53.jpg

Άνθος των χαρίτων

Το δημοφιλέστατο Άνθος των χαρίτων, το οποίο γνώρισε ευρύτατη διάδοση σε χειρόγραφη και έντυπη μορφή, αποτελεί ανώνυμη μετάφραση του περιώνυμου ιταλικού έργου Fior(e) di virtù του 14ου αιώνα. Πρόκειται για ένα αφηγηματικού χαρακτήρα ανθολόγιο με ηθικοδιδακτικούς στόχους, η βενετική έκδοση του οποίου στα 1529 αποτελεί και την πρώτη εμφάνιση έντυπου πεζού κειμένου της δημώδους νεοελληνικής γραμματείας.
24_a.jpg

Αφήγησις παράξενος του ταπεινού Σαχλίκη

Ποίημα του 14ου αιώνα, αποτελούμενο στην παρούσα έκδοση από 390 δεκαπεντασύλλαβους στίχους, στο οποίο ο κρητικός σατιρικός ποιητής Στέφανος Σαχλίκης εξιστορεί, σε ομοιοκατάληκτα δίστιχα, με πικρία τα παθήματα της ζωής του. Θεωρείται η πρώτη γνωστή ποιητική αυτοβιογραφία στα νέα ελληνικά. Εκτός από τα καθαρά αυτοβιογραφικά στοιχεία, το έργο περιέχει και διδακτικές περικοπές.
49.jpg

Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης

Η Διήγησις εξαίρετος ερωτική και ξένη Φλωρίου του πανευτυχούς και κόρης Πλάτζια Φλώρης ανήκει στην κατηγορία των έμμετρων ερωτικών-ιπποτικών μυθιστορημάτων της παλαιολόγειας περιόδου. Πιο συγκεκριμένα, η σύνθεσή της τοποθετείται ανάμεσα στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα. Το έργο, γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο και σε δημώδη γλώσσα, διασκευάζει ένα ξένο πρότυπο και μας παραδίδεται ανώνυμο.
5.jpg

Διήγησις και οπτασία ωφέλιμος ορθοδόξου τινός Δημητρίου

Οραματικό κείμενο του 16ου αιώνα, γραμμένο από τον Μητροφάνη και μεταγλωττισμένο σε δημώδη γλώσσα από τον παπά-Λαυρέντιο. Περιγράφεται μια περίπτωση νεκροφάνειας με πρωταγωνιστή τον Δημήτριο, που εργάζεται σε μεταλλωρυχείο της Μακεδονίας. Στο κείμενο, επιπλέον, ασκείται κριτική στους σύγχρονους ιερωμένους και υπάρχει έντονο το διδακτικό στοιχείο.
29.jpg

Η Φυλλάδα του Μεγαλέξαντρου

Πεζή διασκευή, πρωτοτυπωμένη τον 17ο αιώνα, που ανάγεται σε χαμένο σήμερα πρότυπο του 14ου αιώνα, το οποίο με τη σειρά του βασίζεται σε παλαιότερες έμμετρες διασκευές του ελληνιστικού μυθιστορήματος του Ψευδο-Καλλισθένη (3ος αι. μ.Χ.). Αυτό το ιδιαίτερα δημοφιλές λαϊκό ανάγνωσμα της Τουρκοκρατίας περιέχει διηγήσεις και κατορθώματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συνδυάζοντας πραγματικά περιστατικά με φανταστικούς άθλους και περιπέτειες.
43.jpg

Θησαυρός

Ο Θησαυρός αποτελεί μία συλλογή κηρυγμάτων, και είναι το πρώτο έργο του Θεσσαλονικέα Δαμασκηνού Στουδίτη, που το συνέγραψε κατά το πρώτο μισό του 16ου αιώνα. Είναι γραμμένο στη δημοτική γλώσσα που μιλούσαν την εποχή αυτή στην Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη, με εξαίρεση τον πρόλογό του, ο οποίος είναι συνταγμένος στην αρχαία αττική διάλεκτο.
37.jpg

Κατζούρμπος

Είναι ένα από τα τρία σωζόμενα θεατρικά έργα του Χορτάτση (τέλη του 16ου αιώνα), επίσης έμμετρο, και ανήκει στο είδος της κωμωδίας, που αντλεί τα μοτίβα της πλοκής του και την πλούσια πινακοθήκη των ηρώων του από την ιταλική commedia erudita. Το ερωτευμένο ζευγάρι αντιμετωπίζει το εμπόδιο του γέρου Αρμένη που θέλει να απολαύσει ερωτικά την κοπέλα, αλλά στο τέλος αποδεικνύεται πατέρας της και το έργο τελειώνει μέσα σε γενική χαρά.
46.jpg

Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν

Το στιχούργημα Λόγοι διδακτικοί του πατρός προς τον υιόν του Ζακύνθιου Μάρκου Δεφαράνα είναι έργο με ηθικοδιδακτικό-παραινετικό περιεχόμενο. Γράφτηκε στις αρχές του 16ου αιώνα, απαρτίζεται από 788 ομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και ουσιαστικά αποτελεί συμπίλημα αποσπασμάτων από άλλα έργα. Η γλώσσα του συνιστά ένα συνονθύλευμα από κρητικούς ιδιωματικούς τύπους και αρχαΐζοντα στοιχεία.
26.jpg

Ο Βίος του Αισώπου

Βιογραφικό μυθιστόρημα που αποτελείται από διαδοχικά επεισόδια, συνυφασμένα με μια σειρά από μύθους οι οποίοι περιέχουν ένα ηθικό δίδαγμα. Αποτελεί έργο ανοιχτής προφορικής παράδοσης, μια χιουμοριστική λαϊκή διήγηση που κυκλοφορούσε ανώνυμη σε διάφορες δημώδεις παραλλαγές (μία από τις οποίες τυπώθηκε πρώτη φορά το 1644) για την τέρψη, αλλά και την ηθική διδασκαλία των απλών ανθρώπων του λαού.
75.jpg

Ο Χρονογράφος

Χρονογραφία που περιγράφει γεγονότα από κτίσεως κόσμου έως και το 1589. Η επιλογή των αποσπασμάτων δεν φαίνεται να έχει γίνει με κριτήριο τη σπουδαιότητα των περιγραφόμενων γεγονότων, αλλά με βάση προσωπικά κριτήρια του συγγραφέα. Παρατίθενται συμβάντα και πληροφορίες που, εκτός από τη βυζαντινή, σχετίζονται και με τη ρωμαϊκή, οθωμανική και βενετική ιστορία. Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1631 και σώζεται σε περισσότερα από 40 χειρόγραφα τα οποία παραδίδουν διαφορετικές παραλλαγές.
2.JPG

Πανουργίαι υψηλόταται του Μπερτόλδου

Πεζό κείμενο που εκδόθηκε το 1646 στη Βενετία και αποτελεί μετάφραση του έργου Le sottilissime astuzie di Bertoldo του Giulio Cesare dalla Croce. Το έργο, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Μπερτόλδος, ένας πονηρός χωρικός, είναι σατιρικό με χιουμοριστικά στοιχεία και λαϊκή θυμοσοφία. Υπήρξε εξαιρετικά δημοφιλές ανάγνωσμα μέχρι και τον 19ο αιώνα.
23.jpg

Πτωχοπρόδρομος

Τέσσερα επαιτικά ποιήματα, γραμμένα στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα στην Κωνσταντινούπολη. Αρχικά αποδίδονταν στον γνωστό λόγιο της αυλής των Κομνηνών Θεόδωρο Πρόδρομο, ωστόσο η άποψη αυτή αμφισβητείται βάσει των τελευταίων πορισμάτων της έρευνας. Ο ποιητής απευθύνεται στον αυτοκράτορα ζητώντας οικονομική ενίσχυση (Ι και ΙΙ), αναφέρεται στα βάσανα του γραμματισμένου λογίου (ΙΙΙ) ή περιγράφει την άθλια ζωή του στο μοναστήρι (ΙV). Τα Πτωχοπροδρομικά συγκαταλέγονται ανάμεσα στα πρωιμότερα δείγματα λογοτεχνίας σε δημώδη γλώσσα.
41.jpg

Σπανέας

Το ποίημα που είναι ευρύτερα γνωστό ως Σπανέας έχει ηθικοδιδακτικό περιεχόμενο και τοποθετείται χρονικά στον 12ο αιώνα. Είναι γραμμένο σε ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους και σε δημώδη γλώσσα. Συγγραφέας του έργου εικάζεται ότι είναι ο Αλέξιος Κομνηνός, γιος του αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Κομνηνού και συναυτοκράτορας, ο οποίος μέσα από το έργο νουθετεί τον ανιψιό του.
38.jpg

Φορτουνάτος

Έμμετρη κωμωδία του βενετοκρητικού φεουδάρχη Μαρκαντώνιου Φόσκολου που γράφτηκε στη διάρκεια της πολιορκίας του Κάστρου (Χάνδακα) από τους Τούρκους και διαδραματίζεται στην ίδια αυτή πόλη, την πρωτεύουσα της βενετοκρατούμενης Κρήτης. Με μοτίβα και ήρωες ανάλογους με του Κατζούρμπου, τελειώνει κι αυτή με τον γάμο του ερωτευμένου ζευγαριού, αφού αποκαλύπτεται ότι ο νεαρός είναι ο χαμένος γιος του πλούσιου γιατρού Λούρα, ο οποίος επρόκειτο να παντρευτεί την κοπέλα. Το έργο συνοδεύεται από 4 ιντερμέδια με θέμα τον Τρωικό Πόλεμο.
4.jpg

Φυσιολόγος

Ο Φυσιολόγος έλκει την καταγωγή του από τα αρχαία χρόνια, ωστόσο το παρόν κείμενο ανάγεται στον 15ο αιώνα. Είναι συνθεμένο σε ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους στίχους, με κάποιες παρεμβολές πεζού κειμένου, και χωρίζεται σε 48 μικρά «κεφάλαια», καθένα από τα οποία είναι αφιερωμένο σε συγκεκριμένο πραγματικό ή μυθικό ζώο.