πούτσος κ. μπούτσος, ο κ. πούτσα κ. μπούτσα, η, ουσ. [<ίσως από το σλαβ. butsa (= εξόγκωμα, προεξοχή)· κατ’ άλλους από το αρχ. ουσ. πόσθη], το αντρικό σεξουαλικό όργανο, το πέος: «έχει έναν πούτσο, που είναι σαν αγγούρι». Με τη λ. γίνεται και το εξής λογοπαίγνιο. Αυτός που κουβεντιάζει με κάποιον, αλλάζει εντελώς ξαφνικά την κουβέντα και του λέει: σε ζητούσε ο Ηρακλής. -Ποιος Ηρακλής; -Ο πούτσος μου ο μερακλής· βλ. και λ. Φούφουτος. (Ακολουθούν 36 φρ.)·
- βρακί δεν έχει ο κώλος μας, λουλούδια θέλει ο πούτσος μας, βλ. λ. βρακί·
- δε δίνω έναν πούτσο, αδιαφορώ τελείως για κάποιον ή για κάτι: «απ’ τη στιγμή που δεν άκουγες τις συμβουλές μου, τώρα δε δίνω έναν πούτσο για το τι θα κάνεις»·
- δε θέλω κεχαγιά στον πούτσο μου ή δε θέλουμε κεχαγιά στον πούτσο μας, βλ. φρ. κεχαγιά στον πούτσο μας (μου) σε βάλαμε(;)·
- δε σε βάλαμε κεχαγιά στον πούτσο μας (μου) ή δε σε βάλανε κεχαγιά στον πούτσο μας (μου), βλ. φρ. κεχαγιά στον πούτσο μας (μου) σε βάλαμε(;)·
- είδε τυρί στον πούτσο του και θέλει ν’ ανοίξει στρούγκα ή είδε τυρί στον πούτσο του και θέλει ν’ ανοίξει τυροπωλείο, βλ. λ. τυρί·
- έμεινα με τον πούτσο στο χέρι, βλ. φρ. μ’ άφησε με τον πούτσο στο χέρι·
- έφαγα έναν πούτσο ή έφαγα τον πούτσο μου, απέτυχα να πραγματοποιήσω το σκοπό που επιδίωκα: «της έκανα πρόταση να τα φτιάξουμε κι έφαγα έναν πούτσο || προσκόμισα όλα τα δικαιολογητικά για να πάρω τη θέση που είχε προκηρυχτεί, αλλά στο τέλος έφαγα τον πούτσο μου»·
- θα μας κλάσεις τον πούτσο ή θα μου κλάσεις τον πούτσο, δε θα μου κάνεις τίποτα, δεν μπορείς να με βλάψεις, δε σε υπολογίζω, δε σε φοβάμαι: «αν έχεις την εντύπωση πως μπορείς να μου κάνεις κάτι, σε πληροφορώ πως θα μας κλάσεις τον πούτσο». Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του·
- και καλά μουνιά στους πούτσους μας! ή και καλό μουνί στον πούτσο μας! βλ. λ. μουνί·
- κεχαγιά στον πούτσο μας (μου) σε βάλαμε; ή κεχαγιά στον πούτσο μας (μου) σε βάλανε; βλ. λ. κεχαγιάς·
- κόβω τον πούτσο μου, στοιχηματίζω με μεγάλη σιγουριά, είμαι εντελώς σίγουρος για κάτι: «κόβω τον πούτσο μου πως τα πράγματα θα γίνουν έτσι όπως σου τα λέω || κόβω τον πούτσο μου πως ήταν ο τάδε». Έκφραση που προσδίδει απόλυτη βεβαιότητα στα λεγόμενα κάποιου άντρα, γιατί είναι πολύ υποτιμητικό γι’ αυτόν να μείνει χωρίς πούτσο. Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το εγώ·
- μ’ άφησε με τον πούτσο στο χέρι, α. (για γυναίκες) ενώ με τη συμπεριφορά της ή με τα λόγια της υποσχόταν ερωτικές καταστάσεις, την τελευταία στιγμή έφυγε χωρίς να δεχτεί να της επιβάλω τη σεξουαλική πράξη: «ξαπλώσαμε στο κρεβάτι κι αρχίσαμε τα ζαχαρώματα, αλλά, μόλις επιχείρησα να την ξεντύσω, σηκώθηκε κι έφυγε και μ’ άφησε με τον πούτσο στο χέρι». β. με εγκατέλειψε κάποιος με ανεκπλήρωτες τις επιθυμίες μου, διέψευσε τις προσδοκίες μου για αποκόμιση ωφελημάτων που μου είχε υποσχεθεί: «κι ενώ μου ’χε υποσχεθεί ένα σωρό πράγματα για να του τελειώσω γρήγορα τη δουλειά, μόλις του την τέλειωσα, μ’ άφησε με τον πούτσο στο χέρι». Συνών. μ’ άφησε με την ψωλή στο χέρι / μ’ άφησε με το καυλί στο χέρι / μ’ άφησε με το πουλί στο χέρι·
- μ’ έπιασε με τον πούτσο στο χέρι, με συνέλαβε επ’ αυτοφώρω: «την ώρα που άνοιγα το ταμείο, μπήκε ο πατέρας μου στο μαγαζί και μ’ έπιασε με τον πούτσο στο χέρι». Από την εικόνα του ατόμου που τον πετυχαίνει κανείς τη στιγμή που αυνανίζεται. Συνών. μ’ έπιασε με την ψωλή στο χέρι / μ’ έπιασε με το καυλί στο χέρι / μ’ έπιασε με το πουλί στο χέρι·
- μου ’κλασε τον πούτσο, δεν έκανε τίποτα από όλα εκείνα που απειλούσε πως θα μου κάνει: «έλεγε πως θα με δείρει, μόλις με δει, αλλά, όταν συναντηθήκαμε, μου ’κλασε τον πούτσο»·
- ξεπετιέται σαν πούτσος (στη μέση) ή ξεπετιέται σαν τον πούτσο (στη μέση), βλ. φρ. πετιέται σαν πούτσος (στη μέση)·
- πετιέται σαν πούτσος (στη μέση) ή πετιέται σαν τον πούτσο (στη μέση), βλ. συνηθέστ. πετιέται σαν ψωλή (στη μέση), λ. ψωλή·
- πήρα τον πούτσο μου, δεν αποκόμισα κανένα κέρδος, κανένα όφελος, δεν πήρα τίποτα: «υπολόγιζα πως θα κερδίσω απ’ αυτή τη δουλειά, αλλά στο τέλος πήρα τον πούτσο μου»·
- ρίχνω έναν πούτσο, επιβάλλω τη σεξουαλική πράξη: «μέρα παρά μέρα ρίχνω ένα πούτσο στην κυρά μου»·
- στάζει ο πούτσος μου, πάσχω από βλεννόρροια: «πήγα με μια άπλυτη πριν από μια βδομάδα και τώρα στάζει ο πούτσος μου»·
- στον πούτσο μας! ή στον πούτσο μου! δε με μέλει, δε με ενδιαφέρει, αδιαφορώ τελείως: «στον πούτσο μου αν θα ’ρθει ή αν δε θα ’ρθει ο τάδε». Συνήθως συνοδεύεται από χειρονομία με την παλάμη να πέφτει κάθετα με την κόψη της και να δείχνει το σημείο εκείνο του κορμιού όπου βρίσκεται ο πούτσος. Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του. Συνών. στην ψωλή μας! ή στην ψωλή μου! / στο καυλί μας! ή στο καυλί μου(!)· βλ. και λ. στ’ αρχίδια μας! λ. αρχίδι·
- στοιχηματίζω τον πούτσο μου, είμαι απόλυτα βέβαιος για κάτι: «στοιχηματίζω τον πούτσο μου πως αυτός ήταν που μας κάρφωσε στην Ασφάλεια». Από το ότι είναι πολύ οδυνηρό για ένα άντρα να μην έχει πούτσο·
- τα γράφω όλα στον πούτσο μου ή τα έχω γραμμένα όλα στον πούτσο μου, δε με μέλει, δε με νοιάζει για τίποτα, αδιαφορώ τελείως για όλα: «όπως έγινε σήμερα η ζωή, τα γράφω όλα στον πούτσο μου». Για συνών. βλ. φρ. τα γράφω όλα στα παλιά μου τα παπούτσια ή τα έχω γραμμένα όλα στα παλιά μου τα παπούτσια, λ. παπούτσι·
- τα γράφω στον πούτσο μου ή τα έχω γραμμένα στον πούτσο μου (ενν. τα λόγια σου, αυτά που μου λες), δεν τα υπολογίζω, δεν τα παίρνω διόλου υπόψη μου: «πάψε, ρε παιδάκι μου, να μιλάς, αφού ξέρεις πως ό,τι λες τα έχω γραμμένα στ’ αρχίδια μου». Για συνών. βλ. φρ. τα γράφω στα παλιά μου τα παπούτσια ή τα έχω γραμμένα στα παλιά μου τα παπούτσια, λ. παπούτσι·    
- τα ρίχνω όλα έναν πούτσο ή τα ρίχνω όλα στον πούτσο μου, βλ. συνηθέστ. τα γράφω όλα στον πούτσο μου·
- την υπογραφή σου και τον πούτσο σου να προσέχεις πού τα βάζεις, βλ. λ.υπογραφή·
- της πατώ έναν πούτσο, βλ. φρ. της ρίχνω έναν πούτσο·
- της ρίχνω έναν πούτσο, της επιβάλλω τη σεξουαλική πράξη: «την παρέσυρε στην γκαρσονιέρα του και της έριξε έναν πούτσο»·
- τον γράφω στον πούτσο μου ή τον έχω γραμμένο στον πούτσο μου, α. αδιαφορώ, τον περιφρονώ τελείως, τον αγνοώ: «δεν ξέρω ποια είναι η γνώμη σου για τον τάδε, πάντως εγώ τον έχω γραμμένο στον πούτσο μου». β. δεν τον υπολογίζω, δεν τον φοβάμαι: «αν σε ξαναπεί πως θέλει να με δείρει, να του πεις πως τον έχω γραμμένο στον πούτσο μου». Για συνών. βλ. φρ. τον γράφω στα παλιά μου τα παπούτσια ή τον έχω γραμμένο στα παλιά μου τα παπούτσια, λ. παπούτσι·
- τον ρίχνω έναν πούτσο, τον παραμελώ εντελώς, δεν τον υπολογίζω, δεν τον λογαριάζω: «όποιος δε μου φέρεται καλά, τον ρίχνω ένα πούτσο κι ησυχάζω»·
- του αγίου Πούτσου ή του αγίου Πούτσου ανήμερα, βλ. λ. άγιος·
- του πατώ έναν πούτσο, βλ. φρ. του ρίχνω έναν πούτσο·
- του ρίχνω έναν πούτσο, του επιβάλλω τη σεξουαλική πράξη από πίσω και, κατ’ επέκταση, τον εξαπατώ, τον ξεγελώ: «ήθελε να με βάλει στο χέρι, αλλά στο τέλος του ’ριξα έναν πούτσο κι ησύχασε»·
- τους ρίχνω όλους έναν πούτσο, δεν υπολογίζω κανέναν, δεν ενδιαφέρομαι για τίποτα και για κανέναν: «μη μου μιλάς για πολιτικούς, γιατί τους ρίχνω όλους έναν πούτσο»·
- του τραβώ έναν πούτσο, βλ. φρ. του ρίχνω έναν πούτσο·
- τρέχει ο πούτσος μου, βλ. συνηθέστ. στάζει ο πούτσος μου·
- τρίβω τον πούτσο μου, βλ. συνηθέστ. τρίβω τ’ αρχίδια μου, λ. αρχίδι.