όρεξη, η, ουσ. [<αρχ. ὄρεξις], η όρεξη· (γενικά) το κέφι, η διάθεση για κάτι: «έχω όρεξη για χορό || έχω όρεξη για διασκέδαση || έχω όρεξη για πήδημα || έχω όρεξη για ταξίδια». (Λαϊκό τραγούδι: τώρα που ξαναγύρισα αλλιώτικη σε βρήκα, δίχως την πρώτη όρεξη, χωρίς την πρώτη γλύκα). (Ακολουθούν 29 φρ.)·
- άλλη όρεξη δεν είχα! ή άλλη όρεξη δεν έχω! ή άλλη όρεξη δεν είχαμε! ή άλλη όρεξη δεν έχουμε! α. έκφραση δυσαρέσκειας για κάτι ενοχλητικό ή δυσάρεστο που μας ζητάνε ή μας υπενθυμίζουν ότι είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε: «μόλις τελειώσεις τη δουλειά που κάνεις, θα πας στην αποθήκη να καταμετρήσεις τι εμπόρευμα έχει απομείνει. -Άλλη όρεξη δεν είχα! Εδώ δεν προλαβαίνω να τελειώσω τις παραγγελίες που έχω || απόψε πρέπει να πάμε στο γάμο του τάδε. -Άλλη όρεξη δεν έχουμε!». β. γελιέσαι, αν νομίζεις πως θα σε βοηθήσω, πως θα σε εξυπηρετήσω ή πως θα είμαι υποχρεωμένος να θυμάμαι συνέχεια αυτό που μου ζήτησες: «αν χρειαστώ αυτοκίνητο, θα ’ρθω να μου δώσεις το δικό σου. -Άλλη όρεξη δεν είχα! || όπως θα έρχεσαι, μην ξεχάσεις να μου φέρεις κι αυτά που σου ζήτησα. -Άλλη όρεξη δεν είχαμε!». Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του. Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το ναι μωρέ ή το σώπα ρε. Για συνών. βλ. φρ. άλλη σκασίλα δεν είχα! βλ. λ. σκασίλα·
- δε μου κάνει όρεξη να…, δεν έχω τη διάθεση, δεν επιθυμώ να…: «απ’ τη μέρα που έγινε εκείνος ο καβγάς στα μπουζούκια, δε μου κάνει όρεξη να ξαναπάω». (Λαϊκό τραγούδι: νιώθω μια κούραση βαριά στο σώμα μου και στην καρδιά και δε μου κάνει όρεξη να κουβεντιάσω· όλα τα έχω βαρεθεί, θέλω να ξαποστάσω)·
- δουλεύει με όρεξη, εργάζεται με κέφι, με διάθεση και για το λόγο αυτό εργάζεται αποδοτικά, παράγει έργο: «όποιος δουλεύει με όρεξη, βγάζει δουλειά»·
- έκλεισε η όρεξή μου, βλ. φρ. κόπηκε η όρεξή μου·
- έμεινα με την όρεξη, ένιωσα απογοήτευση, γιατί διαψεύστηκαν οι ελπίδες μου: «μου είχε υποσχεθεί πως θα μ’ έπαιρνε στη δουλειά του, αλλά το μετάνιωσε κι έμεινα με την όρεξη». Συνών. έμεινα με τη γλύκα·
- καλή όρεξη! ευχή σε κάποιον που κάθεται στο τραπέζι για φαγητό ή που μας λέει πως θα πάει για φαγητό·
- κάνω όρεξη, έχω τη διάθεση, επιθυμώ: «κάνω πολύ όρεξη για ένα γλέντι στα μπουζούκια»·
- κι είχα μια όρεξη! ή κι έχω μια όρεξη! ή κι είχαμε μια όρεξη! ή κι έχουμε μια όρεξη! δε με νοιάζει διόλου, αδιαφορώ τελείως: «αν δε ντυθείς καλά, δε θα σε πάρω μαζί μου. -Κι είχα μια όρεξη!». Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του. Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το σώπα ρε. Για συνών. βλ. φρ. κι είχα μια σκασίλα! λ. σκασίλα·
- κόπηκε η όρεξή μου ή μου κόπηκε η όρεξη, α. δεν έχω επιθυμία να φάω, χάνω το αίσθημα της πείνας: «μόλις καθίσαμε στο τραπέζι, άρχισε η γυναίκα μου τη μουρμούρα και μου κόπηκε η όρεξη». β. χάνω τη διάθεση, παύω να επιθυμώ κάτι: «ήθελα πάρα πολύ να πάω στα μπουζούκια, αλλά, όταν θυμήθηκα το σαματά που ’χε γίνει την προηγούμενη φορά, μου κόπηκε η όρεξη»·
- με τι όρεξη; έκφραση με την οποία δηλώνουμε πως δεν έχουμε την πρόθεση ή πως αδυνατούμε να προβούμε σε μια συγκεκριμένη ενέργεια είτε γιατί προηγουμένως δείξαμε κακή διαγωγή είτε γιατί δεν έχουμε πια τη διάθεση ή τη δύναμη: «με τι όρεξη να πάω να του ζητήσω βοήθεια, αφού ούτε μια φορά δεν ενδιαφέρθηκα γι’ αυτόν; || με τι όρεξη να στήσω απ’ την αρχή διαλυμένη δουλειά;». (Λαϊκό τραγούδι: με το κλάμα συντροφιά θα ξενυχτήσω, νοσταλγώντας μια φευγάτη αγκαλιά· το πρωί με τι κουράγιο να ξυπνήσω; με τι όρεξη να πάω στη δουλειά;). Συνών. με τι κουράγιο(;)·  
- μου ανοίγει η όρεξη, βλ. φρ. μου ’ρχεται η όρεξη·
- μου κάνει όρεξη (κάτι), μου αρέσει, επιθυμώ πάρα πολύ κάτι: «όταν μιλάει, έχουν τέτοια γλυκύτητα τα λόγια του, που μου κάνει όρεξη να τον ακούω συνέχεια»·
- μου ’ρχεται η όρεξη, α. επιθυμώ να φάω, έχω αυξημένο το αίσθημα της πείνας: «όταν μου ’ρχεται η όρεξη, μπορώ να φάω έν’ αρνί στην καθισιά. β. έχω τη διάθεση, επιθυμώ να κάνω κάτι: «κάθε φορά που μου ’ρχεται η όρεξη να πάω στα μπουζούκια, θα σκάσω, αν δεν πάω»·
- όρεξη για κουβέντα έχεις; έκφραση δυσφορίας σε άτομο που επιδιώκει να ανοίξει κουβέντα μαζί μας, ενώ εμείς δεν έχουμε καμιά διάθεση: «σταμάτα, ρε παιδάκι μου, τις ερωτήσεις, όρεξη για κουβέντα έχεις;»·
- όρεξη να ’χεις! αρκεί να έχεις τη διάθεση, αρκεί να το επιθυμείς κι εσύ: «θα πάμε το βράδυ στα μπουζούκια; -Όρεξη να ’χεις!»·
- όρεξη που την έχεις! λέγεται για άτομο που νιώθει έντονη την επιθυμία για κάτι, που βρίσκεται σε πολύ καλή διάθεση για να κάνει κάτι: «έλα, ρε φιλαράκι, πάμε στα μπουζούκια ν’ ακούσουμε τον τάδε τραγουδιστή. -Όρεξη που την έχεις!». Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το βρε·
- όρεξη σ’ είχα! ή όρεξη σ’ έχω! ή όρεξη σ’ είχαμε! μου είναι εντελώς αδιάφορη η παρουσία σου: «αν επιμείνεις περισσότερο στην αρχική σου γνώμη, θα σηκωθώ και θα φύγω. -Όρεξη σ’ είχα!». Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το ναι μωρέ. Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του· βλ. και φρ. την όρεξή του είχα(!)·
- περί ορέξεως κολοκυθόπιτα, οι προτιμήσεις ποικίλλουν από άτομο σε άτομο, γι’ αυτό και δεν υπόκεινται σε κριτική: «ώρες ώρες μου ’ρχεται να φάω αντσούγια με πάστα. -Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα || είναι σωστό να φοράει κοστούμι με σπορ παπούτσι -Περί ορέξεως κολοκυθόπιτα»· βλ. και φρ. γούστα είν’ αυτά, λ. γούστο·
- περί ορέξεως ουδείς λόγος, βλ. φρ. περί ορέξεως κολοκυθόπιτα·
- την όρεξή σου είχα! ή την όρεξή σου έχω! την όρεξή σου είχαμε! βλ. φρ. άλλη όρεξη δεν είχα(!)·
- την όρεξή του είχα! ή την όρεξή του έχω! ή την όρεξή του είχαμε! μου είναι εντελώς αδιάφορη η παρουσία του: «μου είπε πως αν δεν καλέσεις και τον τάδε, ούτε κι αυτός θα ’ρθει. -Την όρεξή του είχα!». Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το ναι μωρέ. Ο πλ. και όταν το άτομο μιλάει μόνο για τον εαυτό του· βλ. και φρ. όρεξη σ’ είχα(!)·
- το τραβάει η όρεξή σου! με τις ενέργειές σου ή με τη συμπεριφορά σου είναι σαν να επιδιώκεις να υποστείς κάποια τιμωρία ή κάτι κακό: «απ’ τη στιγμή που αντιμιλάς σε κοτζάμ διευθυντή, το τραβάει η όρεξή σου!». Συνήθως μετά το ρ. της φρ. ακολουθεί το και σένα και είναι φορές που η φρ. κλείνει με το μου φαίνεται· βλ. και φρ. τραβάει η όρεξή μου (κάτι)·   
- του ανοίγω την όρεξη, α. κάνω κάποιον να επιθυμεί να φάει, του δημιουργώ το αίσθημα της πείνας: «είχε αποφασίσει ν’ αρχίσει δίαιτα, αλλά του ’σπασα τη μύτη με τις μυρωδιές των φαγητών μου και του άνοιξα την όρεξη». β. κάνω κάποιον να επιθυμεί κάτι: «απ’ το πες πες του άνοιξα την όρεξη να θέλει να τη γνωρίσει». γ. με την παθητική στάση που κρατώ, κάνω κάποιον να απαιτεί όλο και περισσότερα: «αν του δίνεις συνέχεια ό,τι σου ζητάει, θα του ανοίξεις την όρεξη και θ’ αρχίσει να σου ζητάει όλο και περισσότερα»·
- του κόβω την όρεξη, α. ενεργώ έτσι ώστε να μην θέλει κάποιος να φάει, του χαλώ, του κόβω τη διάθεση για φαγητό: «όπως ερχόμασταν, του κέρασα μια τυρόπιτα και του ’κοψα την όρεξη για μεσημεριανό φαγητό». β. κάνω κάποιον να χάσει τη διάθεσή του, να πάψει να επιθυμεί κάτι: «όταν του ’πα για τα μαχαιρώματα που είχαμε την προηγούμενη φορά, του ’κοψα την όρεξη για μπουζούκια». γ. τον απογοητεύω, τον αποθαρρύνω: «μόλις του ’πα πως απ’ την τάδε γκόμενα κόλλησε ο φίλος μου βλεννόρροια, του ’κοψα την όρεξη να την πηδήσει»·
- τραβά η όρεξή μου (κάτι), επιθυμώ κάτι είτε αυτό είναι φαγητό είτε οτιδήποτε άλλο: «τραβά η όρεξή μου να φάω μουσακά || σήμερα τραβά η όρεξή μου μπουζούκια»·
- τρώγοντας ανοίγει η όρεξη ή τρώγοντας έρχεται η όρεξη, οι συνεχείς επιτυχίες που έχει κάποιος, τον κάνουν να θέλει να πετύχει όλο και περισσότερα: «στην αρχή άνοιξε ένα μπακάλικο, μετά το ’κανε σούπερ μάρκετ, ύστερα άνοιξε κι άλλο σούπερ μάρκετ και τώρα έχει μια αλυσίδα από πολυκαταστήματα. -Τρώγοντας ανοίγει η όρεξη». β. όταν κάποιος ζητάει και παίρνει συνέχεια από κάποιον κάτι με ευκολία, τότε του γεννιέται η επιθυμία να του ζητάει όλο και περισσότερα: «την πρώτη φορά του ζήτησε λεφτά, ύστερα τ’ αυτοκίνητό του για μερικές μέρες, στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην γκαρσονιέρα του κι όπως πάει, σε λίγο θα θελήσει και τη γυναίκα του. -Τρώγοντας έρχεται η όρεξη». Πολλές φορές, της φρ. προτάσσεται το εμ ή το βλέπεις·
- φόρεμα του κόσμου και φαΐ της όρεξής μας, λέγεται για αυτούς που έχουν την οικονομική άνεση να ντύνονται σύμφωνα με τη μόδα και να τρώνε φαγητά της αρεσκείας τους: «υπάρχει και μια τάξη ανθρώπων που είναι πάντα, φόρεμα του κόσμου και φαΐ της όρεξής μας»·
- χάνω την όρεξη ή χάνω την όρεξή μου, χάνω τη διάθεση, παύω να επιθυμώ κάτι: «με τα χρόνια έχασε την όρεξη που είχε για το σεξ»·
- ψωμί δεν έχουμε να φάμε, ραπανάκια για την όρεξη γυρεύουμε, βλ. λ. ψωμί.