτικός.
2.JPG

Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου

Πεζό κείμενο που εκδόθηκε το 1646 στη Βενετία και αποτελεί μετάφραση του έργου Le sottilissime astuzie di Bertoldo του Giulio Cesare dalla Croce. Το έργο, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Μπερτόλδος, ένας πονηρός χωρικός, είναι σατιρικό με χιουμοριστικά στοιχεία και λαϊκή θυμοσοφία. Υπήρξε εξαιρετικά δημοφιλές ανάγνωσμα μέχρι και τον 19ο αιώνα.
35_b.JPG

Πανώρια

Ένα από τα τρία σωζόμενα θεατρικά έργα του Γεώργιου Χορτάτση (τέλος 16ου αιώνα). Πρόκειται για έμμετρο πεντάπρακτο ποιμενικό δράμα που διαδραματίζεται στο κρητικό βουνό Ψηλορείτης (Ίδα), όπου δύο ερωτευμένοι βοσκοί μάταια προσπαθούν να πείσουν τις αγαπημένες τους να τους προσέξουν. Τη λύση δίνει η μεσολάβηση της θεάς Αφροδίτης και το έργο τελειώνει με τη χαρά των διπλών γάμων.
57a.jpg

Ριμάδα κόρης και νιου

Έργο άγνωστου ποιητή των αρχών του 15ου αιώνα, εκτείνεται σε 198 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους στίχους και ανήκει στην κρητική λογοτεχνική παραγωγή της λεγόμενης περιόδου της προετοιμασίας (14ος αι.-περ. 1580). Πρόκειται για μια ερωτική ιστορία με θέμα την ερωτική αποπλάνηση της νεαρής πρωταγωνίστριας που αρνείται να υποκύψει στον ορμητικό νέο. Το ερωτικό στοιχείο σμίγει εδώ με την κατάρα της απαρνημένης. Το ποίημα διακρίνεται για την αφηγηματική του χάρη, καθώς και για έναν αισθησιακό ρεαλισμό ανάμεικτο με ευγένεια και λυρισμό, στοιχεία που βρίσκουμε σε δημοτικά τραγούδια της αγάπης.
65.jpg

Σιντίπας

Με το όνομα του βασικού πρωταγωνιστή του είναι γνωστό το δημοφιλέστατο ανατολικό φιλοσοφικό-διδακτικό αφηγηματικό έργο Σιντίπας, ένα είδος πρώιμου μυθιστορήματος, το οποίο γνώρισε τεράστια διάδοση κατά τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση. Πρωτομεταφράστηκε στα ελληνικά γύρω στον 11ο αιώνα και δεν έπαψε έκτοτε να αποτελεί ιδιαίτερα αγαπητό ανάγνωσμα/ακρόαμα, όπως μαρτυρούν οι ποικίλες χειρόγραφες μεταφράσεις, αποδόσεις και παραφράσεις του, αλλά και οι έντυπες τύχες του μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα.
41.jpg

Σπανέας

Το ποίημα που είναι ευρύτερα γνωστό ως Σπανέας έχει ηθικοδιδακτικό περιεχόμενο και τοποθετείται χρονικά στον 12ο αιώνα. Είναι γραμμένο σε ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και σε δημώδη γλώσσα. Συγγραφέας του έργου εικάζεται ότι είναι ο Αλέξιος Κομνηνός, γιος του αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Κομνηνού και συναυτοκράτορας, ο οποίος μέσα από το έργο νουθετεί τον ανιψιό του.
19.JPG

Σπανός

Ο Σπανός ή Ακολουθία του Σπανού είναι έργο με έντονα χλευαστικό και επικριτικό χαρακτήρα, που στόχο έχει κάποιον «σπανό», δηλαδή άτριχο άνθρωπο χωρίς γένια. Το ανώνυμο αυτό κείμενο του 14ου-15ου αιώνα παρωδεί, κυρίως, κάποια εκκλησιαστικά κείμενα και αποτελείται από διάφορα μέρη με λειτουργική μορφή· παράλληλα, σατιρίζει διάφορα ετερογενή κείμενα, προπαντός νομικού και μαγικού-ιατρικού περιεχομένου.
59.jpg

Στάθης

Κρητική κωμωδία, έργο άγνωστου συγγραφέα, αλλά με πιθανότητες να αποδοθεί στον Χορτάτση. Μαζί με τον Κατζούρμπο και τον Φορτουνάτο αποτελούν την τριάδα των σωζόμενων αστικών κωμωδιών του κρητικού θεάτρου. Η υπόθεση πλέκεται γύρω από τις ερωτικές σχέσεις δύο ζευγαριών μέσα σε ένα πολυπρόσωπο περιβάλλον. Κεντρικό θέμα είναι οι παραξενιές του έρωτα: η Φαίδρα αγαπά τον Χρύσιππο, αυτός όμως αγαπά τη Λαμπρούσα, ενώ τη Φαίδρα την αγαπά ο Πάμφιλος. Στο τέλος θα έρθει ο αναγνωρισμός ενός χαμένου παιδιού και ο διπλός γάμος των ερωτευμένων νέων. Ελλείψει εξωτερικών μαρτυριών για τη χρονολόγηση του έργου, η συγγραφή του τοποθετείται στα τέλη του 16ου αιώνα.
66.jpg

Στεφανίτης και Ιχνηλάτης

Ένα από τα παλιότερα ελληνόγλωσσα μυθιστορήματα ανατολικής (ινδικής) προέλευσης αποτελεί το πρώιμο ηθικοπολιτικό μυθιστόρημα Στεφανίτης και Ιχνηλάτης. Αυτός ο εξαιρετικά πολύπλοκος δομικά καθρέφτης ηγεμόνων, που μεταφράστηκε, παραφράστηκε και διασκευάστηκε κατά κόρον, γνώρισε ευρύτατη διάδοση και πλουσιότατες χειρόγραφες και έντυπες τύχες, από τον 11ο μέχρι και τον 19ο αιώνα. Πιθανότατα, στις ελληνόγλωσσες μορφές του έργου βασίστηκε η, μέσω μεταφράσεων, διάδοσή του στις βασικότερες ευρωπαϊκές γλώσσες.
61b.jpg

Στίχοι γραμματικού Μιχαήλ του Γλυκά ούς έγραψε καθ΄ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός

Το ποίημα αποτελείται από 581 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους και γράφτηκε πιθανότατα το 1159. Ο ποιητής απευθύνεται στον αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ Κομνηνό και ζητά να τον απελευθερώσει από τη φυλακή, όπου βρέθηκε άδικα –όπως ισχυρίζεται ο ίδιος– εξαιτίας της διαβολής ενός κακόβουλου γείτονα.
9.jpg

Συναξάριον του τιμημένου γαδάρου

Σατιρικό και διδακτικό ανομοιοκατάληκτο στιχούργημα του 14ου-15ου αιώνα με χιουμοριστικό και σκωπτικό τόνο. Το έργο ανήκει στην παράδοση των διηγήσεων στις οποίες πρωταγωνιστούν ζώα με ανθρωπομορφικά στοιχεία· εν προκειμένω, ήρωες είναι η αλεπού, ο λύκος και ο γάιδαρος. Τον 16ο αιώνα διασκευάστηκε σε ομοιοκατάληκτους στίχους και αναδείχθηκε σε ένα από τα δημοφιλέστερα λαϊκά αναγνώσματα του νέου ελληνισμού.
52.jpg

Το Χρονικόν του Μορέως

Το ανώνυμο Χρονικόν του Μορέως, έργο του 14ου αιώνα, αποτελεί έμμετρη εξιστόρηση, εκ μέρους εξελληνισμένου δυτικού, της κατάκτησης της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Στους περίπου 9.000 ανομοιοκατάληκτους, δύσκαμπτους, δεκαπεντασύλλαβους στίχους του παρουσιάζονται, με ανθελληνική οπτική, τα γεγονότα από την Α΄ Σταυροφορία μέχρι το 1292. Σώζεται, εκτός από τα ελληνικά χειρόγραφα, και σε τρεις ξενόγλωσσες παραλλαγές.
38.jpg

Φορτουνάτος

Έμμετρη κωμωδία του βενετοκρητικού φεουδάρχη Μαρκαντώνιου Φόσκολου που γράφτηκε στη διάρκεια της πολιορκίας του Κάστρου (Χάνδακα) από τους Τούρκους και διαδραματίζεται στην ίδια αυτή πόλη, την πρωτεύουσα της βενετοκρατούμενης Κρήτης. Με μοτίβα και ήρωες ανάλογους με του Κατζούρμπου, τελειώνει κι αυτή με τον γάμο του ερωτευμένου ζευγαριού, αφού αποκαλύπτεται ότι ο νεαρός είναι ο χαμένος γιος του πλούσιου γιατρού Λούρα, ο οποίος επρόκειτο να παντρευτεί την κοπέλα. Το έργο συνοδεύεται από 4 ιντερμέδια με θέμα τον Τρωικό Πόλεμο.
3.jpg

Χρονικό του μοναστηριού του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων

Γραμμένο το 1457 από τον κυθήριο μοναχό Χειλά, εξιστορεί σε πεζό λόγο τα συμβάντα στο μοναστήρι του Aγίου Θεοδώρου, από τον 14ο μέχρι τον 15ο αιώνα. Είναι γραμμένο σε αρκετά λόγια γλώσσα, στην οποία μπολιάζονται κάμποσοι τοπικοί ιδιωματισμοί, και περιέχει πολλά (αυτο)βιογραφικά στοιχεία.
50.JPG

Χρονικόν

Το Χρονικόν είναι έργο του ιστορικού της Άλωσης Γεώργιου Σφραντζή. Το συνέταξε στο διάστημα που είχε αποσυρθεί σε μοναστήρι στην Κέρκυρα, κατά τα έτη 1468-1477 ή 1478, και περιγράφει τα γεγονότα από τη γέννηση του συγγραφέα, το 1401, μέχρι το 1477.

 

Κατάλογος Έργων


Αισώπου Μύθοι
Ανακάλημα της Κωνσταντινόπολης
Απόκοπος
Αφήγησις Λιβίστρου και Ροδάμνης
Βαρλαάμ και Ιωάσαφ
Βασιλεύς ο Ροδολίνος
Διήγησις Βελισαρίου
Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη του Ιμπερίου θαυμαστού και κόρης Μαργαρώνης
Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης
Διήγησις του Αχιλλέως
Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου, η ποία λέγεται Κρόνικα, τουτέστιν Χρονικόν
Ερωτόκριτος
Ερωτοπαίγνια
Ερωφίλη
Η Βοσκοπούλα
Η Θυσία του Αβραάμ
Η Καινή Διαθήκη
Η Κοσμογέννησις
Θρήνος εις τα Πάθη και την Σταύρωσιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού
Θρήνος της Κωνσταντινούπολης
Ιατροσόφια
Ιστορία και όνειρο
Κατζούρμπος
Λαϊκές αφηγήσεις
Λεηλασία της Παροικιάς της Πάρου
Λόγος παρηγορητικός περί Δυστυχίας και Ευτυχίας
Ο Κρητικός Πόλεμος
Ο Χρονογράφος
Παιδιόφραστος διήγησις των ζώων των τετραπόδων
Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου
Πανώρια
Ριμάδα κόρης και νιου
Σιντίπας
Σπανέας
Σπανός
Στάθης
Στεφανίτης και Ιχνηλάτης
Στίχοι γραμματικού Μιχαήλ του Γλυκά ούς έγραψε καθ΄ ον κατεσχέθη καιρόν εκ προσαγγελίας χαιρεκάκου τινός
Συναξάριον του τιμημένου γαδάρου
Το Χρονικόν του Μορέως
Φορτουνάτος
Χρονικό του μοναστηριού του Αγίου Θεοδώρου Κυθήρων
Χρονικόν